Obuwnik_744[02].Z5.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Zasady cechowania (znakowania) obuwia

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Pakowanie obuwia

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Magazynowanie i transport obuwia

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie obuwnik.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania

−

uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia

−

przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. pokazu z objaśnieniem,
ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować

samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest

przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić  uczniom
samodzielne  udzielanie  odpowiedzi  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów,
w formie  dyskusji  opracowanie  odpowiedzi  na  pytania.  Druga  forma  jest  korzystniejsza,
ponieważ  nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają

ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia,  uwzględniając  różne
możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które  z  zaproponowanych
ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.
Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie

odpowiedzi  na  pytania  w  nim  zawarte.  Uczeń  powinien  samodzielnie  czytając
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego
zakresu  materiału.  Jeżeli  wystąpią  zaprzeczenia,  nauczyciel  powinien  do  tych  zagadnień
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania.
W tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela,
sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

niezainteresowany  materiałem  nauczania,  wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu

całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej  nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę
możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa  uzależniona  jest  od
ilości  uzyskanych  punktów.  Nauczyciel  może  zastosować test  według własnego  projektu
oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen. Należy  pamiętać, żeby tak  przeprowadzić  proces
oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.

Schemat układu jednostek modułowych

744[02].Z5.03

Wykończanie oraz ocena

jakości obuwia gotowego

744[02].Z5.04

Cechowanie, pakowanie,

przechowywanie oraz

transport obuwia

744[02].Z5

Technologia montażu

i wykończania obuwia

744[02].Z5.01

Ustalanie technik montażu

obuwia

744[02].Z5.02

Łączenie wierzchu ze spodem

obuwia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

–

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

–

charakteryzować składowe części obuwia,

–

charakteryzować podstawowe rodzaje obuwia oraz typy cholewek,

–

klasyfikować obuwie według rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych,

–

sporządzać szkice elementów, półproduktów i typów obuwia,

–

odczytywać rysunki wykonawcze elementów, półproduktów i wyrobów obuwniczych.

–

charakteryzować materiały podstawowe i pomocnicze stosowane w produkcji obuwia,

–

określać wymagania techniczne i przetwórcze dla skór, tworzyw skóropodobnych
i materiałów włókienniczych na cholewki,

–

określać wymagania techniczne i przetwórcze dla skór i innych materiałów na spody
obuwia,

–

określać parametry techniczne materiałów pomocniczych stosowanych w produkcji
obuwia,

–

klasyfikować wady materiałów jako dopuszczalne i niedopuszczalne,

–

dobierać materiały podstawowe i pomocnicze, półprodukty oraz środki wykończalnicze
odpowiednio do konstrukcji, typu, przeznaczenia i techniki wytwarzania obuwia,

–

oceniać jakość materiałów obuwniczych,

–

oceniać jakość półproduktów i wyrobów,

–

sporządzać kalkulację kosztów wytwarzania obuwia,

–

dobierać, użytkować i konserwować maszyny i urządzenia obuwnicze we wszystkich
fazach procesu technologicznego,

–

dokonywać rozkroju materiałów obuwniczych,

–

dokonywać obróbki elementów i półproduktów obuwia,

–

charakteryzować i stosować techniki łączenia elementów wierzchów obuwia,

–

przygotować elementy do montażu cholewek,

–

dokonywać montażu i wykończania cholewek,

–

ustalać techniki montażu wierzchów ze spodami obuwia,

–

dokonywać wykończania i oceny jakości obuwia gotowego,

–

odczytywać oraz sporządzać opisy technologiczne,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………

Modułowy program nauczania:

Obuwnik 744[02]

Moduł:

Technologia montażu i wykończania obuwia 744[02].Z5

Jednostka modułowa:

Cechowanie, pakowanie, przechowywanie oraz transport
obuwia 744[02].Z5.04

Temat: Cechowanie (znakowanie) obuwia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania podstawowych

rodzajów znaków stosowanych przy cechowaniu obuwia według normy
PN-O-91013:1999.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić numer i nazwę aktualnie obowiązującej normy dotyczącej znakowania,

−

podać ilość znaków według normy,

−

wymienić z nazwy rodzaje znaków,

−

scharakteryzować poszczególne rodzaje znaków,

−

wskazać miejsca występowania znaków i sposób ich umieszczenia na obuwiu,
opakowaniu jednostkowym i opakowaniu zbiorczym,

−

wskazać możliwość stosowania innych znaków, nie zamieszczonych w normie,

−

scharakteryzować znak „Zdrowa Stopa”.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z instruktażem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca w grupach 2–3-osobowych.

