TYTUL: Dokad idziesz? Przewodnik podrozy duchowej.
 AUTOR: Swami Muktananda

WPROWADZENIE 

Często zdarzało się, że kiedy Swami Muktananda spotykał ucznia lub 
gościa spacerującego po terenie jednego z jego aśramów, pytał go na 

powitanie: Dokąd idziesz? I często to proste pytanie wyzwalało 
głęboką kontemplację. Zaczynałeś się zastanawiać: "Dokąd idę?  Co 

naprawdę robię ze swoim życiem?"  
Wydaje się więc, że Baba trafnie wybrał pytanie Dokąd idziesz? na 

tytuł swojej książki. Kiedy oświecona osoba wkracza w twoje życie, 
skłania cię do zadania sobie tego właśnie pytania. Samo istnienie 

takiego Mistrza stanowi wyzwanie dla naszych przyziemnych 
nawyków myślenia i działania, jest bezwarunkowym żądaniem, 

abyśmy zdali sobie sprawę z tego, dokąd idziemy w życiu, zbadali 
ścieżkę, którą podążamy i cele, do których zmierzamy. Kiedy 

przyjmiemy to wyzwanie, związek z Mistrzem może przeobrazić 
nasze życie. 

Swami Muktananda posiadał moc przeobrażania innych w tak 
wielkim stopniu, że nawet po śmierci wywiera on wpływ na ludzi i to 

nie tylko tych, którzy go znali, ale również na tysiące ludzi, którzy 
nigdy nie zetknęli się z nim gdy żył. Swami Muktananda był Siddha 

Guru. W sanskrycie słowo siddha oznacza "ten, który jest znakomity 
lub doskonały", a w tradycji Swamiego Muktanandy termin ten 

odnosi się wyłącznie do kobiet i mężczyzn, którzy osiągnęli stan 
całkowitej jedności z Absolutem, stan uważany przez mistyków 

wszystkich tradycji za najwyższe możliwe osiągnięcie człowieka. 
Siddha jest panem świata wewnętrznego, zdobywcą tej subtelnej i 

nieskończenie skomplikowanej przestrzeni zwanej ścieżką duchową. 
Wolni od ograniczeń, Siddhowie ukazują swoim przykładem i 

słowami nasze własne nieograniczone możliwości zdobycia wolności 
i szczęścia. Krótko mówiąc, ukazują nam naszą własną, wrodzoną 

doskonałość. 
Tym jednak, co czyni Mistrza Siddha tak rzadkim i cennym, jest jego 

moc przekazywania nam tego doświadczenia doskonałości poprzez 
rozbudzenie naszej własnej energii duchowej. Innymi słowy, Siddha 

Guru nie jest po prostu nauczycielem czy przewodnikiem; on czy ona 
jest czymś w rodzaju duchowego kamienia probierczego, katalitycznej 

siły: pobudza w nas i podtrzymuje najgłębszy proces rozwoju, do 
jakiego zdolny jest człowiek. 

Kiedy w 1974 roku poznałam Swamiego Muktanandę, przyjechał 
właśnie do Stanów Zjednoczonych na - jak się później okazało - 

dwuletni pobyt. Były to czasy, kiedy w Ameryce nauczało wielu 
Mistrzów duchowych, niemniej jednak imię "Swami Muktananda" 

zawsze wymawiane było z podziwem. Słyszeliśmy, że jest on 
Mistrzem duchowym jak owi legendarni Guru z czasów starożytnych, 

kimś, kto rzeczywiście może przekazać ci doświadczenie Boga. Im 
więcej o nim słyszałam, tym bardziej chciałam go poznać. Pewnego 

dnia weszłam do sali w Pasadenie, w Kalifornii i tam zobaczyłam go 
po raz pierwszy. Siedział na krześle, odziany w jaskrawo 

pomarańczowe jedwabie, w ciemnych okularach i czerwonej czapce 
narciarskiej, a otaczało go chyba z pięćdziesiąt osób. Całe jego ciało 

wydawało się tryskać energią. Jego twarz była niezwykle ruchliwa - 
czasami przybierał on surowy wyraz twarzy, a czasami uśmiechał się 

z tak zaraźliwym entuzjazmem, że nie sposób było nie uśmiechnąć się 
w odpowiedzi. Jednak to nie jego wygląd uderzył mnie najbardziej. 

Patrząc na niego miałam wrażenie, że znajduję się w obecności 
czegoś w rodzaju siłowni, jakiegoś potężnego ognia duchowego. 

Wydawało się, że zbiera on całą energię nagromadzoną w pokoju - 
miłość i gniew, obawy, pytania i wątpliwości, zamęt emocjonalny i 

zagubienie - że wchłania to wszystko i przekształca w ogniu swego 

stanu wewnętrznego, aż pozostaje tylko uczucie, które mogę określić 

jedynie mianem niczym nie ograniczonej miłości. Siedząc z nim w tej 
sali doznałam wrażenia nieomal fizycznej pełni w sercu; uczucie to 

łagodniało stopniowo, jakby wszystko we mnie topniało. Subtelna 
strużka rozkoszy, wrażenie czystej słodyczy zaczęło przepływać przez 

moje ciało. "Och - pomyślałam - widocznie to właśnie ludzie mają na 
myśli, kiedy mówią o błogości!" 

Kilka tygodni później wzięłam udział w spotkaniu medytacyjnym, 
prowadzonym przez Babę (jak go pieszczotliwie nazywano) i tam 

przeżyłam doświadczenie, które odmieniło mnie na zawsze. Kiedy 
siedzieliśmy z nim medytując - a było nas około trzystu - moja 

świadomość zaczęła się rozszerzać, tak że zamiast ograniczać się do 
mojego ciała, zaczęła obejmować pokój, budynek i wreszcie cały 

wszechświat. Zdawać by się mogło, że w mojej świadomości zawarte 
są wszystkie formy, wszystkie dźwięki. Nagle najbardziej naturalną 

rzeczą na świecie było zdać sobie sprawę - nie, raczej doświadczyć i 
wiedzieć - że w rzeczywistości istnieje tylko jedna energia we 

wszechświecie i że to ta energia mnie stworzyła. Kiedy wyszłam z 
medytacji byłam tak przepełniona miłością, że z trudem 

powstrzymywałam się, aby nie rzucać się na szyję zupełnie obcym 
osobom. 

Jak tysiące innych ludzi, którzy spotkali Muktanandę - a także tysiące 
tych, którzy nigdy nie poznali go osobiście - otrzymałam Siaktipat, 

przekaz jego energii duchowej. To doświadczenie było jedynie 
początkiem, obudzeniem siły, która po dzień dzisiejszy nadal mnie 

zmienia i prowadzi. Z początku objawiło się to nie tylko w bardzo 
przejmujących doświadczeniach medytacyjnych, ale także w serii 

zaskakujących i subtelnych zmian zachodzących w moim stylu życia i 
nastawieniu do zasadniczych spraw. Zaczęły się u mnie pojawiać 

cechy takie jak dyscyplina, równowaga i spokój. Zupełnie 
spontanicznie przekonałam się, że jestem w kontakcie z wewnętrznym 

ośrodkiem spokoju i jasności umysłu, ośrodkiem w dużym stopniu 
niezależnym od okoliczności zewnętrznych. To było tak, jak gdyby 

Muktananda dał mi impuls duchowy, przeprowadzając mnie przez 
bramę do świata wewnętrznego. 

Moje doświadczenie, bardzo osobiste, było również całkiem typowe 
dla tego, co dzieje się, kiedy Siddha Guru umożliwia nam kontakt z 

naszym wnętrzem, z naszą Jaźnią. Jaźń, milczący ośrodek naszej 
istoty, jest tą częścią nas samych, która pozostaje oddzielona od wiru 

uczuć i wrażeń, nieustannie w nas powstających i zanikających. Nie 
należy jej mylić z ego, z ograniczonym poczuciem "ja", które 

gromadzi doświadczenia i utożsamia się z ciałem i umysłem. Jaźń, jak 
Baba mówi nam na stronach tej książki, jest niezmierzonym 

rezerwuarem radości, mądrości i siły, a także najintymniejszą częścią 
nas samych - częścią tak intymną, że często nie zdajemy sobie nawet 

sprawy z jej istnienia. I chociaż większość z nas intuicyjnie wyczuwa 
w sobie potencjał siły, odwagi i miłości, wykraczający daleko poza 

nasze normalne doświadczenie, jedynie momentami udaje się nam 
nawiązać kontakt z tym potencjałem - na przykład w obliczu 

niebezpieczeństwa czy kryzysu, albo kiedy pochłania nas widok 
przyrody, czy gdy jesteśmy zakochani. Ścieżka Swamiego 

Muktanandy, Siddhajoga, jest współczesną wersją prastarej wiedzy 
duchowej pomyślanej tak, aby rozwijać ten potencjał wewnętrzny. 

Kultywowana była na przestrzeni wieków przez kobiety i mężczyzn, 
którzy posługiwali się własnym umysłem i ciałem jako laboratorium 

do badań nad subtelnymi procesami świadomości ludzkiej. Ich 
odkrycia przybrały formę Upaniszadów, Bhagawad Gity, tekstów 

poświęconych jodze oraz innych wielkich systemów filozofii 
duchowej. Nauki Swamiego Muktanandy, podobnie jak jego 

starożytnych poprzedników, są rezultatem życia spędzonego na 
badaniu wnętrza ludzkiego, rezultatem wielu lat poświęconych 

sprawdzaniu słów mędrców przy pomocy własnego doświadczenia. 
Kiedy więc Muktananda twierdził, że wszystko we wszechświecie 

powstało z boskiej Świadomości i że ta Świadomość w najczystszej 

formie istnieje w najgłębszym jądrze istoty ludzkiej, kiedy mówił 

nam, że Bóg mieszka w nas jako nasza Jaźń, nie powtarzał po prostu 
tego, co wyczytał w książkach; mówił o tym, co było jego 

bezpośrednim doświadczeniem. Wszystko, czego nas uczył, przeżył 
sam i poznał na najgłębszym poziomie istnienia. 

Baba był przede wszystkim nauczycielem. Ludzie, którzy go znali, 
znajdowali w nim to, co sami podziwiali. Tak więc biznesmenom 

podobał się jego żywiołowy humor i życiowe podejście do 
praktycznych szczegółów, artyści cenili piękno jego ruchów, dzieci 

jego zdolność do zabawy. Nie było jednak takiej rzeczy, nawet 
najzwyklejszej i najbardziej przyziemnej, której Baba nie 

wykorzystałby jako okazji do nauczania jogi. Muzyk, strojący wraz z 
nim instrument, otrzymywał lekcję koncentracji. Menadżer, 

omawiający trudną sytuację w swoim biurze, uczył się czegoś na 
temat narzucania dyscypliny z miłością. Wspólne przyrządzanie 

potraw zamieniało się w lekcję o równowadze. Samo obserwowanie 
Baby, obserwowanie delikatności, z jaką brał do ręki tak zwykłą rzecz 

jak kwiat czy pióro, albo bezwarunkowej akceptacji, z jaką witał 
wszystkich napotkanych ludzi - sąsiada z Oakland, taksówkarza, 

nowojorskiego policjanta, czy własnych uczniów - stanowiło 
subtelną, praktyczną lekcję tego, co to znaczy we wszystkim widzieć 

Boga. 
Jednak dla większości ludzi, którzy go znali, te lekcje dawane były 

bezpośrednio poprzez jego wykłady, książki oraz nieformalne 
wywiady i rozmowy. Codziennie w czasie swoich podróży Baba 

mówił lub odpowiadał na pytania, wprowadzając całe pokolenie 
uczniów w tajniki nauk zaczerpniętych z indyjskich pism świętych. 

Baba nigdy nie nazywał siebie uczonym, był jednak szeroko oczytany 
w filozofii swojej tradycji. Jego wykłady obejmowały całość jogi oraz 

zawierały nauki pochodzące z wielu klasycznych kierunków myśli 
hinduskiej. Wykłady te ukazywały integralny charakter Siddhajogi, 

ścieżki opartej na łasce, jaką Baba otrzymał od swego Guru, 
Bhagawana Nitjanandy, obejmującej zarówno jogę, jak introspekcję, 

oddanie, służbę, a także wiedzę filozoficzną. Podobnie jak to się 
dzieje z większością najdoskonalszych nauczycieli duchowych, 

filozofia Baby potrafiła pogodzić rzekome sprzeczności. Na przykład 
był on znakomitym znawcą tradycji Upaniszadów i Wedanty, ale 

zarazem uwielbiał pobożne praktyki, takie jak śpiew. Był w 
najwyższym stopniu niezależny, a jednak całe życie poświęcił służbie 

swemu Guru. Nauczał, że Bóg jest czystą, bezpostaciową 
Świadomością, a pomimo to czcił również różne osobowe formy 

Boga, opowiadając historie z mitologii indyjskiej tak, jakby mówił o 
starych, dobrze znanych przyjaciołach. Krótko mówiąc, Baba nauczał 

powszechnej duchowości obejmując wiele jej form, łącząc różne 
rodzaje klasycznych praktyk, szanując wszystkie religie, a jednak 

ciągle wracając do prawdy o jedności, zawsze przypominając nam, że 
ostateczna rzeczywistość nie różni się od doświadczenia naszej 

własnej świadomości wewnętrznej oraz że tylko Jaźń leży u podłoża 
wszystkich form. Kiedyś ktoś zapytał go: 

* Czy widzisz Boga w tym drzewie? 
* Nie - odparł Baba. - Widzę Boga jako to drzewo. I widzę również 

Boga jako ciebie. 
Baba uczynił duchowość realną. Konkretną. Żywą. I tak samo dającą 

się zastosować w życiu nowojorskiego prawnika czy paryskiego 
księgowego, jak w życiu jogina z himalajskiej głuszy. Wydobył ją z 

książek, z domeny ideału i sprawił, że możemy widzieć, czuć i stykać 
się z obecnością Boga w naszym codziennym doświadczeniu. Sama 

świadomość faktu, że Baba widzi w tobie   Boga, zmuszała cię, abyś 
zaczął poważnie traktować swoją duszę i prowadził, w związku z tym, 

odpowiedni tryb życia. Własne doświadczenie Baby, jego energia 
duchowa przesycały jego słowa i dawały im moc przeniknięcia 

człowieka. Jakże często przez wszystkie te lata słyszeliśmy podczas 
wykładu Babę mówiącego coś w rodzaju: "Tak jak para staje się 

wodą, a woda staje się lodem, boska Świadomość staje się światem" i 

te słowa nagle odbijały się w ludziach rezonansem jako realne 

doświadczenie. Mogli zobaczyć, poczuć, wiedzieć, że ich pozornie 
materialne ciało i wszystko, co istnieje, została stworzone ze 

Świadomości. Fundamentalne, konkretne doświadczanie przez Babę 
boskiej rzeczywistości, kryjącej się za tym światem, przebijało z jego 

słów tak silnie, że trudno było tego nie pojąć. 
Czytając Dokąd idziesz? zauważcie, jak Baba stale zwraca waszą 

uwagę w jednym i tym samym kierunku: w stronę zrozumienia naszej 
tożsamości z boską Świadomością, z Jaźnią. Zwróćcie uwagę, że 

niezależnie od tego, co omawia w tej książce - czy będzie to 
rozważanie teorii mantry, doradzanie jak poradzić sobie z 

niepożądanymi myślami, czy wyjaśnianie, jak wkomponować 
medytację w życie codzienne - kluczem, który nam daje, jest 

zrozumienie jedności. Tylko to - mówi nam - może uwolnić nas od 
strachu, może uświadomić nam nasze prawdziwe związki wzajemne, 

może pomóc nam w powodzeniach i niepowodzeniach życiowych i 
doprowadzić nas w końcu do celu podróży duchowej. "Kiedy 

dojdziesz do końca swojej sadhany, zdasz sobie sprawę z tego, że 
wszystko jest Jaźnią" - pisze Baba. "Skoro tak się rzeczy mają, czyż 

nie lepiej pamiętać o tym już teraz i medytować ze świadomością, że 
wszystko, co widzisz wewnątrz i na zewnątrz, jest Jaźnią?" Czasami z 

humorem, czasami łagodnie, a czasami surowo przypominał nam 
nieustannie, że nasza prawdziwa tożsamość nie wiąże się z ciałem czy 

umysłem, ale z Jaźnią, tą nieskończenie twórczą, nieskończenie silną, 
nieskończenie radosną Świadomością, która stanowi podstawę i treść 

naszej istoty. Tylko wówczas, kiedy rozumiemy tę Świadomość - 
mówił nam - rozumiemy, co to znaczy być w pełni człowiekiem. 

Tylko wówczas, kiedy odkrywamy ją w sobie, odkrywamy sens 
naszego życia. Proces dochodzenia do tego odkrycia jest 

rzeczywistym tematem niniejszej książki. 
Dokąd idziesz? stanowi kompendium nauk Baby, ułożonych tak, aby 

tworzyły mapę podróży wewnętrznej. Składające się z wykładów, 
sesji pytań i odpowiedzi oraz wywiadów udzielonych w czasie jego 

podróży do Stanów Zjednoczonych, Australii i Europy w latach 1974-
76 i 1979-81, rozdziały tej książki stanowią wyczerpujące 

wprowadzenie do nauk Swamiego Muktanandy i jego ścieżki 
Siddhajogi. Książka ta przedstawia filozofię Siddhajogi i jej 

podstawowe praktyki, wyjaśniając zarazem, że praktyki same w sobie 
nie są procesem duchowym, ale raczej środkiem do podsycania i 

podtrzymywania tego procesu. Każdy rozdział książki Baby omawia 
inny aspekt ścieżki Siddhajogi, splatając razem podstawowe motywy i 

wprowadzając nowe, przedstawiając etapy podróży duchowej, od 
pierwotnego zrozumienia jej sensu aż po osiągnięcie stanu doskonałej 

wolności i radości, który stanowi jej cel. 
Jest jednak jeszcze coś ważniejszego. Czytając tę książkę, miej 

świadomość, że w jej słowach zawarta jest siła duchowa Swamiego 
Muktanandy. Książka ta nie jest więc tylko kompendium nauk i porad 

duchowych. Słowa Baby mają moc obdarzenia cię doświadczeniem. 
Mają moc, aby cię przeobrazić. 

Swami Durgananda 
 

DOKĄD IDZIESZ? 
O błogosławiony ukochany mój, obudź się! Dlaczego śpisz w 

niewiedzy? 
Kabir 

 
CEL NASZEGO ŻYCIA 

Przyjacielu, dokąd idziesz? Skąd przychodzisz i czego masz dokonać? 
Należysz do najwyższej Prawdy, ale zapomniałeś o swoim 

pochodzeniu. Teraz nadeszła pora, aby powrócić na główny trakt. 
Mówi się, że świat czyni coraz większe postępy, w czym jednak stał 

się lepszy? Wszędzie nasilają się morderstwa, kradzieże, wojny i 
zniszczenia. Na całym świecie panuje nienawiść między narodami, 

wrogość między partiami politycznymi, niechęć między 

społeczeństwami i antypatia między rasami i klasami. Ludzie mówią 

o innowacjach i reformach, ale w imię tych celów udało się im 
jedynie zniszczyć środowisko naturalne, rozbić życie rodzinne, 

rozpalić egoizm i wrogość. 
W takim świecie potrzebujemy tylko jednego: prawdziwego 

zrozumienia człowieczeństwa. Ale tego właśnie nam brakuje. 
Dlaczego człowiek zachowuje się tak, jak się zachowuje? Dlaczego 

wznosi bariery pomiędzy sobą a innymi? Dlaczego żyje we wrogości i 
rywalizacji, zamiast w poczuciu braterstwa? Robi to wszystko, 

ponieważ nie rozumie sam siebie. Nie zna wielkości, która znajduje 
się w sercu człowieka. Wyobraża sobie, że jest obłudny, pospolity i 

słaby i że po prostu przejdzie przez ten świat i umrze. Gdyby jednak 
wejrzał w siebie, wówczas by zobaczył, że zawiera się w nim boskość 

całego świata. 
Uczeni zachodni zaczynają teraz odkrywać prawdę, którą filozofowie 

Indii znali od tysięcy lat, że cały wszechświat składa się z jednej 
energii. Nasi pradawni filozofowie, którzy byli uczonymi ducha, 

nazwali tę energię Świadomością lub Bogiem. Ta najwyższa 
Świadomość stworzyła cały kosmos ze swojej własnej istoty. 

Budowniczy może użyć drewna, kamienia i innych materiałów, żeby 
coś zbudować, ale Świadomość nie używa materiałów zewnętrznych; 

stwarza wszystko z siebie samej. Wszyscy stanowimy cząstkę tego 
wszechświata Świadomości. Nie różnimy się między sobą i nie 

różnimy się od Boga. Jeśli ktoś posieje nasienie mango, otrzyma 
mango, nigdy cytrynę. Tak samo to, co jest zrodzone z Boga, nie 

może być niczym innym jak Bogiem. W sercu ludzkim jaśnieje 
światło, którego blask przewyższa nawet blask słońca. Świadomość 

wewnętrzna jest tą samą Świadomością, która stwarza i porusza cały 
wszechświat. Ale my nie zdajemy sobie z tego sprawy. Chociaż 

pochodzimy od tej Świadomości, mamy o sobie zupełnie inne 
wyobrażenie. 

Pewnego razu, będąc w Bombaju usłyszałem, jak dzieci śpiewają 
piosenkę z jakiegoś filmu i do dziś pamiętam jej słowa: 

 
Człowiecze, jak ty się zmieniłeś? 

Ziemia się nie zmieniła, 
Woda się nie zmieniła, 

Nie zmienił się ogień, 
Powietrze i eter się nie zmieniły, 

Słońce się nie zmieniło, 
Nie zmienił się księżyc, 

Zwierzęta się nie zmieniły, 
Drzewa się nie zmieniły, 

Człowiecze, jak ty się zmieniłeś? 
 

Jak się zmieniliśmy? Każdy z nas stał się tym lub owym, zależnie od 
naszego własnego wyobrażenia. Wierzymy, że jesteśmy mężczyznami 

lub kobietami, bogatymi lub biednymi. Wierzymy, że jesteśmy 
nauczycie1ami, żołnierzami, psychiatrami. Wierzymy, że jesteśmy 

młodzi lub starzy, grubi albo chudzi, szczęśliwi bądź nieszczęśliwi. 
Wierzymy, że jesteśmy Amerykanami albo Hindusami, Rosjanami 

albo Arabami, wyznawcami hinduizmu albo chrześcijanami, 
wyznawcami judaizmu albo muzułmanami. Ale w rzeczywistości jest 

w nas jedna Prawda. Wszyscy pochodzimy z tego samego nasienia, a 
tym nasieniem jest Bóg. Po prostu odgrywamy różne role. Gdybyśmy 

tylko potrafili pod tymi rolami dotrzeć do naszej własnej boskości, 
wszyscy znów wiedzielibyśmy, że jesteśmy Bogiem. 

 
Wolność stania się kim zechcesz 

Człowiek posiada wolność stania się czym tylko zechce. Swoimi 
własnymi siłami może uczynić swoje życie wspaniałym lub żałosnym. 

Własnymi siłami może dosięgnąć niebios, albo pogrążyć się w 
otchłani. W rzeczywistości potęga człowieka jest tak ogromna, że 

może on nawet przeobrazić się w Boga. Bóg spoczywa ukryty w sercu 

każdego człowieka i każdy może zdać sobie z tego sprawę. Co jednak 

czyni człowiek? Zamiast starać się poznać w sobie tę wielkość, 
spędza życie na jedzeniu i piciu, walce z innymi oraz pogoni za 

przyjemnościami zmysłów. Płodzi dwoje lub troje dzieci, opiekuje się 
rodziną i uważa, że wypełnił cel swego życia. Ale przecież nawet 

zwierzęta robią to samo. Każde stworzenie na świecie je i pije. Każde 
stworzenie na świecie prowadzi życie rodzinne. Zwierzę idzie w głąb 

dżungli, wykonuje swoją pracę i wraca, aby cieszyć się swoją 
zwierzęcą partnerką i potomstwem. W ten sam sposób człowiek 

wychodzi z domu, zajmuje się swoją pracą, wraca i cieszy się rodziną. 
Tak, jak ciągle wzrasta liczebnie potomstwo ludzi, wzrasta również 

liczba psów, osłów, słoni, cząstkową świadomość. Znasz świat tylko 
taki, jaki ukazuje się w stanie jawy. Nie wiesz, co znajduje się poza 

nim, mimo iż każdej nocy doświadczasz świata leżącego poza twoją 
zwykłą świadomością. Kiedy nie śpisz, wszystko, co widzisz wokół 

siebie jest dla ciebie realne. Ale kiedy zasypiasz i śnisz, świat jawy 
przestaje istnieć, a rzeczywistym staje się świat snów. 

W starożytnych Indiach żył król imieniem Dżanaka, który był również 
wielkim mędrcem. Pewnego dnia po obiedzie uciął sobie drzemkę na 

swoim ukwieconym łożu. Służący wachlowali go, a strażnicy pełnili 
wartę. W czasie drzemki Dżanace przyśniło się, że król sąsiedniego 

królestwa napadł na niego i pokonał go w bitwie. Zwycięski król 
oznajmił Dżanace, że może udać się dokąd chce, byle tylko opuścił 

swoje królestwo. Zmęczony walką, Dżanaka uciekł ze swego 
królestwa i wkrótce zaczął przymierać głodem. W czasie wędrówek 

natrafił na zboże rosnące na polu, zerwał więc dwa kłosy i zaczął je 
jeść. W tym momencie zjawił się właściciel pola i zobaczył, jak 

nieznajomy raczy się jego zbożem. Chwycił więc bat i dotkliwie pobił 
króla. 

Pod wpływem tych razów Dżanaka obudził się. Usiadł i zobaczył, że 
wciąż znajduje się w swoim łóżku, że służący wciąż go wachlują, a 

strażnicy stoją na warcie. Położył się więc i zamknął oczy. Znów 
znalazł się na polu, bity przez wieśniaka. Otworzył oczy i zobaczył, że 

wciąż leży w łóżku. Wtedy zaczął się zastanawiać: "co z tego jest 
rzeczywiste - mój sen czy to, co widzę teraz? Muszę znaleźć na to 

odpowiedź". 
Rozesłał wici po całym królestwie, wzywając wszystkich wielkich 

uczonych, mędrców, proroków, jasnowidzów, wynalazców i 
naukowców, aby przybyli do pałacu i odpowiedzieli na jego pytanie. 

Kiedy wszyscy zebrali się, zapytał ich: 
* Powiedzcie mi, co jest rzeczywiste - stan jawy, czy stan snu? 

Ale nikt nie wiedział, jak odpowiedzieć na to pytanie. Gdyby nazwali 
rzeczywistym stan snu, musieliby nazwać nierzeczywistym stan jawy, 

gdyby jednak nazwali rzeczywistym stan jawy, musieliby nazwać 
nierzeczywistym stan snu. Król bardzo się rozgniewał. 

* Przez tyle lat was karmiłem - rzekł - a wy nie potraficie 
odpowiedzieć na proste pytanie. Nic nie robicie, tylko obrastacie w 

tłuszcz. 
Rozkazał, aby ich zamknąć w królewskim więzieniu. Następnie wydał 

polecenie, by jego pytanie wywiesić w miejscach publicznych po 
całym królestwie. "Który stan jest rzeczywisty - sen czy jawa? Każdy, 

kto zna odpowiedź na to pytanie, winien przybyć do pałacu i wyjaśnić 
mi to". 

Minęło wiele dni. Jeden z mędrców miał syna imieniem Asztawakra. 
Imię to oznacza "zdeformowany w ośmiu miejscach", ponieważ 

Asztawakra przyszedł na świat z kompletnie powykrzywianym 
ciałem. Pewnego dnia zapytał swoją matkę: 

* Gdzie jest mój ojciec? Co się z nim stało? 
* Twój ojciec przebywa w królewskim więzieniu - odpowiedziała 

matka. 
* Dlaczego? Czy ukradł coś? 

* Nie - odparła. - Nie potrafił odpowiedzieć na pytanie króla, dlatego 
wtrącono go do więzienia. 

* Ja potrafię odpowiedzieć na to pytanie - powiedział Asztawakra i 

udał się prosto do pałacu królewskiego. 

Przed pałacem znajdował się ogromny bęben, a obok napis, głoszący, 
że ktokolwiek pragnie odpowiedzieć na pytanie króla, winien weń 

uderzyć. Asztawakra uderzył w bęben. Drzwi pałacowe otworzyły się 
i został wprowadzony do królewskiej sali przyjęć. 

Kiedy dworzanie królewscy zobaczyli Asztawakrę wchodzącego do 
sali, wszyscy wybuchnęli śmiechem. Bawiło ich, że ten kaleki 

chłopiec uważa, iż potrafi odpowiedzieć na pytanie króla, mimo że 
nie udało się to najmędrszym uczonym w królestwie. Kiedy 

Asztawakra zobaczył ich, również zaczął się śmiać. 
Król powiedział: 

* Dworzanie śmieją się, ponieważ chodzisz w taki dziwny sposób, a 
także ponieważ jesteś taki młody. Powiedz mi jednak, z czego ty się 

śmiejesz? 
Asztawakra odparł: 

* Wasza Wysokość, słyszałem, że ty i twoi dworzanie jesteście ludźmi 
światłymi, ale teraz widzę, jacy jesteście głupi. Śmiejecie się z mojego 

kalectwa, które jest powierzchowne. Przecież wszystkie ciała składają 
się z tych samych pięciu elementów. Gdybyście spojrzeli na mnie z 

perspektywy Jaźni, zobaczylibyście, że Jaźń jest ta sama u wszystkich 
i że nie ma się z czego śmiać. A jeśli chodzi o twoje pytanie, o królu, 

to ani stan jawy ani stan snu nie są rzeczywiste. Kiedy nie śpisz, nie 
istnieje świat snu, a kiedy śnisz, nie istnieje świat jawy. Tak więc 

żaden z nich nie może być prawdziwy. 
* Skoro zarówno stan jawy, jak i stan snu są nierzeczywiste, to co jest 

rzeczywiste? - zapytał król. 
* Istnieje inny stan poza tymi dwoma - odparł Asztawakra. Odkryj ten 

stan. Tylko on jest rzeczywisty. 
 

Cztery stany 
Podobnie jak król Dżanaka, znamy tylko zwykłe stany świadomości, 

w których żyjemy. Nie znamy całej rzeczywistości. Kiedy nie śpimy, 
jesteśmy całkowicie zanurzeni w naszym świecie jawy. Kiedy śnimy, 

nasze czynności, nasz świat i nasze pojmowanie są zupełnie inne, niż 
na jawie. Kiedy jesteśmy pogrążeni w głębokim śnie, całkowicie 

tracimy świadomość. Ale kiedy medytujemy, przechodzimy nawet 
poza stan głębokiego snu i wkraczamy w stan Jaźni. Jest to stan 

stanowiący podstawę wszystkich innych stanów i tylko on jest stały i 
niezmienny. Kiedy osiągniemy ten stan, doświadczymy prawdy o 

sobie. Zdamy sobie sprawę, że nie jesteśmy niczym innym, jak tylko 
Świadomością. Ciało fizyczne jest jak ubranie, w które się 

odziewamy. Podobnie jak ubranie jest jedynie przykryciem dla ciała, 
ciało fizyczne jest jedynie przykryciem dla naszej najgłębszej 

Świadomości. Poznanie tej Świadomości jest celem życia. 
Gdyby wszyscy mogli doświadczyć tej Prawdy wewnętrznej, gdyby 

potrafili zrozumieć swoją prawdziwą naturę, nie byłoby już między 
ludźmi wrogości, a jedynie przyjaźń, miłość i powszechne braterstwo. 

Dlatego właśnie poznanie Jaźni jest absolutną koniecznością. Tylko 
kiedy znamy własną Jaźń, możemy poznać innych. Tylko kiedy 

widzimy wielkość która istnieje w nas samych, możemy dostrzec ją u 
innych. Kiedy spojrzymy na siebie z prawdziwym zrozumieniem 

człowieczeństwa, zobaczymy to samo człowieczeństwo u wszystkich 
innych, a wtedy uświadomimy sobie, że wszyscy ludzie na tym 

świecie są dziećmi Boga. 
 

POGOŃ ZA SZCZĘŚCIEM 
Indyjskie pisma święte stawiają ważne pytanie: jaki jest cel życia 

ludzkiego? Mędrcy Wedanty twierdzą, że celem życia jest 
wyeliminowanie wszelkich cierpień i osiągnięcie najwyższej radości. 

Kiedy się nad tym zastanowimy, przekonamy się, że wszystko co w 
życiu robimy, jest podporządkowane tym dwóm rzeczom. Czego 

pragniemy? Pragniemy szczęścia. Pragniemy uniesień. Pragniemy 
miłości, energii i entuzjazmu. I w taki czy inny sposób staramy się to 

wszystko osiągnąć. Po to, by być szczęśliwym zakochujemy się, 

pobieramy się i wychowujemy dzieci. Po to, by być szczęśliwym 

robimy interesy, zarabiamy pieniądze, gromadzimy rzeczy, 
pielęgnujemy różne zdolności i umiejętności oraz korzystamy z 

rozrywek. Nawet kiedy oszukujemy innych ludzi i szkodzimy im, 
robimy to w nadziei, iż przyniesie nam to szczęście. Ale gdybyśmy 

naprawdę zbadali siebie, odkrylibyśmy, że szczęście, którego 
szukamy, można znaleźć tylko w nas samych. Święty poeta z 

Maharasztry pisał: 
 

Człowiecze, przebyłeś tyle dróg 
w świecie zewnętrznym. 

Udawałeś się z miejsca na miejsce, 
Zbierałeś kwiaty i owoce 

i oddawałeś się niezliczonym czynnościom. 
Ale wszystko, co zdobyłeś, to znużenie. 

Nadeszła teraz pora szybowania po 
nieograniczonych przestrzeniach wewnętrznych. 

To, czego szukasz, możesz tam znaleźć 
w obfitości. 

