1

Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-

Drozdowska

Klasyfikacja i 
charakterystyka operacji 
bankowych. 
Organizacja banku

Pojęcie operacji bankowej

Klasyfikacja i wpływ operacji bankowych
na bilans banku

Źródła finansowania i sposób lokowania 
środków w bankach (profile banków)

Rozliczenia międzybankowe 

Typowa struktura organizacyjna banku

Kanały dystrybucji

2

Operacje bankowe = usługi bankowe = 
produkty bankowe ≈ czynności bankowe

Są to stosunki umowne między bankiem 
a klientem, w których bank oferuje 
usługi (usługodawca), zaś klient jest 
usługobiorcą. Występuje przy tym ruch 
pieniądza w postaci materialnej bądź w 
postaci zapisu księgowego.

Operacje 

bankowe

aktywne

zmieniają 

stan aktywów

pośredniczące

nie zmieniają 

stanu a/p

pasywne

zmieniają 

stan pasywów

3

Aktywne – np. udzielenie kredytu 

Pasywne – np. przyjęcie depozytu

Pośredniczące - np. polecenie przelewu – czy 
nie zmienia stanu aktywów i pasywów ?

Operacje 

bankowe

finansujące

bezpośrednio

pośrednio

organizowanie 

fin.

depozytowe

obrotu 

płatniczego

gotówkowego

bezgotówko-

wego

inne

4

Finansowanie pośrednie – np. gwarancja, 
poręczenie  

Organizowanie finansowania – np. 
konsorcjum kredytowe, organizacja emisji 
papierów dłużnych 

Nie mieszczą się w „standardowych” 
klasyfikacjach operacji

Bancassurance – bank jest podmiotem 
wiodącym

Assurbanking – ubezpieczyciel jest 
podmiotem wiodącym 

5

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla innych 

banków (lokaty 
międzybankowe)

Kredyty dla 

przedsiębiorstw (!)

Kredyty dla 

gospodarstw 
domowych (!)

Papiery wartościowe

M.in.

Depozyty od innych 

banków (depozyty 
międzybankowe)

Depozyty od 

przedsiębiorstw

Depozyty od gospodarstw 

domowych (!)

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla innych 

banków (lokaty 
międzybankowe)

Kredyty dla 

przedsiębiorstw

Kredyty dla 

gospodarstw 
domowych 

M.in.

Depozyty od innych 

banków (depozyty 
międzybankowe)

Depozyty od 

przedsiębiorstw

Depozyty od 

gospodarstw 
domowych 

6

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla innych 

banków (lokaty 
międzybankowe)

Kredyty dla 

przedsiębiorstw

M.in.

Depozyty od innych 

banków (depozyty 
międzybankowe)

Depozyty od 

przedsiębiorstw

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla 

gospodarstw 
domowych 

M.in.

Depozyty od 

gospodarstw 
domowych 

7

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla 

gospodarstw 
domowych 

M.in.

Depozyty od innych 

banków (depozyty 
międzybankowe)

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla 

przedsiębiorstw

Kredyty dla 

gospodarstw 
domowych 

M.in.

Listy zastawne 

8

AKTYWA

PASYWA

M.in.

Kredyty dla innych 

banków (lokaty 
międzybankowe)

Papiery 

wartościowe

M.in.

Depozyty od 

przedsiębiorstw

Depozyty od 

gospodarstw 
domowych 

Klient dokonuje operacji w banku za 
pomocą określonego kanału dystrybucji

– i co dalej ?

Jeżeli operacja odbywa się w ramach 
tego samego banku, to jest rozliczana 
„od ręki”

Jeżeli operacja wymaga przekazania 
środków do innego banku, to konieczne 
jest rozliczenie między bankami 

9

W Polsce rozliczenia międzybankowe są 
dokonywane przez KIR SA oraz NBP

NBP prowadzi system SORBNET dla 
rozliczeń na wysokie kwoty w czasie 
rzeczywistym (RTGS) 

W UE system taki to TARGET 

KIR SA (www.kir.com.pl) obsługuje 
elektroniczne systemy rozliczeń:



ELIXIR – dla detalicznych płatności w PLN



EUROELIXIR – dla płatności w euro

Do lipca 2004 r. działał SYBIR (system 
rozliczeń „papierowych”)

10

Rozliczenia w czasie rzeczywistym

Pośrednik 

w rozlicz.

Bank 

„przelewający”

Bank 

„otrzymujący”

Izba 

rozlicz.

Bank 1

Bank 3

Bank n

Bank 2

Przez pewien czas 
(kilka godzin) każdy 
bank przesyła do izby 
rozliczeniowej 
informacje o 
przelewach, które mają 
„wyjść” (obciążenie dla 
danego banku)

Izba rozliczeniowa 
sumuje wszystkie 
obciążenia i uznania, 
rozliczając się z bankami 
saldem

11

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 

Centrala – sfera wspierająca 

Jednostka 

biznesowa 1 

Jednostka 

biznesowa 2

 

Jednostka 

biznesowa n

 

+ 

Kanały dystrybucji  

+ 

Klienci 

detal. 

Klienci 

korp. 

Klienci 

MSP 

Klienci 

„X” 

Oddziały (placówki)

Bankomaty

Spółki sprzedające różne usługi 
finansowe (tzw. doradcy finansowi)

Bankowość internetowa i inne(e-
Banking, i-Banking, m-Banking, Web 
2.0) 

Ważna sprawa: dystrybucja 
multikanałowa!

12

Kiedy pierwszy bankomat ? – 40 lat 

temu w USA (rok 1969) w Chemical 

Bank

Kiedy pierwszy oddział internetowy ? 

– październik 1995 r. w USA – Security 

First Network Bank (Atlanta, Georgia)