Czas trwania zajęć: 135 minut.

Uczestnicy: uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej.

Środki dydaktyczne:
–

plansze ilustrujące rodzaje znaków i sposoby ich rozmieszczenia,

–

etykiety na opakowania jednostkowe i zbiorcze,

–

ulotki dotyczące warunków użytkowania i konserwacji obuwia,

–

piktogramy ilustrujące rodzaje materiałów użytych na cholewki i spody obuwia,

–

znaki firmowe producentów obuwia,

–

pieczątki do oznaczania gatunków obuwia,

–

pieczątka do anulowania błędnie oznaczonego znaku,

–

instrukcje i dokumenty związane z nadawaniem znaku „Zdrowa Stopa”,

−

normy przedmiotowe: PN-O-91013 Obuwie. Znakowanie: 1999, PN-O-91009 Obuwie.
Pakowanie, przechowywanie i transport: 1996, PN-EN ISO 19952 Obuwie Terminologia,
PN-O-91015 Obuwie dla dzieci do lat 15,

–

pakiety dokumentów dotyczące znakowania obuwia do realizacji ćwiczeń,

–

przybory do pisania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

papier formatu A4,

–

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Przebieg zajęć:
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celu zajęć.
3.  Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4.  Podział uczniów na grupy (zespoły)i wybór lidera.
5.  Przeprowadzenie  przez  nauczyciela  pokazu  z  instruktażem  dotyczącego  wykonania

ćwiczenia.

Realizacja tematu:

−

każdy zespół analizuje otrzymany od nauczyciela pakiet dokumentów z wykazem,

ilustracjami i charakterystyką znaków stosowanych do cechowania obuwia,

−

uczniowie sporządzają wykaz znaków, które zapamiętali z przeprowadzonego przez

nauczyciela pokazu z instruktażem i dokonaj analizy otrzymanego pakietu informacji
o znakach i cechowaniu,

−

każdy uczeń dokonuje charakterystyki znaków zamieszczonych w wykazie,

−

uczniowie wskazują sposoby i miejsce usytuowania znaku na obuwiu i opakowaniach,

−

uczniowie dokonują selekcji poznanych i scharakteryzowanych znaków w zależności od

miejsca ich występowania,

−

uczniowie wskazują możliwość stosowania innych znaków, nie zamieszczonych

w normie i charakteryzują znak „Zdrowa Stopa”.

6. Po wykonaniu zadań, wybrany lider z grupy prezentuje wykonaną pracę poprzez

omawianie zarejestrowanych przez uczniów znaków, ich charakterystykę oraz sposoby
i miejsce ich umieszczenia.

7.  Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanej pracy.
8.  Uczniowie pozostałych grup oceniają jakość wykonanej pracy.
9.  Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny wykonanego ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

Praca domowa:
Odszukaj w  czasopismach  fachowych lub Internecie  informacje dotyczące rodzajów znaków
stosowanych przy cechowaniu obuwia i ich umieszczeniu na obuwiu i opakowaniu. Napisz na
podstawie zebranych informacji krótką notatkę i przekaż do oceny nauczycielowi.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne, dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Obuwnik 744[02]

Moduł:

Technologia montażu i wykończania obuwia 744[02].Z5

Jednostka modułowa:

Cechowanie, pakowanie, przechowywanie oraz transport
obuwia 744[02].Z5.04

Temat:

Pakowanie obuwia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności w zakresie pakowania obuwia do opakowań

jednostkowych i zbiorczych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zapakować oznakowane obuwie do opakowań jednostkowych,

−

nakleić na opakowania jednostkowe wypełnione etykiety,

−

włożyć obuwie zapakowane w opakowanich jednostkowych do opakowania zbiorczego

według ustalonego sortymentu wielkościowego,

−

dokonać banderolowania opakowania taśmą samoprzylepną,

−

nakleić na opakowanie zbiorcze wypełnioną etykietę,

−

zidentyfikować znaki naniesione wcześniej na etykiety do opakowań jednostkowych

i zbiorczych,

−

dokonać samooceny wykonanej pracy w poszczególnych jej fazach; sporządzić na tę

okoliczność krótką notatkę,

−

zaprezentować wyniki wykonanej pracy,

−

dokonać oceny poprawności wykonanych czynności w procesie pakowania obuwia

i kontroli oznakowania otrzymanych etykiet.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z instruktażem,