Dlaczego tak trudno jest zwrócić się w głąb siebie? Pragniemy 
szczęścia, a jednak stale praktykujemy jogę bólu. Zasiewamy ziarna 

cierpienia, a potem zastanawiamy się, kiedy wydadzą owoc szczęścia. 
Podróżuję po wielu krajach i poznaję różnych ludzi. Spotykam ludzi 

bogatych i biednych, a każdy opowiada mi tę samą historię. Wszyscy 
są nieszczęśliwi. Niezależnie jednak od tego, jak bardzo ludzie 

niezadowoleni są ze swego życia, robią oni nadal dokładnie to samo, 
co zawsze robili. Nigdy nie zastanawiają się, jak położyć kres swoim 

kłopotom. Zamiast tego po prostu narzekają, obwiniają swego męża 
czy żonę, szefa, rząd, albo czasy, w jakich żyją. Myślą: gdybym tylko 

mogła sprawić, żeby mnie kochał, byłabym taka szczęśliwa. Gdybym 
tylko miał lepszą pracę, w moim życiu nie byłoby cierpienia. Gdyby 

tylko ona zachowywała się tak, jak chcę, wszystko byłoby cudowne. I 
w ten sposób upływa im życie. 

 
Odważnie jedząc czili 

Jest taka opowieść, która bardzo dobrze ilustruje ten problem. 
Pewnego razu szejk Nasruddin zwiedzał Indie. Chodząc po ulicach 

Delhi zawędrował na targ warzywno-owocowy. Kiedy tak stał na 
targu, zauważył, że wiele osób kupuje czili. Mieszkańcy Indii bardzo 

lubią czili ale używają ich w niewielkich ilościach. Nasruddin sądził, 
że muszą być bardzo smaczne, kupił więc dwa kilo czili i siadł pod 

drzewem, żeby je zjeść. Kiedy rozgryzł pierwszy strąk czili, usta 
zaczęły go palić i pociekło mu z oczu i z nosa. Jęczał i wachlował 

usta, a potem zaczął gryźć następne czili, sądząc, że to drugie będzie 
smakować lepiej. I tak gryzł jeden strąk czili po drugim, cierpiąc i 

żywiąc nadzieję, że każdy następny strąk będzie smaczniejszy od 
poprzedniego. Jesteśmy tacy sami, jak Nasruddin. Wszyscy jemy czili 

w nadziei, że czili, które zjemy jutro - a jeśli nie jutro, to najdalej 
pojutrze - będzie smakować lepiej. Częstujemy się nawzajem tymi 

samymi czili, mając nadzieję, że kiedyś, gdzieś, będą miały smak 
słodyczy. Ale fakt pozostaje faktem, że w tej chwili palą nas usta, z 

oczu ciekną łzy i kapie nam z nosa. 
Kiedy tak Nasruddin odważnie gryzł swoje czili, pewien człowiek, 

który to obserwował, podszedł do niego i zapytał go, co robi. 
* Widziałem, że wiele osób kupuje ten przysmak, więc też je kupiłem 

i zacząłem jeść - wyjaśnił Nasruddin. 
* To są czili - powiedział mężczyzna. - Powinno się je jeść w bardzo 

małych ilościach. 
Nasruddin pokiwał głową i jadł dalej. Mężczyzna był zdumiony. 

* Teraz, kiedy już wiesz, co to jest - powiedział - dlaczego nie 
przestajesz ich jeść? 

* Cóż - odparł Nasruddin. - Kupiłem te czili i muszę je skończyć. Ja 
już teraz nie jem czili. Jem swoje pieniądze. 

Oto jak przeżywamy swoje życie. Kupiliśmy sobie nasze problemy, a 

chociaż stwierdzamy, że nas parzą, musimy zjadać je dalej, ponieważ 

poczyniliśmy inwestycje. Wciąż szukamy nowych uciech, nowych 
rozrywek, nowych kochających przyjaciół, większego bogactwa, 

większej sławy. Ale czy cokolwiek z tego przynosi nam prawdziwe 
zadowolenie? Czy nasze rozrywki przynoszą nam prawdziwą radość, 

czy tylko uczucie pustki i gorąca? Co tak naprawdę osiągamy w 
naszej pogoni za zadowoleniem? 

Poeta Bhartrihari pisał: 
 

Sądziłem, że to ja cieszę się przyjemnościami 
zmysłów, 

Nie zdawałem sobie sprawy, że to one 
mną się cieszyły. 

Sądziłem, że to ja trawię swój czas, 
Nie zdawałem sobie sprawy, że to czas 

trawił mnie. 
 

Spójrz na swoje życie. Otwórz oczy. Gdy ty goniłeś za spełnieniem 
swoich pragnień, czas pożarł ciebie. 

Pragnienia mają to do siebie, że wciąż rosną. Im bardziej gonimy za 
naszymi pragnieniami, tym bardziej się one rozrastają. Niezależnie od 

tego, co mamy na tym świecie, zawsze chcemy mieć więcej. Jeżeli 
mamy dolara, chcemy dziesięciu dolarów. Jeżeli mamy volkswagena, 

chcemy mercedesa. Jeżeli wypijemy jeden kieliszek alkoholu, chcemy 
następnego. Dopóki nie zwrócimy się w głąb siebie i nie odkryjemy 

szczęścia Jaźni, nie osiągniemy trwałego zadowolenia, niezależnie od 
tego, ile zdobędziemy pieniędzy, ilu pozyskamy przyjaciół, jak wiele 

osiągniemy na tym świecie. Wszystkie radości świata zewnętrznego są 
ulotne. Nie mogą trwać. Bez radości Jaźni nasze przyziemne radości 

są jak szereg zer, bez poprzedzającej je jedynki, która nadałaby im 
wartość. Bez radości Jaźni zerem jest nasz majątek, zerem jest nasza 

uroda, zerem są również nasze osiągnięcia. Tylko kiedy pijemy nektar 
Jaźni, wszystkie nasze zera nabierają wartości. 

 
Kość psa 

Szczęście istnieje w nas i należy do nas, ale my zawsze przenosimy 
radość wewnętrzną na coś zewnętrznego i sądzimy, że to stamtąd 

pochodzi nasza radość. Jeżeli bardzo wnikliwie zbadasz swoje 
postępowanie, przekonasz się, że nawet twoje przyziemne radości nie 

pochodzą od przedmiotów zewnętrznych, ale od ciebie. Powiadasz: 
"Tak dobrze się czuję, kiedy słucham muzyki. Gra w tenisa daje mi 

tyle szczęścia". W rzeczywistości jednak, kiedy robisz te rzeczy, 
doświadczasz swojej własnej radości wewnętrznej. Jest w Wedancie 

takie porzekadło: "Radość świata jest jak kość psa". Pies znajduje 
kość i zaczyna ją gryźć. Kiedy tak ją żuje, kawałki kości wbijają się 

mu w dziąsła i zaczyna płynąć krew. Pies czuje smak krwi i myśli: 
"Ta kość jest pyszna!" Im dłużej gryzie kość, tym obficiej krwawią 

jego dziąsła. Im bardziej czuje smak krwi, tym smaczniejsza wydaje 
się mu kość. Ten cykl nie ma końca. Tak jak pies nie zdaje sobie 

sprawy, że smakuje własną krew, tak i ty nie zdajesz sobie sprawy, że 
radość, jakiej doświadczasz w świecie, pochodzi od ciebie samego. 

Pomyśl o szczęściu, jakie odnajdujesz w życiu. Skąd ono pochodzi? 
Kiedy skończyłeś jeść i masz pełny żołądek, doświadczasz chwili 

zadowolenia. Kiedy po długim niewidzeniu spotykasz przyjaciela i 
obejmujesz go, przez ułamek sekundy czujesz radość. Kiedy artysta 

kontempluje swoje dzieło, doświadcza kilku sekund spokoju. W 
rzeczywistości w takich chwilach umysł wycisza się, a wewnętrzny 

ośrodek błogości odsłania się na moment jak błyskawica. Jednakże 
błogość, jakiej doświadczasz, nie jest trwała; jest jedynie cieniem 

błogości, jaką masz w sobie. Żeby bezpośrednio doświadczyć tej 
błogości, musisz zwrócić się w głąb siebie w medytacji i szukać 

szczęścia tam, gdzie się ono rzeczywiście znajduje. 
Problem polega na tym, że nie chcesz wejrzeć w siebie. Twój aparat 

fotograficzny utrwala tylko to, co dzieje się w świecie zewnętrznym; 

nigdy nie obraca się w drugą stronę, żeby zarejestrować to, co dzieje 

się w tobie. A przecież każdej nocy doświadczasz korzyści, jakie daje 
zwrócenie się w głąb siebie. W ciągu dnia gromadzisz wiele rzeczy, 

spotykasz wielu przyjaciół, pracujesz tak ciężko i przeżywasz tak 
wiele przyjemności. Robisz to wszystko, aby osiągnąć szczęście, ale 

pod koniec dnia wracasz do domu i mówisz: "jestem zmęczony". 
Niezależnie od tego, co robisz w ciągu dnia, czy zarobisz milion 

dolarów, czy osiągniesz najwyższe zaszczyty lub weźmiesz udział we 
wspaniałym przyjęciu, wieczorem czujesz się wyczerpany i pragniesz 

jedynie spać. Kiedy nadchodzi pora snu, nie obchodzi cię nic z tych 
rzeczy, na które tak ciężko pracowałeś w dzień. Nie pragniesz nawet 

obecności ludzi, których kochasz. Chcesz tylko odpoczynku. Udajesz 
się więc do ciemnego pokoju i otulasz się ciepłą kołdrą. 

Kiedy następnego ranka ktoś zapyta cię, jak się czujesz, odpowiadasz: 
"Jestem pełen energii". Kilka godzin snu odświeżyło cię całkowicie. 

Niczego nie zjadłeś, niczego nie zrobiłeś, nic nie kupiłeś, niczym się 
nie bawiłeś, a jednak czujesz się zupełnie odrodzony. Jak to się dzieje, 

że czynności, które tak cię cieszą w ciągu dnia, przyprawiają cię o 
zmęczenie, podczas gdy kilka godzin snu daje ci tyle siły i energii? 

Twój własny sen uczy cię wciąż na nowo, że prawdziwe źródło siły i 
energii jest wewnątrz ciebie. 

 
Świat wewnętrzny 

Gdybyś w ciągu dnia wejrzał w siebie i przez krótki czas 
pomedytował, mógłbyś czerpać z tego źródła, a wtedy osiągnąłbyś 

stan ciągłego entuzjazmu i radości. W każdym człowieku znajduje się 
boska, świadoma energia, zwana Kundalini. Poprzez medytację 

energia ta budzi się i powoduje spontaniczny proces jogi. 
Większość ludzi sądzi, że joga polega na fizycznych ćwiczeniach 

hathajogi, ale w rzeczywistości joga oznacza "połączenie" - ponowne 
zjednoczenie z Jaźnią, od której zostałeś oddzielony. Kiedy obudzi się 

energia wewnętrzna i zacznie się ta spontaniczna joga, całe twoje 
ciało zostanie oczyszczone od wewnątrz. Twoja świadomość zwróci 

się w głąb i będziesz mógł zobaczyć światy wewnętrzne. 
Z czasem, dzięki medytacji, jaka zachodzi po obudzeniu energii 

wewnętrznej, poznasz swoją prawdziwą naturę, swoją własną Jaźń. 
Dotrzesz do ośrodka znajdującego się poza przyjemnością i bólem, 

osiągniesz stan, w którym doznawać będziesz jedynie szczęśliwości. 
Jest to stan Jaźni. 

Kiedy dojrzysz Jaźń, kiedy doświadczysz jej, zostaniesz całkowicie 
przeobrażony. Również świat będzie dla ciebie przeobrażony i ujrzysz 

go w zupełnie nowym świetle. Istnieje takie powiedzenie: "Co jest 
dniem dla wrony, dla sowy jest nocą". Podobnie świat, który dla 

człowieka nieoświeconego kryje w sobie tyle trudności i komplikacji., 
jest rajem dla kogoś, kto zna Jaźń. Bóg pełen jest dobra, piękna i 

wielu wspaniałych umiejętności, którymi obdarzył nas wszystkich. 
Ale nie możesz tego dostrzec, napawając się tylko światem 

zewnętrznym. Musisz być obdarzony subtelnym spojrzeniem, aby 
móc ujrzeć Zasadę wewnętrzną. 

Nie wyobrażasz sobie nawet przeogromu, który się w tobie kryje. 
Ciało ludzkie wydaje się małe, a jednak jest obrazem całego 

wszechświata. W ciele znajduje się słońce tysiąc razy jaśniejsze od 
słońca na zewnątrz, a jednak nie parzy ono, ale chłodzi. To 

wewnętrzne światło, umieszczone w sahasrara, wspaniałym ośrodku 
duchowym u szczytu głowy, nadaje promienność twojej twarzy i 

blask twoim oczom. W sercu znajduje się ośrodek wiedzy, w którym 
ujrzeć możesz cały świat. Jest w tobie tyle rzeczy, że opisanie ich 

zajęłoby mi całe tomy. Wszystkie cuda, jakie widzisz w świecie 
zewnętrznym, można znaleźć w znacznie większym stopniu w sobie 

samym. Wszystkie przyjemności, za jakimi gonisz, można w 
nieporównanie większym stopniu odkryć w sobie. 

Przez całe życie starasz się zaspokoić oczy pięknymi widokami, 
zadowolić uszy melodyjnymi dźwiękami. Próbujesz ucieszyć nos 

wytwornymi zapachami, skórę przyjemnym dotykiem, a język coraz 

to innym smakiem. Z tęsknoty za piękną muzyką słuchasz rock and 

rolla, symfonii lub opery. Ale kiedy energia wewnętrzna obudzi się i 
dosięgnie sahasrary, usłyszysz dźwięki niebiańskie tak słodkie, że nie 

da się ich opisać. Słuchając ich, będziesz się czuł coraz szczęśliwszy i 
nawet twoje dolegliwości fizyczne zostaną uleczone. Kiedy ta muzyka 

rozbrzmiewać będzie w obszarach wewnętrznych, na język zacznie 
kapać niebiański nektar. 

Zawsze rozglądasz się za smacznym jedzeniem i piciem. Jesz tyle 
różnych potraw, żeby poczuć wyśmienity smak, pijesz tyle napojów, 

żeby poczuć ich aromat. Ale kiedy napoisz się nektarem 
wewnętrznym, przekonasz się, że jest tak pyszny, tak całkowicie 

zadowalający, iż żaden inny smak nie może się z nim równać. 
Lubisz również ładne zapachy. Perfumujesz się, żeby dobrze 

pachnieć, ale z wiekiem twoje ciało zaczyna wydzielać brzydką woń. 
Kiedy jednak zagłębiasz się w medytacji, niezwykle piękne zapachy 

wypełniają całą twoją istotę, zapachy tak słodkie, że kiedy je 
poczujesz, twój umysł wyciszy się. 

Tęsknisz także za dotykiem. Żeby doświadczyć przyjemności dotyku, 
obejmujesz innych i tulisz się do nich, aż wreszcie twój zmysł dotyku 

ulega przytępieniu i nic już nie czujesz. Ale po obudzeniu energii 
wewnętrznej, ta energia zacznie w tobie igrać, a wtedy cała twoja 

istota doświadczy rozkoszy jej delikatnego dotknięcia. Będziesz miał 
niezwykłe doznania i odczujesz całkowite zadowolenie. 

Pragniesz ponadto patrzeć na piękne kształty i upiększać siebie. Aby 
uatrakcyjnić swoje ciało, nakładasz na twarz pudry i kremy, ale z 

czasem środki chemiczne źle wpływają na skórę i kiedy się nie 
umalujesz, wyglądasz jak upiór. Czeszesz włosy i wkładasz piękne 

stroje, ale one brudzą się i niszczą. Piękno zewnętrzne jest więc 
nietrwałe i istnieje przez chwilę, a potem ci umyka. Ale piękno 

wewnętrzne nigdy się nie zmienia. Nigdy się nie starzeje, ani nie 
psuje.  

W miarę jak będziesz coraz więcej medytować i zadziała w tobie 
energia wewnętrzna, zaczniesz dostrzegać takie piękno, że stanie się 

ono wręcz trudne do zniesienia. W samym środku świetlistej jasności 
w sahasrarze znajduje się błyszczące niebieskie światełko, znane jako 

Błękitna Perła. To światło Jaźni, które jest w tobie. Widząc je, wielcy 
Siddhowie stwierdzili: "Bóg mieszka w każdym człowieku". 

Wszystko, czego szukasz na tym świecie, istnieje wewnątrz ciebie. 
Płonie w tobie najwyższa radość. Ale nie wystarczy zrozumieć to 

jedynie przy pomocy umysłu. Musisz zanurzyć się w głąb i wydobyć 
to na wierzch. Wtedy zobaczysz migocącą Świadomość, która 

mieszka w tobie pod postacią Szczęśliwości. Wielki święty suficki, 
Mansur Mastana powiedział: "Możesz zniszczyć świątynię, możesz 

zniszczyć meczet. Możesz zburzyć Kaabę, możesz zburzyć Kubli. Ale 
nigdy nie łam serca ludzkiego, ponieważ w sercu mieszka Bóg". Serce 

jest prawdziwym domem Boga. Jest siedzibą szczęścia, miejscem 
nieskończonej miłości. Udaj się tam. 

 
PSZCZOŁA I SŁOŃ 

Była sobie pszczoła - młoda, silna i kipiąca gorącą krwią młodości. 
Pewnego razu latała radośnie z kwiatka na kwiatek, spijając nektar. 

Oddalała się od domu, zapominając, że zbliża się wieczór i pora 
powrotu. 

Przysiadła właśnie na kwiecie lotosu, kiedy zaszło słońce i lotos 
zamknął się. Pszczoła znalazła się w pułapce. Miała mocne żądło i 

bez trudu mogła przebić płatki i odlecieć, ale zatraciła się w swoim 
upojeniu. Pomyślała: 

* Spędzę tu noc, pijąc nektar, a rano, kiedy lotos się otworzy, polecę 
do domu. Skrzyknę mego męża, sąsiadów i przyjaciół i sprowadzę ich 

tu, aby uraczyli się nektarem. Będą tacy szczęśliwi! Będą tacy 
wdzięczni! 

Wkrótce nadeszła północ. Młody słoń przedzierał się przez las; on 
również był w stanie upojenia. Powalał drzewa, miażdżył rośliny i 

wpychał je sobie do paszczy. Kiedy przybył nad jezioro, gdzie 

pszczoła oddawała się marzeniom, zaczął zrywać i zjadać kwiaty 

lotosu. Pszczoła wciąż piła nektar i myślała: 
* Sprowadzę męża, sprowadzę sąsiadów, sprowadzę wszystkich 

moich przyjaciół. Założę wielką fabrykę miodu. 
Nagle rozległ się głośny trzask. 

* Niestety - zawołała pszczoła. - Umieram. Umieram. Umarłam. 
Wszystkie plany pszczoły pozostały w jeziorze. Wszyscy jej 

przyjaciele pozostali w swoich domach. W domu pozostał mąż. A 
pszczoła znalazła się w paszczy słonia. 

Podobnie jak ta pszczoła, wędrujemy coraz dalej po świecie i wydaje 
się nam, że czynimy coraz większe postępy, nie zdając sobie sprawy z 

tego, że oddalamy się od naszego źródła. Z każdym dniem zbliża się 
do nas słoń śmierci, ale my nie słyszymy jego kroków. 

Świat jest nietrwały. Chociaż wydaje się taki czarowny, wszystko, co 
tu widzimy, ulega zniszczeniu. Wielki święty Kabir śpiewał: "Jesteś 

jak podróżny, który przychodzi i odchodzi. Gromadzisz bogactwa i 
chlubisz się nimi. Ale kiedy odejdziesz, nie zabierzesz ze sobą 

niczego. Przyszedłeś na ten świat z zaciśniętymi piąstkami, ale kiedy 
będziesz odchodził, twoje dłonie będą rozwarte". Na tym świecie 

wszystko się zmienia, wszystko niszczeje. Młodość zamienia się w 
starość, zdrowie zamienia się w słabość, piękno zamienia się w 

chorobę. Kabir powiedział: "Na twoich oczach twoje życie zamienia 
się w proch". Przyjdzie czas, kiedy zawali się każde imperium, każdy 

pomnik i miasto. Było tylu królów, cesarzy, wielkich przywódców. I 
gdzie się podzieli? Tylko Jaźń wewnętrzna jest wieczna. Tylko 

Świadomość wewnętrzna będzie trwać. 
Bez medytacji nad Jaźnią, bez praktyki duchowej, osiągniesz jedynie 

własną śmierć. Większość ludzi uważa, że młodość jest odpowiednim 
czasem do jedzenia, picia i używania wszystkich przyjemności świata, 

a dopiero kiedy ciało stanie się stare i zużyte, można będzie zacząć 
myśleć o Bogu. Ale czego możesz dokonać, kiedy twoje ciało jest 

stare? Kiedy twój dom płonie, jaki sens ma kopanie studni? Dlatego 
poeta Bhartrihari pisał: "Dopóki jeszcze twoje ciało jest zdrowe i 

silne, dopóki działają twoje zmysły, uczyń coś dla siebie". Po co 
czekać? Pogrąż się w kontemplacji Jaźni i osiągnij ją teraz. Wiedz, że 

życie jest bardzo krótkie. Nie po to przyszedłeś na ten świat, żeby 
tylko jeść i pić i umrzeć. 

 
JAŹŃ 

 
 

 
Mniejsza od najmniejszej, 

większa od największej, 
Jaźń wiecznie zamieszkuje 

we wszystkich sercach. 
Człowiek wolny od żądzy, 

o czystym umyśle i zmysłach, 
widzi chwałę Jaźni 

i wolny jest od cierpienia. 
 

KATHA UPANISZADA 
 

ŹRÓDŁO WSZELKIEJ RADOŚCI 
Na świecie nie ma nic wspanialszego od Jaźni. Z Jaźni biorą się 

wszystkie nasze radości, cała nasza inspiracja i siła. W rzeczywistości 
w Jaźni zawiera się cały wszechświat. Doświadczysz tego, kiedy 

zwrócisz się w głąb i zobaczysz to w medytacji.  
Jadźnawalkja był jednym z największych mędrców starożytności. 

Miał dwie żony: Katjajani, która była stara i Maitreji, która była 
bardzo młoda. Pewnego dnia Jadźnawalkja wezwał obie żony i 

powiedział im: 
* Wyrzekam się życia rodzinnego i udaję się do lasu, aby żyć tam 

jako pustelnik. Podzieliłem swój majątek na dwie części i każdej z 

was daję połowę. 

Starsza żona przyjęła swoją część, ale Maitreji zapytała: 
* Dlaczego wyrzekasz się majątku i odchodzisz? 

* Ponieważ Jaźni nie można zadowolić majątkiem - odparł 
Jadźnawalkja. 

* Czy ten majątek da mi nieśmiertelność? - spytała. 
* Nie - powiedział Jadźnawalkja. - Będziesz żyła życiem bogaczy. 

Nikt nie może osiągnąć nieśmiertelności za pieniądze. 
* Wobec tego nie chcę ich - rzekła Maitreji. - Poślubiłam ciebie, 

starca, nie dla twoich pieniędzy, ale dla twojej wiedzy. Pragnę 
osiągnąć Jaźń. 

Słysząc te słowa Jadźnawalkja był bardzo zadowolony. 
* O Maitreji - powiedział - byłaś mi zawsze bardzo drogą, ale teraz 

jesteś jeszcze droższa. 
* Oddaj całe swoje bogactwo materialne Katjajani - rzekła Maitreji. - 

Mnie daj bogactwo swojej wiedzy. 
W odpowiedzi Jadźnawalkja zaczął jej wyjaśniać, na czym polega 

wielkość Jaźni. 
* O Maitreji - powiedział. - Kochamy się nawzajem nie ze względu na 

nas samych, ale ze względu na Jaźń. Mąż jest drogi żonie nie ze 
względu na siebie samego, ale ze względu na Jaźń. Żona jest droga 

mężowi nie ze względu na siebie samą, ale ze względu na Jaźń. 
Wszystkie stworzenia są nam drogie nie ze względu na nie same, ale 

ze względu na Jaźń. Jaźń jest najdroższą rzeczą na świecie. O 
Maitreji, ujrzyj Jaźń, usłysz Jaźń, pogrąż się w kontemplacji Jaźni, 

medytuj nad Jaźnią. Spraw, aby Jaźń zamanifestowała się przed tobą. 
Słuchając nauk o zasadniczej naturze Jaźni, kontemplując i medytując 

nad zasadniczą naturą Jaźni, dostrzegając zasadniczą naturę Jaźni, 
poznasz wszystko, co może być poznane. 

Czyste "ja" 
Co to jest Jaźń? Jest to czysta świadomość "ja jestem", pierwotna 

świadomość "ja", towarzysząca nam od chwili narodzin. Chociaż to 
"ja" istnieje w kobiecie, nie jest ono kobietą, chociaż istnieje w 

mężczyźnie, nie jest ono mężczyzną. To "ja" nie ma formy, ani barwy, 
ani żadnej innej właściwości. Nałożyliśmy na nie różne pojęcia - 

pojęcia takie, jak "jestem mężczyzną", "jestem kobietą", "jestem 
Amerykaninem". Ale kiedy wymażemy wszystkie te pojęcia, owo "ja" 

okazuje się czystą Świadomością i jest to najwyższa Prawda. 
Odczuwając to "ja", wielki Siankaraczarja oznajmił: "Aham 

Brahmasmi" -  "Jestem Absolutem". Odczuwając to "ja", święty 
suficki Mansur Mastana rzekł: "Ana`I-Hay" - "Jestem Bogiem". 

To "ja" jest źródłem całego świata. Nasienie figowca jest maleńkie, a 
jeżeli je rozłupiesz, nic w środku nie znajdziesz. A jednak to nasionko 

zawiera w sobie całe drzewo z korzeniami, gałęziami i liśćmi. Tak 
samo Jaźń jest nasieniem, które zawiera w sobie cały wszechświat. 

Wszystko zawarte jest w Jaźni, tak więc poznając Jaźń, poznajemy 
wszystko, co można wiedzieć. Dlatego właśnie mędrcy nieustannie 

pogrążają się w kontemplacji Jaźni, medytując nad Jaźnią i zatracając 
się w Jaźni. 

Potęga Jaźni kontroluje cały kosmos i ta sama potęga sprawia, że 
wszystko w nas funkcjonuje. Oddech wchodzi i wychodzi dzięki woli 

Jaźni. Umysł zwraca się ku różnym przedmiotom dzięki woli Jaźni. 
Możemy mówić, ponieważ istnieje Jaźń. Możemy zrozumieć, co 

mówią do nas inni, ponieważ istnieje Jaźń. Pulsując w nas, potęga 
Jaźni sprawia, że zmysły stają się świadome, umożliwiając oczom 

widzenie, uszom słyszenie, a rękom chwytanie. Kochamy się 
nawzajem tylko dlatego, że istnieje Jaźń. Widzimy promienność i 

piękno w innych tylko dlatego, że istnieje Jaźń. Kiedy Jaźń opuszcza 
ciało, natychmiast staje się ono bezwartościowe i pozbywamy się go. 

 
Jaźń jest prawdziwym Bogiem 

Bez znajomości Jaźni nawet praktyki religijne nie zaprowadzą nas do 
Boga. Wielcy mędrcy powiadali, że Boga znajduje się nie tylko w 

meczetach, świątyniach czy kościołach. Bóg jest bezpostaciową 

podstawą wszystkiego, co istnieje, Jaźń jest prawdziwym Bogiem 

podstawą wszystkich religii i form wierzeń. 
Niezależnie od tego, w jaki sposób czcimy Boga, to właśnie Jaźń daje 

nam owoce naszych praktyk religijnych, albowiem niezależnie od 
tego, co kochamy na zewnątrz, szczęście, jakie z tego czerpiemy, 

pochodzi od wewnątrz. Dlatego ci, którzy znają Prawdę, porzucają 
wszelkie rytuały oraz religie i jedynie Jaźni oddają cześć. Kiedy 

wiemy, że wszystko pochodzi od Jaźni, uświadamiamy sobie, iż 
oddawanie czci czemukolwiek poza Jaźnią jest bez znaczenia. W 

pewnym okresie byłem gorącym wyznawcą Siwy. Kiedy udawałem 
się z wizytą do mojego Guru, zawsze najpierw szedłem do świątyni 

Siwy w pobliżu aśramu i tam oddawałem cześć bóstwu, obmywając 
lingam - symbol nieprzejawionej formy Boga. Któregoś dnia, kiedy 

poszedłem do mojego Guru, on zapytał mnie: 
* O Muktanando, gdzie byłeś?. 

* Oddawałem cześć Siwie - odparłem. 
* Czemuż to czcisz Siwę na zewnątrz? - zapytał. - Siwa jest w tobie. 

Tam oddawaj Mu cześć. 
Indyjski święty śpiewał: "O człowiecze, czcisz bóstwo zrobione z 

kamienia i to bóstwo staje się dla ciebie Bogiem. Świadomość istnieje 
we wszystkim, jeżeli więc stworzysz obraz Boga i będziesz go czcił, 

osiągniesz coś dzięki swojemu uczuciu. Ale Bóg żyje w tobie. A 
skoro tak jest, to czyż oddając cześć własnej Jaźni nie staniesz się 

Bogiem?" 
 

Natura Jaźni 
Jaźń jest najsubtelniejszą ze wszystkich subtelnych rzeczy. Jest wielce 

tajemnicza i zagadkowa, nie ma imienia, koloru, ani formy. A chociaż 
nie posiada żadnych właściwości, mędrcy opisują jej naturę jako sat 

czit ananda - byt, świadomość i absolutna szczęśliwość. 
Sat oznacza Prawdę absolutną. Prawdę, która istnieje wszędzie, we 

wszystkim i zawsze. Gdyby To nie było wszechobecne, nie byłoby 
Prawdą i nie miałoby absolutnego bytu. Na przykład krzesło, które 

istnieje w Nowym Yorku, nie istnieje w Los Angeles. Istnieje teraz, 
ale nie istniało w zeszłym roku. Takie krzesło nie posiada więc bytu 

absolutnego. Ale Jaźń istnieje na wschodzie, na zachodzie, na 
północy i na południu. Jest we wszystkich krajach. Jest tu dzisiaj, 

była tu wczoraj i będzie tu jutro. Jaźń nie jest ograniczona przez 
żadne miejsce, rzecz czy czas. Mędrcy Siwaizmu Kaszmirskiego 

zapytują: "Czyż jest taki czas, w którym nie byłoby Siwy? Czyż 
istnieje takie miejsce, w którym nie byłoby Siwy? Czyż istnieje taki 

przedmiot, w którym nie byłoby Siwy?" Bóg, Jaźń, istnieje wszędzie 
w całej Swojej pełni.9 Będąc obecnym we wszystkim, jest On obecny 

również w nas. 
Czit jest Świadomością, która wszystko oświetla. Czit sprawia, że 

zdajemy sobie sprawę zarówno z przedmiotów zewnętrznych, jak i z 
naszych uczuć wewnętrznych. Kiedy jesteśmy wytrąceni z równowagi 

lub jest nam źle, Świadomość oświetla te uczucia, a kiedy 
odczuwamy szczęście, Świadomość unaocznia nam to także. 

Uświadamia nam, że Bóg istnieje w nas, a jeżeli uważamy, że Boga 
nie ma, ponieważ Go nie widzimy, takie rozumowanie ma również 

swoje źródło w czit. Czit oświetla tę rzeczywistość, która istnieje 
wszędzie, we wszystkim i zawsze. Jaźń jest czit i oświetla zarówno 

siebie, jak i wszystko inne. 
Ananda jest szczęśliwością i możemy ją zrozumieć dopiero wtedy, 

kiedy zrealizujemy To. Można mówić o naturze Jaźni jako sat i czit, 
ale błogości Jaźni trzeba doświadczyć w medytacji. Ta szczęśliwość 

przewyższa wszystko, co płynie z oglądania pięknych kształtów, ze 
słuchania melodyjnych dźwięków, ze smakowania wykwintnych 

potraw, czy z doświadczania miękkości dotyku. Przyjemności 
zrodzone ze zmysłów zależą od zmysłów, a kiedy znikają przedmioty 

sprawiające przyjemność, znika również poczucie szczęśliwości. Ale 
szczęśliwość Jaźni nie zależy od żadnych czynników zewnętrznych. 

Jest całkowicie niezależna, powstaje nieuwarunkowana wewnątrz. 

Kiedy umysł i intelekt przybliżają się do Jaźni, mogą doświadczyć tej 

szczęśliwości. 
Wielki święty Dźnaneśwar Maharadż powiedział: 

"Blask Jaźni jest zawsze nowy". Szczęśliwość Jaźni nieustannie się 
odnawia. Czasami, kiedy wędrowałem po Indiach, spotykałem 

świętych, którzy śmiali się bez przerwy. Zastanawiałem się wtedy, czy 
nigdy nie mają dość śmiechu? Teraz rozumiem, dlaczego zawsze się 

śmiali. Czuli szczęśliwość i wybuchali śmiechem, a za chwilę czuli 
nowy rodzaj szczęśliwości, więc na nowo wybuchali śmiechem. 

Ponieważ ich szczęśliwość była ciągle świeża, nie przestawali się 
śmiać. Ktoś, kto uzależnia szczęście od zmysłów, ciągle szuka 

nowych rzeczy, które przyniosłyby mu zadowolenie. Musi mieć nowy 
smak, nową muzykę, nową miłość. Ponieważ jednak szczęśliwość 

Jaźni jest coraz to inna, jogin nigdy się nią nie nudzi. 
Jaźń jest naszym najlepszym przyjacielem. Istnieje w nas w całej 

pełni, w samym środku serca. Chociaż Jaźń jest zawsze z nami, jest 
tak subtelna, że większość ludzi nie może jej zobaczyć ani usłyszeć. 

Jaźń jest nie posiadającym formy podłożem wszystkiego, 
fundamentem naszego życia. Nie możemy dojrzeć jej wzrokiem, ani 

dosięgnąć mową. Język może o niej mówić, ale prawdziwym opisem 
jej natury jest milczenie. Jaźni nie można osiągnąć przy pomocy 

umysłu czy zmysłów. Kiedy jednak wewnętrzne instrumenty 
psychiczne zostają oczyszczone przez medytację, objawia się nam 

sama. Dlatego mędrcy Indii kładą wielki nacisk na medytację. W 
Bhagawad Gicie Pan powiada do Ardżjuny: [dhyanen atmani 

pashyanci], "Jaźń widziana jest poprzez medytację". Po prostu 
medytując spokojnie możemy sprawić, aby Jaźń zamanifestowała się 

przed nami. 
 

