Jak za pomocą kompasu określić kierunek 

marszu?

Kompas to przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania kierunków. 
Kompas w połączeniu z mapą pomagają szybko odnaleźć się w 
terenie i obrać właściwy kierunek dalszej drogi. 

Aby zrozumieć zasadę działania kompasu oraz sposób orientowania 
się w terenie dzięki niemu trzeba wiedzieć jak jest zbudowany. 

Budowa kompasu

Do najważniejszych części kompasu należą:
• Wypełniona płynem (najczęściej wodą) obudowa.
• Igła magnetyczna - to magnes trwały, który zawsze wskazuje 
północny biegun geograficzny (południowy magnetyczny). Igła może 
być wbudowana w tarczę na której znajduje się podziałka. Kompas 
może mieć blokadę igły, którą należy zwolnić przed rozpoczęciem 
określania kierunku.
• Podziałka od 0 do 360 

o

, która służy do określenia azymutu. 

Podziałka może się znajdować na ruchomym pierścieniu górnym lub 
na tarczy z igłą magnetyczną. 
• Elementy do precyzyjnego odczytywania i określania kierunku: 
soczewka, szczerbinka, muszka.

Jak określić kierunek marszu

Marsz na azymut (azymut to kąt zawarty pomiędzy kierunkiem 
północnym a kierunkiem marszu). 
Aby określić azymut należy stanąć przodem do kierunku marszu, 
kompas chwycić w obie dłonie (najlepiej przyłożyć go do klatki 
piersiowej) i przytrzymać przez chwilę w pozycji poziomej, tak by igła 
mogła się swobodnie ustabilizować. Jeśli podziałka ze stopniami 
znajduje się na pierścieniu to należy obrócić ją, tak by kierunek 
północny na podziałce pokrywał się z kierunkiem północnym 
wskazywanym przez igłę, następnie należy odczytać wskazania 
kompasu. Jeśli podziałka jest na tarczy zintegrowanej z igłą to 
wystarczy od razu odczytać azymut.
Wskazania kompasu pomogą nam określić kierunek marszu (np. 
północny zachód, czyli azymut 315).

1

Najlepiej jednak kiedy mamy jeszcze do 
dyspozycji mapę. Wówczas można spróbować 
metody zwanej: orientowanie mapy. 
Polega ona na tym, że najpierw należy ustawić 
mapę zgodnie ze wskazaniami kompasu: rozłóż 

przed sobą mapę i obróć ją tak, by północ na mapie (przeważnie jest 
to góra mapy) pokrywała się z północą wskazywaną przez igłę 
magnetyczną. W ten sposób określisz kierunek rzeczywisty z 
kierunkiem na mapie. Następnie określ miejsce w którym się 
znajdujesz: rozejrzyj się dokoła i poszukaj jakiś charakterystycznych 
punktów w terenie, które mogą się znajdować na mapie 
(zabudowania, strumień, polana, itp.). Jeśli nie potrafisz znaleźć nic 
charakterystycznego, spróbuj przypomnieć sobie jakie miejsca po 
drodze mijałeś i wyszukaj je na mapie. 
Gdy już wiesz gdzie jesteś, możesz spokojnie wyznaczyć kierunek 
marszu zgodny z mapą i wskazaniami kompasu. Określ na mapie 
azymut z miejsca w którym jesteś do miejsca docelowego, przy 
pomocy kompasu określ kierunek marszu i w drogę.

O czym pamiętać

Aby kompas dobrze wskazywał kierunek zawsze należy go trzymać w 
pozycji poziomej. Tylko wtedy tarcza będzie mogła się swobodnie 
obracać. 
Sprawdzając kierunek przy pomocy kompasu nie należy stać blisko 
urządzeń emitujących pole magnetyczne (stacji transformatorowych, 
przewodów wysokiego napięcia, itp.), a także nie należy trzymać w 
ręku metalowych rzeczy (np. nóż). 
Maszerując często rozglądaj się i zapamiętuj mijane miejsca. Często 
zerkaj na mapę by zorientować się gdzie jesteś, a kierunek marszu 
regularnie sprawdzaj na kompasie. 

2