−

metoda ćwiczeń praktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

oznakowane obuwie w różnych wielkościach,

−

opakowania jednostkowe i zbiorcze,

−

wypełnione etykiety do opakowań jednostkowych i zbiorczych,

−

papier lub folia do przełożenia półpar w opakowaniach jednostkowych,

−

taśma samoprzylepna szerokości 50 mm,

−

urządzenie mechaniczne do naklejania taśmy z mechanizmem odcinającym,

−

klej do przyklejenia etykiet,

−

przybory do pisania,

−

papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla ucznia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2

3-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czas trwania zajęć:

−

90 minut.

Uczestnicy: uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej

Zadanie dla ucznia:
Zapakuj oznakowane obuwie do opakowań  jednostkowych  i opakowania zbiorczego według
ustalonego sortymentu wielkościowego. Sprawdź poprawność wypełnionych etykiet.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.  Określenie tematu zajęć.
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu i szczegółowych celów kształcenia.
3.  Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą ćwiczeń praktycznych.
4.  Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą ćwiczeń praktycznych.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:
1.  Jak powinny być oznakowane opakowania jednostkowe i zbiorcze ?
2.  Według jakich zasad należy dobierać opakowania jednostkowe i zbiorcze ?
3.  Jak należy zapakować obuwie do opakowań jednostkowych ?
4.  Jak należy nakleić etykiety na opakowania jednostkowe ?
5.  Jak należy zapakować obuwie do opakowania zbiorczego ?
6.  Jak należy nakleić etykietę na opakowanie zbiorcze ?
7.  Jakie znaki należy umieścić na etykietach naklejanych na opakowania ?
8.  Jak należy zabanderolować opakowanie zbiorcze ?

Faza II. Planowanie
1.   Jak będzie układane obuwie w opakowaniach jednostkowych ?
2.   Jaki papier lub folię użyjemy do przełożenia półpar w opakowaniu ?
3.   W jakim sortymencie wielkościowym zapakujemy obuwie w opakowaniu zbiorczym ?
4.   Jakie będzie opakowanie zbiorcze i ile pomieści par ?
5.   Jak zapakujemy obuwie w opakowanie zbiorcze ?
6.   Jak  zabanderolujemy  opakowanie  zbiorcze  i  w  jaki  sposób  skontrolujemy  poprawność

wydrukowanych etykiet ?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracują w zespołach i omawiają zasady doboru opakowań jednostkowych i

zbiorczych.

2.  Uczniowie proponują sposób pakowania obuwia.
3.  Uczniowie ustalają format papieru do przełożenia półpar w opakowaniu jednostkowym.
4.  Uczniowie omawiają sposób banderolowania i obliczają długość potrzebnej folii.
5.  Uczniowie  ustalają  sposób  i  miejsce  naklejenia  etykiet  i  sposób  sprawdzenia

zamieszczonych na nich informacji.

6. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność zaplanowanych działań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza IV. Wykonanie
1. Każdy uczeń bierze udział w pakowaniu obuwia do opakowań jednostkowych, zwracając

uwagę na sposób ułożenia i przełożenia papierem półpar obuwia..

2. Każdy uczeń nakleja etykiety na opakowania jednostkowe z obuwiem, które pakował

i wkłada je do opakowania zbiorczego..

3. Uczniowie dokonują banderolowania opakowania zbiorczego, naklejają etykietę

i kontrolują poprawność zamieszczonych na niej cech (znaków) zapakowanego obuwia.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w zespołach poprawność wykonanych czynności i prawidłowość

wypełnionej etykiety na opakowaniu zbiorczym.

2. Uczniowie dyskutują o zauważonych trudnościach i błędach popełnionych w trakcie

wykonywania zadania.