To w nas, które wie 
Czytałem wiersz, w którym święty napisał: "O mój drogi, posłuchaj 

moich słów. Mądrość Jaźni można osiągnąć bardzo łatwo. Nawet 
jeżeli zwykły człowiek wejrzy w siebie poprzez medytację, ujrzy on 

światło Jaźni". Jaźń jest jawna, nie jest ukryta. Nie możemy jej 
zaobserwować swoimi zwykłymi zmysłami tylko dlatego, że to 

właśnie Jaźń jest obserwatorem. 
Ktoś zapytał kiedyś wielkiego mędrca: 

* Co to jest Jaźń? 
Mędrzec odpowiedział: 

* Jaźń jest świadkiem umysłu. 
Jest w nas istota, która obserwuje wszystko, co robimy na jawie. W 

nocy, kiedy zasypiamy, ta istota nie śpi: pozostaje przytomna i rano 
składa nam sprawozdanie z naszych snów. Kim jest to, które wie? 

Katha Upaniszada mówi, że to, które obserwuje zarówno marzenia 
senne jak i stany jawy, jest wszechprzenikającą Jaźnią. 

Kiedy Rama zapytał mędrca Wasiszthę: 
* Jaka jest natura Jaźni? 

Wasisztha wyjaśnił: 
* O Ramo, Jaźń jest tym, dzięki czemu dostrzegasz i odróżniasz 

wszelkie kształty, smaki, zapachy i dotyk. Jaźń jest tym, dzięki czemu 
zaznajesz rozkoszy miłości. To, dzięki czemu wszystko poznajesz, o 

Ramo, jest Jaźnią, która jest Prawdą najwyższą. 
Siwaizm Kaszmirski naucza, że Jaźń jest prakasza i wimarsza. Słowa 

te mają ogromne znaczenie. Prakasza oznacza "światło" i jako 
prakasza Jaźń oświetla wszystko. Na przykład, jeżeli przed nami stoi 

gliniany garnek, to właśnie prakasza sprawia, iż ten garnek ukazuje 
się nam. Wimarsza oznacza "świadomość" i jest to umiejętność 

zrozumienia, która sprawia, że wiemy, czym coś jest. Podczas gdy 
prakasza oświetla garnek, wimarsza uświadamia nam, że widzimy 

garnek ulepiony z gliny. Prakasza i wimarsza istnieją we wszystkim, 
oświetlając zarówno świat zewnętrzny, jak i wewnętrzny. Będąc 

zarazem prakaszą i wimarszą, Jaźń oświetla umysł, intelekt i 
wszystkie zmysły. W Bhagawad Gicie Pan Kriszna mówi do 

Ardźjuny: [sarvendriyaguna bhasam sarvendriyavivarjitam; asaktam 

sarvabhich chaiva nirgunam gunabhoktri cha] - "To prześwieca przez 

wszystkie nasze zmysły, ale nie posiada zmysłów. Podtrzymuje 
zmysły, ale pozostaje od nich odrębne. Doświadcza wszystkich 

właściwości natury, ale pozostaje od nich oderwane". Cokolwiek 
dzieje się wewnątrz czy na zewnątrz, Jaźń widzi to i wie. Ta Jaźń, ta 

Świadomość, poznaje siebie samą poprzez medytację. 
 

Najrzadszy dar 
Chociaż Jaźń jest zawsze z nami, znajomość Jaźni jest najrzadszym z 

darów i przychodzi tylko dzięki łasce Boga. Poznanie Jaźni oznacza 
wyeliminowanie wszelkiego cierpienia i osiągnięcie najwyższej 

szczęśliwości. Dopóki umysł nie znajdzie zadowolenia przez stopienie 
się z Jaźnią, bezustannie płonie on w ogniu przywiązania i niechęci. 

Ale kiedy ktoś osiąga Jaźń, osiąga również doskonale wolną radość 
Jaźni, której nigdy nie może dotknąć ból tego świata. Z łona tej 

szczęśliwości bije fontanna nektaru. W jaki sposób ktoś, kto osiągnął 
tę szczęśliwość, mógłby kiedykolwiek odczuwać głód lub pragnienie? 

W jaki sposób ktoś, kto rozumie swoją Jaźń, mógłby kiedykolwiek 
cierpieć z powodu nieszczęść tego świata? Tak więc poszukuj Jaźni 

dla własnej radości. Kiedy już zrealizujesz chwałę Jaźni, będziesz 
wiedział, że nie istnieje nic wspanialszego. 

 
BÓG NIGDY NIE OPUŚCIŁ SERCA 

W Indiach żył wielki sufi imieniem Hazrit Bajazid Bistami. W 
młodości Bistami wyruszył w pielgrzymkę do Mekki. Po drodze 

spotkał derwisza, człowieka pełnego ekstazy. 
* Dokąd idziesz? - zapytał derwisz. 

* Do Mekki - odparł Bistami. 
* Po co? 

* Żeby zobaczyć Boga. 
* Ile masz pieniędzy? 

* Czterysta złotych dinarów. 
* Daj mi je - rzekł derwisz. Wziął pieniądze i schował je do kieszeni. 

Potem powiedział: - Co będziesz robił w Mekce? Po prostu obejdziesz 
siedem razy świętą skałę. Zamiast tego, obejdź siedem razy mnie. 

Bistami zrobił, co mu kazano. 
* Teraz możesz odejść - powiedział derwisz. - Osiągnąłeś swój cel. 

Ale pozwól, że ci coś powiem. Od dnia, kiedy wybudowano Mekkę, 
Bóg nigdy tam nie mieszkał. Ale odkąd stworzono serce, Bóg nigdy 

go nie opuścił. Wracaj do domu i medytuj. 
Ktokolwiek osiągnął Boga, znalazł Go w ludzkim sercu. Serce jest 

najwspanialszą świątynią Boga. 
 

WODA W RZECE, WODA W MISCE 
Jaka jest różnica między duszą indywidualną a Duszą Najwyższą? 

Dusza indywidualna i Dusza Najwyższa nie są czymś różnym od 
siebie; dusza indywidualna jest zarazem Duszą Najwyższą. Chodzi o 

to, że Dusza Najwyższa, Bóg, ma świadomość, iż istnieje wszędzie, 
podczas gdy dusza indywidualna wierzy, że istnieje jedynie od głowy 

do stóp. W rzeczywistości różnicy nie ma, tę różnicę stwarza jedynie 
twój sposób pojmowania. Przyczyną tego jest ignorancja, czyli brak 

wiedzy, albo niewłaściwe zrozumienie własnej Jaźni. Kiedy osiągasz 
pełne zrozumienie swojej Jaźni, znika poczucie zróżnicowania. 

Kiedyś pewien Guru wyjaśniał swoim uczniom: 
* Bóg i dusza są jednym i tym samym. Tak jak Bóg istnieje w Sobie, 

w tej samej mierze istnieje On w nas wszystkich. 
Jeden z uczniów wstał i powiedział: 

* O Gurudżi, Bóg jest taki wielki. Posiada taką potęgę. Istnieją w Nim 
nieskończone światy. Jak możemy być Bogiem? 

Na to Guru: 
* Zanieś moją miseczkę do rzeki Jamuny i napełnij ją wodą. 

Uczeń odszedł, a po paru minutach wrócił z miseczką. Guru zajrzał 
do miseczki i oświadczył: 

* Powiedziałem ci, żebyś nabrał wody z rzeki Jamuny. To nie może 

być woda z rzeki Jamuny. 

* O tak, Gurudżi. To jest woda z rzeki Jamuny - odpowiedział uczeń. 
Na to Guru: 

* Ale w rzece Jamunie są ryby, a tu nie ma ryb. W rzece Jamunie są 
żółwie, a w tej wodzie nie ma żółwi. W rzece Jamunie stoją krowy, a 

w tej wodzie nie ma krów. W rzece Jamunie kąpią się ludzie, a w tej 
wodzie nie ma kąpiących się. Jak to może być woda z rzeki Jamuny? 

Idź i przynieś wodę z rzeki Jamuny. 
* Ale to jest tylko niewielka ilość wody. Jak może w niej być to 

wszystko? - powiedział uczeń. 
Na to Guru: 

* To, co mówisz, jest prawdą. Teraz weź tę wodę i wlej ją z powrotem 
do rzeki Jamuny. 

Uczeń poszedł nad rzekę, wylał do niej wodę i wrócił. 
* Czyż te wszystkie rzeczy nie istnieją teraz w tej wodzie? - zapytał 

Guru. - Dusza indywidualna jest jak woda w misce. Jest jedna z 
Bogiem, ale istnieje w ograniczonej formie, a zatem wydaje się różna 

od Boga. Kiedy wylałeś wodę z miseczki z powrotem do rzeki, ta 
woda znów ma w sobie ryby, żółwie, krowy i wszystko, co znajduje 

się w rzece. Tak samo, kiedy dzięki medytacji i wiedzy ujrzysz swoją 
Jaźń wewnętrzną, zdasz sobie sprawę, że jesteś Tym i że przenikasz 

wszystko, tak jak Bóg. Wtedy wypełnią cię również wszystkie moce 
Boga. 

 
WSZYSCY JESTEŚMY ROGIEM 

Czy uważasz siebie za Boga? 
Tak, i ciebie również uważam za Boga. Święty imieniem Siddharudha 

uczył mnie Wedanty. Stale powtarzał Siwo-ham, co oznacza "jestem 
Siwą". Kiedyś ktoś zapytał go: 

* Czy nazywasz siebie Siwą? 
* Absolutnie tak - odparł. 

* Jak możesz mówić coś takiego? - pytał dalej ów człowiek. 
Na to Siddharudha: 

* Z powodu właściwego tobie rozumienia i wiedzy, ty nie uważasz 
siebie za Siwę. Z powodu właściwego mi rozumienia i wiedzy, ja 

uważam siebie za Siwę. 
Tak samo, gdyby ktoś zapytał mnie "Czy jesteś Bogiem?" dzięki 

swojemu rozumieniu odpowiedziałbym: "Nie tylko Bóg istnieje we 
mnie, ale istnieje On w każdej komórce mojego ciała, od stóp do 

głów. On jest całym moim jestestwem". Kiedy postrzegam w sobie 
czystą Jaźń dlaczego nie miałbym uważać się za Boga? Kropla wody 

spada na szczyt góry w postaci deszczu. Z wielu kropli powstaje 
strumień, a strumień spływa z góry i zamienia się w rzekę. Rzeka 

płynie, dopóki nie wpadnie do oceanu. Kiedy rzeka stapia się z 
oceanem, czym ma nazwać siebie pierwsza kropelka wody? Czy ma 

się uważać za kroplę deszczu, czy też ma się uważać za ocean? 
 

ŚWIĄTYNIA OSŁA 
Ojciec szejka Nasruddina był opiekunem dużego dargah - grobowca 

wielkiego świętego. Zwykło się tam modlić wielu derwiszów. 
Nasruddin dorastał, słuchając ich opowieści i z czasem poczuł wielkie 

pragnienie poznania Prawdy. Chociaż ojciec chciał, żeby pozostał w 
domu i opiekował się grobowcem, Nasruddin błagał go, aby mu 

pozwolił wyruszyć w świat w poszukiwaniu Boga. W końcu ojciec 
ustąpił. Dał mu osła i Nasruddin opuścił dom. Przez całe lata 

wędrował z lasu do lasu, z meczetu do meczetu, ze świątyni do 
świątyni. Kiedy ktoś pada ofiarą złudzeń, bez końca wędruje w 

ułudzie. Wielki święty Nanakdew wyraził to bardzo pięknie: 
"Dlaczego szukasz Go po lasach? On jest wszędzie. Żyje w tobie, po 

cóż więc szukać Go gdzie indziej?" 
Nasruddin wędrował nadal, aż pewnego dnia padł jego osioł. 

Nasruddin i jego osioł od dawna byli wielkimi przyjaciółmi i 
podróżowali razem przez wiele lat. Kiedy więc osioł zdechł, 

Nasruddin poczuł wielki smutek. Rzucił się na ziemię i zaczął bić się 

po głowie, wykrzykując: 

* O ja nieszczęśliwy, mój osioł nie żyje! Opuścił mnie mój przyjaciel! 
Kiedy tak leżał tam płacząc, obok przechodzili ludzie i widzieli jego 

żałość. Niektórzy kładli na osła liście i gałęzie. Inni przykryli zwierzę 
mułem. W końcu wybudowali grobowiec - świątynię. A Nasruddin po 

prostu siedział tam i rozpaczał. Kiedy przechodnie widzieli go 
siedzącego przed grobowcem, sądzili, że to uczeń oddający cześć 

wielkiemu świętemu. Zaczęli więc składać w świątyni kwiaty i 
pieniądze. Wkrótce modliło się tam wielu ludzi. Przybyło wielu 

kapłanów. Sprzedawcy kadzideł, owoców i kwiatów zaczęli 
gromadzić się w pobliżu, sprzedając ludziom wszystko, co nadaje się 

na ofiarę. Tłumy stale rosły. W miarę, jak coraz więcej ludzi składało 
ofiary w świątyni, wzrastało jej bogactwo. Wkrótce wzniesiono 

ogromny meczet, a wokół niego osiedliło się tysiąc osób. Rozeszły się 
wieści, że jeżeli ktoś pomodli się w świątyni, wszystkie jego życzenia 

zostaną spełnione. Nasruddin zaczął zapominać o swoim smutku. 
Oczywiście nie osiągnął Boga, ale stał się bardzo sławny. 

Z czasem wieści o świątyni dotarły do wioski Nasruddina. Gdy 
usłyszał o tym ojciec Nasruddina, postanowił udać się w pielgrzymkę, 

aby zobaczyć wielkiego derwisza, opiekującego się świątynią. Kiedy 
przybył na miejsce, zaimponowały mu rozmiary świątyni. Uwiązał 

swego osła do drzewa i poprosił o spotkanie z derwiszem. Ku jego 
zdumieniu okazał się nim jego syn, Nasruddin. Ojciec bardzo się 

ucieszył. Objął Nasruddina z wielką radością i powiedział: 
* Nasruddinie, stałeś się taki sławny! To wspaniale, że twoja sława 

rośnie. Ale kim jest ten święty, który tu leży? 
* Ojcze, cóż mogę ci powiedzieć - odparł Nasruddin - To jest 

świątynia osła, którego mi dałeś! 
* Czyż to nie dziwne - wykrzyknął ojciec Nasruddina - Mnie się 

przydarzyło dokładnie to samo! Moja świątynia również jest 
grobowcem osła! 

W rzeczywistości oddawanie czci bez zdawania sobie sprawy z Jaźni 
jest jak oddawanie czci w świątyni nasruddinowego osła. 

 
 

 
OŚWIECENIE NALEŻY DO CIEBIE 

Czy mogę osiągnąć oświecenie? 
Oświecenie jest już twoje. Musisz to jedynie zrozumieć. 

Zrealizowałeś już Boga. Nie zdajesz sobie tylko sprawy z tego, że Bóg 
jest w tobie. Zakładasz, że jesteś daleko od Boga. Ale pomyśl o tym: 

gdybyś nie miał teraz Boga i próbował osiągnąć Go poprzez sadhanę, 
praktykę duchową, zawsze istniałaby możliwość, że możesz Go 

ponownie stracić. Załóżmy na przykład, że nie mam naszyjnika. 
Staram się bardzo i zdobywam naszyjnik, ale ponieważ nie jest on 

częścią mnie, mogę go po pewnym czasie zgubić. Tak samo, gdybyś 
nie miał jeszcze Boga, to nawet jeślibyś Go osiągnął, mógłbyś Go w 

przyszłości stracić. Jest to sprawa zrozumienia. Zrealizowałeś już 
Boga, ale nie uświadamiasz sobie tego.  

Czy mogę co sobie uświadomić? 
Właśnie tę świadomość musisz osiągnąć. To tak, jakbyś miał w 

kieszeni dziesięć dolarów, ale zapomniałeś o nich i twierdzisz, że nie 
masz pieniędzy. Potem wkładasz rękę do kieszeni i mówisz: "O, 

znalazłem pieniądze". Co masz na myśli, kiedy mówisz, że znalazłeś 
pieniądze? One już tam były. Znalazłeś coś, co już miałeś. 

Jak próbujemy odnaleźć Boga? Czy szukamy takiego Boga, jakim On 
jest, czy też takiego, jakiego maluje nam nasz umysł? Czy szukamy 

sadhany, która rozwiąże nasze problemy, czy też doszukujemy się 
problemów w naszej sadhanie? 

Opowiem wam historię o moim wielkim przyjacielu szejku 
Nasruddinie. Kiedyś Nasruddin bardzo się upił i wrócił późno do 

domu. Zaczął chodzić przed domem w jedną i drugą stronę. Jego żona 
obudziła się i zawołała: 

* Kto tam? 

* To ja - odpowiedział Nasruddin. 

* Czemu chodzisz przed domem - zapytała żona - Nie masz klucza? 
* Mam klucz - odparł Nasruddin. - Mój problem polega na tym, że te 

drzwi nie mają zamka. 
Czy to właśnie robimy? Czy szukamy Boga zgodnie z naszymi 

wyobrażeniami, czy też szukamy Boga takiego, jakim On jest?  
Czy koniecznie trzeba wyrzec się czegoś, żeby odnaleźć Boga? 

Jeżeli coś naprawdę należy do ciebie, wtedy konieczne jest 
wyrzeczenie się tego. Ale co takiego masz, o czym mógłbyś 

powiedzieć, że jest twoje? Twoje życie jest darem Boga. Wszystko, co 
widzisz na tym świecie, jest stworzone przez Boga. Cóż więc takiego 

masz, co rzeczywiście należy do ciebie? Dam ci prosty przykład. Mój 
zegar jest własnością zarządu aśramu. Czy mam go wyrzucić i 

powiedzieć Bogu: "O Boże, wyrzekam się mego zegara"? Nie byłoby 
to prawdziwe wyrzeczenie, ponieważ wyrzekłbym się czegoś, co nie 

należy do mnie. Tak samo ty nie masz nic, czego mógłbyś się wyrzec. 
Wszystko, co masz, należy do innych. Nawet twoje ciało nie należy 

do ciebie. Stanowi ono połączenie nasienia i jajeczka twoich 
rodziców. 

W rzeczywistości Boga nie odnajduje się za pomocą jakiegoś czynu, 
techniki, czy ścieżki duchowej. Boga odnajduje się poprzez właściwe 

rozumienie. Ludzie są omamieni i cierpią z powodu braku 
rozumienia. Jeżeli więc naprawdę chcesz się czegoś wyrzec, wyrzecz 

się pojęcia, że to ciało należy do ciebie. Wyrzecz się swojego ego i 
swojej dumy. Jeżeli nie potrafisz wyrzec się swego ego, to 

przynajmniej należycie je spożytkuj. Zamiast mówić: "jestem 
człowiekiem", zacznij mówić: "jestem Bogiem". To jest bardzo dobry 

rodzaj ego. 
Jest w tobie ktoś, kto wie wszystko. Spróbuj Go zrozumieć. To jest 

Bóg. Istniejesz, ponieważ On istnieje. Zanim można namalować 
obraz, musi być płótno. Bóg jest tym płótnem, na którym 

namalowany jest twój obraz. Rozumiesz? Prawie. Ale kiedy pytałem o 
potrzebę wyrzeczenia się czegoś, nie miałem na myśli nic 

materialnego. Żyję, próbując rozumieć świat racjonalnie. Moje 
pytanie w rzeczywistości brzmi: Czy żeby osiągnąć Boga muszę 

wyrzec się prób zrozumienia świata według racjonalnych zasad? 
Po prostu wyrzeknij się niewłaściwego pojmowania, nic więcej.  

Czy ja to potrafię? 
To ty pojmujesz niewłaściwie rzeczywistość, więc oczywiście możesz 

odrzucić ten niewłaściwy pogląd. Zadajemy niewłaściwe pytania. 
Próbujemy pozbyć się rzeczy, których nie mamy. Szukamy tego, co 

już posiadamy. 
Mogę ci powiedzieć, że Bóg jest w każdym z nas, niezależnie od tego, 

czy Go rozumiemy, czy nie. Dlaczego Go nie doświadczamy? Nasze 
oczy mogą patrzeć na przedmioty zewnętrzne, ale nie mogą oglądać 

samych siebie. Tak samo bardzo trudno jest zobaczyć Boga, ponieważ 
to Bóg jest tym, który wszystko widzi. 

Czy rozumiesz, co mówię? Bóg nie jest przedmiotem poznania - On 
jest tym, który wie. Siwaizm Kaszmirski powiada, że nie można 

osiągnąć Boga jedynie dzięki wykonywaniu różnych praktyk 
duchowych. Praktyki nie potrafią Go odsłonić. Czyż latarka może 

oświetlić słońce, skoro to słońce wszystko oświetla? 
Pewnego razu szejk Nasruddin obudził się wcześnie rano, przed 

świtem. Zawołał swego ucznia Mahmuda i powiedział: 
* Wyjdź i zobacz, czy wzeszło słońce. 

Mahmud wyszedł na dwór i wrócił. 
* Jest potwornie ciemno - rzekł. - W ogóle nie widać słońca. 

Na to Nasruddin bardzo się rozgniewał. 
* Ty głupcze! - krzyknął. - Czy nie miałeś dość rozumu, żeby 

poświecić sobie latarką? 
Właśnie dokładnie to robimy. Oczekiwać, że praktyki duchowe 

odsłonią nam Boga w nas samych, to tak, jak spodziewać się, że 
latarka oświetli słońce. Latarka nie może świecić na równi ze 

słońcem. Podobnie jak słońce, Jaźń zawsze świeci swoim własnym 

blaskiem. Jakaż sadhana może oświetlić tę Jaźń? Możemy ją poznać 

tylko poprzez subtelny i wysublimowany intelekt. Medytujemy i 
wykonujemy praktyki duchowe tylko po to, żeby oczyścić intelekt na 

tyle, by mógł on odzwierciedlać światło Jaźni. 
Usiądź bardzo spokojnie na krześle. Skieruj uwagę w głąb i spróbuj 

zobaczyć, kto obserwuje twoje myśli od środka. Postępując dłużej w 
ten sposób, z czasem poznasz Jaźń. Szukasz tego, czego nigdy nie 

utraciłeś. Jak możesz osiągnąć coś, co już należy do ciebie? Jaźń 
działa już w tobie. Co chcesz zrobić, żeby ją odnaleźć? Znajdziesz 

Jaźń, kiedy zrozumiesz Jaźń. Jaźń odsłoni się przed tobą, gdy ją 
będziesz stale kontemplował, gdy ją będziesz stale próbował 

zrozumieć. Skieruj więc uwagę w głąb. Szukaj w sobie tego, które 
wie. Bóg jest w twoim sercu. Zgubiłeś Go w twoim sercu. 

Odnajdziesz Go w twoim sercu. 
 

 
UMYSŁ 

 
 

 
Myśli człowieka są jego światem. 

Człowiek staje się tym, o czym myśli. 
Na tym polega odwieczna tajemnica. 

Jeżeli umysł spoczywa 
w najwyższej Jaźni, 

Człowiek cieszy się  
nieustającym szczęściem. 

 
Maitri Upaniszada 

 
NASZ NAJGORSZY WRÓG, NASZ NAJWIĘKSZY PRZYJACIEL 

Jest jedna wielka przeszkoda, która powstrzymuje nas od poznania 
Jaźni - to umysł. Umysł przesłania Jaźń wewnętrzną i ukrywa ją przed 

nami. Sprawia, iż czujemy, że Bóg jest daleko i że szczęścia trzeba 
szukać w świecie zewnętrznym. A jednak ten sam umysł, który 

oddziela nas od Jaźni, pomaga nam również połączyć się z nią na 
nowo. Dlatego to starożytni mędrcy, którzy byli prawdziwymi 

psychologami, doszli do wniosku, że umysł jest źródłem zarówno 
niewoli, jak i wyzwolenia, źródłem zarówno smutku, jak i radości, że 

jest naszym najgorszym wrogiem, a zarazem najlepszym 
przyjacielem. Toteż jeżeli istnieje coś, co warto poznać na tym 

świecie, z pewnością jest to umysł. 
Mędrcy Upaniszadów powiadają, że umysł jest ciałem Jaźni. Jaźń 

prześwieca przez umysł i sprawia, że ten funkcjonuje. Ale chociaż 
Jaźń jest tak blisko umysłu, umysł jej nie zna. Umysł zawsze wybiega 

na zewnątrz, koncentruje się na przedmiotach zewnętrznych i w 
wyniku tego stępił się. Stracił zdolność odzwierciedlania światła 

Jaźni, tak jak wody jeziora, zanieczyszczone mułem, tracą zdolność 
odbijania promieni słonecznych. Jednakże kiedy praktykujemy 

medytację, umysł zanurza się coraz bardziej w głąb i staje się coraz 
spokojniejszy. Kiedy cichnie zupełnie, zaczynamy spijać nektar Jaźni. 

Po to właśnie powstały joga i medytacja: żeby wyciszyć umysł, 
uwolnić go od myśli i umożliwić mu kontakt z jego własnym 

źródłem. 
 

Wartość umysłu 
Zanim będziemy mogli medytować z powodzeniem, musimy 

zrozumieć umysł. Umysł jest nieskończenie cenny. Tylko dlatego, że 
istnieje, można nas nazwać istotami ludzkimi. Mój Guru zwykł 

mawiać: "Jeżeli ktoś utraci rękę, może żyć dalej. Jeżeli ktoś utraci 
nogę, może żyć dalej. Jeżeli ktoś utraci oczy, może dalej prowadzić 

zupełnie udane życie. Jeżeli jednak ktoś utracił umysł, nie jest lepszy 
od umarłego". 

Pewnego razu do mojego Guru przyniesiono na noszach wielkiego 

przemysłowca. Był on właścicielem fabryk, które zatrudniały 

siedemdziesiąt tysięcy ludzi, ale utracił władze umysłowe i nie zdawał 
sobie już sprawy z tego, co się wokół niego dzieje. Opiekował się nim 

sekretarz, dwóch lekarzy i dwie pielęgniarki. Kiedy Nitjananda 
zobaczył go, powiedział: "Gdy ginie umysł, ginie wszystko. Ten 

człowiek był podporą dla tylu ludzi, ale ponieważ utracił swój umysł, 
nie panuje nawet nad własnym ciałem". 

Niezależnie od tego, jak wielkie bogactwa posiada człowiek, to jeżeli 
nie cieszy się on błogosławieństwem swego własnego umysłu, 

bogactwa nic dla niego nie znaczą. Niezależnie od tego, ile 
umiejętności posiada człowiek, to jeżeli utraci on władze umysłowe, 

jego umiejętności nie mają żadnej wartości. Nawet jeżeli posiada 
zdrowe i silne ciało, nawet jeżeli jego zmysły i organy funkcjonują 

prawidłowo, życie nie ma mu nic do zaofiarowania. Ktoś może mieć 
bardzo młode i piękne ciało, ale jeżeli ma chory umysł, jest starszy od 

starca. Z drugiej strony ktoś może mieć bardzo stare ciało, okropne 
warunki życia, rozpadającą się rodzinę, ale jeżeli jego umysł jest silny 

i spokojny, smutek ani rozpacz nie są w stanie go dotknąć. Dlatego 
gdyby ktoś mnie zapytał, co najkonieczniej trzeba posiadać na tym 

świecie, odpowiedziałbym: dobry umysł. 
W Indiach jest wielu dobrych psychologów i psychiatrów, ale bardzo 

mało szpitali dla umysłowo chorych. Dzieje się tak dlatego, że ludzie 
przywiązują tu bardzo dużą wagę do umysłu. Starożytni mędrcy i 

filozofowie indyjscy wnikliwie badali światy wewnętrzne i przekazali 
nam wiele pism świętych i prac filozoficznych. We wszystkich tych 

szczegółowych tekstach bardzo mało pisze się o Bogu. Zamiast tego 
rozważane są różne sposoby oczyszczania i wyciszania umysłu. Joga, 

przeróżne rytuały i praktyki duchowe istnieją tylko z racji umysłu. 
Mędrcy odkryli, że im czyściejszy umysł, tym człowiek czuje się 

szczęśliwszy. Umysły dzieci nie są stabilne, są jednak bardzo czyste i 
dzieci są szczęśliwsze niż większość dorosłych. Najwyższe szczęście 

przychodzi jednak wtedy, kiedy ktoś uciszy umysł. Większość ludzi 
nie ma o tym pojęcia. Zamiast tego więc pozwalają swojemu 

umysłowi bujać swobodnie dniem i nocą. Pozwalają, aby ich umysł 
myślał i smutno dumał, a w ten sposób wywołują u siebie niepokój i 

podniecenie. Sądzą, że gdyby umysł wyciszył się, stałby się 
przytępiony, ale wcale tak nie jest. Wzburzony umysł, umysł 

rozproszony i niespokojny - jest słaby. Słaby człowiek nieustannie 
denerwuje się, natomiast człowiek silny jest nieporuszony i spokojny. 

Tym samym silny umysł jest umysłem spokojnym. Taki umysł potrafi 
wszystko osiągnąć. Tak samo ludzie, którzy uprawiali sadhanę i 

wyciszyli swój umysł, stali się tak nieprawdopodobnie szczęśliwi, że 
radość nie opuszczała ich nawet jeżeli nic nie posiadali. Możecie 

sprawdzić to sami. Wyciszcie umysł tylko na chwilę, a doświadczycie 
radości, jakiej nie można doznać w żaden inny sposób. 

Chociaż wyciszenie umysłu jest konieczne, próby podporządkowania 
go lub uciszenia siłą nie mają sensu. Mędrcy powiadają: "O 

człowiecze, próbujesz kontrolować umysł, ale zupełnie nie zdajesz 
sobie sprawy, że to umysł kontroluje ciebie". Pogoń za umysłem, 

próby uciszenia go siłą są bezużyteczne, ponieważ stajemy się wtedy 
jeszcze bardziej niespokojni i przygnębieni. Ale jeżeli zrozumiemy 

jego naturę, umysł sam się uciszy. 
 

Promień Jaźni 
Jaka jest natura umysłu? Umysł nie jest substancją ani przedmiotem 

materialnym, lecz pulsowaniem światła Jaźni. Umysł nie jest niczym 
innym, jak zawężoną formą Świadomości, tej samej Świadomości, 

która stworzyła wszechświat.   [Pratyabhijnahridayam] powiada: 
[chitireva chetana padadavaradha chetya sankochini chittam] - 

"Kiedy Cziti, Świadomość uniwersalna, schodzi poniżej swojego 
wzniosłego stanu czystej Świadomości, staje się czittą-umysłem". 

Naturą Świadomości jest tworzenie i nawet wtedy, kiedy się 
ogranicza, żeby stać się umysłem, nie traci swojej prawdziwej natury. 

Tak jak w świecie zewnętrznym Świadomość uniwersalna stwarza 

nieskończone wszechświaty, podobnie, kiedy zawęża się ona, aby stać 

się umysłem, stwarza nieskończone wszechświaty wewnętrzne. 
Jeżeli przyjrzymy się umysłowi, zobaczymy, że w każdej chwili daje 

on początek nowym wewnętrznym światom myśli i fantazji, 
podtrzymuje je na pewien czas, a potem pozwala, aby się rozpłynęły. 

Ten proces trwa nieustannie. Nawet kiedy śpimy, umysł stwarza 
światy snów. Umysł jest nieposkromiony, ponieważ jest on czystą 

energią Świadomości. 
 

Matrika Siakti 
Podstawą wszystkich światów, jakie stwarza w nas Świadomość, są 

litery alfabetu. Litery i słowa tworzą nasze myśli, a myśli tworzą 
nasze uczucia: nasze szczęście i nieszczęście, nasze przygnębienie i 

uniesienie, nasze pragnienie, miłość, dumę, oczekiwania i zazdrość. 
Możesz wypróbować na sobie potęgę liter. Jeżeli posiedzisz bardzo 

spokojnie, zauważysz, jak nieustannie powstają w tobie litery i słowa. 
Powiedzmy, że pomyślisz nagle: "jestem głupcem". Litery 

uformowały się w słowa, słowa uformowały się w zdanie, zdanie to 
ma znaczenie, a znaczenie wywołuje skutek. Kiedy ta myśl przebiega 

przez twój umysł, odczuwasz cierpienie. Teraz powiedzmy, że 
pomyślałeś: "jestem piękny". Kiedy tylko ta myśl przebiega przez 

twój umysł, odczuwasz szczęście. Oto jak litery stwarzają twój stan 
wewnętrzny. 

Siłę, która daje początek wszystkim tym literom i światom, mędrcy 
Siwaizmu Kaszmirskiego nazywają matrika siakti i uważają, że jest to 

siła właściwa literom alfabetu. W sanskrycie słowo matrika oznacza 
"litery". Matrika Siakti jest postacią Świadomości uniwersalnej i 

właśnie ta siła odpowiedzialna jest za wszelkie niepokoje umysłu. 
Dniem i nocą działa w nas, stwarzając niezliczone światy myśli i 

uczuć. Dniem i nocą indywidualna świadomość porusza się w tych 
światach wewnętrznych, doznając cierpienia i przyjemności. 

Matrika Siakti jest źródłem naszego poczucia indywidualności i 
odrębności. Wyjaśnia to jeden z aforyzmów Siwa Sutr: [jnana 

dhishthanam matrika] - "Źródłem ograniczonej wiedzy jest siła 
dźwięku zawarta w alfabecie". Z powodu idei, wywoływanych 

działaniem Matriki Siakti, zaczęliśmy uważać siebie za niedoskonałe 
istoty indywidualne, zamiast za wszechobecną Jaźń. Zaczęliśmy we 

wszechświecie dostrzegać dualizm i nie zdajemy sobie sprawy z 
naszej jedności. Staliśmy się wykonawcami ograniczonych czynów i 

nie doświadczamy naszej wszechmocy. Ale kiedy się ją zrozumie, ta 
sama Matrika Siakti, która ogranicza naszą Świadomość, może nam 

również pomóc w jej rozwoju. Tak, jak nasze myśli mogą nas osłabić 
i pomniejszyć, mogą one również uczynić nas silniejszymi i zbliżyć 

nas do Jaźni. Jak długo myślimy o sobie jako o istocie nieszczęsnej, 
nic nie znaczącej i słabej, pozostajemy spętani. Ale jeżeli uważamy 

siebie i cały wszechświat za czystą Świadomość, jeżeli stale myślimy 
o sobie jako o Jaźni i powtarzamy mantrę Jaźni, wtedy posługujemy 

się Matriką Siakti tak, aby dopomagała nam w doświadczeniu naszej 
prawdziwej natury. 