3. Uczniowie przekazują wyniki swojej pracy nauczycielowi w celu ich oceny.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować wykonanie ćwiczenia, wskazać, jakie
umiejętności były kształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na
przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Zasady cechowania (znakowania) obuwia

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oznacz w tabeli zawierającej nazwy znaków, miejsce ich występowania na obuwiu,

opakowaniu jednostkowym i zbiorczym według zasad wyszczególnionych w normie
PN-O-91013 Obuwie. Znakowanie:1999

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować polecenie zawarte w treści ćwiczenia,
2)  zanalizować otrzymaną tabelę z wypisanymi rodzajami znaków,
3)  zaznaczyć  w  odpowiednich  kolumnach,  znakiem  X,  miejsca  występowania  znaku

(obuwie, opakowanie jednostkowe, opakowanie zbiorcze),

4) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonaną pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

oznakowane obuwie, opakowania jednostkowe i zbiorcze,

−

tabela z wyszczególnionymi rodzajami znaków i trzema kolumnami, w których będą
oznaczane miejsca występowania znaku,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj zamieszczone na planszy piktogramy oznaczające rodzaje materiałów

obuwniczych i opisz sposoby ich stosowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać analizy poleceń zawartych w treści ćwiczenia,
2)  przeanalizować piktogramy zilustrowane na planszy,
3)  rozpoznać pojedyncze piktogramy i określić ich przeznaczenie,
4)  scharakteryzować  piktogramy  zamieszczone  na  planszy  i  wskazać  sposoby  ich

stosowania,

5) zaprezentować wykonaną pracę,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

plansza ilustrująca piktogramy stosowane przy oznaczaniu rodzaju materiałów cholewki
i spodu obuwia,

−

papier formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Pakowanie obuwia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapakuj obuwie do opakowań jednostkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować sposób pakowania obuwia do opakowań jednostkowych,
2)  dobrać opakowania (pudełka, torebki) do rodzaju i wymiaru obuwia,
3)  przygotować papier lub folię do przełożenia obuwia w opakowaniu,
4)  nakleić etykietę z oznakowaniem pakowanego obuwia,
5)  zapakować  obuwie  przekładając  półpary  papierem  niepylistym  lub  folią  z  tworzywa

sztucznego,

6) zaprezentować wykonaną pracę,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

różne rodzaje i wymiary obuwia,

−

opakowania jednostkowe o różnych kształtach i wymiarach,

−

etykiety samoprzylepne z dokonanymi oznaczeniami pakowanego obuwia,

−

papier niepylisty lub cienka folia do przełożenia półpar obuwia,

−

norma PN-O-91009 Obuwie. Pakowanie, przechowywanie i transport:1996,

−

norma PN-O-91013 Obuwie. Znakowanie:1999,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zapakuj opakowania jednostkowe z obuwiem do opakowań zbiorczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować sposób pakowania obuwia do opakowań zbiorczych,
2)  dobrać opakowania zbiorcze do wymiarów i ilości opakowań jednostkowych,
3)  sprawdzić  zgodność  zapakowanego  obuwia  do  opakowań  jednostkowych  z  etykietą

opisującą to obuwie,

4) zapakować opakowania jednostkowe do opakowania zbiorczego według sortymentu

wielkościowego wskazanego przez nauczyciela,

5) zabanderolować opakowanie zbiorcze,
6) nakleić etykietę samoprzylepną na opakowanie z opisem i oznakowaniem zapakowanego

obuwia,

7) zaprezentować wykonaną pracę,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

obuwie zapakowane do opakowań jednostkowych,

−

opakowania zbiorcze o różnych wymiarach,

−

etykiety samoprzylepne z opisem pakowanego obuwia,

−

taśma samoprzylepna do banderolowania opakowania zbiorczego,

−

norma PN-O-91009 Obuwie. Pakowanie, przechowywanie i transport:1996,

−

norma PN-O-91013 Obuwie. Znakowanie:1999,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Magazynowanie i transport obuwia

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny pomieszczeń magazynowych przeznaczonych do przechowywania

obuwia (według wyboru i możliwości mogą to być magazyny warsztatów szkolnych, zakładu
obuwia lub hurtowni).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy polecenia zawartego w treści ćwiczenia,
2) opracować plan działania poprzez wyszczególnienie elementów oceny pomieszczeń

magazynowych,

3)  sprawdzić temperaturę i wilgotność w pomieszczeniach,
4)  sprawdzić stan ścian i posadzek (czy nie ma pleśni i zagrzybień),
5)  sporządzić raport z dokonanej kontroli i wyciągnąć stosowne do faktów wnioski,
6)  zaprezentować wykonaną pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje magazynowania i przechowywania obuwia,

−

urządzenia do pomiaru temperatury i wilgotności powietrza,

−

przybory do pisania,

−

papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj i wypełnij krajowy list przewozowy otrzymany od nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać analizy polecenia zawartego w treści ćwiczenia,
2)  scharakteryzować dokumenty związane z transportem obuwia,
3)  przeanalizować dane zawarte w krajowym liście przewozowym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wypełnić krajowy list przewozowy w oparciu o wskazania nauczyciela,
5) zaprezentować wykonaną pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje dotyczące spedycji towarów,

−

dokumenty związane z transportem obuwia,

−

samochodowy list przewozowy,

−

informacja od nauczyciela o rodzaju i ilości przewożonego obuwia, odbiorcy i miejscu
przeznaczenia w układzie symulacyjnym,

−

papier formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Cechowanie, pakowanie,
przechowywanie oraz transport obuwia”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. c, 5. a, 6. a, 7. d, 8. b, 9. d, 10. a, 11. c,
12. b, 13. d, 14. c, 15. a, 16. c, 17. b, 18. b, 19. c, 20. b

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozpoznać przeznaczenie Polskiej Normy

Wymienić ilość wyróżników w KTM

Nazwać 13 wyróżnik KTM

Podać minimalną wysokość znaków przy
cechowaniu obuwia

Rozróżnić grupy rodzajowe materiałów przy
znakowaniu obuwia

Zidentyfikować rodzaj materiału na wierzchy
obuwia

Wymienić podmiot gospodarczy ustalający cenę
detaliczną obuwia

Wskazać ilość gatunków obuwia powszechnego
użytku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opisać sposób zamieszczenia informacji
dotyczących użytkowania i konserwacji obuwia

10 Rozróżnić elementy obuwia oznaczone za

pośrednictwem piktogramu

11 Wymienić grupy wielkościowe obuwia dla którego

przyznaje się znak „Zdrowa Stopa”

12 Wyjaśnić przeznaczenie normy PN-O-91009:1996

13 Podać dopuszczalny przedział temperatury

w magazynach obuwia

14 Podać sposób oznakowania wzoru obuwia na

obuwiu

15 Wyjaśnić zasady oznaczania obuwia

zakwalifikowanego do gatunku pierwszego

16 Wyjaśnić znaczenie Dyrektywy Unii Europejskiej

94/11/EC

17 Przeanalizować miejsca występowania znaków przy

cechowaniu obuwia według normy PN-O-91013

18 Określić materiał, z którego wykonano wierzch

obuwia za pomocą piktogramu

19 Wnioskować o przyznanie znaku „Zdrowa Stopa“

20 Określić przeznaczenie poszczególnych

egzemplarzy listu przewozowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,

jakie będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i karty odpowiedzi,  podaj czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5.  Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz odpowiedź,

otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za poprawną.

8. Test składa się z zadań z poziomu podstawowego i zadań z poziomu

ponadpodstawowego, które mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie
wyższym niż pozostałe (dotyczy to zadań o numerach od 15 do 20).

9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

11. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

12. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1 Norma oznaczona symbolem PN-O-91013 dotyczy

a)  numeracji obuwia.
b)  pakowania obuwia.
c)  znakowania obuwia.
d)  terminologii obuwniczej.

2. Ile wyróżników stosowano w klasycznym ujęciu Kodu Towarowo Materiałowego (KTM)

a)  7.
b)  5.
c)  12.
d)  13.

3. Co oznacza 13 wyróżnik w KTM?

a)  Typ obuwia.
b)  Liczbę kontrolną wzoru obuwia.
c)  System montażu.
d)  Gałąź przemysłu.

4. Minimalna wysokość znaków przy cechowaniu obuwia wynosi

a)  5 mm.
b)  2 mm.
c)  3 mm.
d)  4 mm.

5. Na ile grup rodzajowych dzieli się materiały wierzchowe przy znakowaniu obuwia

a)  4.
b)  3.
c)  2.
d)  5.

6. Jeżeli powierzchnia skóry naturalnej jest wykończona warstwą o grubości większej niż

0,15  mm,  a  jednocześnie  nie  jest  to  grubość  większa  niż  1/3  całkowitej  grubości  to
nazwiemy taką skórę jako
a)  skóra kryta.
b)  substytut skóry.
c)  tworzywo skóropodobne.
d)  tworzywo kolagenowe.