Kiedy zrozumiemy działanie Matriki Siakti, możemy się od niej 
bardzo łatwo uwolnić. Większość ludzi myli zmiany zachodzące w 

umyśle z Jaźnią i dlatego umysł prowadzi ich na manowce. Ale ktoś, 
kto rozumie grę Matriki Siakti, wie, że kiedy jego umysł jest 

niespokojny nie oznacza to, że on sam jest niespokojny. Zdaje sobie 
sprawę, że wszelkie zakłócenia w umyśle są tylko grą Matriki. 

Utożsamia się z obserwatorem wewnętrznym, świadkiem niepokoju i 
po prostu obserwuje z dystansu nieustanną aktywność Matriki. Taki 

człowiek kontroluje swój umysł i zamienia swoje myśli na dobre. Z 
pomocą obudzonej Kundalini jego umysł zwraca się w głąb i wycisza. 

A wtedy Jaźń sama mu się objawia. 
 

TERAPIA MĘDRCÓW 
W jaki sposób medytacja może pomóc psychoterapeucie? 

Prawdziwa psychologia rodzi się z medytacji. Pisma święte dotyczące 

medytacji są najlepszymi dziełami z dziedziny psychologii. W 

psychologii nie chodzi o to, żeby tylko mówić, mówić i mówić. To 
joga jest prawdziwą psychologią. Był kiedyś wielki mędrzec 

Mahariszi Patandżali; jego Joga Sutry są miarodajnym tekstem na 
temat jogi. Patandżali twierdził, że za pomocą jogi można wyciszyć 

poruszenia umysłu. To jest prawdziwa psychologia. Nie można 
wyleczyć problemów umysłu przez mówienie, tak jak nie można 

zapewnić równowagi umysłu przy pomocy ziół czy leków. Leki mogą 
uspokoić umysł na pewien czas, ale kiedy minie ich działanie, umysł 

powróci do swego pierwotnego stanu. Umysł można doprowadzić do 
porządku tylko przez wyciszenie go, przez uspokojenie myśli i uczuć, 

które powodują jego podniecenie. Gdyby psychoterapeuci 
rzeczywiście rozumieli, czym jest umysł i gdyby udoskonalili własne 

umysły poprzez medytację, wtedy byliby w stanie stosować wspaniałą 
terapię. Kiedy mówisz o korzyściach, jakie medytacja daje 

psychoterapeutom, czy uważasz również, że psychoterapeuci mogliby 
uczyć medytacji? 

Mogą oni uczyć medytacji, a samemu medytując mogą stać się 
lepszymi psychoterapeutami. Wtedy bez trudu mogliby pomagać 

innym ludziom w wyciszaniu umysłu. Wielu ludzi mówi o różnicach 
między psychoterapią, w czasie której uzewnętrznia się uczucia takie, 

jak gniew i wrogość, a dyscyplinami Wschodu, pod wpływem których 
uspokaja się umysł i wycisza takie uczucia. Czy mógłbyś to 

skomentować? 
Filozofia wschodnia mówi, że powinno się oczyszczać i umacniać 

umysł. Nie twierdzi, że powinno się tłumić uczucia. Jeżeli uczucia 
pojawiają się i pozwalasz im zniknąć, wszystko w porządku. Dopóki 

nie zostajesz uwikłany w swoje uczucia, dopóki nie działasz pod ich 
wpływem, nie stanie się nic złego. Ale byłoby nawet lepiej, gdybyś 

potrafił wyeliminować swoje negatywne uczucia dzięki właściwemu 
zrozumieniu. 

Psychologia zachodnia twierdzi, że należy uzewnętrzniać swoje 
uczucia. Ale jeżeli spotkasz kogoś, kto ma ochotę popełnić 

samobójstwo, co mu powiesz? Czy powiesz, żeby zrobił to, co chce i 
zabił się, czy też doradzisz mu, żeby się opanował? 

Słyszałem historię o psychologu, który uczył swoich pacjentów, aby 
nie tłumili uczuć. Kiedyś w czasie ważnej konferencji wygłaszał 

wykład o konieczności dawania upustu własnym uczuciom. W czasie 
wykładu jego pacjent, który przypadkiem obecny był na konferencji, 

podbiegł do niego, chwycił go za brodę i uderzył w twarz. Ludzie 
złapali pacjenta i próbowali odciągnąć go od psychologa. 

* Dlaczego próbujecie mnie powstrzymać? - pytał pacjent. - Ja tylko 
uzewnętrzniłem swoje uczucia. 

Praktykując terapię z takim nastawieniem, wielu ludzi niszczy 
samych siebie. Jeżeli stale demonstrujesz swoje uczucia i postępujesz 

pod ich dyktando, te uczucia nigdy nie ustają. Spójrz na swój umysł. 
Czy kiedykolwiek zadowolił się jedną myślą? Spójrz na swoje życie. 

Czy twoje pragnienia zostały zaspokojone dzięki temu, że się nimi 
kierowałeś? Pragnienia i uczucia nie mają końca. Jeżeli zaspokoisz 

jedno, budzi się następne. 
Jeżeli doradzisz ludziom, żeby uzewnętrzniali swoje uczucia, to jak 

ich uratujesz? Prędzej czy później postąpią tak, jak im dyktują ich 
uczucia, ponieważ czyny dokonywane są pod wpływem uczuć. Ale 

jeżeli zamiast tylko zachęcać ludzi do wyrażania uczuć, nauczysz ich, 
jak panować nad umysłem dzięki jodze, nie będą już działać ślepo. W 

naszych pismach świętych na temat jogi umysł przedstawiany jest 
jako koń, który ciągnie rydwan. Lejce są w twoich rękach. Jeżeli 

pozwolisz koniowi biec, dokąd zechce, zaciągnie cię w przepaść. Nie 
daj się pokonać przez swój własny umysł. Powinieneś wyciszyć swój 

umysł, oczyścić go i zdyscyplinować. Powinieneś podporządkować go 
sobie przy pomocy intelektu. 

Wielu ludzi podejmuje psychoterapię, ponieważ czuli się kompletnie 
niekochani jako małe dzieci. Jak można przezwyciężyć te uczucia z 

dzieciństwa? 

Od tej chwili powinni zacząć kochać samych siebie. Nie ma sensu 

ciągle przypominać sobie, że byli niekochani jako dzieci. 
Kiedy studiowałem Wedantę, miałem przyjaciela, który później został 

swamim. Rozmawiając o naszych rodzicach, zawsze wyrażałem się o 
swoich z wielką dumą. Opowiadałem mu, jak dobrze się mną 

opiekowali, jakie dawali mi wspaniałe prezenty i jak smacznie mnie 
karmili. Kiedy o tym mówiłem, mój przyjaciel wpadał w gniew i 

skarżył się, że jego rodzice nic dla niego nie zrobili, że nic mu nie 
dali. Pewnego dnia spytałem go: 

* Ile mieliście ziemi? Czy miałeś liczną rodzinę? 
* Nie mieliśmy ziemi - odparł mój przyjaciel. - Mój ojciec już nie żył, 

a matka zarabiała parę groszy pracą fizyczną. Nie udawało jej się 
zarobić tyle, żeby mnie wyżywić i musiała się mną zająć inna rodzina. 

* Ty głupcze - powiedziałem. - Oskarżasz swoich rodziców, że nie 
dali ci tego, czego sami nie mieli. Moja rodzina była bardzo bogata i 

mogli mi dać wszystko, ponieważ wszystko mieli. Ale skoro twoi 
rodzice nic nie mieli, jak mogli ci coś dać? 

Tak jak rodzice mojego przyjaciela nie mieli pieniędzy, wielu 
rodziców nie ma w sobie miłości. Rodzice mogą bardzo dobrze 

opiekować się dziećmi i powinni to robić. Mogą je żywić, uczyć, 
posyłać do szkoły, wychowywać i próbować dać im wszystko, łącznie 

z miłością. Ale jeżeli sami nie mają miłości w sercu, jak mogą darzyć 
miłością swoje dzieci? Podobnie jeżeli samo dziecko nie ma w sobie 

miłości, jeżeli nie potrafi chłonąć miłości, jak może czerpać miłość 
od swoich rodziców? Dzisiaj ludzie mają zwyczaj ciągle powtarzać 

"kocham cię". Ale czy rzeczywiście można doznać miłości słuchając 
tych słów? Jedynie kiedy człowiek zwraca się w głąb siebie i zanurza 

się we własnej Jaźni, może rzeczywiście doświadczyć miłości. Tak 
więc ludzie powinni szukać miłości w sobie. Nikt nie może uzyskać 

szczęścia od innych. 
Waham się, czy namawiać pacjentów z głęboką depresją lub psychozą 

do medytacji, ponieważ obawiam się, że pogrążą się w swojej 
depresji. Czy medytacja jest przeznaczona dla wszystkich? 

Jeżeli wyjaśniasz takim ludziom, czym jest medytacja, jeżeli nauczysz 
ich medytacji, będą medytować z dużym powodzeniem i medytacja 

pomoże im. Czasami do naszych aśramów trafiają ludzie o 
niesprawnym umyśle i dzięki medytacji ich stan się poprawia. 

 
POTĘGA MYŚLI 

W mieście Wisznupuri była sobie świątynia. Panował w niej zwyczaj, 
iż co miesiąc każdy z członków zarządu świątyni wrzucał złotą 

monetę do puszki ofiarnej. Kiedy tak jeden z zarządzających 
obserwował to miesiąc po miesiącu, jego umysł uległ spaczeniu. Bez 

przerwy myślał: tylko raz wrzucę miedzianą monetę. Nikt się o tym 
nie dowie. Tak więc pewnego miesiąca włożył do puszki miedzianą 

monetę. Ale kiedy pod koniec miesiąca zarządzający świątynią 
otworzyli puszkę, zobaczyli, że nie było w niej złotych monet, tylko 

miedziane. Wszyscy pozostali członkowie zarządu wrzucili również 
monety miedziane. 

Myśl ma ogromną moc. Jedna osoba, która ma zawsze dobre myśli, 
może sprawić, że sto osób będzie miało dobre myśli. Jeżeli jednak 

jedna osoba ma zawsze złe myśli, może sprawić, że tysiąc ludzi 
będzie myślało podobnie. Taka jest potęga umysłu. 

 
ŚWIĘTY I PROSTYTUTKA 

W pewnym mieście w Indiach żył sobie sadhu. Był bardzo 
szanowany, a wśród jego uczniów znajdowało się wielu królów, 

artystów, uczonych i innych ważnych osobistości. Sadhu ten bardzo 
surowo przestrzegał reguł czystości. Nie jadał mięsa ani ryb. Trzymał 

się z dala od czosnku i cebuli. Nie pił ani nie palił. Modlił się trzy 
razy dziennie. Zawsze zdawał się być pogrążony w powtarzaniu 

mantry z zamkniętymi oczami. Otwierał oczy tylko wtedy, kiedy 
musiał się z kimś zobaczyć. 

Sadhu mieszkał na pierwszym piętrze swojego domu, a na tym 

samym piętrze w domu naprzeciwko mieszkała prostytutka. Dzień w 

dzień prostytutka wykonywała swój zawód, śpiewając, tańcząc i 
robiąc to wszystko, co robią prostytutki. A chociaż sadhu przestrzegał 

celibatu i czystości, miał on na jej punkcie obsesję. Ciągle ją 
obserwował, myśląc: 

* Hej, to już dzisiaj drugi facet, który ją odwiedza. A to już trzeci. 
Teraz przyszedł czwarty. Popatrzcie tylko, ona go obejmuje! 

* Przez cały dzień obserwował prostytutkę, myśląc, jaka jest zła i 
grzeszna. 

* Dlaczego ktoś taki czysty, jak ja, musi mieszkać naprzeciwko 
wstrętnej prostytutki? - zastanawiał się. 

Ale kiedy ta prostytutka miała trochę wolnego czasu, patrzyła na 
sadhu i przepełniała ją skrucha. Myślała: 

* Jaki on jest czysty i święty. A popatrzcie na mnie, w jakiej podłej 
jestem kondycji. Niestety! Nie ma dla mnie nadziei. 

Tak minęło wiele lat i pewnego dnia oboje umarli. Sadhu umarł 
otoczony przez swoich uczniów i wyprawiono mu pogrzeb z wielkimi 

honorami. Ubrano go w kosztowne szaty, palono drzewo sandałowe i 
kadzidła. Prostytutka natomiast umarła w samotności i nikt nie 

wiedział o jej śmierci, dopóki ciało nie zaczęło cuchnąć. W końcu 
przybyli urzędnicy miejscy i rozsypali w jej mieszkaniu DDT. Później 

wytaszczyli ciało i pogrzebali je bez żadnych ceremonii. 
Dusze sadhu i prostytutki udały się na tamten świat, do biura 

paszportowego dharmy - prawości. Zbadano ich kartoteki i oboje 
dostali karteczki ze wskazaniem, dokąd mają się udać. Na karteczce 

prostytutki napisane było "niebo", a na karteczce sadhu "piekło". 
Sadhu był okropnie zdenerwowany. 

* Czy to jest sprawiedliwość? - krzyczał. - Posyłacie wstrętną 
prostytutkę do nieba, a czystego człowieka, takiego jak ja, do piekła! 

Jak zamierzacie to wytłumaczyć? 
Urzędnik paszportowy powiedział: 

* Proszę tędy. 
Wyciągnął akta z kartoteki i pokazał je sadhu. 

* To prawda, że utrzymywałeś ciało w wielkiej czystości, że 
wykonywałeś wiele obrządków i praktyk religijnych. Dlatego, kiedy 

umarłeś, twoje ciało potraktowane zostało z najwyższym szacunkiem 
i pogrzebane z wielkimi honorami. Ale oto jest sprawozdanie z tego, o 

czym myślałeś. Dzień po dniu nie przestawałeś myśleć: "Co za 
wstrętna kreatura. Jest taka zepsuta. Popatrzcie na tych wszystkich 

mężczyzn, którzy ją odwiedzają". 
Następnie urzędnik paszportowy wyciągnął akta prostytutki. 

* Oto, o czym ona myślała. Codziennie mówiła sobie: "O sadhu, 
jesteś taki czysty i wzniosły. O święty sadhu, ratuj mnie. Zbaw mnie". 

Oczywiście jej ciało spełniało nieczyste uczynki i w rezultacie zostało 
potraktowane bez szacunku i pogrzebane tak, jak grzebie się 

nędzarzy. Ale ponieważ jej myśli były wzniosłe i czyste, została 
posłana do nieba, a ponieważ ty myślałeś o grzechu i zepsuciu, 

musisz iść do piekła. 
Podobnie jak ten sadhu, staliśmy się swoimi własnymi wrogami. Nie 

mamy ochoty pielęgnować dobrych myśli choćby przez pół godziny. 
Nie wyrobiliśmy w sobie sztuki myślenia dobrze o innych. Ciągle 

zastanawiamy się: "Jaki on ma defekt? Jaką ona ma wadę?" Nigdy nie 
nauczyliśmy się odkrywać w innych ludziach czystości albo zalet. 

Zapominamy, że myśląc negatywnie o innych, stwarzamy sobie 
samym cały świat negatywności. Wszystkie nasze myśli pozostawiają 

ślad w naszej psychice. Myśli, jakie kierujemy ku innym, negatywne 
czy pozytywne, w rzeczywistości mają najsilniejszy wpływ na nas. 

Każda myśl jest jak ziarno zasiane w umyśle, ziarno, którego owoce 
my sami później zbieramy. Prahlad, który bardzo kochał Boga, 

powiedział do swojego ojca: "Ojcze, wiedz, że jeżeli ktoś chce 
wyrządzić innym krzywdę, jeżeli szkodzi innym czy to myślą, czy 

uczynkiem, wszystko to odciska ślady w jego własnym umyśle. A w 
przyszłości wszystko to spowoduje u niego cierpienie, żal i niepokój". 

Tak więc pozwalaj tylko dobrym myślom krążyć w twoim umyśle. 

 

SIEDZĄC POD CZARODZIEJSKIM DRZEWEM 
Był sobie kiedyś pechowy człowiek, który ciągle wędrował z miejsca 

na miejsce. W czasie swoich wędrówek przybył do lasu. Usiadł pod 
drzewem i poczuł wielki spokój. Wiał lekki wietrzyk, a kiedy 

rozejrzał się dookoła, wędrowiec ów stwierdził, że las, w którym się 
znalazł, jest piękny. 

* Gdybym tylko miał towarzyszkę - pomyślał - byłbym zupełnie 
szczęśliwy. 

Tak się złożyło, że drzewo, pod którym siedział, było czarodziejskim 
drzewem. Czarodziejskie drzewo jest drzewem boskim i powiadają, że 

jeżeli ktoś siedząc pod nim wypowie życzenie, życzenie to zostaje 
natychmiast spełnione. Tak więc w tym samym momencie pojawiła 

się piękna dziewczyna. Mężczyzna był zachwycony. 
Usiadła koło niego i przez chwilę był zadowolony. Zaraz jednak 

pomyślał: 
* Szkoda, że musimy siedzieć pod drzewem, wystawieni na działanie 

żywiołów. Byłoby o wiele lepiej, gdybyśmy mieli dom z kilkoma 
sypialniami i jadalnią, wyposażony we wszelkie wygody. 

Natychmiast pojawił się dom, jakiego sobie życzył. 
Uszczęśliwiony, wszedł do domu ze swoją ukochaną. Usiedli i czule 

ze sobą gawędzili. Nagle mężczyzna powiedział: 
* Słuchaj, jaki jest sens, żebyśmy żyli w tym domu jak nędzarze? 

Chciałbym żyć jak książę. Gdybyśmy tylko mieli lokaja i parę 
służących do podawania posiłków. 

W mgnieniu oka pojawił się lokaj i dwoje służących. 
Mężczyzna wezwał służących i powiedział: 

* Przygotujcie nam dwie smaczne potrawy. 
Za chwilę lokaj przyniósł dwa wyśmienite dania. Mężczyzna 

spróbował potraw, były pyszne. Wtedy zaczął się zastanawiać: 
* Co tu się dzieje? Zapragnąłem żony, a ona się pojawiła. 

Zapragnąłem domu i otrzymałem piękny dom. Zapragnąłem lokaja i 
pary służących, a oni pojawili się. Zapragnąłem smacznych potraw i 

one również się zmaterializowały. Co się dzieje? Musi tu być jakiś 
demon! 

Natychmiast pojawił się przed nim demon z otwartą paszczą. 
* On mnie zje! - krzyknął mężczyzna. 

Oczywiście demon pożarł go i na tym się skończyło. 
Ten nieszczęsny człowiek wpadł w pułapkę własnej wyobraźni. 

Najpierw myślał o dobrych rzeczach, ale kiedy je sobie wyobrażał, 
wyobraził sobie również demona i własną śmierć. Gdyby zamiast 

wyobrażać sobie demona pomyślał: "Widocznie Bóg daje mi to 
wszystko", jego los potoczyłby się inaczej. Gdyby wyraził życzenie, 

aby się oświecić, zostać wielkim Siddhą, osiągnąłby coś. Ale zamiast 
tego wyobraził sobie swoją śmierć i w ten sposób sprowadził ją na 

siebie. 
Na tym właśnie polega świat, w którym żyjemy. W sercu znajduje się 

czarodziejskie drzewo boskiej Świadomości, a my siedzimy w jego 
cieniu. Ciągle stwarzamy własne światy myśli i wyobrażeń. Myślimy: 

jestem grzeszny, jestem nic nie wart, jestem tym, jestem tamtym. 
Zaplątujemy się we własne sieci i wreszcie pewnego dnia umieramy. 

Wielki święty tak opisał swoje widzenie świata: "Nie istnieje świat, 
nie istnieją mężczyźni, nie istnieją kobiety, nie istnieje grzech i nie 

istnieje złuda. To, co widzimy, jest jedynie cudowną grą Świadomości 
kosmicznej". My również powinniśmy tak patrzeć na świat. 

Powinniśmy uważać się za Świadomość. Powinniśmy uważać się za 
Jaźń. 

 
UMYSŁ W STANIE REALIZACJI 

Jaka jest rola umysłu w stanie realizacji i czego doświadcza umysł w 
tym stanie? Czy nadal pojawiają się w nim idee? 

Nawet po osiągnięciu realizacji Jaźni umysł pozostaje żywy. Umysł 
nigdy nie przestanie istnieć, chociaż może zmienić się jego charakter. 

Kiedy umysł wybiega i krąży pomiędzy przedmiotami zewnętrznymi, 

staje się ograniczony. Otoczony zostaje zanieczyszczeniami świata 

zewnętrznego. W stanie realizacji Jaźni zmniejsza się tendencja 
umysłu do wybiegania na zewnątrz. Zamiast na zewnątrz, umysł 

zwraca się do wewnątrz. Kiedy wybiega na zewnątrz i krąży pomiędzy 
przedmiotami otaczającego nas świata, przybiera formę tych 

przedmiotów. W ten sam sposób, kiedy zwraca się do wewnątrz, 
roztapia się w Jaźni i przybiera formę Jaźni. Realizacja nie jest 

niczym innym, jak roztopieniem się umysłu w Jaźni. W pismach 
świętych stan ten nazywany jest śmiercią umysłu, ale w 

rzeczywistości umysł nie umiera. Roztapia się w Jaźni i jednoczy z 
nią. Umysł nie traci swoich właściwości, ale przestaje być czymś 

odrębnym od Świadomości. 
Dopóki istnieje ciało i musimy żyć na tym świecie, umysł pomaga 

nam w wykonywaniu zwykłych czynności. Jednakże w stanie 
realizacji jego natura jest inna. Nie funkcjonuje jedynie jako zwykły 

umysł; funkcjonuje z całą mocą Świadomości. Staje się 
zrównoważony i wolny od myśli, staje się cichy. Odczuwanie 

nieszczęścia to nic innego, jak sieć myśli, a kiedy przekraczamy myśl, 
doświadczamy najwyższej rozkoszy. Co więcej, kiedy umysł jednoczy 

się z Jaźnią, uzyskuje moc Jaźni. Wtedy może dokonać bardzo wiele. 
Może nawet przekazywać Siakti za pomocą myśli. 

 
 

SIŁA WEWNĘTRZNA 
 

Kontempluj Kundalini, 
Która jest najwyższą Świadomością, 

Która igra od podstawy kręgosłupa 
do czubka głowy, 

Która świeci jak błyskawica, 
Która jest delikatna 

jak włókna łodygi lotosu, 
Która jarzy się jasnym blaskiem 

niezliczonych słońc, 
Która jest kolumną światła 

tak chłodnego jak setki upojnych 
promieni księżyca. 

 
Śri Widja Antar Jaga 

 
POTĘGA JAŹNI 

Jeżeli naprawdę chcemy uporać się z problemami umysłu, musimy 
zwrócić się w głąb i obudzić naszą własną siłę wewnętrzną. Wtedy 

umysł z łatwością podda się naszej kontroli i doświadczymy Jaźni w 
sposób bardzo naturalny. Mówi się, że Jaźń można osiągnąć przez 

wiedzę. Jednakże wiedza, która odkrywa przed nami Jaźń, nie jest 
zwykłą wiedzą, jaką zdobywamy z książek czy w szkole. Jest to 

wewnętrzne zrozumienie jedności, zdanie sobie sprawy z tego, że 
stanowimy jedność z Absolutem. W jaki sposób zdobywamy tę 

wiedzę? Przychodzi ona do nas spontanicznie, kiedy budzi się w nas i 
rozwija nasza energia wewnętrzna. 

Ta energia wewnętrzna znana jest jako Kundalini i żyje ona w 
każdym człowieku. Kundalini posiada dwa aspekty: jeden pozwala 

funkcjonować w normalnym życiu, podczas gdy drugi prowadzi do 
najwyższej Prawdy. Zewnętrzny, ziemski aspekt Kundalini 

funkcjonuje bez zarzutu, ale jej aspekt wewnętrzny, duchowy, jest 
uśpiony. Dlatego nie zdajemy sobie z niego sprawy. 

Niemal każda tradycja mówi o Kundalini, chociaż znana jest ona pod 
różnymi nazwami. W Chinach nazywa się czi. W Japonii znana jest 

jako ki. Biblia nazywa ją Duchem Świętym. Czym jednak jest 
Kundalini? Kundalini to Siakti, energia kosmiczna, którą mędrcy 

indyjscy czczą jako matkę wszechświata. Siakti jest dynamicznym 
aspektem pozbawionego formy i właściwości Absolutu. Jest stwórczą 

siłą Boga, potęgą, która manifestuje nasz wszechświat złożony z form, 

najwyższą mocą, dzięki której powstaje wszystko, co istnieje. 

Inną nazwą Kundalini jest Cziti, Świadomość uniwersalna. 
[Pracyabhijnahridayam), jedno z głównych pism świętych Siwaizmu 

Kaszmirskiego opisuje ją w aforyzmie: [chitih svatantra vishva siddhi 
hetuh] - "Cziti stwarza ten wszechświat z własnej nieprzymuszonej 

woli". Cziti jest absolutnie wolna. Nikt Jej nie zmusza do stworzenia 
wszechświata, czyni to z własnej inicjatywy. Co więcej, stwarza ona 

wszechświat z siebie samej, nie używając do tego żadnych materiałów 
zewnętrznych. Cziti staje się każdą cząsteczką tego materialnego 

świata, manifestując się jako wszystkie formy i kształty, które 
widzimy wokół nas. Przenika wszystko w świecie widzialnym i 

niewidzialnym i spełnia niezliczoną ilość funkcji. Ale chociaż staje 
się wszechświatem, nigdy nie traci nic ze Swojej potęgi i Swojej 

czystości. 
Ta potężna siła jest siłą naszej własnej Jaźni. Ta sama Siakti, która 

stwarza wszechświat, przenika również całe ciało ludzkie od stóp do 
głów i w tej formie znana jest jako Kundalini. Kundalini jest energią 

życia, która sprawia, że wszystko w nas funkcjonuje. Umożliwia nam 
patrzenie naszymi oczami, słyszenie naszymi uszami, doświadczanie 

dotykiem naszej skóry. Moc Kundalini powoduje bicie serca, krążenie 
krwi, przepływ wdechu i wydechu przez nasze ciało. To jest 

zewnętrzny aspekt Kundalini, podtrzymujący życie. Chociaż przenika 
wszystko, Kundalini ma swoją specjalną siedzibę w czakramie 

muladhara u podstawy kręgosłupa, skąd kontroluje i podtrzymuje cały 
nasz system fizjologiczny poprzez sieć 720 milionów głównych i 

pobocznych nadi. 
Tak, jak ten zewnętrzny aspekt Kundalini umożliwia nam 

funkcjonowanie w świecie zewnętrznym, wewnętrzny aspekt 
Kundalini umożliwia nam proces duchowy. Nasza podróż duchowa 

zaczyna się na dobre dopiero po obudzeniu wewnętrznej Kundalini. 
Ilekolwiek byśmy nie praktykowali technik, ilekolwiek byśmy nie 

studiowali pism świętych, dopóki nie nastąpi rozbudzenie Kundalini 
Siakti, doputy nie zrealizujemy naszej jedności z Jaźnią wewnętrzną. 

W obecnym stanie nasza świadomość wybiega na zewnątrz. Z 
powodu ograniczeń umysłu i zmysłów uważamy się za ciało i 

utożsamiamy się z doświadczeniami zmysłów. Nie zdajemy sobie 
sprawy z wszechobecności Świadomości, nie zdajemy sobie również 

sprawy z własnej boskości. Ale kiedy Kundalini się budzi i zaczyna w 
nas działać, nasz umysł i zmysły zwracają się do wewnątrz i 

zaczynamy sobie uświadamiać naszą prawdziwą naturę. 
[Pracyabhijnahridayam] powiada: [balalabhe vishvam atmasatkarotr] 

- "Kiedy ktoś osiąga siłę Kundalini, może wchłonąć w siebie cały 
wszechświat". Taki człowiek nie jest już ograniczoną, zniewoloną 

istotą. Taki człowiek osiąga całkowite zjednoczenie z Bogiem. 
 

Przebudzenie 
Istnieje kilka metod obudzenia Kundalini. Można ją obudzić 

intensywnymi praktykami jogi, takimi jak ćwiczenia fizyczne, 
techniki oddychania i powtarzanie mantry. Można ją również obudzić 

śpiewem i wielką miłością do Boga. Czasami ktoś doświadcza 
spontanicznego obudzenia w wyniku praktyk, jakie wykonywał w 

przeszłych wcieleniach. Najbezpieczniejszym i najpewniejszym 
sposobem obudzenia Kundalini jest jednak Siaktipat - proces, dzięki 

któremu Siddha Guru bezpośrednio przekazuje uczniowi swoją 
własną, w pełni rozwiniętą Siakti, uaktywniającą uśpioną Kundalini i 

wprawiającą ją w ruch. 
Siaktipat jest tajemną inicjacją wielkich mędrców, przekazywaną 

uczniowi przez Guru od najdawniejszych czasów. Tradycja indyjska 
nie ma na to monopolu. Wielcy święci z każdej tradycji religijnej z 

przebudzoną własną energią wewnętrzną, mogli budzić ją u innych. 
Niektórzy mówili o tym otwarcie, inni nie. Kiedy Jezus dotknął kogoś 

ręką, człowiek taki przeobrażał się, odczuwając wielką miłość i 
szczęście. To był właśnie Siaktipat. Święty Franciszek również 

posiadał tę moc. I właśnie poprzez Siaktipat, Ramakriszna 

Paramahamsa obdarzył swego ucznia Swamiego Wiwekanandę 

natychmiastowym doświadczeniem Absolutu. 
Guru może przekazać Siakti uczniowi czterema sposobami. Po 

pierwsze, przez dotyk. Dzięki łasce swego własnego Guru i dzięki 
intensywnej praktyce, prawdziwy Guru w pełni rozwinął swoją 

energię Kundalini, tak że wypełnia ona wszystkie komórki jego ciała. 
Siakti nieustannie z niego wypływa i przechodzi na każdego, kogo 

taki Guru dotknie. 
Druga metoda inicjacji polega na tym, że Guru przekazuje uczniowi 

swoją energię poprzez słowo, przez mantrę. Mantra, którą daje, jest tą 
samą mantrą, którą otrzymał od własnego Guru i powtarzał długi czas 

w toku swojej sadhany. W pełni zrealizował jej moc i w ten sposób 
naładował ją żywą siłą Świadomości. Jeżeli uczeń systematycznie i z 

wiarą powtarza mantrę swego Guru, dzięki sile tej mantry budzi się 
Kundalini. Natomiast jeżeli uczeń jest już dostatecznie przygotowany, 

wystarczy, że Guru szepnie mu mantrę do ucha, a Kundalini zostanie 
uaktywniona. 

Trzecia metoda inicjacji odbywa się przez spojrzenie Guru. Kiedy mój 
Guru inicjował mnie w ten sposób, doświadczyłem, jak jego energia 

wchodzi we mnie pod postacią promienia światła, przechodzącego z 
jego oczu do moich. Wzrok takiego Guru zawsze skupiony jest na 

Jaźni wewnątrz, nawet jeżeli wydaje się, że patrzy on przed siebie. 
Dzięki temu jego spojrzenie z łatwością może przekazać siłę 

Świadomości. 
Czwarta metoda inicjacji polega na przekazywaniu uczniowi Siakti 

poprzez myśl. 
Potęga Siddha Guru jest jednak tak ogromna, że można otrzymać jego 

Siakti bez żadnej specjalnej inicjacji. Siakti, która przenika całą jego 
istotę, znajduje się również w otaczającej go atmosferze, a także w 

przedmiotach, których używał, czy rzeczach, które nosił. Tak więc, 
jeżeli ktoś jest podatny, wystarczy że podejdzie do Guru, aby 

otrzymać tę energię. Tak było właśnie z moim własnym Guru. Rzadko 
udzielał formalnej inicjacji. Ale płynęło od niego tak wiele Siakti, że 

ludzie otrzymywali Siaktipat nawet wtedy, kiedy ich rugał. Czasami 
kazał komuś odejść, a ta osoba ociągała się. Wtedy mój Guru 

podnosił rękę i rzucał w tę osobę ręcznikiem, czy innym 
przedmiotem, krzycząc: "Idź sobie!". I w tym momencie osoba ta 

otrzymywała Siaktipat. 
 

Skutki Siaktipatu 
Chociaż każdemu przekazywana jest ta sama Siakti, możliwości ludzi 

nie są jednakowe. Tak więc, kiedy Siakti zostaje obudzona, 
manifestuje się różnie u różnych osób. Kiedyś, kiedy byłem 

przeziębiony, lekarz homeopata dał mi jakieś lekarstwo. 
* Proszę to zażyć raz i będzie pan zdrowy - zapewnił. 

Postąpiłem według jego zaleceń i natychmiast wyleczyłem się z 
przeziębienia. Ponieważ wyzdrowiałem tak szybko, powiedziałem 

lekarzowi, że chciałbym polecić to lekarstwo innym. On na to: 
* Nie, nie może pan dawać tego nikomu innemu. 

* Dlaczego? - spytałem. - Mnie ono pomogło. 
* Pański organizm nie jest taki sam, jak innych ludzi - oświadczył. - 

U innych to nie zadziała w ten sam sposób. 
Podobnie intensywność, z jaką ktoś otrzymuje Siaktipat, zależy od 

jego stanu wewnętrznego, jego dawnych uczynków, jego wiary i 
pragnienia, żeby otrzymać Siakti, a także od nagromadzonych 

grzechów i cnót. W przypadku niektórych osób Siakti działa bardzo 
intensywnie, u innych średnio, a u jeszcze innych bardzo słabo. Pisma 

święte powiadają, że istnieje dwadzieścia siedem stopni otrzymania 
Siaktipatu, w zależności od tego, na ile dana osoba potrafi utrzymać 

Siakti. 
Kiedy bardzo dobrze nadająca się do tego osoba otrzymuje Siaktipat, 

doświadcza ona natychmiast swojej wszechobecności. Jednakże 
większość ludzi nie ma dość siły, aby od razu podołać takiemu 

doświadczeniu. Niektórym obudzenie przynosi wizje żywych świateł 

wewnętrznych. Inni doświadczają intensywnej błogości. Jeszcze inni 

czują niezwykłe pobudzenie umysłu. Niektórzy ludzie odczuwają ból 
w całym ciele. Niektórych ogarnia zobojętnienie lub depresja. Inni 

czują upajającą miłość. Niektórzy doświadczają niezwykłej energii 
fizycznej. Kiedyś do naszego aśramu przybył biznesmen australijski i 

otrzymał Siaktipat, kiedy siedział w sali medytacyjnej. Jego ciało 
wypełniło się taką energią, że zaczął biegać po terenie aśramu tak 

szybko, iż nikt nie mógł go dogonić. Przeskoczył nawet mur blisko 
dwumetrowej wysokości. 

Są również ludzie, którzy na początku nic nie czują. Takie osoby nie 
powinny się jednak martwić, ponieważ prędzej czy później 

doświadczą obudzonej Siakti. Kiedyś do naszego aśramu przyjechała 
kobieta z Francji. Przebywała w aśramie osiem dni. Pod koniec 

pobytu podeszła do mnie i powiedziała, że nie miała żadnych 
doświadczeń Siakti i że wyjeżdża. Powiedziałem jej: "Bardzo dobrze". 

Tego samego dnia wyjechała do Francji. Kiedy tylko zajęła swoje 
miejsce w samolocie, pochwyciła ją Siakti: kobieta znalazła się w 

stanie medytacji. Kiedy ktoś raz otrzyma Siakti, Siakti nigdy go już 
nie opuści, niezależnie od tego, dokąd się uda. I wcześniej czy później 

Siakti zacznie działać. 
 

Siddhajoga 
Proces zapoczątkowany uaktywnieniem Kundalini przez Siddha Guru 

znany jest jako Siddhajoga (doskonała joga) albo Mahajoga (wielka 
joga). Siddhajoga jest ścieżką doskonałych Mistrzów, sposobem, w 

jaki wszyscy wielcy święci i mędrcy osiągnęli doskonałość. Linia 
Mistrzów Siddha istnieje od początku stworzenia, a jej moc 

przekazywana jest od Guru do ucznia, w nieprzerwanym ciągu. 
Siddhajoga jest całkowicie samonapędzającym się procesem. Tak jak 

maszyna, która pracuje automatycznie po uruchomieniu, proces 
Siddhajogi trwa nieprzerwanie, kiedy już raz został zainicjowany. Po 

uaktywnieniu Siakti, joga zachodzi spontanicznie od wewnątrz. Nie 
musimy czynić wysiłków, aby praktykować jogę; jej działanie trwa 

nieprzerwanie w czasie codziennych czynności. Czy ktoś pracuje w 
biurze, czy w fabryce, zajmuje się interesami bądź opiekuje dziećmi, 

Siakti rozwija się od wewnątrz. Dlatego po obudzeniu Kundalini 
uczeń nie musi wykonywać męczących praktyk duchowych. Sama 

Siakti daje każdemu doświadczenia, jakie są mu potrzebne. 
W uczniu, którego Kundalini została rozbudzona, spontanicznie 

zachodzą wszystkie klasyczne rodzaje jogi. Dlatego mówi się, że 
Siddhajoga obejmuje wszystkie inne jogi. Na przykład postawy 

jogiczne, zwarcia oraz metody oddychania mogą wystąpić 
spontanicznie podczas medytacji. Czasami ciało zaczyna się trząść i 

kołysać. Wszystkie te ruchy, znane jako krije, stanowią manifestację 
hathajogi. Zachodzą one po to, aby oczyścić wszystkie kanały w ciele, 

ponieważ Siakti nie może działać z pełną mocą, dopóki kanały te nie 
są drożne. 

Poszczególne postawy i ruchy, jakie zachodzą u danej osoby, są 
dokładnie tymi, których potrzebuje ona dla oczyszczenia swojego 

organizmu. Jest to jeden z czynników, które sprawiają, że Siddhajoga 
ma tak wielkie znaczenie. Kiedy praktykujemy hathajogę sami, często 

nie wiemy, jakich ćwiczeń potrzebuje nasze ciało i może się zdarzyć, 
że wykonujemy postawy, które są dla nas zbędne, a nawet szkodliwe. 

Ale kiedy dzięki działaniu Kundalini hathajoga pojawia się 
spontanicznie, automatycznie wykonujemy odpowiednie dla siebie 

ćwiczenia. 
Podobnie jak po obudzeniu Kundalini zachodzi hathajoga, w miarę 

potrzeby zachodzą w nas również spontanicznie inne rodzaje jogi. 
Wzbiera w nas miłość, tak jak w bhaktijodze. Zaczyna narastać w nas 

znajomość Jaźni, tak jak w dźnanajodze. Zaczynamy pracować 
bezinteresownie w życiu codziennym, tak jak w karmajodze. Znikają 

nałogi i zaczynamy rozwijać w sobie pozytywne cechy, takie jak 
cierpliwość, samokontrola, zdyscyplinowanie i współczucie. Nie 

musimy już podejmować specjalnego wysiłku, żeby medytować: 

zamiast tego medytacja zachodzi spontanicznie. W medytacji 

możemy zobaczyć światło wewnętrzne lub mieć wizje, albo też 
słyszeć dźwięki wewnętrzne, tak, jak w lajajodze. Rozwija się w nas 

ogromne zainteresowanie śpiewem, powtarzaniem imienia Boga i 
czytaniem pism świętych, tak jak w mantrajodze. W końcu, kiedy 

Kundalini dociera do najwyższego ośrodka duchowego, sahasrary, 
osiągamy stan samadhi, stan zrównoważonej świadomości. Jest to 

manifestacja radżajogi, która stanowi kulminację realizacji Boga 
wewnątrz nas samych. 

Wielu ludzi sądzi, że samadhi oznacza, iż człowiek staje się 
bezwładny, jak kawałek drewna, ale gdyby tak było, słup 

znajdowałby się w stanie samadhi. Prawdziwy stan samadhi to taki 
stan, w którym umysł i intelekt są całkowicie zrównoważone tak, że 

doświadczamy absolutnego spokoju wewnętrznego. W tym stanie 
stajemy się tożsami z Jaźnią. Wszystkie poruszenia umysłu zatapiają 

się w Jaźni i całkowicie ustają. To jest samadhi Siddhajogi. Jest to 
naturalny stan, w którym jesteśmy wyjątkowo czujni i aktywni, 

doświadczając błogości i spokoju wewnętrznego samadhi, podczas 
gdy nadal normalnie funkcjonujemy w życiu codziennym. 

 
Podróż w świecie zewnętrznym 

Kiedy działa w nas Kundalini, automatycznie przekształca Ona nasze 
życie zewnętrzne oraz nasz stan wewnętrzny. Nasze spojrzenie na 

świat zmienia się i zaczynamy patrzeć nowymi oczami na wszystko, 
co nas otacza. Związki z innymi, które mogły wydawać się 

nacechowane cierpieniem bądź jałowe, stają się pełne radości i 
ciepłych uczuć. Odczuwamy rosnącą miłość do naszej rodziny, 

przyjaciół i stopniowo zaczynamy postrzegać otaczających nas ludzi 
jako różne postacie naszej własnej Jaźni. Zwykłe czynności i 

obowiązki, które wydawały się nudne czy bezbarwne, zaczynają 
nabierać nowego uroku. Kundalini jest wspaniałym źródłem 

motywacji i inspiracji. Czyni pisarza lepszym pisarzem, lekarza 
lepszym lekarzem, biznesmena lepszym biznesmenem, matkę lepszą 

matką. W łonie Kundalini spoczywają wszystkie talenty i 
umiejętności, a kiedy zostaje Ona obudzona, zdolności te manifestują 

się w naszym życiu. Kundalini naprawia to, co wymaga naprawienia. 
Tam, gdzie są w nas niedoskonałości, Kundalini umacnia nas i 

przywraca nam równowagę. 
Mówi się, że przyjemności tego świata i doskonałość duchowa nigdy 

nie idą w parze. Ale kiedy podążamy ścieżką Kundalini, rzecz ma się 
zgoła inaczej. Pisma święte powiadają: "Tam, gdzie jest wyzwolenie, 

nie ma przyjemności, a gdzie są przyjemności, nie ma wyzwolenia. 
Ale kiedy ktoś kroczy ścieżką cudownie pięknej Kundalini, 

wyzwolenie i przyjemności ziemskie idą ręka w rękę". W końcu ten 
świat jest dziełem Kundalini, jest samą Kundalini. Nic więc 

dziwnego, że Kundalini może opiekować się wszystkimi aspektami 
naszego życia. 

 
Kanał centralny 

Zmiany zewnętrzne w naszym życiu są tylko oznaką rzeczywistego 
działania Kundalini. To wewnątrz nas Kundalini dokonuje swego 

cudu. Jak już wcześniej powiedziano, organizm ludzki posiada 720 
milionów nadi, czyli kanałów. Niektóre przenoszą krew, inne 

pożywienie, a jeszcze innymi przepływa prana, siła życiowa. Z tych 
nadi najważniejsza jest susziumna nadi. Znana również jako kanał 

centralny, susziumna znajduje się w ciele subtelnym, w miejscu 
odpowiadającym fizycznemu kręgosłupowi i rozciąga się od siedziby 

Kundalini uśpionej u podstawy kręgosłupa do najwyższego ośrodka 
duchowego u szczytu głowy. Susziumna stanowi podstawę całego 

naszego systemu psychofizycznego, regulując funkcje wszystkich 
nadi. W niej zachodzi cały proces naszej ewolucji duchowej. 

[Pratyabhijnahridayam] powiada: [madhya vikasach chidananda 
labhaha]: "Kiedy otwiera się kanał centralny, człowiek doświadcza 

szczęścia Świadomości". 

Zwykle mówimy o uśpionej Kundalini Siakti spoczywającej u wejścia 

susziumny, u podstawy kręgosłupa. Ale w rzeczywistości w ciele są 
trzy rodzaje Kundalini, z których każda znajduje się w innym 

miejscu. Jedna znana jest jako Prana Kundalini, druga jako Czit 
Kundalini, a trzecia jako Para Kundalini. Chociaż Kundalini może 

zostać obudzona w każdym z tych miejsc, najczęściej Jej 
uaktywnienie zachodzi u podstawy kręgosłupa. Po otrzymaniu przez 

nas Siaktipatu, Kundalini dostaje się do susziumny nadi. Susziumna 
otwiera się i zaczyna się odsłaniać, a Kundalini przechodzi coraz 

wyżej, przebijając sześć czakramów, czyli ośrodków duchowych, 
które leżą na jej drodze. 

 
Oczyszczenie wewnętrzne 

Prana jest najważniejszym elementem ciała. Siakti w formie prany 
podtrzymuje ciało, zmysły i umysł. W rzeczywistości cały 

wszechświat powstaje z prany. Nawet drzewa, góry i zwierzęta 
istnieją dzięki niej. Chociaż prana jest jedna, w ciele ludzkim 

przybiera ona pięć postaci, aby sprawować różne funkcje cielesne. 
Prana jest oddechem, który wchodzi i wychodzi. Apana wydziela z 

ciała produkty rozpadu. Samana rozprowadza w ciele pożywienie. 
Wjana przenika ciało jako siła ruchu i sprawia, że ciało to 

funkcjonuje. Udana spoczywa w susziumnie i działa wzwyż. 
Kiedy Kundalini zostaje obudzona, łączy się z praną i przenika przez 

ciało, oczyszczając wszystkie nadi i czyniąc nasz system silnym oraz 
zdolnym do sadhany duchowej. Ten proces oczyszczenia jest bardzo 

ważny. Choroby fizyczne, a także takie negatywne cechy, jak gniew, 
ospałość, zazdrość i chciwość, spowodowane są zanieczyszczeniami, 

które blokują przepływ prany przez nadi. Kiedy nadi zostają 
oczyszczone i prana może swobodnie przepływać przez ciało, ciało 

odmładza się, a umysł staje się czysty. 
Często w czasie tego procesu oczyszczania na powierzchnię 

wypływają ukryte tendencje umysłowe. Susziumna nadi jest 
magazynem wszystkich doznań z niezliczonych wcieleń. Niżej 

ulokowane są takie uczucia, jak żądza, chciwość, gniew, niepewność i 
poczucie niższości, podczas gdy wyżej znajdują się takie cechy, jak 

spokój, szczęście i wiedza. Kiedy Kundalini wędruje wzdłuż 
susziumny, usuwa z niej wszystkie negatywne doznania i uczucia. 

Wtedy doświadczamy ich. Na przykład, jeżeli twój umysł ma 
tendencję do niepokoju, przez jakiś czas twój niepokój może 

wydawać ci się większy. Jeżeli masz tendencję do strachu, przez 
pewien czas możesz odczuwać większy strach. Ale nie powinieneś 

obawiać się tych uczuć. Kundalini po prostu działa, aby usunąć 
całego twojego karmana i wszystkie zachowane wrażenia. W 

rezultacie twój umysł oczyści się i tendencje te opuszczą cię na 
zawsze. 

Uaktywniona Kundalini usuwa również ukryte choroby fizyczne. 
Dlatego, jeżeli masz ukrytą chorobę, po obudzeniu Kundalini możesz 

na krótki czas zachorować. To nie znaczy, że stało się coś niedobrego. 
Kundalini jest wszechwiedzącą inteligentną siłą i wie dokładnie, jak 

działać w twoim organizmie. 
Ważne jest wszakże, aby dbać o wewnętrzną Siakti. Kiedy już 

zostanie obudzona przez Guru, powinieneś regularnie praktykować 
medytację, powtarzać mantrę daną ci przez Guru, prowadzić 

zdyscyplinowane życie i w ten sposób wzmacniać swoją siłę 
wewnętrzną. To nie powinno być trudne, bo kiedy już Kundalini 

zacznie działać, okaże się, że praktyka duchowa przychodzi ci w 
sposób naturalny. Obudzi się w tobie zainteresowanie powtarzaniem 

mantry i medytacją, a w miarę uprawiania tych praktyk Siakti 
pochodząca z łaski Guru bardzo szybko przyniesie ci ich owoce. 

Mówi się, że działanie wewnętrznej Siakti i siła twoich własnych 
starań to dwa skrzydła ptaka, które niosą cię do celu. W miarę 

postępu twojej sadhany sama Kundalini wskaże ci, jakie praktyki są 
ci potrzebne. Sama Siakti poprowadzi cię właściwą ścieżką. 

Taka jest wielkość jogi powstałej poprzez Siaktipat. Joga łaski Guru 

nigdy nie jest sztuczna ani wymuszona. Nic nie jest ci narzucane z 

zewnątrz. Cokolwiek zdarza się podczas sadhany Siddhajogi, jest 
twoje własne i właściwe dla ciebie. 

 
Ośrodek serca 

W miarę jak Kundalini wznosi się wzwyż susziumny, będziesz miał w 
czasie medytacji niezliczone doświadczenia. W sercu znajduje się 

najwspanialszy ośrodek duchowy, a kiedy Kundalini zaczyna w nim 
działać, przepływają przez nas kolejne fale błogości. Zaczniesz 

doświadczać wewnętrznych płaszczyzn istnienia i zrozumiesz, 
dlaczego mędrcy twierdzą, że świat wewnętrzny jest znacznie 

wspanialszy od świata zewnętrznego. 
W czasie mojej sadhany medytacyjnej odwiedziłem wiele różnych 

światów, takich jak niebo, piekło, świat księżyca i świat przodków. 
Jeżeli nie wierzysz, że istnieje niebo i piekło, spraw, aby twoja 

wewnętrzna Siakti została obudzona i bardzo pilnie medytuj, a wtedy 
ujrzysz oba te światy. 

Kiedy otwiera się ośrodek serca, zaczynasz dostrzegać rzeczy, które 
zdarzą się w przyszłości i słyszeć to, co dzieje się bardzo daleko. 

Możesz w całkiem naturalny sposób zdobyć inne zdolności 
nadprzyrodzone. Ale nie są one ważne i nie wolno ci wpaść w ich 

pułapkę. Takie doświadczenia nie są celem podróży wewnętrznej, są 
jedynie drogowskazami, rozstawionymi wzdłuż drogi. Ponadto nie 

każdy mieć będzie wszystkie te doświadczenia. Ale każdy, kto 
systematycznie medytuje, z pewnością przeżyje niektóre z nich. 

 
Oczyszczenie zmysłów 

Podczas swojej podróży wzdłuż susziumny Kundalini przebija i 
oczyszcza wszystkie organy zmysłów, a te zaczynają nabierać boskich 

mocy. Kiedy oczyszczony zostanie zmysł wzroku, zaczniesz widzieć 
oddalone przedmioty, a z czasem osiągniesz możliwość oglądania 

wszechświata takim, jaki jest naprawdę: jako migocącą masę 
błękitnego światła. W miarę jak Kundalini wpływać będzie na inne 

organy zmysłów, zaczniesz słyszeć wewnętrzne harmonie niebiańskie, 
poczujesz w ciele dreszcze miłości, poczujesz boskie wonie i 

kosztować będziesz wspaniałe nektary wewnętrzne. 
 

Sahasrara 
Wreszcie, po oczyszczeniu wszystkich ośrodków, Kundalini dosięgnie 

sahasrary u szczytu głowy i tam rozpocznie swoją grę. Wtedy błogość 
pulsować będzie w każdej komórce twojego ciała i doświadczysz 

zjednoczenia z Bogiem. 
Sahasrara jest niezwykłym ośrodkiem, a w jej przepastnych 

przestrzeniach spoczywa maleńkie błyszczące błękitne światło, znane 
jako Błękitna Perła. To piękne, fascynujące błękitne światełko jest 

nieskończenie cenne, stanowi bowiem postać Jaźni wewnętrznej. 
Wielki święty Tukaram Maharadż opisał je w jednym ze swoich 

poematów: "Pan wszechświata wznosi dom wielkości ziarna 
sezamowego i zamieszkuje w nim". Chociaż Błękitna Perła wydaje się 

mała, to jest to nasienie zawierające w sobie cały wszechświat. Jest 
niezwykle subtelna i porusza się jak błyskawica; czasami podczas 

medytacji pojawia się i znika przed oczami. Błękitna Perła jest 
samym życiem każdego człowieka, jest pojazdem, w którym dusza po 

śmierci opuszcza ciało i udaje się do różnych przestrzeni. 
Żeby zobaczyć to światło, utrzymać je i wejść w nie, będziesz musiał 

medytować przez dłuższy czas. Ale możesz być pewny, że jeżeli nie 
ustaniesz w medytacji, to dzięki łasce Kundalini w końcu tego 

doświadczysz. Kiedy już twoja Siakti wewnętrzna została obudzona 
przez Siddha Guru i kiedy rozpocząłeś wędrówkę ścieżką Kundalini, z 

pewnością dotrzesz do celu. Pewnego dnia, kiedy medytować 
będziesz nad Błękitną Perłą, jej jasność rozszerzy się w 

nieskończoność i zrozumiesz, że przenikasz cały wszechświat. 
Poznasz swoją własną boską rzeczywistość, a wtedy radość nigdy cię 

już nie opuści. 

 

WEWNĘTRZNE PIĘKNO 
Pewnego dnia wielki święty Ramanudża udał się na jarmark i tam 

zobaczył coś zadziwiającego. Jeden z najlepszych zapaśników w 
mieście szedł za młodą prostytutką, trzymał nad nią parasolkę, 

wachlował ją i troskliwie się nią opiekował. Ramanudża obserwował 
to przez pewien czas, a potem zawołał do siebie zapaśnika. 

* Jesteś takim wybitnym zapaśnikiem - powiedział - a tu tymczasem 
trzymasz parasolkę nad prostytutką i wachlujesz ją. Masz taką obsesję 

na jej punkcie, że chociaż słońce piecze żywym ogniem, nie ma to na 
ciebie wpływu. W czym leży tajemnica tego zaślepienia? 

* Panie - odparł zapaśnik - pociąga mnie piękno postaci tej kobiety. 
Fascynuje mnie tak bardzo, że bez jej widoku nie czuję zadowolenia. 

Dlatego chodzę jej śladem. 
* A gdybym ukazał ci większe piękno? - zapytał Ramanudża. - Co 

byś wtedy zrobił? 
* Zostawiłbym ją - odparł zapaśnik. 

* Siadaj wobec tego - rzekł Ramanudża. 
Dotknął głowy zapaśnika i kazał mu usiąść do medytacji. Po 

dotknięciu przez świętego zapaśnik zatopił się w medytacji i miał 
wizję wspaniałej promieniejącej piękności, która się w nim 

znajdowała. Kiedy wstał po medytacji, kazał kobiecie wrócić do jej 
rodziców i wkrótce został jednym z uczniów Ramanudży. Zrozumiał, 

że piękno w nim samym było większe od piękna zewnętrznego. 
Taki jest skutek Siaktipatu. Może dać nam tak głębokie, 

natychmiastowe przeżycie, że nasze pojmowanie całkowicie się 
zmienia i budzi się w nas ogromne zainteresowanie Jaźnią. 

 
W KATEGORIACH NAUKOWYCH 

Czy proces obudzenia Kundalini może być zrozumiany w kategoriach 
naukowych i czy warto próbować zrozumieć ten proces, nie jako 

namiastkę samego doświadczenia, a1e jako sposób pogłębienia tego 
doświadczenia? 

Bardzo trudno jest wyjaśnić to w kategoriach tak zwanych 
"naukowych". Tylko zewnętrzne, fizyczne aspekty obudzenia 

Kundalini można opisać w ten sposób. Wpływ obudzonej Kundalini 
na organy ciała, system nerwowy, bicie serca i metabolizm można 

badać przy pomocy aparatury naukowej. Ale wewnętrznych, 
subtelnych aspektów nie wykryją żadne przyrządy, ponieważ 

Kundalini jest niesłychanie subtelną siłą - jest czystym światłem. 
Żeby to rzeczywiście zrozumieć, naukowiec powinien sam doznać 

obudzenia Kundalini, a wtedy być może potrafi opisać to w 
kategoriach, do jakich jest przyzwyczajony. 

Wielu psychologów i nie tylko psychologów, którzy prowadzą 
badania nad Kundalini, pyta mnie: "W jaki sposób możemy wciągnąć 

w to innych ludzi?" 
Każdy chce na swój własny sposób zainteresować innych obudzeniem 

Kundalini. Naukowiec chce zainteresować ludzi poprzez dyskusje 
naukowe lub badania, podczas gdy jogin chce zainteresować ich 

poprzez jogę. Odkąd przebywam w Ameryce, tysiące ludzi 
doświadczyło obudzenia Kundalini. Mogę to opisać jedynie w 

kategoriach, jakie znam. Wy naukowcy powinniście mieć 
bezpośrednie doświadczenie, a potem opisać je na swój sposób. 

Tam gdzie kończy się nauka, zaczyna się Siaktipat. Ale pewnego dnia 
nawet badacze naukowi będą zalecać Siaktipat. 

 
JAK OTRZYMAĆ SIAKTI 

Komu Guru udziela Siaktipatu? 
Guru udziela Siaktipatu uczniowi, który jest gotów go przyjąć. Guru 

nie decyduje, że da go jednemu, a innemu nie. To tak, jakby zapytać, 
komu słońce udziela swego ciepła. Każdy powie, że człowiek, który 

podejmie trud wyjścia z domu i stanie w słońcu, otrzyma jego ciepło, 
natomiast jeżeli pozostanie w domu, ciepła nie otrzyma. Słońce nie 

wybiera. Taki pomysł jest dla słońca bez sensu. Każdy, kto ma w 

sobie Jaźń - a któż jej nie ma? - może otrzymać Siaktipat. 

Jeżeli otworzysz się na Guru, jego Siakti wpłynie w ciebie. Jeżeli 
nawet nie da ci jej, możesz ją uzyskać od niego siłą. W Mahabharacie 

jest opowieść o Guru imieniem Dronaczarja, który był największym 
mistrzem łucznictwa w dziejach świata. Dawał lekcje tylko 

książętom. Pewnego dnia chłopiec z miejscowego plemienia 
imieniem Eklawja podszedł do niego i poprosił o lekcję strzelania z 

łuku. Guru rzekł: 
* Jak śmiesz przychodzić do mnie? Uczę tylko książąt, a ty jesteś 

prymitywnym chłopcem. Nie chcę mieć z tobą nic do czynienia. 
Eklawja nie zniechęcił się. Obejrzał nauczyciela od stóp do głów, 

wywołał jego obraz w swoim sercu i ofiarował mu swoją miłość. 
Potem wrócił do swojej chaty, ulepił posążek Dronaczarji i zaczął 

oddawać mu cześć. Każdego dnia robił to samo. Medytował nad 
podobizną swego Guru, a potem ćwiczył z łukiem i strzałą. Po 

pewnym czasie cała wiedza jego Guru o łucznictwie przeszła na niego 
poprzez gliniany posążek. 

Pewnego dnia, kiedy Eklawja ćwiczył strzelanie z łuku, zobaczył psa i 
wpakował mu strzałę między zęby. Strzała nie zraniła psa, wisiała 

tylko między jego zębami. Pies pochodził z aśramu, gdzie książęta 
pobierali lekcje łucznictwa od Dronaczarji i wyjąc pobiegł do domu. 

Kiedy Guru zobaczył strzałę w zębach psa, był zdumiony.  
* Nigdy nie zdradziłem nikomu tej tajemnicy - powiedział. - Któż 

mógł się tego nauczyć? 
Wielcy nauczyciele zachowują czasem swoje umiejętności w 

najgłębszej tajemnicy. Dronaczarja przekazał swoim uczniom 
wszystkie sekrety swojej sztuki łucznictwa, z wyjątkiem tej jednej 

sztuki. Wezwał swoich królewskich uczniów i rozkazał im, aby udali 
się do lasu i poszukali łucznika. Uczniowie posłuchali rozkazu 

Mistrza i wreszcie znaleźli Eklawję, który medytował przed 
posążkiem swego Guru. Wyrwali go z medytacji i zapytali: 

* Kto wystrzelił strzałę, która wisi między zębami naszego psa? 
* Ja to zrobiłem. 

* Kto cię tego nauczył? 
* Nauczyłem się tego od mojego Guru. 

* Kto jest twoim Guru? 
* Dronaczarja. 

Królewscy książęta pozielenieli z zazdrości. Pomyśleli: Nasz 
nauczyciel twierdzi, że nauczył nas wszystkiego, ale jest jedna 

sztuczka, której w tajemnicy nauczył tego ucznia. Zabrali Eklawję do 
Dronaczarji i powiedzieli: 

* Oto ten, który wystrzelił strzałę. Mówi, że to ty wyjawiłeś mu ten 
sekret. Jest całkiem oczywiste, że przed nami go zataiłeś. 

Dronaczarja zapytał Eklawję: 
* Od kogo nauczyłeś się tego sekretu? 

* Odmówiłeś udzielenia mi nauk, udałem się więc do domu i 
ulepiłem z gliny twój posążek - odparł Eklawja. - Medytowałem przed 

nim regularnie i uświadomiłem sobie moją jedność z tobą. A wtedy 
spontanicznie odsłoniła mi się ta tajemnica. 

Tak więc Guru nie musi decydować, czy dać komuś Siaktipat. 
Możesz go zmusić do tego, żeby ci go udzielił, tak, jak zrobił to 

Eklawja. Miłość i oddanie posiadają ogromną moc. Dzięki nim 
możesz uzyskać od Guru wszystko, czego zechcesz. 

Człowiek otrzymuje Siaktipat od Guru w zależności od swojego 
nastawienia. Jeżeli jest bardzo dobrze nastawiony, nie muszę mu 

udzielać Siaktipatu - sam go przyciąga. Niektórzy ludzie otrzymują 
Siakti po prostu czytając jedną z moich książek i dopiero później 

dowiadują się, kim jestem. Im subtelniejsze jest nastawienie danego 
człowieka, tym szybciej otrzymuje on Siakti. 

 
PO PRZEBUDZENIU 

Czy doświadczenie Siaktipatu bywa czasem zbyt silne, aby ktoś mógł 
sobie z nim poradzić? 

Nie. Chociaż to prawda, że doświadczenia bywają silne, ale Siakti nie 

jest niekontrolowaną siłą. Kiedy Siakti zostaje obudzona dzięki łasce 

Guru, łaska ta daje gwarancję, iż Siakti działa w najbardziej 
odpowiedni sposób. Jeżeli jednak ktoś próbuje obudzić Siakti 

wyłącznie poprzez własne wysiłki, może mieć pewne trudności. 
Po rozbudzeniu Kundalini pojawiają się różne rodzaje doświadczeń. 

Czasami, jeżeli to obudzenie następuje bez pomocy Guru, 
spontanicznie bądź jako wynik praktyk jogicznych, ktoś może nie 

wiedzieć, co się z nim dzieje i może się przestraszyć. Może uważać, 
że jego doświadczenia są symptomem choroby fizycznej bądź 

umysłowej - na przykład może wziąć światła i dźwięki wewnętrzne za 
halucynacje. 

Czasami, po obudzeniu Kundalini, ktoś może czuć się zmęczony, 
otępiały, podniecony, zły, lub zachwiany emocjonalnie. Może też 

cierpieć na bezsenność, mieć obojętne lub negatywne nastawienie do 
siebie samego i innych, albo nawet czuć, że wariuje. Nie zdając sobie 

sprawy z tego, że takie uczucia są chwilowe i stanowią część procesu 
oczyszczania, który z czasem usunie wszystkie negatywne tendencje, 

niektórzy ludzie szukają metod "wyleczenia się" i często w rezultacie 
cierpią. Czasami biorą środki farmaceutyczne lub przechodzą kuracje, 

które są szkodliwe zarówno pod względem fizycznym jak i 
duchowym. Dlatego lepiej jest, aby Kundalini obudzona została przez 

Mistrza, który ma w pełni rozwiniętą własną Kundalini. Dzięki łasce 
taki człowiek wie, jak skierować i prowadzić obudzoną siłę, oraz 

zapewnić, aby nie stało się nic złego. Czy kiedy już otrzymamy 
Siaktipat, musimy troszczyć się o zachowanie go? 

Żeby utrzymać w sobie Siakti, żeby podtrzymać łaskę, musisz 
zachować oddanie dla Guru i prowadzić czyste życie. Powiedzmy, że 

jesteś bez grosza, przymierasz głodem i, dzięki czyjejś łasce, dostajesz 
trzy dolary. Bierzesz trzy dolary i idziesz na zakupy. Pierwszą rzeczą, 

jaką widzisz, są organki. Nie potrzebujesz ich, ale pod wpływem 
kaprysu wydajesz na nie jednego dolara. Potem widzisz balonik. 

Podoba ci się, więc również go kupujesz. Widzisz inne rzeczy i 
kupujesz je. W ten sposób wydałeś trzy dolary i została ci pusta 

kieszeń. Naprawdę potrzebujesz jedzenia, ale nie masz już pieniędzy. 
Podobnie nie powinieneś roztrwonić łaski Guru. Jeżeli chcesz ją 

zachować, powinieneś być bardzo czujny i ostrożny. Codziennie 
powinieneś myśleć, jak ją pomnożyć. Mniej rozmawiaj, mów prawdę 

i pracuj, żeby zarobić na chleb, który spożywasz. Wszystko to pomoże 
ci w podtrzymaniu łaski. Mówisz często o mocy Siakti. Co 

powstrzymuje samolubny charakter od nadużywania tej mocy? 
Czy ego może kontrolować Siakti? Ego nigdy nie utrzyma Siakti w 

swoich rękach. Natomiast Siakti pochłonie ego. Siakti niszczy głupotę 
głupców. Zaostrza umysł ludzi tępych. Celem Siakti jest rozwój 

zrozumienia i kontemplacji wewnętrznej danej osoby, udoskonalenie 
jej inteligencji i pomoc w zatopieniu się w Prawdzie najwyższej. W 

miarę jak rozwija się Siakti, ubywa coraz więcej ego. 
 

WŁAŚCIWA MOTYWACJA 
Jaka jest właściwa motywacja kogoś, kto pragnie otrzymać Siaktipat? 

Czy chodzi o wyzwolenie własne, czy o pomaganie w wyzwoleniu 
innych? 

Na początek człowiek powinien pragnąć, aby otrzymać Siaktipat dla 
siebie i aby spowodować przyrost Siakti. Dopiero kiedy będzie już w 

pełni wyposażony w tę boską energię, może myśleć o dawaniu jej 
innym. Tylko jeżeli sam coś posiadasz, możesz dać to komuś innemu. 

Tylko jeżeli stałeś się doskonały, możesz udzielać Siakti innym. 
Najpierw więc pomnóż swoją własną siłę. 

 
 

MANTRA 
 

Przez samo powtarzanie Imienia 
to, czego nie można zrozumieć 

będzie zrozumiane. 

Przez samo powtarzanie Imienia 

to, czego nie można ujrzeć, 
będzie ujrzane. 

 
Dżnaneśwar Maharadż 

 
TAJEMNICA MANTRY 

Mantra jest źródłem wszystkiego, co robimy na tym świecie. Jest 
podstawą wszystkich naszych działań praktycznych, jak również jogi, 

medytacji i wiedzy. Mantra jest jednym z najważniejszych czynników 
w Siddhajodze. Poprzez mantrę Siakti Guru przenika w ucznia, a 

powtarzając mantrę sprawiamy, że Siakti działa z wielką siłą. 
Mantra jest dźwiękiem, a dźwięk rozbrzmiewa we wszystkim, co 

istnieje we wszechświecie. Kiedy woda płynie, wydaje bulgoczący 
dźwięk. To jest mantra. Kiedy wiatr wieje wśród drzew, wydaje 

szemrzący dźwięk. To jest mantra. Kiedy chodzimy, nasze kroki 
wydają dźwięk i to również jest mantrą. Także w istotach ludzkich 

istnieje wrodzony, niezniszczalny dźwięk, który się nieustannie 
powtarza wraz z oddechem. 

Dźwięk ma ogromną moc. W istocie ma on moc stworzenia całego 
wszechświata. Napisane jest, że Bóg najpierw zamanifestował się 

jako dźwięk. Upaniszady powiadają, że na początku był dźwięk, który 
rozbrzmiewał jako Om i że wszystko powstało z tego dźwięku. Nawet 

współcześni uczeni, podobnie jak nasi starożytni mędrcy, zaczynają 
uznawać istnienie wibracji, która rozbrzmiewa nieustannie w 

kosmosie. Ta wibracja leży u podłoża całej materii i stanowi 
podstawę wszystkiego, co istnieje. Tak, jak pulsuje ona we wszystkim 

we wszechświecie, pulsuje również w nas. Ta wewnętrzna pulsacja, 
którą możemy odkryć tętniącą u podłoża naszego umysłu, jest 

prawdziwą mantrą i jest to w istocie rzeczy Kundalini, boska energia. 
Poprzez Matrikę Siakti z tej wewnętrznej pulsacji powstają 

niezliczone litery i sylaby, które dają początek wszystkim 
wewnętrznym i zewnętrznym światom. 