7. Cenę detaliczną obuwia oznacza

a)  producent.
b)  odbiorca hurtowy.
c)  Inspekcja Handlowa.
d)  podmiot gospodarczy prowadzący detaliczny obrót handlowy.

8. Na ile gatunków można sklasyfikować obuwie powszechnego użytku

a)  2.
b)  3.
c)  4.
d)  5.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Informację dotyczącą warunków użytkowania i konserwacji obuwia podaje się opisowo na

etykiecie

a)  umieszczonej w opakowaniu jednostkowym.
b)  umieszczonym w opakowaniu zbiorczym.
c)  naklejonej na opakowaniu jednostkowym.
d)  połączonej trwale z obuwiem.

10. Zamieszczony obok piktogram oznacza element

a)  podeszwy.
b)  spodu obuwia.
c)  podpodeszwy.
d)  podstawy obuwia.

11. Znak „Zdrowa Stopa” może być przyznany dla obuwia wytwarzanego w grupach

wiekowych (wielkościowych)

a)  od 1 do 7.
b)  2 i 3.
c)  od 1 do 6.
d)  5 i 4.

12. Norma PN-O-91009:1996 dotyczy

a)  cechowania obuwia.
b)  pakowania, przechowywania i transportu obuwia.
c)  terminologii obuwia.
d)  obuwia dla dzieci do lat 15.

13. Zalecany przedział temperatury w magazynach obuwia wynosi

a) 10

b) 15

c) 18

d) 5

14. Symbol wzoru obuwia umieszcza się na

a)  jednej półparze.
b)  lewej półparze.
c)  obu półparach.
d)  prawej półparze.

15. Czy oznaczenie obuwia pieczątką pierwszego gatunku jest obligatoryjne

a)  Oznaczenie I gatunku obuwia nie jest obowiązkowe.
b)  Oznaczenie I gatunku obuwia jest zawsze obowiązkowe.
c)  Pieczątką „Gat. I” oznacza się tylko obuwie skórzane.
d)  Pieczątką „Gat. I” oznacza się obuwie przeznaczone na eksport

16. Czego dotyczą postanowienia Dyrektywy Unii Europejskiej 94/11/EC

a)  Numeracji obuwia.
b)  Zasad projektowania wierzchów obuwia.
c)  Zasad znakowania obuwia.
d)  Zasad oznaczania tęgości i długości kopyt do produkcji obuwia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Cechowanie, pakowanie, przechowywanie oraz transport obuwia

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test II

Test praktyczny typu „próba pracy” do jednostki modułowej „Cechowanie,
pakowanie, przechowywanie oraz transport obuwia” 744[02].Z5.04

Treść zadania

Zapakuj otrzymane obuwie w opakowania jednostkowe i opakowanie zbiorcze. Sprawdź

poprawność naniesionych cech na obuwiu, opakowaniu jednostkowym i opakowaniu
zbiorczym (obuwie i opakowania były wcześniej oznakowane, ale nie zawsze poprawnie;
takie działanie było celowe i ma służyć sprawdzeniu umiejętności ucznia).

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych

w celach jednostki modułowej zaleca się zastosowanie zadania testowego typu „próba pracy”.
Zadanie  jest  tak  dobrane,  aby  pozwoliło  sprawdzić  poziom  ukształtowanych  umiejętności
w zakresie  wiedzy  teoretycznej  i  sprawności  wykonywania  czynności  praktycznych.
Uczniowi  należy  stworzyć  możliwość  inwencji  w  zaplanowaniu  poszczególnych  etapów
wykonywania  zadania:  Zorganizowania  stanowiska  pracy,  doborze odpowiednich  opakowań
do rodzaju, typu i wielkości obuwia, doborze rodzaju i formatu papieru do przełożenia półpar
w  opakowaniach  jednostkowych,  pakowania  obuwia  w  opakowania  jednostkowe  i  zbiorcze,
banderolowaniu  opakowań  zbiorczych,  identyfikacji  naniesionych  cech  na  obuwiu
i opakowaniach.

Jest to jednocześnie możliwość samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu

nabytych umiejętności i dokonania analizy podjętych działań praktycznych. Zadaniem
nauczyciela jest stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie zadania zgodnie
z zasadami stosowanymi w zakładach obuwia i wynikającymi z norm przedmiotowych
w obszarze cechowania i pakowania obuwia.