 
Nazwa i jej przedmiot 

Złożone razem litery i sylaby tworzą słowa. Zarówno nasze duchowe 
jak i powszednie życie możliwe jest jedynie dzięki słowom. Bez 

mowy nie moglibyśmy wykonywać naszych czynności. Każde słowo, 
jakie używamy, ma swoją moc i wywołuje określoną reakcję. Na 

przykład kiedy wchodzimy do sklepu spożywczego i prosimy o 
jabłko, dostajemy jabłko, a nie coś innego. Taka jest moc zwykłego 

słowa, które możemy nazwać mantrą powszednią. Tak, jak 
powszednie słowo daje nam kontakt z przedmiotem, który oznacza, 

tak mantra duchowa przynosi nam kontakt z najwyższym celem życia 
ludzkiego - z Jaźnią. 

Taka mantra nie jest zwykłą kombinacją liter i sylab, ale żywą siłą. 
Imię Boga nie jest czymś różnym od Boga. Aforyzm Siwaizmu 

Kaszmirskiego głosi: [mancra maheshwaraha], "Mantra jest 
Najwyższym Panem". Mantra zwana jest dźwiękowym ciałem Boga: 

jest Bogiem w formie dźwięku. W Bhagawad Gicie Pan Kriszna 
powiada: [yajnanam japayajno`smi], "Pośród obrządków Ja jestem 

obrządkiem powtarzania mantry". Chce On przez to powiedzieć, że 
podczas gdy inne techniki bywają środkiem do osiągnięcia Go, 

mantra jest Nim samym. Dlatego właśnie tak łatwo jest doświadczyć 
Boga powtarzając mantrę. Powtarzanie mantry bardzo szybko 

przynosi owoce. Wielki święty Tukaram powiedział: "Z imieniem 
Boga na ustach, szczęście wyzwolenia jest w twoim ręku". 

Nic w tym dziwnego, jeżeli zważymy, jak szybko działają na nas 
nawet zwykłe słowa. Kiedyś pewien święty wygłaszał wykład na 

temat potęgi mantry. Powiedział: 
* Mantra posiada moc prowadzenia nas do Boga. 

Słysząc to, pewien sceptyk z grona słuchaczy wstał i krzyknął: 
* To nonsens! Jak powtarzanie jakiegoś słowa może zaprowadzić nas 

do Boga? Jeżeli będziemy powtarzać "chleb, chleb, chleb, czy ukaże 

się nam bochenek chleba. 

Święty warknął: 
* Siadaj, ty cymbale! 

Mężczyzna zaczął się trząść i poczerwieniał. 
* Jak śmiesz tak do mnie mówić - krzyknął. - Nazywasz siebie 

świętym, a obrażasz innych! Co z ciebie za człowiek? 
* Bardzo przepraszam, jeśli pana obraziłem - powiedział święty. - 

Proszę mi jednak powiedzieć, co pan teraz czuje? 
* Nie widzisz, co czuję? - krzyknął mężczyzna. - Jestem oburzony! 

Na to święty: 
* Użyłem tylko jednego obraźliwego słowa, a wywarło ono na ciebie 

tak silny wpływ! Skoro tak się dzieje, to dlaczegóż imię Boga nie 
mogłoby mieć mocy przeobrażenia cię? 

Podobnie jak obraźliwe słowo, mantra ma swoją moc. Jeżeli jednak 
chcemy uzyskać pełny owoc mantry, musimy powtarzać ją z pełną 

świadomością jej znaczenia. Święty poeta Tulsidas powiedział: 
"Wszyscy powtarzają imię Ramy, nie wyłączając oszustów, złodziei i 

kapłanów. Ale sposób, w jaki prawdziwi wierni powtarzali Imię, był 
zupełnie inny, ponieważ Imię zbawiło ich". W jaki sposób ci wielcy 

święci zrealizowali potęgę Imienia? Odpowiedź znajdujemy w 
aforyzmie Siwaizmu Kaszmirskiego, który wyjaśnia, że tylko kiedy 

rozumiemy iż osoba powtarzająca mantrę, a także sylaby mantry i 
przedmiot mantry stanowią jedność, mantra daje szybkie rezultaty. 

Przeważnie powtarzamy mantrę nie rozumiejąc tego procesu, sądząc, 
że sylaby mantry i przedmiot mantry są różne od siebie nawzajem i od 

nas. Dlatego mantra nie przynosi nam natychmiastowych owoców. 
Kiedy o tym pomyślisz, zrozumiesz, że to samo jest prawdą na 

poziomie powszedniego życia. Powiedzmy, że ktoś nazwie cię idiotą. 
Jeżeli nie przyjmiesz słowa "idiota" do siebie, nie zareagujesz na nie. 

Ale jeżeli utożsamisz się z tym słowem, możesz poczuć taki gniew, że 
zagotuje się w tobie krew. Gdybyś utożsamił się z imieniem Boga z tą 

samą łatwością, z jaką identyfikujesz się z obraźliwym określeniem, 
doświadczyłbyś jego działania od razu. 

 
Wpływ mantry 

Mantra może przekształcić całkowicie naszą istotę wewnętrzną. Myśli 
i uczucia, które w nas nieustannie powstają, tworzą nasz stan 

wewnętrzny. Na zewnątrz może się wydawać, że mamy ustaloną 
tożsamość - jeden jest prawnikiem, inny inżynierem, jeszcze inny 

lekarzem albo profesorem - ale od wewnątrz jesteśmy nieustannie 
zmieniającą się masą Świadomości. Kiedy kierujemy promień mantry 

na tę zmienną masę, stabilizuje on i nastawia ją w jednym kierunku - 
w kierunku Jaźni. Mędrcy powiadają, że tylko mantra może nam 

dopomóc w przezwyciężeniu naszej dezorientacji, naszych wyobrażeń 
i ciągłych zmian zachodzących w naszym umyśle. 

Co więcej, kiedy powtarzamy mantrę, zaczyna ona przenikać 
wszystkie składniki ciała. Każda myśl czy uczucie powstające w 

umyśle wywiera bezpośredni skutek na ciało. Nawet lekarze uznają 
obecnie, że nasze myśli mogą wywołać chorobę, albo pomóc nam w 

wyleczeniu się. Nasze myśli przenikają z umysłu do prany, z prany do 
obiegu krwi, a poprzez krew do całego ciała. Imię Boga przepływa 

przez nasz organizm w ten sam sposób, usuwając z krwi toksyny, 
oczyszczając pranę, uwalniając umysł od negatywnych uczuć i 

wywołując radość w sercu.  
W miarę, jak wpływ imienia Boga przenika umysł, umysł sam staje 

się Imieniem. Innymi słowy umysł staje się boski. Powtarzanie 
imienia Boga powoduje w naszej Świadomości wewnętrznej rodzaj 

trzęsienia ziemi. Wszelkie myśli powstające w nas w życiu 
codziennym zostają zakodowane i tworzą wzorce trudne do usunięcia. 

Ale kiedy powtarzamy Imię, wszystkie te myśli i wrażenia zostają 
wymazane, a zakodowane zostaje imię Boga. W każdym momencie 

stajemy się tym, o czym myślimy. Jeżeli w umyśle powstaje obraz 
gniewu, a my się z nim utożsamiamy, wtedy przepełnia nas gniew. W 

ten sam sposób, jeżeli przez cały czas powtarzać będziemy mantrę z 

wielką miłością i zainteresowaniem, wtedy całkowicie pochłonie nas 

Bóg. Z samej swojej istoty mantra potrafi przekształcić poczucie, że 
jesteśmy indywidualną jednostką, w poczucie, że jesteśmy Bogiem. 

Nie powinniśmy uważać powtarzania mantry za zwykłą technikę. 
Pewien wielki święty powiedział, że przed samourzeczywistnieniem 

powtarzanie mantry jest praktyką duchową, ale po 
samourzeczywistnieniu staje się najczystszym nektarem. Dlatego to 

najwięksi święci nawet po osiągnięciu wyzwolenia powtarzali imię 
Boga. Dla nich powtarzanie mantry nie było zwykłą praktyką - było 

osiągnięciem wyzwolenia samym w sobie. 
 

Świadoma mantra 
Istnieje siedemdziesiąt milionów mantr, które można znaleźć w 

książkach bądź uzyskać od różnych nauczycieli. Jeżeli jednak uczeń 
pragnie mantry, która go przeobrazi, musi uzyskać żywą mantrę, taką, 

która jest nasycona mocą Świadomości. Są dwa rodzaje mantry: 
czeitanja, czyli świadoma mantra i dżada, czyli mantra bezwładna. 

Bezwładną mantrę można znaleźć w książce, lub otrzymać od 
nauczyciela, który nie zrealizował jej mocy. Taka mantra nie ma siły, 

jest po prostu suchym i nieskutecznym zbiorem liter. Natomiast 
mantrę czeitanja otrzymuje się od Guru, który dostał ją od swego 

własnego Guru i który, w pełni rozwinąwszy jej moc, osiągnął 
samorealizację. Za taką mantrą stoi pełna moc realizacji Guru i 

natychmiast zaczyna ona działać w uczniu. Kiedy uczeń powtarza 
mantrę, budzi się jego uśpiona Siakti i rodzi się w nim nowe życie. 

Mówi się, że człowiek ma dwóch ojców: ojca cielesnego, który daje 
mu życie poprzez swoje nasienie i ojca duchowego, Guru, który daje 

mu życie poprzez mantrę. Tak jak ciało zrodzone z nasienia 
odżywiane jest pożywieniem, tak ciało zrodzone z mantry odżywiane 

jest powtarzaniem mantry. Spraw więc, aby twoje życie wypełniło się 
mantrą. Powtarzaj ją nieustannie, niezależnie od tego, co robisz. Jeżeli 

powtarzasz ją przed pójściem spać, będziesz miał bardzo głęboki sen. 
Jeżeli powtarzasz ją, kiedy się budzisz, spędzisz szczęśliwie dzień. 

Włączaj mantrę do wszystkich swoich czynności. Powtarzaj mantrę, 
kiedy myjesz twarz. Powtarzaj mantrę, kiedy jesz śniadanie. 

Powtarzaj mantrę w drodze do biura i w drodze do domu. Powtarzaj 
mantrę w czasie kąpieli i kiedy pijesz herbatę. Każdy nałogowy 

palacz sprawdza kieszenie przed wyjściem z domu, żeby upewnić się, 
czy ma papierosy. Tak samo ty powinieneś popaść w beznadziejny 

nałóg powtarzania mantry i mieć zawsze pewność, że nosisz ją w 
swoim sercu. 

Powiedziane jest: [mananat crayate iti mantraha], "Mantra to jest to, 
co chroni tego, kto ją powtarza". Potęga mantry przerasta twoje 

wyobrażenie. Możesz rozumieć znaczenie mantry, ale nie możesz 
znać jej mocy. Możesz kontemplować mantrę, ale nie możesz 

zmierzyć jej siły. Mantra jest żywą mocą Boga. Powtarzaj więc ją z 
szacunkiem. Jeżeli poświęcisz chociażby pół godziny lub godzinę 

dziennie na powtarzanie mantry, będziesz znacznie sprawniej 
funkcjonować w życiu codziennym, a twoje serce wypełni się 

radością. Twoja Siakti bardzo szybko się rozwinie i wkrótce zaczniesz 
doświadczać Jaźni. 

NAUKA O DZWIĘKU 
Wiedza o mantrze jest wspaniałą rzeczą, ponieważ mantra stanowi 

drabinę, dzięki której dosięgamy bezpostaciowej Świadomości. 
Zgodnie z pismami świętymi poświęconymi mantrze, mowa 

manifestuje się u człowieka na czterech poziomach. Większość ludzi 
wiąże mowę tylko z poziomem zewnętrznym, poziomem mowy 

artykułowanej, zwanym waikhari. W rzeczywistości jednak język nie 
mówi sam przez się. Zewnętrzny dźwięk powstaje z poziomu 

subtelniejszego, madhjama, którego doświadcza się w gardle. Poniżej 
tego subtelnego poziomu znajduje się poziom jeszcze głębszy, zwany 

paszjanti. Jest to przyczynowy poziom mowy, doświadczany w sercu. 
Ale źródło dźwięku leży jeszcze głębiej, w transcedentalnym 

poziomie mowy zwanym parawani, którego doświadcza się w okolicy 

pępka. 

Przyjrzyjmy się, jak powstają słowa. Kiedy słowa dosięgną czubka 
języka, przybierają formę zewnętrzną. Jednakże zanim jeszcze 

dosięgną one języka, przechodzą wszystkie poziomy mowy. 
Najsubtelniejszym poziomem mowy jest parawani. Jest to obszar 

czystego, niezamanifestowanego dźwięku, gdzie nie ma ani 
dwoistości, ani niedwoistości. W rzeczywistości parawani jest 

wszechprzenikająca. Jest to subtelna wibracja, z której narodził się 
cały wszechświat, ze wszystkimi swoimi formami. Tutaj z czystej 

Świadomości powstają wszystkie dźwięki, wszystkie słowa i 
wszystkie języki. Tak jak jajko pawia zawiera w sobie w potencjalnej 

formie wszystkie kolory pawich piór, w parawani istnieją wszystkie 
sylaby i słowa w niezróżnicowanej zarodkowej formie. Kiedy 

powstaje dźwięk, przechodzi on do trzeciego poziomu mowy, 
paszjanti. Na tym poziomie, poprzez działanie Matrika Siakti, 

zapoczątkowuje proces przybierania formy, chociaż nie jest jeszcze w 
stanie całkowitego zróżnicowania. 

Kiedy dźwięk przechodzi z tego poziomu do poziomu mowy 
madhjama, znajdującego się w gardle, przybiera rozpoznawalną 

postać. To w tym właśnie momencie słowa zaczynają stwarzać w nas 
zróżnicowany świat. Tu słowa są już w pełni uformowane, chociaż nie 

zostały jeszcze wypowiedziane. Na koniec docierają one do języka 
fizycznego, do poziomu mowy waikhari, gdzie są wypowiadane i 

mogą być słyszane. 
 

Zstąpienie mantry 
Mantra ma moc przenikania przez te fizyczne i subtelne poziomy 

mowy, a wymazując nasze poczucie zróżnicowania, prowadzi nas z 
powrotem do swego źródła. Kiedy ją powtarzamy, przechodzi z 

fizycznego do subtelniejszych poziomów, aż dosięgnie czystej 
Świadomości, z której powstała. 

W początkowym stadium powtarzamy mantrę bezgłośnie na poziomie 
języka, słuchając jej w miarę powtarzania i skupiając umysł na 

koniuszku języka, tam, gdzie mantra drży. Po pewnym czasie 
powtarzania mantry na tym poziomie, schodzi ona niżej, na poziom 

madhjama, znajdujący się w gardle. Jedno powtórzenie na tym 
poziomie równe jest tysiącom powtórzeń językiem. 

Z ośrodka w gardle mantra schodzi do poziomu paszjanti w sercu, 
gdzie wibracje stają się jeszcze silniejsze. Jedno powtórzenie w 

ośrodku serca równa się tysiącom powtórzeń w ośrodku gardła. Kiedy 
powtarzanie mantry odbywa się na poziomie paszjanti, czujemy 

nawracające fale błogości i nabywamy niezwykłych mocy: możemy 
widzieć i słyszeć na odległość, poznawać przeszłość i przyszłość. 

Teraz powtarzanie mantry odbywa się nieustannie, a my pozostajemy 
w stanie upojenia. W końcu mantra przechodzi z ośrodka serca do 

ośrodka w okolicy pępka, do poziomu mowy parawani, gdzie dotyka 
Jaźni. Wtedy mantra przenika całe nasze ciało i doświadczamy 

Prawdy najwyższej. Oto jak zrealizowana zostaje moc mantry. 
Kiedy już człowiek zrealizuje moc mantry, kiedy spowoduje, że 

dotknie ona Jaźni, potęga Jaźni przeniknie jego słowa i uczyni je 
niezawodnymi w skutkach. Dlatego właśnie mantry Siddhajoginów 

zawsze przynoszą owoce. Ktoś, kto w pełni zrealizował mantrę, 
uzyskuje wszystkie moce Jaźni. Każde słowo wychodzące z jego ust 

pochodzi z parawani, obszaru Świadomości. Dlatego każde słowo, 
które wypowiada, jest mantrą i zawsze dokona swego dzieła. 

 
WIELKA MANTRA ZBAWIENIA 

W Siddhajodze dajemy dwie mantry: jedna jest mantrą inicjacyjną 
Om Namah Siwaja, druga to So'ham. Cel obu mantr jest ten sam, 

tylko metody powtarzania ich różnią się między sobą. 
Om Namah Siwaja znana jest jako wielka mantra zbawienia i jako 

panczakszali, mantra o pięciu sylabach. Oznacza: "Składam Pokłon 
Siwie". Siwa jest najwyższą rzeczywistością, wewnętrzną Jaźnią. 

Siwa to Świadomość, która jest obecna we wszystkim. 

Mantra, której Guru udziela uczniowi, jest tą samą mantrą, którą 

otrzymał on od swego Guru. Taka mantra tradycyjnie znana jest jako 
mantra Guru lub mantra inicjacyjna. Om Namah Siwaja jest mantrą 

inicjacyjną Siddhów, linii Mistrzów doskonałych, która pochodzi od 
Siwy, pierwotnego Guru. Mantra ta jest przekazywana przez Guru 

uczniowi od najdawniejszych czasów i wspiera ją cała linia Siddhów, 
od Siwy, po mojego Guru, Nitjanandę. Poprzez tę mantrę Siakti Guru 

wchodzi w ucznia, dlatego nazywa się ją mantrą inicjacyjną. 
W mantrze tej kryje się wielka tajemnica. Kiedy śpiewamy pięć sylab 

Namah Siwaja, oczyszczane jest pięć elementów, z których składa się 
ciało. Każda sylaba odpowiada jednemu z tych elementów: sylaba na 

elementowi ziemi, sylaba ma elementowi wody, sylaba szi 
elementowi ognia, sylaba wa elementowi powietrza, a sylaba ja 

elementowi eteru. Każda sylaba oczyszcza odpowiadający jej element. 
Dopóki ciało i umysł nie są całkowicie czyste, nie możemy odnieść 

pełnej korzyści z praktyki duchowej. Tak więc, aby je oczyścić, 
powtarzamy Om Namah Siwaja. 

Wielu największych mędrców starożytności powtarzało Om Namah 
Siwaja i mówi się, że w jej łonie znajdują się wszystkie inne mantry. 

Mędrzec Upamanju tak tłumaczy jej tajemnicę: "Jeżeli ta mantra 
nieustannie wibruje w twoim sercu, nie musisz już umartwiać się, 

medytować ani uprawiać jogi. Do powtarzania tej mantry nie są 
potrzebne rytuały ani ceremonie, nie musisz też powtarzać jej o 

pomyślnej porze czy w specjalnym miejscu". Ta mantra wolna jest od 
wszelkich ograniczeń. Może być powtarzana przez każdego, młodego 

czy starego, bogatego czy biednego i oczyści go niezależnie od tego, 
w jakim ta osoba znajduje się stanie. Mędrcy powiadają: "Ta mantra 

jest tajemnicza. Powtarzaj ją, powtarzaj, powtarzaj". 
W indyjskich pismach świętych jest opowieść o wielkim mędrcu 

Sanandzie. Sanand był całkowicie pogrążony w Om Namah Siwaja i 
nieustannie powtarzał tę mantrę. Właściwie nigdy nie wypowiadał 

innych słów. Wreszcie nadszedł jego koniec. Kiedy przychodzi na 
człowieka czas, niezależnie od tego, kim jest, posłańcy z tego czy 

innego świata przybywają, aby go zabrać. Po Sananda przybyli 
posłańcy Siwy. Kiedy przenosili go do wyższego świata, Sanand 

zobaczył krainę, z której wydobywał się czarny dym i skąd 
dochodziły okropne krzyki. Zapytał posłańców: 

* Co to za miejsce? 
* To jest piekło - odparli posłańcy. 

* Chcę je zobaczyć - powiedział Sanand. 
Na to posłańcy: 

* Nie możesz. Nie powtarzałeś odpowiednich mantr. 
* Albo mnie tam zaprowadzicie - odparł Sanand - albo nie pójdę z 

wami do wyższego świata. 
Posłańcy nie mieli wyboru, zabrali go więc do piekła. Kiedy Sanarid 

się tam znalazł i zobaczył dusze, płonące w mękach, był przerażony. 
Kiedy ktoś przeżywa szok, ujawnia to, o czym myślał przez całe 

życie. Kiedy Sanand zobaczył, co dzieje się w piekle, krzyknął Om 
Namah Siwaja! Siła powtarzanej przez niego mantry natychmiast 

oczyściła wszystkie dusze w piekle i zabrano je wraz z nim do nieba. 
Taka jest moc Om Namah Siwaja. Jeżeli ją powtarzasz, to niezależnie 

od tego, co zrobiłeś, niezależnie od tego, jakie popełniłeś grzechy, ta 
mantra cię wybawi. 

 
Jak powtarzać mantrę 

Powinieneś powtarzać mantrę bezgłośnie, w tym samym tempie, w 
jakim mówisz. Możesz ją również skoordynować z oddychaniem, 

powtarzając mantrę raz z wdechem i raz z wydechem. Powtarzaj ją 
bardzo ostrożnie, tak jak skąpiec, pilnujący swego bogactwa. 

Wsłuchuj się w nią, kiedy ją powtarzasz, w ten sposób twój umysł 
wypełni się mantrą. Jeżeli powtarzasz mantrę wraz z wdechem i 

wydechem, krąży ona w całym ciele, przenikając do każdej komórki 
krwi. Wtedy nawet pokój, w którym powtarzasz mantrę, stanie się nią 

nasycony. 

W moim aśramie w Indiach był specjalny pokój, w którym przez 

dłuższy czas mieszkałem i gdzie medytowałem i powtarzałem mantrę. 
Z czasem przeniosłem się do innych pomieszczeń, a pokój znalazł się 

pod kluczem. Kilka lat temu do aśramu przybył wysoki urzędnik 
państwowy. Rzekł do mnie: 

* Słyszałem jak wielu ludzi mówi, że przebywając w twoim aśramie 
bardzo łatwo można wejść w medytację. 

Zabrałem go do wspomnianego pokoju, wprowadziłem do środka i 
kazałem mu usiąść do medytacji. 

* Jaką mantrę mam powtarzać? - zapytał. 
* Jeżeli usłyszysz w tym pokoju jakąś mantrę, powtarzaj ją - 

odpowiedziałem. 
Kiedy wyszedł z pokoju, oznajmił: 

* Słyszałem Om Namah Siwaja wydobywające się ze ścian! Cały 
pokój to powtarzał! 

Mantra jest żywą siłą. Jeżeli będziesz ją powtarzał w skupieniu przez 
dłuższy czas, nasyci ona całe twoje otoczenie. 

 
NATURALNA MANTRA 

So'ham jest mantrą naturalną, mantrą Jaźni. Nie jest własnością 
Wschodu ani Zachodu, ani też żadnej religii. So'ham jest nam 

wszystkim wrodzona: powtarza się nieustannie wraz z oddechem. 
Dopóki ta mantra jest w nas czynna, ciało pozostaje żywe. Kiedy 

ustaje, koniec z nami. 
W miarę jak oddech wychodzi i wchodzi, wytwarza dwie sylaby. 

Oddech wychodzi wraz z dźwiękiem so, a wchodzi z dźwiękiem ham. 
Za każdym razem, kiedy oddech wychodzi i wchodzi, następuje jedno 

powtórzenie mantry So'ham. Czy ktoś jest z Indii, czy jest 
człowiekiem Zachodu, nieświadomie powtarza tę mantrę wiele tysięcy 

razy dziennie. So'ham znaczy "Jestem Tym". Poprzez te dwie sylaby 
kontemplujemy naszą jedność z najwyższą Zasadą. 

Prana, siła życiowa, nie jest czymś różnym od najwyższej 
Świadomości. Aforyzm Siwaizmu Kaszmirskiego powiada: 

[praksamvit prana parinata], "Świadomość uniwersalna stała się 
praną". Najpierw Świadomość staje się praną, a potem, poprzez 

mantrę, napędza w ciele ludzkim proces oddychania. To najwyższa 
energia, Kundalini, pulsuje w nas w formie wdechu i wydechu, 

nieustannie powtarzając sylaby ham i so. Na tym polega znaczenie 
So'ham: jest to boskie pulsowanie najwyższej energii. Ham, sylaba 

powtarzana wraz z wdechem, jest najwyższą Świadomością "Ja", 
doskonałym "Ja jestem", które jest Bogiem. So, sylaba wychodząca 

wraz z wydechem, jest siłą Boga, Siakti, która przybiera postać 
wszechświata. Kiedy tylko zdamy sobie sprawę, że to Kundalini 

powtarza So'ham, uwalniamy się od wszelkiego cierpienia. 
Przekraczamy naszą indywidualność i powracamy do naszej 

właściwej natury. 
Widźnana Bhajrawa jest jednym z najważniejszych dzieł Siwaizmu 

Kaszmirskiego. Napisane jest ono w formie dialogu między Bhajrawą, 
czyli Siwą, Najwyższym Panem, a Siakti, Jego siłą stwórczą. 

Bhajrawa opisuje tam sto dwanaście sposobów koncentracji (zwanych 
dharana), pozwalających utrzymać Świadomość Boga wewnątrz nas. 

Pierwsza dharana, najprostsza i najpiękniejsza ze wszystkich, 
wyjaśnia sposób praktykowania So'ham. Bhajrawa powiada: "O 

Bogini, prana (wydech) wychodzi, a apana (wdech) wchodzi. W 
miejscu, gdzie się one łączą, doświadcza się stanu, z którego wyłania 

się stworzenie i do którego ono powraca ". 
Źródłem So'ham jest serce. To w sercu powstają sylaby i w sercu się 

rozpływają. Obserwując swój oddech zauważysz, że wznosi się on z 
wnętrza wraz z dźwiękiem so, wychodzi z ciała na odległość około 

dwunastu palców i tam się rozpływa. Ułamek sekundy później, wraz z 
dźwiękiem ham zaczyna się wdech i oddech wraca do ciała. Zanurza 

się na moment w sercu i znów powstaje w formie so. Między 
wdechem i wydechem, jak również między wydechem i wdechem 

istnieje ułamek sekundy absolutnie spokojny i wolny od myśli. Ta 

przestrzeń jest przestrzenią Prawdy. Kiedy oddychasz, wsłuchując się 

w ham i so, powinieneś skupić się na tej przestrzeni, dopóki trwa. W 
miarę praktyki przestrzeń ta będzie się stopniowo powiększać. 

Jest to naturalna sadhana, naturalna joga. Znana jest jako adżapa-
dżapa, powtarzanie mantry bez powtarzania. Ponieważ So'ham 

powtarza się w tobie przez cały czas, nie musisz czynić wysiłku, aby 
ją powtarzać. Musisz tylko zdać sobie z niej sprawę. Nie potrzebna 

jest ci do tego wiara. Musisz tylko obserwować przestrzeń Prawdy. 
Ponieważ jednak technika ta jest bardzo subtelna, trzeba ją 

praktykować przez pewien czas, żeby ją zrozumieć. Siedząc 
spokojnie, obserwuj swój oddech i słuchaj mantry. Jeżeli nie 

uświadomisz sobie od razu, że mantra powtarza się sama, możesz 
powtarzać sylaby wraz z oddechem. Po kilku dniach będziesz potrafił 

zsynchronizować mantrę z oddychaniem. Wkrótce w sposób naturalny 
zaczniesz słyszeć mantrę. Jeżeli będziesz praktykować to przez jakiś 

czas, doświadczysz Jaźni. 
Praktyka So'ham zalecana jest przez Upaniszady i Wedy. Mędrcy 

siwaiccy również twierdzą, że aby osiągnąć Jaźń należy praktykować 
So'ham. Wielki święty Brahmananda śpiewał:  

O sadhu, kontempluj mantrę So'ham. 
Palce nie przebierają paciorków różańca, 

język nie wymawia liter. 
Mantra powtarza się sama wewnątrz. 

Obserwuj ją. 
Ci, którzy nieustannie kontemplują So'ham, 

odrzucając uwikłania tego świata, 
Osiągają najwyższy stan, o Brahmanando. 

Ich więzy ze światem zostają zerwane. 
 

SPRAWA ZROZUMIENIA 
Powtórzenie mantry So'ham choćby jeden raz wprowadza mnie w stan 

medytacji i połączenia z jaźnią. Wydaje się, że podczas medytacji 
nakładam So'ham na ten już istniejący stan absolutnej ciszy. Czy 

powinienem nadal powtarzać mantrę, nawet jeżeli oddech zatrzymał 
się i osiągnąłem ciszę? Czy cel i praktyka So'ham są jednym i tym 

samym? 
Tak, cel i praktyka So'ham są tym samym. So'ham oznacza "Jestem 

Tym" i jeżeli praktykujesz z całkowitą koncentracją, będąc 
świadomym, jak oddech wchodzi i wychodzi, doświadczysz Tego. W 

rzeczywistości jednak nie musisz nawet praktykować, ponieważ już 
jesteś Tym. 

Król Dżanaka zwykł chodzić do lasu za miastem i tam praktykował 
swoją sadhanę. Siadywał na brzegu rzeki i powtarzał So'ham. 

Pewnego dnia wielki mędrzec Asztawakra szedł przez las i zobaczył, 
że Dżanaka powtarza So'ham, So'ham, "Jestem Tym, Jestem Tym". 

* Mój Boże, co on wyczynia? - pomyślał Asztawakra. 
Nikt nie potrafi przewidzieć, w jaki sposób święty mąż udzieli komuś 

nauk. Jego sposoby nauczania są jedyne w swoim rodzaju. 
Asztawakra usiadł naprzeciwko Dżanaki. W jednej ręce mędrzec 

trzymał kamandalu, miseczkę na wodę, w drugiej kij w kształcie litery 
T, zwany jogadandą, na jakim jogini opierają podbródek w czasie 

medytacji. Następnie zaczął powtarzać: 
* To jest mój kij, to jest moja miseczka. To jest mój kij, to jest moja 

miseczka. 
Kiedy Dżanaka to usłyszał, otworzył oczy, zastanawiając się, kto mu 

tak przeszkadza. Potem zamknął oczy i znów zaczął powtarzać swoją 
mantrę. Mędrzec zaczął powtarzać swoją mantrę jeszcze głośniej. 

* To jest mój kij, to jest moja miseczka. To jest mój kij, to jest moja 
miseczka. 

Dżanaka ponownie otworzył oczy i spojrzał na mędrca, a następnie 
jeszcze raz zamknął je i powrócił do swojej mantry. Wreszcie 

mędrzec zaczął krzyczeć: 
* To jest mój kij, to jest moja miseczka! 

Dżanaka był bardzo zaniepokojony. 

* O synu mędrca - zawołał - co robisz? 

* Wasza Wysokość - odparł Asztawakra - a co ty robisz? 
* Powtarzam swoją mantrę. 

* Ja robię to samo - powiedział Asztawakra. - Powtarzam: "to jest mój 
kij, to jest moja miseczka". 

* Bracie - rzekł Dżanaka - kto ci powiedział, że twój kij i twoja 
miseczka nie należą do ciebie? Dlaczego musisz to wykrzykiwać na 

cały głos? 
* A kto ci powiedział, że nie jesteś Tym? - zapytał Asztawakra. - 

Dlaczego musisz to wykrzykiwać na cały głos? 
Praktyka So'ham jest sprawą zrozumienia. Tak jak kij i miseczka 

należały do Asztawakry i nie musiał o tym mówić, tak samo ty nie 
musisz stale powtarzać "Jestem Tym", ponieważ jesteś Tym. 

 
KTÓRA MANTRA 

Dajesz ludziom dwie mantry: Om Namah Siwaja i So'ham. Czy 
powinniśmy posługiwać się nimi na zmianę, czy też używać jednej z 

nich przez cały czas? 
Jeżeli chcesz, możesz powtarzać So'ham w czasie medytacji, a Om 

Namah Siwaja przy innych okazjach. So'ham należy koordynować z 
oddechem i jeżeli zależy ci na tym, aby mantra była rzeczywiście 

skuteczna, musisz pozostawać świadomy przestrzeni pomiędzy 
oddechami. To może być trudne w czasie pełnienia codziennych 

czynności. Tak więc dla większości ludzi do dżapy lepsza jest Om 
Namah Siwaja. Om Namah Siwaja i So'ham mają ten sam cel i tę 

samą moc. Obie pochodzą od Om. Obie należą do linii Siddhów. Nie 
ma więc znaczenia, którą mantrę powtarzasz. Ważne jest, aby 

powtarzana przez ciebie mantra pochodziła od Guru i abyś się jej 
trzymał. Nie powinieneś brać w tym tygodniu jednej mantry od 

jednego nauczyciela, w następnym innej mantry od innego 
nauczyciela, a w jeszcze następnym trzeciej mantry od trzeciego 

nauczyciela. Przerzucanie się w ten sposób z jednej mantry na drugą 
przypomina próbę płynięcia jednocześnie dwiema łódkami. Jeżeli 

spróbujesz postawić nogi w dwóch łódkach, wpadniesz do rzeki. Nie 
powinieneś zmieniać mantry tak, jak zmienia się odzienie. Kiedy już 

zdecydujesz się na jakąś ścieżkę, trzymaj się jej. 
 

WIARA I MIŁOŚĆ 
Jak powinniśmy powtarzać mantrę? 

Kiedy mędrzec Narada zapytał Brahmę, stwórcę: 
* Na czym polega tajemnica powtarzania mantry? 

Brahma odparł: 
* Tajemnica polega na tym, aby powtarzać ją z wielką wiarą i 

miłością. 
Był sobie kiedyś sadhu, który mieszkał na brzegu rzeki. Nieopodal 

mieszkała dojarka, której sadhu dał mantrę. Codziennie, z wielkim 
oddaniem, dojarka przynosiła mu mleko. Pewnego dnia, w czasie 

pory deszczowej, rzeka wylała. Dojarka stała na brzegu rzeki, 
zastanawiając się, jak dostarczyć mleko swemu Guru. Wtedy 

przypomniała sobie: 
* Kiedy mój Gurudżi dał mi mantrę, powiedział: "Powtarzając tę 

mantrę, możesz przebyć ocean istnienia". A to jest przecież tylko 
rzeka. 

Zamknęła więc oczy, zaczęła powtarzać mantrę z wielką wiarą i 
przeszła po wodzie na drugi brzeg. Guru był w swoim pokoju. 

Zapukała do drzwi i zawołała: 
* Babadżi, otwórz! Przyniosłam ci mleko. 

* Jak się tu dostałaś? - zapytał. 
* Nie wiesz? Kiedy dawałeś mi mantrę, powiedziałeś, że jeżeli będę ją 

powtarzać, przebędę ocean. A to był tylko mały strumyk. 
Kiedy sadhu to usłyszał, rozparła go duma. 

* Jaki stan musiałem ja już osiągnąć, skoro nawet moja dojarka może 
chodzić po wodzie, posługując się moją mantrą! - pomyślał. 

Kilka dni później musiał iść do miasta. Wody rzeki znów były 

rozlane. Stał na brzegu, zastanawiając się, co robić. Wtedy 

przypomniał sobie z dumą: 
* Przy pomocy mojej mantry dojarka przeszła po rzece.  

Zaczął powtarzać mantrę, wszedł do rzeki i utonął jak kamień. 
Mantra przynosi nam owoce w zależności od naszego nastawienia. 

Jeżeli powtarzamy ją z wiarą i miłością, szybko doprowadzi nas do 
celu. Jeżeli powtarzamy ją z wyschniętym sercem, będzie znacznie 

mniej skuteczna. 
 

SIŁA ŚPIEWU 
Śpiew jest ważną i tajemniczą praktyką. Nie jest zwykłą praktyką: 

śpiew jest najwspanialszym nektarem, ożywczym płynem, który w 
pełni karmi naszą wewnętrzną istotę. Jeżeli chcemy doświadczyć 

miłości, najlepszym sposobem jest wyśpiewywanie boskiego imienia. 
Śpiew otwiera serce i sprawia, że zalewa nas miłość. Wyzwala tak 

upajającą błogość wewnętrzną, że dzięki płynącemu z niego 
nektarowi możemy wejść do siedziby Jaźni. Gauranga, Mirabai, 

Namadewa i wielu innych wielkich świętych osiągnęło doskonałość 
dzięki wyśpiewywaniu Imienia. 

"O umyśle mój, śpiewaj imię Boga" - śpiewał wielki Siddha Manpuri. 
"Śpiewaj je we dnie i w nocy - tylko wtedy odnajdziesz prawdziwe 

wytchnienie. O Manpuri, śpiewając imię Boga pozbądź się wszelkich 
pragnień i rozkoszuj się Jaźnią wewnętrzną. Ta ścieżka jest łatwa, ale 

przynosi najwyższą błogość". 
Tukaram Maharadż, który był znakomitym nauczycielem boskiego 

imienia, pisał: "Nie tylko serce, ale cała istota odmłodzona zostaje 
przez śpiew". W dzisiejszych czasach ludzie szukają pomocy 

psychiatrów i psychoterapeutów, aby pozbyć się negatywnych uczuć. 
Ale śpiew jest najlepszą terapią, która usuwa z serca negatywne 

emocje. Dźnaneśwar Maharadż twierdził, że kiedy ktoś śpiewa imię 
Boga, wszystkie grzechy tego świata zostają wymazane. Śpiew nie 

tylko oczyszcza nas od wewnątrz, ale oczyszcza również atmosferę 
wokół nas, wpływając nawet na rośliny, bakterie i owady. Co więcej, 

jeżeli śpiewamy imię Boże z wielkim szacunkiem i przepełnionym 
miłością sercem, bez oczekiwań, możemy osiągnąć Boga w bardzo 

krótkim czasie. Bóg żyje wszędzie, gdzie śpiewane jest Jego imię. We 
wspaniałym komentarzu Dźnaneśwara do Bhagawad Gity Pan 

Kriszna mówi: "O Ardźjuno, nie mieszkam w niebiosach, nie ujrzysz 
mnie również w środku słońca. Wykraczam nawet poza umysły 

joginów. Ale jeżeli kiedyś będziesz Mnie potrzebował, wiedz, że 
możesz Mnie znaleźć tam, gdzie wierni z miłością wyśpiewują Moje 

imię". 
Na tym polega wielkość śpiewu. Jest to magnes, który przyciąga siłę 

Boga. Śpiewając boskie imię, możemy natychmiast doświadczyć 
Boga w naszym sercu. Bóg ma dwa aspekty. Pierwszy, to Jego aspekt 

czysty, transcedentalny, który jest całkowicie poza imieniem czy 
formą. Drugi, to Jego aspekt personalny, który posiada formę i 

właściwości. Imię jest tym aspektem personalnym. Imię jest 
najczystszym eliksirem, ponieważ stanowi ono formę Pana. Człowiek, 

który rozumie tajemnicę Imienia wie, że kiedy śpiewamy imię Boga, 
dotykamy Boga językiem, a kiedy słuchamy Imienia, słyszymy Boga 

przez nasze uszy. Pewien święty powiedział: "To zdumiewające, że 
chociaż nektar śpiewu jest człowiekowi dostępny, ten upiera się, aby 

pędzić życie ze smutnym, obojętnym sercem i pozbawia się miłości 
boskiego Imienia". 

Niezmierzona jest chwała śpiewu. Tukaram wyjaśnił to bardzo 
pięknie, kiedy śpiewał: "Słodyczą mego śpiewu sprawię, że znawcy 

Prawdy zaczną się ślinić. Wyrwę z samadhi wielkich joginów. 
Zmuszę pielgrzymów do opuszczenia miejsc świętych. Śpiewając, 

uczynię moje własne ciało uosobieniem miłości. Poprzez chwałę 
mego śpiewu cała moja istota stanie się Absolutem". 

 
 

 

MEDYTACJA 

 
 

 
Jak olej w ziarnach sezamu, 

masło w śmietanie, 
woda w łożysku rzeki, 

ogień w drewnie, 
Jaźń istnieje wewnątrz nas. 

Zrealizuj Jaźń poprzez medytację. 
 

Śwetaśwatara Upaniszada 
 

NATURALNA DROGA 
Rozwinięto wiele technik i praktyk, które prowadzić mają do 

osiągnięcia Jaźni. Niektórzy ludzie odprawiają rytuały i ceremonie, 
ale osiągają jedynie stan zmęczenia. Inni stosują uciążliwą ascezę, ale 

doświadczają jedynie niepokoju. Inni podejmują praktykę jogi, ale nie 
potrafią wyjść poza pranajamę i techniki koncentracyjne. Jeszcze inni 

wypracowują własne metody twierdząc, że prowadzą one do Prawdy, 
ale w końcu wpadają w pułapkę swoich złudzeń. 

`

Nie ulega jednakże wątpliwości, że aby doświadczyć Jaźni, 

musimy stosować praktykę duchową. Nawet jeżeli chcemy coś 

osiągnąć w życiu codziennym, musimy na to pracować. Nie zdołamy 
zaspokoić głodu, czytając jedynie opis smacznego jedzenia. Żeby 

zaspokoić apetyt, musimy jeść i tak samo, żeby mieć autentyczne 
przeżycia wewnętrzne, musimy praktykować autentyczną sadhanę. 

Najlepsza sadhana nie jest jednak uciążliwa i trudna - jest w pełni 
naturalna. Jest to taka sadhana, którą możemy praktykować we 

własnym otoczeniu, nie porzucając rodziny, pracy, ani codziennych 
zajęć. 

Budda w czasie swojej sadhany przez pewien czas stosował surową 
ascezę. Pewnego dnia przechodzili obok niego dwaj muzycy. Jeden 

mówił do drugiego: "Nie naciągaj zbyt mocno strun swojego 
instrumentu, bo mogą się zerwać. Nie pozostawiaj ich zbyt luźno, bo 

wtedy nie wydadzą dźwięku. Obierz drogę pośrodku". Słowa te 
wywarły na Buddzie ogromne wrażenie. Natychmiast zrezygnował z 

surowej sadhany i obrał drogę łatwą i naturalną. 
Medytacja jest naturalną sadhaną i została uznana przez wszystkich 

mędrców i świętych za najbardziej bezpośredni sposób dotarcia do 
Jaźni. Bhagawad Gita powiada: [dhyanen atmani pashyanti] - "Jaźń 

widziana jest poprzez medytację". Medytacja jest uniwersalna. Nie 
stanowi własności jakiejś religii czy narodu. Nie należy do 

hinduizmu, tak samo jak sen nie należy do hinduizmu. Czy istnieje 
coś takiego, jak sen hinduski, lub sen chrześcijański, lub sen 

muzułmański? Sen jest naszą własnością i tak samo należy do nas 
medytacja. W rzeczywistości medytują nie tylko ludzie. Wszystko w 

przyrodzie znajduje się w stanie medytacji. Kiedy ptak szybuje w 
powietrzu, jest w stanie medytacji. Kiedy zwierzę zaczaja się na swoją 

zdobycz, jest w stanie medytacji. Upaniszady powiadają, że Ziemia 
utrzymuje się na swoim miejscu dzięki sile medytacji, że wiatr wieje 

dzięki sile medytacji i że ogień płonie dzięki sile medytacji. 
 

Medytacja w życiu 
Medytacja nie jest jakąś nieznaną techniką, której trzeba się uczyć z 

trudem i wysiłkiem. W naszym życiu istnieje już wyraźny element 
medytacji, ale po prostu nie zdajemy sobie z tego sprawy. Kiedy 

czytamy, uczymy się, czy prowadzimy badania, musimy skupić 
umysł. Kiedy prowadzimy samochód czy obsługujemy maszyny, 

musimy uważać. Kiedy tłumaczymy coś przyjacielowi, musimy się 
skoncentrować, żebyśmy mogli być przez niego zrozumiani, a nasz 

przyjaciel musi się skoncentrować, żeby nas zrozumieć. Kochankowie 
medytują nad sobą nawzajem. Matka medytuje nad swoim dzieckiem. 

Cokolwiek osiągamy na tym świecie, osiągamy to dzięki sile 

koncentracji, która nie jest niczym innym, jak medytacją. Dotąd nasza 

koncentracja skupiona była na sprawach świeckich. Ale jeżeli po 
prostu zmienimy kierunek naszej medytacji, jeżeli skierujemy ją ku 

swojemu wnętrzu, będziemy medytować nad Jaźnią. Podobnie jak 
umysł skupiony na zewnątrz odbiera świat zewnętrzny, tak samo, 

patrząc w głąb, widzi świat wewnętrzny. To takie proste. 
Medytacja stanowi całkowitą ścieżkę. Nie tylko przynosi 

doświadczenia wewnętrzne, ale również usuwa wszystkie troski i 
napięcia umysłu oraz zmywa grzechy niezliczonych wcieleń. 

Medytacja nie jest jedynie zwykłą techniką; jest środkiem, dzięki 
któremu możemy rzeczywiście zobaczyć Prawdę. Medytując coraz 

więcej nad Prawdą wewnętrzną, sami stajemy się tą Prawdą. Poprzez 
medytację nasza Świadomość wewnętrzna stale się pogłębia i zaostrza 

się nasze rozumienie zjawisk wewnętrznych i zewnętrznych. Przede 
wszystkim zaś medytacja wycisza wędrujący umysł i na zawsze 

zapewnia nam stan spokoju, który pozostaje nie zmieniony 
niezależnie od tego, co się wokół nas dzieje. Poprzez medytację 

stajemy się świadomi naszej fundamentalnej jedności ze wszystkim. 
Nie możemy osiągnąć tego poczucia przez czytanie książek czy 

słuchanie wykładów. Możemy osiągnąć je jedynie przez bezpośrednie 
doświadczenie. Żeby uzyskać to doświadczenie musimy przejść od 

jednego stanu świadomości do innego, przechodząc stopniowo do 
coraz głębszych pokładów naszej istoty. Właśnie dokładnie to dzieje 

się w medytacji: przechodzimy z poziomu, na którym mamy poczucie 
"jestem ciałem", do poziomu, na którym mamy doświadczenie: 

"jestem Bogiem". 
 

Przedmiot medytacji 
Jeżeli chcesz medytować z powodzeniem, musisz najpierw zrozumieć, 

nad czym masz medytować. Ludzie medytują nad różnymi obiektami, 
posługując się wieloma różnymi technikami. Niektórzy medytują nad 

swoimi fantazjami. Inni medytują nad pewnymi ośrodkami ciała. Ale 
jeżeli uważnie zbadasz te techniki, zobaczysz, że żadna z nich nie 

może zaprowadzić cię do Jaźni. Jeżeli chcesz dotrzeć do Jaźni, musisz 
medytować nad Jaźnią. Musisz medytować nad wewnętrznym 

świadkiem. Jeżeli nie rozumiesz tego świadka, twoja medytacja 
zaprowadzi cię w niewłaściwym kierunku. Prawda jest taka, że 

większość ludzi nie medytuje nad Jaźnią. Zamiast tego ludzie ci gonią 
za umysłem, próbując wymazywać myśli. Gdyby do twojego domu 

zakradł się złodziej, mógłbyś chwycić do ręki kij i spróbować go 
przepędzić. Ale czy należy w ten sposób medytować? Jakie jest twoje 

zadanie w czasie medytacji? Czy masz gonić za umysłem, czy masz 
medytować nad swoją Jaźnią? Twój prawdziwy związek nie jest 

związkiem z umysłem, ale z Jaźnią. Zrozum zatem, czym jest Jaźń. 
Przekonaj się, czy to ty masz znać Jaźń, czy też Jaźń jest tym, kto 

wszystko wie? Czy to ty masz medytować nad Jaźnią, czy też Jaźń jest 
tym, kto medytuje nad tobą? 

Jaźń jest Świadomością. Jest promieniejąca, świecąca własnym 
światłem. Wie wszystko, co się w tobie dzieje. Nie da się zatem przez 

ciebie uchwycić. Umysł, intelekt i ego mogą działać tylko dzięki 
temu, że oświeca je jakaś niewielka część światła Świadomości. Jak 

więc te instrumenty wewnętrzne mogą pokazać ci Jaźń? Bóg nie może 
być pomyślany przez umysł, ponieważ to właśnie Bóg wprawia umysł 

w proces myślenia. W Kena Upaniszadzie jest takie stwierdzenie: 
[yan manasa na manuce yenahurmano macam, tadeva brahma tvam 

vidhr]- "To, co jest nie wymyślone przez umysł, ale dzięki czemu 
umysł myśli - wiedz, że to właśnie jest Absolut". Potrzeba bardzo 

subtelnego intelektu, żeby to uchwycić, ale jeżeli to zrozumiesz, nie 
będziesz musiał czynić wysiłku, żeby medytować. Po prostu staniesz 

się świadomy tego, co medytuje nad tobą. 
Przypuśćmy, że w czasie medytacji coś pojawi się wewnątrz. 

Najpierw zdajesz sobie sprawę, że coś tam jest. Potem wiesz 
dokładnie, co to jest. I identyfikujesz to jako dobrą myśl, albo złą 

myśl, jako obraz albo fantazję. To, co czyni cię świadomym istnienia 

owej myśli czy obrazu oraz tego, czym one dokładnie są, jest niczym 

innym, jak Jaźnią, świadkiem. Wewnątrz i na zewnątrz, niezależnie 
od tego, co się dzieje, niezależnie od tego, co robisz, Jaźń widzi 

wszystko. Poznać ją, jest prawdziwą medytacją. 
Nie próbuj zatem stawiać żadnych warunków swojej medytacji. Po 

prostu zwróć uwagę do wewnątrz i medytuj nad Jaźnią, która jest 
zawsze świadoma. Nie przejmuj się, jeżeli twój umysł wiruje. Tyle 

chmur przepływa po niebie, ale niebo pozostaje czyste; chmury nie 
mają na nie wpływu. Tak samo kiedy powstają myśli i rozpraszają się 

w umyśle, nie mogą zakłócić Jaźni. Jeżeli potrafisz, oczyść się z 
myśli. Jeżeli nie potrafisz, próbuj dostrzec świadka tych myśli. Jeżeli 

skupisz uwagę na tym świadku, myśli wyciszą się same. 
Kiedy umysł stanie się całkowicie wolny od myśli, światło Jaźni 

odsłoni się samo. Dlatego pisma święte poświęcone medytacji 
powiadają, że prawdziwa medytacja polega na całkowitym spokoju 

umysłu. Nie każdy jednak potrafi od razu wyciszyć umysł i dlatego 
mędrcy zalecają różne techniki medytacji, w zależności od 

możliwości różnych ludzi. 
 

Mantra 
Jedną z najwspanialszych technik jest powtarzanie mantry. Mantra i 

medytacja to towarzysze; mantra jest ogromną pomocą w medytacji. 
Umysł przyzwyczajony jest do skupiania się na obiekcie, a dzięki 

mantrze dajemy mu po prostu właściwy rodzaj obiektu. Kiedy daje się 
umysłowi do rozmyślań obiekt zewnętrzny, umysł buszuje w świecie 

zewnętrznym, natomiast kiedy daje się umysłowi mantrę, zaczyna on 
zatrzymywać się na dłużej w świecie wewnętrznym. 

Kiedy używasz mantry w czasie medytacji, powinieneś skupić się na 
samej mantrze i próbować dostrzec miejsce, w którym powstaje. 

Spróbuj zobaczyć, gdzie mantra wibruje i wsłuchuj się w nią. 
Powtarzaj mantrę, jakby to było twoje własne imię, nie czyniąc 

rozróżnień między sylabami mantry, przedmiotem mantry i twoją 
Jaźnią. W ten sposób twój umysł automatycznie zwróci się w głąb i 

skupi na Jaźni. 
 

Postawa 
Żeby medytować, musisz siedzieć, przyjmując właściwą postawę. 

Pozycja siedząca, czyli asana, jest podstawą medytacji i musi być 
solidna, jeżeli mocna ma być świątynia medytacji. Większość ludzi 

kojarzy słowo asana z dziwnymi postawami, jak pozycja pawia czy 
pługu. Ale te postawy zewnętrzne nie są zbyt pomocne dla kogoś, kto 

próbuje dosięgnąć Jaźni. Rzeczywiste znaczenie terminu asana to 
pozycja, w której można pozostawać nieruchomo i wygodnie przez 

długi czas. Jeżeli ciało ciągle się porusza, umysł również staje się 
niespokojny. Ale jeżeli ktoś utrzymuje ciało nieruchomo, umysł 

stopniowo staje się spokojny i skoncentrowany. 
Teksty poświęcone jodze opisują wiele asan, ale dla celów medytacji 

ważne są tylko trzy. Pierwsza, to padmasana, pozycja lotosu, druga, to 
sukhasana, swobodna pozycja, a trzecia to siddhasana, pozycja 

doskonała. Jeżeli nie możesz medytować wygodnie w żadnej z tych 
pozycji, połóż się w pozycji siawasana, pozycji nieboszczyka, płasko 

na plecach na podłodze albo na twardym materacu. Najważniejszą 
rzeczą w każdej medytacji są wyprostowane plecy, bo kiedy kręgosłup 

jest wyprostowany, umysł w sposób naturalny koncentruje się na 
sercu. 

 
Pranajama 

Innym ważnym aspektem medytacji jest pranajama, proces 
oddychania. W pismach świętych poświęconych jodze wyjaśnionych 

zostało wiele metod pranajamy. Jednakże w medytacji powinieneś 
stosować pranajamę spontaniczną. Nie próbuj kontrolować oddechu, 

ale pozwól, aby wchodził i wychodził w sposób naturalny. Bóg 
stworzył zarówno pranę, jak i poruszenia prany i zrobił to jak należy. 

Jeżeli powtarzasz mantrę, siedząc wygodnie w określonej pozycji, 

prana w sposób bardzo naturalny będzie wychodzić i wchodzić w 

rytm mantry i będzie zatrzymywana na parę sekund. To jest naturalna 
pranajama. W ślad za uspokojeniem oddechu, uspokoi się również 

umysł i nie będziesz musiał wysilać się, żeby go uciszyć. W miarę jak 
będziesz kontynuował powtarzanie mantry w połączeniu z oddechem, 

prana będzie się uspokajać coraz bardziej, a ty zaczniesz pogrążać się 
coraz głębiej w medytacji. 

 
Tajemnica, medytacji 

Oto cztery ważne czynniki w medytacji: przedmiot medytacji, którym 
jest Jaźń wewnętrzna; mantra, która pozwoli ci nawiązać kontakt z 

Jaźnią; postawa medytacyjna, która powinna być stabilna i wygodna 
oraz naturalny rytm oddychania, który pojawi się w miarę 

powtarzania mantry. Kiedy te cztery czynniki zaistnieją jednocześnie, 
doświadczysz stanu medytacji. 

Jednakże prawdziwą tajemnicą medytacji nad Jaźnią jest Siaktipat. 
Jeżeli chcesz, żeby medytacja przychodziła ci łatwo i naturalnie, 

twoja Siakti wewnętrzna, Kundalini, musi zostać obudzona dzięki 
łasce Siddha Guru. Wtedy nie będziesz już musiał się zmagać, żeby 

medytować. Siakti skoncentruje twój umysł w jednym miejscu, a 
dzięki mantrze danej ci przez Guru twoja świadomość w sposób łatwy 

i naturalny skieruje się w głąb, ku Jaźni. 
Musisz jednak medytować regularnie i wytrwale, zagłębiając się w 

siebie coraz bardziej. Wtedy medytacja będzie stopniowym i 
systematycznym odsłanianiem się twojej rzeczywistej istoty 

wewnętrznej. Po drodze możesz mieć wiele różnych doświadczeń, ale 
stan ostateczny jest poza wszelkim doświadczeniem. W tym stanie 

istnieje jedynie szczęśliwość. Prawdziwa medytacja polega na 
zanurzeniu się w tej szczęśliwości. 

 
Podróż wewnętrzna 

W miarę jak zbliżasz się coraz bardziej do tego stanu medytacji, 
przechodzisz przez swoje ciała wewnętrzne. Chociaż normalnie jesteś 

świadomy tylko swojego ciała fizycznego, w rzeczywistości istnieją 
cztery ciała, które składają się na pełny system człowieka: ciało 

fizyczne, ciało subtelne, ciało przyczynowe i ciało 
ponadprzyczynowe. W głębokiej medytacji, kiedy Kundalini wznosi 

się, można doświadczyć tych ciał bezpośrednio. Ciało fizyczne jest 
ciałem stanu jawy, w którym jemy, pijemy i oddajemy się różnym 

czynnościom życia codziennego. Nasza świadomość koncentruje się 
w oczach i funkcjonuje poprzez organy zmysłów. Kiedy znajdujemy 

się w stanie jawy, utożsamiamy się z ciałem i z wszystkim, co dotyczy 
ciała. Jeżeli ciało doświadcza przyjemności, myślimy, że to my 

doświadczamy przyjemności. Jeżeli ciało doświadcza bólu, myślimy, 
że to my doświadczamy bólu. 

Kiedy zaczynasz coraz bardziej zagłębiać się w medytację, możesz 
zobaczyć, że otacza cię czerwona aura rozmiarów twego ciała. To 

czerwone światło wypełnia wszystkie kanały ciała, a w jego blasku 
możesz dostrzec wszystkie płyny ciała, przepływające przez kanały 

nerwowe, arterie i żyły. Możesz nawet zobaczyć pożywienie, 
przenoszone z jednej części ciała do innej. Czerwone światło 

reprezentuje ciało fizyczne. 
Pogrążając się coraz głębiej w medytacji, przejdziesz od ciała 

fizycznego do ciała subtelnego, które zobaczysz jako białe światło 
wielkości kciuka. Ciało subtelne jest wehikułem, w którym 

doświadczamy snów. W stanie snu nasza świadomość znajduje się w 
ośrodku gardła i funkcjonuje poprzez subtelne organy zmysłów, 

doświadczając subtelnych sennych przyjemności i cierpień. W tym 
stanie nie doświadczamy cierpień i przyjemności stanu jawy. Na 

przykład, jeśli ktoś ma wrzód na ręce, będzie cierpiał w ciągu dnia, 
ale jak tylko zaśnie, nie będzie już odczuwał bólu. Kiedy 

doświadczysz ciała subtelnego w medytacji, zdasz sobie sprawę, że 
jesteś czymś różnym od ciała fizycznego. 

Nie mówię o tych ciałach teoretycznie. W czasie mojej własnej 

podróży medytacyjnej widziałem je bezpośrednio, dokładnie tak, jak 

je opisuję. Jeżeli twoja Siakti wewnętrzna jest obudzona i medytujesz 
systematycznie i regularnie, ty także ich doświadczysz. Z czasem 

przejdziesz do trzeciego ciała, ciała przyczynowego, które zobaczysz 
jako czarne światło wielkości koniuszka palca. Ciało przyczynowe 

jest ciałem głębokiego snu bez marzeń sennych, a kiedy doświadczysz 
go w medytacji, znajdziesz się w stanie całkowitej ciemności i 

niepamięci. W tym stanie małe ja znajduje schronienie w Jaźni 
uniwersalnej i nie będziesz już świadomy kim i czym jesteś. 

Doświadczysz wielkiego spokoju, a twój intelekt ześrodkuje się sam 
w sobie. Ten stan nazywany jest stanem pustki. 

 
Ostateczne osiągnięcie 

Każdy kto wierzy, że stan pustki jest kulminacją medytacji, tu 
zakończy swoją podróż. Ale jeżeli medytujesz dalej z wielką miłością 

i z głęboką wiarą w Guru i w Kundalini, przekroczysz pustkę. 
Przejdziesz z płaszczyzny przyczynowej na płaszczyznę 

ponadprzyczynową, z ciała stanu pustki do ciała stanu 
transcedentalnego, które jest iskrzącym się punkcikiem błękitnego 

światła, znanym jako Błękitna Perła. 
Początkowo będziesz widział Błękitną Perłę tylko chwilami. Będzie 

się stale poruszać, pojawiając się i znikając przed oczami. Jeżeli 
jednak jesteś odważnym uczniem, jeżeli praktykujesz bardzo 

intensywnie i jesteś bardzo oddany Bogu i swojemu Guru, z czasem 
potrafisz sprawić, aby Błękitna Perła była nieruchoma. Wtedy, jeżeli 

otaczasz czcią jakąś określoną formę Boga, możesz pewnego dnia 
ujrzeć w błękitnym świetle ukochaną przez siebie postać. Pod koniec 

mojej sadhany miałem takie doświadczenie w czasie medytacji. 
Zobaczyłem jak Błękitna Perła powiększa się, aż przybrała rozmiar i 

postać człowieka. Ciało tej Istoty składało się wyłącznie z iskrzących 
się promieni Świadomości i z ogromnym zdumieniem zdałem sobie 

sprawę, że widzę oto najwyższą nieprzejawioną Istotę, o której 
czytałem w pismach świętych. Istota przemówiła do mnie, 

pobłogosławiła mnie, a następnie zmniejszyła swoje rozmiary i 
ponownie przybrała postać Błękitnej Perły. To właśnie doświadczenie 

dało mi wiarę w personalną postać Boga. Przedtem wierzyłem jedynie 
w aspekt Boga całkowicie pozbawiony postaci i właściwości, ale po 

tej wizji zdałem sobie sprawę, że Bóg posiada moc przybrania 
każdego kształtu. Skoro Bóg, który jest czystą Świadomością, może 

przybrać postać wszechświata, dlaczegóż nie mógłby On przybrać 
postaci ludzkiej i ukazać się swemu wyznawcy? 

Jeżeli jednak przeżyjesz takie doświadczenie, nie powinieneś uznać 
tego za kulminację medytacji. Pewnego dnia, gdy Błękitna Perła 

pozostanie nieruchoma przez dłuższy czas, powiększy się ona w 
nieskończoność, a jej światło wypełni wszechświat. Wtedy z 

najwyższym zdumieniem zobaczysz, że cały świat świeci i iskrzy się 
tym błękitnym światłem. Zdasz sobie sprawę, że ty sam jesteś tym 

światłem i twoje poczucie małości zniknie. Stopnieje twoje poczucie 
ograniczenia i zdasz sobie sprawę z własnego ogromu i z własnej 

chwały. Pogrążony w upojeniu boskości, będziesz czuł jedynie 
szczęśliwość i jedność. Kiedy Mansur Mastana osiągnął ten stan 

transcedentalnej jedności, powiedział: "To miejsce jest gospodą dla 
upojonych ekstazą. To jest cel medytacji, to jest dom Boga". Jest to 

kraina wiecznej szczęśliwości, gdzie nie ma bólu, smutku ani śmierci. 
Kiedy już doświadczysz tego stanu, twoje pojmowanie zmieni się 

całkowicie. Tak, jak w swoim obecnym stanie wierzysz, że jesteś 
ciałem, kiedy znajdziesz się na stałe w najwyższym stanie, będziesz 

wiedział, że jesteś Bogiem. Będziesz wiedział, że tak, jak fale 
podnoszą się i opadają w oceanie, cały kosmos powstaje i zanika w 

Jaźni. Wtedy nie będziesz już musiał zamykać oczu, żeby medytować, 
ponieważ gdziekolwiek się znajdziesz i cokolwiek będziesz robił, 

doświadczać będziesz Jaźni. Będziesz dostrzegał tę samą Jaźń w 
każdej cząsteczce świata i czy to jedząc czy pijąc, dając coś czy 

biorąc, przychodząc czy odchodząc, samotny czy wśród tłumu ludzi, 

pozostaniesz zanurzony w tej Jaźni. Stan ten znany jest jako naturalne 

samadhi i jest to najwyższy poziom doskonałości. Kiedy człowiek 
znajduje się w tym stanie, żyje w Bogu i porusza się w Bogu. 

Cokolwiek robi, jest to oddawaniem czci Bogu. Jego cała istota 
zanurzona jest w Bogu, jego ekstaza wewnętrzna pozostaje 

niezmienna w szczęściu i w smutku, kiedy go chwalą czy obwiniają, 
w zdrowiu i w chorobie. Taka istota zwana jest dżiwanmukta - ktoś, 

kto jest wyzwolony pozostając w ciele. Kiedy osiągniesz ten stan, 
wypełnisz cel swojej medytacji i cel swojego życia. 

 
GDZIE I KIEDY MEDYTOWAĆ 

Wydziel miejsce na medytację - pokój, albo kąt i oczyść je, śpiewając 
mantrę. Postaraj się, aby nie zdarzyło się nic, co mogłoby zakłócić 

atmosferę tego miejsca. W miejscu gdzie regularnie medytujesz 
zgromadzą się wibracje medytacji i po pewnym czasie będziesz mógł 

tam bardzo łatwo medytować. Z tego samego powodu powinieneś 
przeznaczyć specjalne odzienie i matę do medytacji. Nie pierz ich 

zbyt często, ponieważ zgromadzi się w nich Siakti, która ułatwi ci 
medytację. 

Jeżeli to możliwe, medytuj codziennie o tej samej porze. Najlepsze są 
wczesne godziny poranne, między trzecią a szóstą, ale możesz 

medytować o każdej porze, jaka ci odpowiada. Jeżeli przyzwyczaisz 
się do medytowania o określonej godzinie, twoje ciało rozwinie w 

sobie nawyk medytacji. Jeżeli nie masz możliwości medytowania o 
żadnej innej porze, możesz medytować wieczorem przed zaśnięciem, 

leżąc w łóżku. Jeżeli wpadniesz wtedy w medytację, twoja medytacja 
będzie trwała przez całą noc. 

 
Metoda medytacji 

Usiądź spokojnie i skieruj uwagę w głąb. Wycisz się maksymalnie i 
skoncentruj na swojej istocie wewnętrznej, albo skup uwagę na 

mantrze, Om Namah Siwaja lub So'ham. Niech mantra zaprowadzi 
cię do wewnątrz.  

Kiedy na twoim ekranie wewnętrznym pojawia się myśl, nie próbuj 
jej wymazać. Zamiast tego traktuj każdą myśl czy fantazję jako coś, 

co nie jest różne od Świadomości, która jest celem twojej medytacji. 
Pamiętaj, że umysł nie jest niczym innym jak zawężoną formą 

Świadomości i że jeżeli wyrzekniesz się uważania siebie za umysł, 
stopi się on ponownie ze Świadomością. W końcu z czego składają 

się obrazy twego umysłu? Czy są zrobione z czegoś materialnego, czy 
ze Świadomości? Cukierkom można nadać kształt koni, wielbłądów 

czy psów, ale niezależnie od postaci, wszystkie zrobione są z cukru. 
Tak samo, chociaż Świadomość przybiera postać niezliczonych myśli, 

wszystkie te myśli są stworzone ze Świadomości. Jeżeli to 
zrozumiesz, będziesz miał bardzo dobrą medytację. 

Bądź świadom chwili obecnej. Nie pozwól, aby twoja świadomość 
błądziła. Jeżeli jesteś całkowicie obecny, obecny jest również Bóg. 

Zatop się w medytacji. Niezależnie od tego, jakie uczucia w tobie 
powstają, pozostaw je w spokoju. Nie bój się. Zrozum, że wszystko, 

co dzieje się w tobie i wokół ciebie jest manifestacją Jaźni. Dobrze 
jest mieć wizje, ale nie są one konieczne. Najważniejszą rzeczą jest 

osiągnięcie wewnętrznego szczęścia i spokoju. To jest cel medytacji. 
Kiedy wszystkie zmysły wyciszają się i czujesz błogość, jesteś w 

stanie medytacji. Medytuj z przekonaniem: "Nie jestem kimś różnym 
od Boga i Bóg nie jest różny ode mnie". Medytuj nad swoją Jaźnią. 

Czcij swoją Jaźń. Znaj swoją Jaźń. Bóg mieszka w tobie jako ty. 
 

JAK CZĘSTO MEDYTOWAĆ 
Jak często powinienem medytować? 

Medytacja powinna stać się codzienną praktyką. Nie powinieneś żyć 
bez medytacji, zupełnie tak samo, jak nie powinieneś żyć bez snu czy 

jedzenia. Jeżeli będziesz medytować codziennie, w przyszłości 
zbierzesz wspaniałe owoce. Nie sądź, że w chwili, gdy usiądziesz i 

zamkniesz oczy, Bóg ukaże się przed tobą. Jeżeli nie jesteś w 

najwyższym stopniu tego godny, nic takiego się nie zdarzy. Musisz 

zdobyć się na codzienny, zdyscyplinowany wysiłek. Dzieci wrzucają 
codziennie monety do skarbonki i po pewnym czasie gromadzą wiele 

monet. Tak samo twoja codzienna medytacja będzie się sumować i po 
pewnym czasie przyniesie owoce. 

 
JEŻELI MEDYTUJESZ ZA DUŻO 

Dlaczego mamy ograniczać medytację do półtorej godziny dziennie? 
Nie chodzi o to, że możesz medytować tylko przez półtorej godziny. 

Rzecz w tym, że trzeba stopniowo wydłużać czas trwania medytacji. 
Powinieneś medytować zgodnie z możliwościami swojego ciała. 