Uczeń powinien mieć udostępnione:
-

stanowisko pracy z dostępem do obuwia, opakowań, etykiet, papieru i taśmy

samoprzylepnej,

instrukcję czynnościową procesu cechowania i pakowania obuwia,

normę PN-O-91013 Obuwie. Znakowanie:1999,

normę PN-O-91009 Obuwie. Pakowanie, przechowywanie i transport :1996,

wzorce pracy ilustrujące rozmieszczenie znaków na obuwiu i opakowaniach.

Nauczyciel powinien:
-

zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska do pakowania obuwia w warsztatach

szkolnych lub zakładzie produkcyjnym,

skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

przydzielić uczniom zadania w postaci instrukcji do ćwiczenia,

udostępnić uczniom obuwie, opakowania i niezbędne akcesoria do wykonania ćwiczenia,

określić czas na wykonanie zadania,

nadzorować na bieżąco pracę uczniów,

dokonać oceny wykonanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:
-

przygotować stanowisko pracy pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy,

dobrać i założyć odzież ochronną,

sprawdzić cechy (znaki) umieszczone na obuwiu i opakowaniu jednostkowym,

dobrać opakowania jednostkowe i zbiorcze,

sformatować i przygotować papier do przełożenia półpar w opakowaniu jednostkowym,

zapakować obuwie do opakowań jednostkowych,

sprawdzić znaki umieszczone na etykiecie, czy są zgodne z cechami zapakowanego obuwia,

przygotować opakowanie zbiorcze i zapakować opakowania jednostkowe z obuwiem

według ustalonego sortymentu wielkościowego,

zabanderolować opakowania zbiorcze,

skontrolować poprawność wypełnionej etykiety i nakleić ją na opakowanie zbiorcze,

zaprezentować wykonaną pracę,

dokonać oceny poprawności wykonanej pracy.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty do

uzyskania

Punkty

przyznane

Dobranie odzieży ochronnej.

Sposób sprawdzenia cech na obuwiu i etykietach.

Zaplanowanie

kolejnych

czynności

związanych

z pakowaniem

obuwia

oceną

poprawności

jego

wykonania.

Dobranie opakowań jednostkowych i zbiorczych.

Przygotowanie stanowiska pracy:

−

czystość i porządek miejsca pracy,

−

zabezpieczenie pod względem BHP,

−

przygotowanie obuwia, opakowań i akcesoriów z tym

związanych.

Wykonywanie zadania:
-

przygotowanie papieru przekładkowego,

zapakowanie obuwia do opakowań jednostkowych,

naklejenie etykiet na opakowania jednostkowe,

zapakowanie obuwia do opakowania zbiorczego,

zabanderolowanie opakowania zbiorczego,

naklejenie etykiety na opakowaniu zbiorczym.

10
10

Wykonanie

Zaprezentowanie wykonanej pracy.

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczająca

dostateczny

dobry

bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Grabkowski M.: Obuwnictwo. Podręcznik dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1992
2. Grabkowski M.: Technika wytwarzania obuwia tom I. Politechnika Radomska,

Radom 2000

3. Liszka R., Rerutkiewicz J., Eliasz H.: Cholewkarstwo. WSiP, Warszawa 1996
4. Nowe zasady znakowania obuwia. Na podstawie Shoe and Leather News 11/96 Przegląd

Skórzany nr 3, R. LII, 1997

5. Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe. Cz.II. WSiP, Warszawa 1986
6. Siekiera T.: Organizacja i ekonomika procesu produkcji obuwia. Poradnik dla

wytwórców obuwia. CLPO, Kraków 1996

7.  W obuwiu bez etykiet daleko nie zajdziemy. Przegląd Skórzany nr 10, R. LIII 1998
8.  Znak zdrowej stopy, http://www.clpo.pl/stopa.html
9.  Znakowanie obuwia w krajach EWG. Przegląd Skórzany nr 1, R. XXXII, 1977

Normy przedmiotowe

1.  PN-O-91013 Obuwie. Znakowanie: 1999
2.  PN-O-91009 Obuwie. Pakowanie, przechowywanie i transport: 1996
3.  PN-EN ISO 19952 Obuwie Terminologia
4.  PN-O-91015 Obuwie dla dzieci do lat 15

Czasopisma fachowe:

−

Przegląd Skórzany (wydania archiwalne),

−

Świat Butów (wydania archiwalne i bieżące).

Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000