Jeżeli będziesz medytować za długo, twoja głowa zanadto się 
rozgrzeje. Ktoś, kto medytuje, musi jeść pożywne rzeczy. W naszej 

kuchni używamy orzechów nerkowych, klarowanego masła, 
orzeszków pistacjowych, rodzynek i innych składników pożywienia, 

które dają nam energię. 
W szpiku kostnym znajduje się promienny żółty płyn, zwany odżas. 

Wytwarzany z płynu seksualnego, nadaje on pamięci siłę i moc. Jeżeli 
dużo medytujesz, a nie dostarczasz swemu ciału bogatego 

pożywienia, ogień medytacji zaczyna trawić ów odżas, a wtedy robisz 
się zmęczony, ospały i tracisz cały entuzjazm. Dlatego każę 

ograniczać medytację. Jeżeli chcesz medytować przez dłuższy czas, 
powinieneś nie tylko jeść bogate pożywienie, ale również 

zachowywać celibat i oszczędzać swój fluid seksualny. 
Możesz medytować dwa razy dziennie, godzinę rano i godzinę 

wieczorem, pod warunkiem, że będziesz pił mleko i jadł słodkie 
rzeczy, na przykład owoce. Powinieneś bardzo uważać na to, co jesz. 

Medytacja po obudzeniu Kundalini ma ogromną siłę - jest jak potężny 
ogień. Na Zachodzie ludzie sądzą, że medytacja jest czymś prostym i 

zwyczajnym, ale w rzeczywistości ogień medytacji wypala wszystko, 
co jest nieczyste. Medytacja oczyszcza nerwy, siłę życiową, wzmacnia 

ciało i rozjaśnia umysł. Wtedy umysł staje się spokojny, a człowiek 
znajduje stałe schronienie w Jaźni wewnętrznej. 

 
ZAMIŁOWANIE DO MEDYTACJI 

Żeby medytować z powodzeniem, musisz być tym naprawdę 
zainteresowany. Jeżeli masz autentyczne zamiłowanie do medytacji, 

nie będziesz musiał walczyć, aby odnaleźć swoją rzeczywistość 
wewnętrzną - odkryjesz ją bez trudu. Opowiem wam historię, która to 

ilustruje. Akbar był wielkim mongolskim królem Indii. Pewnego dnia 
udał się na przejażdżkę do lasu. Kiedy nadszedł czas popołudniowych 

modłów, zsiadł z konia, rozpostarł swój dywanik na skraju drogi i 
zaczął się modlić. W tym czasie przechodziła tamtędy pewna kobieta. 

Wcześniej tego dnia mąż owej kobiety poszedł do lasu zbierać 
drewno. Chociaż minęło już południe, jeszcze nie wrócił, a ona 

bardzo się o niego niepokoiła. Wyszła na poszukiwanie i szła bardzo 
szybko, pochłonięta swoim zmartwieniem. Kiedy tak spieszyła przed 

siebie, przez nieuwagę nastąpiła na dywanik modlitewny Akbara. 
Akbar był wściekły, ale nie mógł nic powiedzieć, bo religia 

muzułmańska zabrania odzywania się w czasie modlitwy. To zajście 
wywołało w nim taki gniew, że nie mógł przestać o tym myśleć. 

Zamiast poprzez modlitwę spijać miłość Boga, spijał jedynie truciznę 
gniewu. 

Kiedy kobieta poszła trochę dalej, zobaczyła, jak z przeciwka 
nadchodzi jej mąż. Podbiegła do niego, zarzuciła mu ręce na szyję i 

zawróciła z nim w stronę domu. Wkrótce dotarli do miejsca, gdzie 
przedtem modlił się Akbar. Skończył właśnie modlitwy i strzepywał 

matę. Kiedy zobaczył męża i żonę idących w jego kierunku, płomień 
gniewu wybuchnął w nim na nowo i krzyknął do kobiety: 

* Co z ciebie za człowiek? Czy nie masz wstydu? Czy nie masz 
żadnego poczucia przyzwoitości? 

Kobieta była zdumiona. Nie wiedziała, co złego zrobiła, nie zdawała 
sobie nawet sprawy, że nadepnęła na matę Akbara. 

* Wasza Wysokość - rzekła - powiedz mi proszę, co się stało? 

Król wykrzyknął: 

* Nie pamiętasz? Próbowałem zanurzyć się w miłości Pana, ale ty 
nadeszłaś i nadepnęłaś na mój dywanik! 

* Wasza Wysokość - powiedziała kobieta - bardzo mi przykro. 
Spieszyłam się, żeby odnaleźć mojego męża i byłam tak pochłonięta 

myślami o nim, że nie zdawałam sobie nawet sprawy z tego, iż ty, czy 
twój dywanik modlitewny znajdujecie się na mojej drodze. Jest 

jednak jedna rzecz, Wasza Wysokość, która mnie zastanawia. 
Modliłeś się do Boga, który jest znacznie wspanialszy, niż zwykły 

mąż. Jak to się więc stało, że nie byłeś bardziej zaabsorbowany, niż 
ja? Jak to się stało, że mnie zauważyłeś? 

Musicie być tak pochłonięci przez medytację, jak ta kobieta 
zaabsorbowana była przez swego męża. Wtedy bardzo szybko 

dosięgniecie Jaźni. 
 

MEDYTACJA UCZY MEDYTACJI 
Jak to było, kiedy po raz pierwszy zacząłeś medytować? 

Na początku medytowałem tak, jak wy medytujecie teraz. Kiedy 
siadałem do medytacji z zamkniętymi oczami, mój umysł wędrował 

tu i tam, myśląc o tym i o owym. Ale w miarę, jak medytowałem 
coraz więcej, zacząłem się uczyć sztuki wchodzenia w medytację. 

Przekonałem się, że kiedy praktykowałem sadhanę, sadhana uczyła 
mnie sadhany. Medytacja uczyła mnie medytacji. Z wami będzie tak 

samo. 
 

MNICH I BOGINI 
Chociaż medytuję od półtora roku, jak dotąd nie miałem znaczących 

doświadczeń. Czy to ze mną coś nie jest w porządku, czy za dużo 
oczekuję? 

Wyrzeknij się oczekiwań. Oczekiwania są wielką przeszkodą w 
medytacji. Bardzo często, kiedy zachodzą subtelne doświadczenia 

wewnętrzne, nie od razu zdajemy sobie z nich sprawę. Nawet jeżeli 
wydaje ci się, że nic się teraz nie dzieje, medytuj dalej, a prędzej czy 

później czegoś doświadczysz. Twoje dobre postępowanie nigdy nie 
pójdzie na marne. 

W Indiach żył bardzo mądry i szanowany człowiek, który służył jako 
pierwszy minister u króla. Pewnego dnia pomyślał sobie: "Po co 

wykonuję tę pracę? Robię to tylko dla pieniędzy. Powinienem rzucić 
pracę i po prostu oddawać cześć Lakszmi, bogini dostatku. Wtedy 

bogactwo przyjdzie do mnie". 
Następnego dnia zrezygnował ze swego stanowiska i zamieszkał nad 

rzeką. Codziennie powtarzał mantry do Lakszmi i czcił ją zgodnie z 
tradycją wedyjską. Rytuały wedyjskie są bardzo ścisłe. W 

starożytnych czasach mędrcy oddawali cześć bogini deszczu i w 
rezultacie nie było wtedy suszy. Podobnie wierzono, że jeżeli ktoś 

czci boginię dostatku, zostanie nagrodzony bogactwem. 
Minęło dwanaście lat, a on nie tylko nic nie uzyskał, ale wydał 

wszystkie swoje pieniądze i stał się żebrakiem. W końcu pomyślał: 
* To nie ma sensu. Nie zdobędę bogactwa. Złożę śluby sannjasa i 

zostanę mnichem. 
Poszedł więc i otrzymał inicjację mnicha. Kilka dni później siedział 

medytując na szczycie góry. Po medytacji otworzył oczy i zobaczył, 
że stoi przed nim piękna kobieta. Błyszczała, jakby zrobiona była ze 

złota. Był zdumiony jej urodą. 
* Co tu robisz? - spytał mnich. 

* Przyszłam tu, żeby się z tobą zobaczyć - powiedziała kobieta. - 
Zaprosiłeś mnie, więc jestem. 

* O czym ty mówisz? - spytał mnich. - Nigdy cię nie zapraszałem. 
Jestem mnichem! 

* Czyż przez dwanaście lat nie recytowałeś hymnów do Lakszmi? 
* Tak. 

* To ja jestem Lakszmi. 
Mnich padł przed nią na ziemię i powiedział: 

* Czciłem cię tak długo, ale nie przychodziłaś. Dlaczego przyszłaś 

teraz? 

* Zgromadziłeś tyle grzechów i tyle karmana, że twoje modlitwy nie 
mogły zaowocować. Wreszcie, kiedy przyjąłeś śluby sannjasa, 

wszystkie twoje grzechy wypaliły się i stałeś się czysty. Dlatego 
przyszłam do ciebie teraz. 

* Ale teraz nie jesteś mi już potrzebna - powiedział mnich. 
* Pomimo to nie mogę cię opuścić - powiedziała Lakszmi. Oddawałeś 

mi cześć i teraz musisz doświadczyć owoców swojej modlitwy. 
* W takim razie - powiedział mnich - daj mi bogactwo wiedzy. 

Lakszmi zgodziła się. Mnich stał się skarbnicą wiedzy i otrzymał imię 
Widjaranja, co oznacza "Las wiedzy". Napisał wspaniałą książkę po 

tytułem Panczadaszi, po dziś dzień studiowaną przez wszystkich, 
którzy znają sanskryt. 

Nigdy nie wiesz, jakiego masz za sobą karmana. Gromadziłeś 
karmana i doświadczenia przez wiele wcieleń. Jak możesz 

przypuszczać, że pozbędziesz się tego wszystkiego po półtorarocznej 
zaledwie medytacji? Medytuj systematycznie i zachowaj spokój. 

Prędzej czy później, dzięki łasce wewnętrznej Siakti, wszystko 
przyjdzie. 

 
TA RADOŚĆ JEST REALIZACJĄ. 

Chciałbym jak najszybciej osiągnąć Boga. 
Jakiego Boga chciałbyś osiągnąć, twojego czy czyjegoś innego? 

Chcę osiągnąć swoją Jaźń. 
Bóg istnieje w tobie, więc będziesz mógł Go zobaczyć. Ale ja nigdy 

nie widziałem żadnych świateł ani nie miałem wizji w czasie 
medytacji. 

Jeżeli chcesz zobaczyć światło, możesz popatrzeć na słońce. To samo 
światło jest na zewnątrz i wewnątrz. Dobra medytacja to taka, kiedy 

nie widzisz nic. Kiedy przestajesz patrzeć, wtedy rzeczywiście czegoś 
doświadczasz. Wizje nie są złe, ale Bóg jest tym, co znajduje się poza 

nimi. Stan Boga jest niezmącony. Jest to stan absolutnego spokoju. 
Jeżeli pragniesz wizji, będziesz je miał, ale wizje nie oznaczają, że 

osiągnąłeś cel. Czego doświadczasz, kiedy medytujesz? 
Czasami, kiedy biorę oddech przy powtarzaniu mantry So`ham, czuję 

potrzebę śmiechu. 
Czy możesz bliżej opisać ten stan? 

To jest kaskada śmiechu. 
Ta radość jest realizacją. 

To trwa zaledwie sekundę. 
Powinieneś postarać się, żeby trwało dłużej. Radość jest prawdziwym 

osiągnięciem. Stan, kiedy ham rozpłynęło się wewnątrz, zanim 
jeszcze powstało so, jest Prawdą. To jest tajemnica Siddhów. Jej 

naturą jest radość i miłość. Kiedy będziesz coraz więcej medytować, 
twoje serce przepełni się miłością. Osiągniesz stan, w którym 

będziesz śmiać się, jak człowiek pijany. Nie każę ci być pijanym, 
mówię ci tylko, że miłość i szczęście powinny z ciebie tryskać 

spontanicznie. Bóg jest radością. Nie jest górą, ani światłem. Podróże 
do innych płaszczyzn istnienia nie są istotne. Bóg jest poza wszelkimi 

płaszczyznami. 
 

DOŚWIADCZENIE CZŁOWIEKA ZREALIZOWANEGO 
Jakie jest doświadczenie człowieka zrealizowanego? Czy doświadcza 

on Jaźni jako pozbawionej wszelkich właściwości, czy też nadal widzi 
olśniewające kolory i błękitne światło? 

Ostateczne doświadczenie Boga jest poza wszelkimi właściwościami, 
poza wszelkimi formami i kolorami. Kiedy ktoś znajduje się w tym 

stanie, nie ma już umysłu, który rozróżniałby między czerwonym, 
białym, czarnym i żółtym. Na drodze do realizacji ma się wiele 

doznań i wizji, ale doświadczenie realizacji przekracza to wszystko. 
Takiego doświadczenia nie da się opisać, słowa nie zdołają tego 

uchwycić. To nie ma cienia, formy ani rodzaju. Kiedy sól wpada do 
oceanu, roztapia się w oceanie. Traci swoją odrębność i zostaje 

wchłonięta przez ocean. Takie właśnie jest ostateczne doświadczenie. 

Pewien święty powiedział: "Kiedy dostrzegłem niebiańską 

manifestację Boga, zagubiłem się w Nim całkowicie. Nie znam już 
siebie". W miarę, jak będziesz coraz lepiej rozumiał Prawdę, 

przekroczysz nawet stan rozumienia. W miarę, jak będziesz coraz 
więcej medytował nad Prawdą, medytacja i przedmiot medytacji 

zjednoczą się i to jest stan ostatecznego doświadczenia. Czasami 
ludzie mówią: "Medytowałem i przez chwilę nie wiedziałem, co się ze 

mną dzieje". Ten stan niewiedzy jest doświadczeniem Boga. 
Jeżeli jednak człowiek zrealizowany w czasie medytacji wyjdzie 

chociażby troszeczkę ze stanu ostatecznego, doświadcza wizji i 
bardzo łagodnych, pięknych świateł. Widzi je, kiedy umysł jest 

zwrócony do wewnątrz, ale jego poruszenia nie są całkowicie 
wyciszone. Kiedy tylko człowiek przekroczy owe zmiany wewnętrzne, 

nie widzi świateł ani nie ma wizji. 
Ci, którzy znają Prawdę, opisują dwa stany wewnętrznego samadhi: 

sawikalpa - samadhi z towarzyszeniem myśli i nirwikalpa - samadhi 
poza myślą. W stanie sawikalpa doświadcza się Jaźni jako 

oślepiającego światła i jaskrawych barw. W stanie nirwikalpa nie ma 
nawet tego, ponieważ nie istnieje już ten, który widzi. 

 
NAJWYŻSZA MEDYTACJA 

Kiedy twoja praktyka medytacji dobiegnie końca, zdasz sobie sprawę, 
że wszystko jest Jaźnią. Skoro tak się rzeczy mają, czyż nie lepiej 

zdać sobie z tego sprawę od początku i medytować z poczuciem, że 
Jaźń przenika wszystko? Wtedy nie będziesz miał kłopotów z 

medytacją, bo zawsze znajdować się będziesz w stanie medytacji. 
Pewnego razu uczeń podszedł do mistrza i poprosił go o pouczenie 

duchowe. Święty na to: 
* Cóż mogę ci powiedzieć? Wszystko jest Jaźnią. Podobnie jak woda 

zamarza i staje się lodem, tak Jaźń przybiera formę i staje się 
wszechświatem. Nie istnieje nic poza tą Jaźnią. Ty jesteś tą Jaźnią. 

Zdaj sobie z tego sprawę, a będziesz wiedział wszystko. 
Uczeń nie był zadowolony. 

* To wszystko, co masz mi do powiedzenia? - spytał. - Coś takiego 
mogę przeczytać w książce. 

Wydało mu się zagadkowe, że Guru nie kazał mu ćwiczyć hathajogi 
czy pranajamy, ogolić głowy czy zapuścić brody albo medytować nad 

określonym przedmiotem. 
* Czy nie możesz powiedzieć mi nic więcej? - zapytał. 

* To jest wszystko, czego nauczam - powiedział święty. 
* Jeżeli pragniesz dalszych wskazań, musisz udać się do kogoś 

innego. 
Uczeń poszedł więc do innego Guru i poprosił go o pouczenie. Ten 

Guru był bardzo mądry i wiedział, jakim człowiekiem jest uczeń. 
* Pouczę cię - powiedział - ale najpierw musisz mi służyć przez 

dwanaście lat. 
W Indiach od czasów starożytnych służbę dla Guru uważa się za 

wspaniałą praktykę duchową. Jest to bardzo tajemnicza sadhana, 
podczas której znajomość Prawdy powstaje w uczniu spontanicznie, 

w miarę jak pracuje dla Guru. Tak więc uczeń chętnie przyjął ten 
warunek i spytał Guru, jaką służbę ma wykonywać. Guru wezwał 

kierownika aśramu i zapytał go: 
* Jaką pracę masz dla tego ucznia? 

* Jest tylko jedna - zbieranie odchodów bawolich - odrzekł kierownik. 
* Chcesz to robić? - zapytał Guru. 

* Tak - powiedział uczeń. 
Uczeń był bardzo szczery i otwarty, nie kwestionował więc rodzaju 

pracy, jaką miał wykonywać. Był gotów spędzić dwanaście lat na 
zbieraniu bawolich odchodów, ponieważ uważał, że doświadczenie 

Jaźni warte jest każdego wysiłku. Dzień w dzień przez dwanaście lat 
zbierał odchody bawołów. Pewnego dnia spojrzał na kalendarz i 

odkrył, że przepracował już dwanaście lat i dwa dni. Udał się więc do 
Guru i powiedział: 

* Skończyłem moje dwanaście lat służby. Proszę, daj mi naukę. 

Guru rzekł: 

* Oto moja nauka: Wszystko jest Świadomością. Jedna jedyna Jaźń 
ukazuje się jako wszystkie rzeczy we wszechświecie. Ty również 

jesteś Jaźnią. 
Po latach sadhany uczeń stał się bardzo dojrzały i kiedy tylko usłyszał 

słowa Guru, wszedł w głębokie samadhi, w czasie którego 
doświadczył Prawdy. Kiedy jednak wyszedł ze stanu samadhi, 

powiedział: 
* O Gurudżi, jedno mnie zastanawia. Dostałem już kiedyś to 

pouczenie. Jest to ta sama nauka, której udzielił mi mój poprzedni 
Guru. 

* Tak - powiedział Guru. - Prawda nie zmienia się w ciągu dwunastu 
lat. 

* To dlaczego musiałem przez tyle czasu zbierać odchody bawole, 
żeby to zrozumieć? 

* Ponieważ byłeś głupi - odpowiedział Guru. 
To jest prawda. Gdybyś miał wyostrzony intelekt oraz umiejętność 

rozumienia i rozróżniania, jakież praktyki duchowe byłyby ci 
potrzebne do rozpoznania własnej Jaźni? Ile czasu potrzebowałbyś, 

żeby doświadczyć tej Świadomości, która manifestuje się wszędzie? 
Jest to tylko kwestia rozpoznania i jest to takie proste, że zabiera 

ułamek sekundy. 
Musisz medytować tylko dlatego, że nie masz tej umiejętności 

rozumienia. Przez tyle lat żyłeś z poczuciem: "Jestem jednostką", że 
teraz bardzo trudno jest ci zaakceptować świadomość: "Jestem 

Bogiem". Napełniałeś swój umysł negatywnymi myślami i uczuciami 
wobec innych ludzi i siebie samego, sądząc, że jesteś mały, że jesteś 

słaby, że jesteś grzeszny. Spędzałeś życie złapany w pułapkę 
ograniczonej tożsamości. Jeżeli twoje ciało jest piękne, uważasz, że 

jesteś piękny, a jeżeli twoje ciało jest brzydkie, sądzisz, że jesteś 
brzydki. Jeżeli studiujesz, uważasz się za uczonego, a jeżeli nie 

studiujesz, uważasz siebie za analfabetę. Kiedy powstaje w tobie 
gniew, chciwość i przywiązanie, utożsamiasz się z nimi. To jest ego, 

poczucie ograniczonej tożsamości, które cię więzi od niezliczonych 
wcieleń. 

Żeby pozbyć się tego ograniczonego poczucia "ja", żeby oczyścić 
umysł i serce tak, abyś mógł zaakceptować poczucie "Jestem 

Świadomością", musisz medytować, powtarzać mantrę i spełniać 
dobre uczynki. Ale jeżeli rzeczywiście pragniesz, żeby to wszystko 

przyniosło owoce, powinieneś robić to z poczuciem swojej jedności 
ze Świadomością. Powinieneś praktykować sadhanę Siwy, sadhanę 

utożsamiania się z Prawdą. Powinieneś utrzymywać swój umysł 
zanurzony w idei Siwo'ham, "Jestem Siwą" i So'ham, "Jestem Tym". 

Powinieneś rozumieć, że to medytuje Bóg. Wszystkie przedmioty 
mojej medytacji są Bogiem. Moja medytacja sama jest Bogiem. Kiedy 

masz to poczucie, możesz praktykować sadhanę w każdym miejscu i 
czasie. Nie musisz zamykać oczu, ani wyciszać umysłu, bo kiedy 

masz tę świadomość, nawet zwykłe czynności twego codziennego 
życia stają się medytacją i zaczynasz doświadczać Prawdy 

spontanicznie, niezależnie od tego, co robisz. 
 

Medytacja w świecie 
Wielu ludzi uważa, że jeżeli chcą poświęcić się medytacji i życiu 

duchowemu, to będą musieli porzucić pracę i rodzinę, udać się gdzieś 
do jaskini i siedzieć nieruchomo jak kłoda. Ale kiedy ktoś zrozumie, 

że Jaźń przenika wszystko, zdaje sobie sprawę, że nie ma różnicy 
między życiem świeckim a duchowym. Wtedy nie musi wyrzekać się 

swojej rodziny. Nie musi rzucać pracy. Nie musi uciekać od 
społeczeństwa. Siwaizm Kaszmirski powiada: [nashivam vidyate 

kvachit] - "Nie istnieje nic, co nie jest Siwą". Dlatego też żadna 
działalność na tym świecie nie jest przeszkodą na ścieżce duchowej, 

jak długo człowiek robi to z miłością i ze świadomością, że Jaźń 
istnieje we wszystkim.11 Muzyk może dążyć do osiągnięcia Jaźni 

tworząc muzykę, pod warunkiem, że robi to bez samolubnych 

pobudek. Nauczyciel może dążyć do osiągnięcia Jaźni poprzez 

nauczanie, pod warunkiem, że uczy bezinteresownie. Przedsiębiorca 
może dążyć do osiągnięcia Jaźni prowadząc interesy, pod warunkiem, 

że czyni to bez egoistycznych pragnień. Matka może dążyć do 
osiągnięcia Jaźni wychowując swoje dzieci, pod warunkiem, że robi 

to bezinteresownie. Niezależnie od tego, w jakiej dziedzinie działasz, 
jeżeli poświęcasz swoją pracę Bogu, to staje się ona praktyką 

duchową. Jeżeli po prostu wykonujesz swoją pracę bez osobistego 
pożądania jej owoców, jest to również wspaniała joga. 

W rzeczywistości kiedy człowiek medytuje nad Jaźnią, czuje więcej 
miłości do świata, ma dla niego większe zainteresowanie i lepiej go 

rozumie. Jak długo brak ci wiedzy, ten świat będzie dla ciebie po 
prostu światem, a każdy czyn po prostu czynem. Ale kiedy osiągniesz 

prawdziwą wiedzę, zdasz sobie sprawę, że cokolwiek robisz jest to 
medytacja nad Jaźnią i oddawanie czci Jaźni. W jednym ze swoich 

hymnów Siankaraczarja śpiewał: [sancharach padayoh pradakshina-
vidhih scotrani sarva giro; yadyatkarma karomi tattadakhilam shambo 

tavaradhanam] - "O Panie, dokądkolwiek idę, chodzę wokół Ciebie. 
Cokolwiek robię, oddaję Ci cześć". To jest prawdziwe zrozumienie i 

to jest poczucie, z jakim powinieneś praktykować sadhanę. Jeżeli 
potrafisz dostrzec, że wszystko co widzisz, wewnątrz i na zewnątrz, 

nie jest niczym innym jak twoją własną Jaźnią, wtedy zawsze 
będziesz w stanie medytacji. 

 
GURU 

 
Ten jest prawdziwym Guru, 

Kto potrafi ukazać twoim oczom 
formę w tym, co nie posiada formy; 

Kto naucza prostej drogi, 
bez rytuałów i ceremonii. 

Kto nie zmusza cię, abyś pozamykał 
drzwi, wstrzymywał oddech 

i wyrzekł się świata. 
Kto sprawia, że widzisz 

Najwyższego Ducha gdziekolwiek 
zakotwiczy się twój umysł. 

Kto uczy cię, jak zachowywać ciszę 
pośród twoich rozlicznych czynności. 

Bez lęku, zawsze pogrążony w błogości, 
taki Guru podtrzymuje ducha jogi 

pośród uciech świata. 
 

KABIR 
 

JAKI JEST PRAWDZIWY GURU? 
Kiedy prowadziłem sadhanę, miałem wielu nauczycieli i podążałem 

wieloma ścieżkami. Czytałem dużo o świętych i doszedłem do 
wniosku, że jedynie przy pomocy Guru mogę poznać własną 

wewnętrzną Jaźń. I to była prawda: otrzymałem od swojego Guru 
wszystko i nawet teraz otrzymuję jego błogosławieństwa. Dlatego 

zawsze mówię, że nie ma nic wspanialszego ani cenniejszego od 
Guru.  

Dzisiaj coraz więcej ludzi odczuwa pragnienie duchowości. Jednak 
pomimo rosnącego zainteresowania Guru, rośnie również niechęć 

wobec nich. Z powodu zachowania się fałszywych guru - tych, którzy 
nazywają siebie Guru, mimo iż nie mieli własnego Guru - niektórzy 

ludzie są bardzo wytrąceni z równowagi, kiedy słyszą słowo Guru. 
Szejk Nasruddin żył w czasach, kiedy ludzie poszukiwali Guru. W 

jego mieście nie było Guru, więc mieszkańcy miasta przyszli do niego 
i powiedzieli: 

* Nasruddinie, chcielibyśmy, żebyś został naszym Guru. 
Nasruddin przyjął propozycję. 

* Oto moje pierwsze polecenie - powiedział - jutro wszyscy zbierzemy 

się i pójdziemy na ryby. 

Jeżeli ktoś przyjmuje na siebie rolę Guru, nie będąc prawdziwym 
Guru, co może uczynić, poza zabraniem cię na ryby? 

W każdej dziedzinie istnieją ludzie, którzy udają kogoś kim nie są, 
nic więc dziwnego, że niektórzy ludzie imitują Guru. Nie oznacza to, 

że każdy Guru jest fałszywy. Niemniej jednak nie zaszkodzi być 
podejrzliwym w stosunku do Guru, ponieważ w ten sposób 

wyrabiamy w sobie roztropność i uczymy się, jak wybrać 
prawdziwego Guru. Pewien mędrzec powiedział, że przebywając w 

towarzystwie złodziei można się nauczyć, jak odróżnić złodzieja od 
człowieka uczciwego. Tak samo obserwując fałszywego guru możemy 

dowiedzieć się, jakie cechy powinien mieć prawdziwy Guru. 
Dlaczego istnieją fałszywi guru? Z naszej własnej winy. Wybieramy 

Guru tak, jak wybiera się polityków. Rośnie zapotrzebowanie na 
fałszywych guru, ponieważ rośnie liczba fałszywych uczniów. Z 

powodu swego ślepego egoizmu fałszywy guru gubi ludzi i z powodu 
swego ślepego egoizmu oraz niezrozumienia, fałszywy uczeń wpada 

w pułapkę. Prawdziwy uczeń nigdy nie wpadnie w pułapkę 
fałszywego guru. 

Fałszywi uczniowie pragną takiego guru, od którego można tanio i 
łatwo coś uzyskać. Pragną guru, który może im dać samadhi na 

poczekaniu. Nie pragną Guru, który przestrzega dyscypliny i 
samokontroli, chcą takiego, który będzie uczestniczył w ich własnym, 

rozwiązłym życiu. Pragną guru dokładnie takiego, jak oni sami, który 
będzie z nimi prowadził terapię, będzie z nimi tańczył, będzie z nimi 

pił i będzie ich zachęcał do brania narkotyków. Ale ktoś, kto 
zachowuje się w ten sposób, nigdy nie może być prawdziwym Guru. 

Złoto jest złotem. Nigdy nie zmienia się w mosiądz. 
Guru nie jest kimś, kto pojawia się nie wiadomo skąd i udziela nauk. 

Guru nie jest kimś, kto udaje się do lasu i kontempluje, ma jakąś 
wizję, a potem wraca do świata, żeby dawać ludziom wiedzę. Guru 

nie jest kimś, kto przyswoił sobie różne techniki z różnych źródeł i 
twierdzi, że stosując je ,wszystkie, można osiągnąć Prawdę. Guru nie 

jest kimś, kto powiada: "Posiadam ogromną wiedzę, a wy wszyscy nic 
nie wiecie, pójdźcie więc i przyjmijcie moje nauki". 

W rzeczywistości Guru wcale nie jest istotą ludzką. Słowo Guru 
naprawdę odnosi się do stworzyciela chwały tego świata. Siwaizm 

Kaszmirski powiada, że Bóg sprawuje pięć czynności: tworzenie, 
podtrzymywanie, rozpad, skrywanie i udzielanie łaski. Siwa Sutra 

Wimarszini stwierdza: [gururva parameshwari anugrahika shaktih] - 
"Guru jest siłą Boga, udzielającą łaski". Innymi słowy, Guru nie jest 

osobą, ale boską mocą łaski, płynącą poprzez tę osobę. Moc ta jest tą 
samą Siakti, która tworzy i podtrzymuje świat. 

Zasada Guru nie narodziła się teraz. Istniała jeszcze przed 
stworzeniem wszechświata i tak jak woda, ziemia, powietrze, ogień i 

eter, od początku była częścią stworzenia. Zasada Guru istnieje w 
każdym jako Jaźń wewnętrzna. Tak więc, kiedy składamy hołd Guru, 

składamy hołd naszej własnej Jaźni. Guru jest Jaźnią, jest najwyższą 
Świadomością i najwyższą szczęśliwością. 

 
Kwalifikacje Guru 

Prawdziwy Guru pochodzi z linii Guru założonej przez Parasiwę, 
najwyższego Guru. Dlatego kiedy spotykasz Guru, pierwsze pytanie, 

jakie powinieneś zadać, brzmi: "Kim był jego Guru?" Zanim zaufasz 
inżynierowi czy profesorowi, dowiadujesz się, z jakiej uczelni dostał 

dyplom. Tak samo, zanim zaakceptujesz Guru, powinieneś wiedzieć, 
z jakiej linii pochodzi. W swojej książce The Serpent Power, wielki 

uczony Sir John Woodroffe napisał, że ktoś, kto chce być Guru, nie 
mając przedtem własnego Guru, jest jak pasażer usiłujący jechać 

pociągiem bez biletu. Guru można zostać jedynie po otrzymaniu 
polecenia od swego własnego Guru. W takim człowieku winna być 

żywa cała linia Guru. 
Guru musi sprostać również innym wymaganiom. Powinien być 

uczony, powinien przestudiować wiele pism świętych, duchowych 

kierunków filozoficznych i powinien znać je doskonale. Wiedza 

starożytnych autorów pism świętych była niedościgniona. 
Praktykowali oni swoją sadhanę aż do skutku i pisali książki dopiero 

po całkowitym zrealizowaniu Prawdy. Dzisiaj ludzie piszą książki 
zgodnie ze swoimi własnymi poglądami, ale co stanowi fundament 

tych książek? Jaki system filozoficzny je potwierdza? Człowiek, który 
pisze takie książki, nie może być prawdziwym Guru, może tylko 

szerzyć swoje własne iluzje. Siwa rzekł do Brahmadewa: "Ten, kto 
wdaje się w zwyczajne rozumowanie, kto wplątuje swoich uczniów w 

sieć plotek, skomplikowanych słów i kłótni, nie może być 
prawdziwym Guru". 

Autentyczny Guru posiada pełną znajomość Prawdy, zawartej w 
Upaniszadach i innych wielkich pismach świętych, a jego nauki są 

takie same, jak nauki starożytnych mędrców. 
Nie wystarczy jednak, aby Guru znał pisma święte. Musi również 

dobrze się znać na świeckich sztukach i rzemiosłach. Musi posiadać 
wiedzę o każdej dziedzinie życia. Nie szkodzi, jeżeli specjalista 

chorób uszu zna się tylko na uszach, a specjalista chorób serca jest 
ekspertem jedynie w sprawach serca. Guru nie może być specjalistą w 

jednej tylko dziedzinie. Jeżeli Guru ma poprowadzić uczniów 
żyjących życiem świeckim, musi znać wszystkie ich radości i 

wszystkie ich problemy. 
Guru musi również mieć bezpośrednie doświadczenie Boga. 

Prawdziwy Guru widzi Boga tak, jak ktoś inny widzi jakikolwiek 
obiekt w świecie zewnętrznym. Medytując nad najwyższą Prawdą, 

Guru doświadczył tej Prawdy w sobie i zatopił w niej swoją 
indywidualność. W rezultacie nie postrzega już świata jako zjawiska 

materialnego, ale jako światło czystej Świadomości. Widzi to światło 
błyszczące i iskrzące się u mężczyzn, u kobiet i u dzieci, w 

zwierzętach, w drzewach i u siebie samego. Dla niego zarówno 
materia, jak i świadomość są jedynie różnymi stopniami 

Świadomości, bowiem widzi on wszędzie jedynie Świadomość. 
Prawdziwy Guru nie tylko sam jest oświecony - może on również dać 

innym doświadczenie oświecenia. Ponieważ stanowi jedność ze 
Świadomością, siła Świadomości wybrała go sobie za siedzibę, po 

prostu po to, aby udzielać łaski. Mówi się, że tak jak można zapalić 
wiele świateł od jednego płomienia, Siakti Guru może rozpalić Siakti 

wewnętrzną u wielu uczniów. Siła boskiej Jaźni, pulsująca w każdym 
człowieku, nieustannie wypływa z ciała. Ale Guru zmagazynował w 

sobie tę energię i może ją przekazywać innym. Promienie 
Świadomości emanują z niego i każdy, kto się z nim zetknie, może 

otrzymać jego Siakti. 
Guru posiada również moc kontrolowania natężenia obudzonej Siakti. 

Jeżeli energia działa w którymś uczniu zbyt silnie, Guru może 
zmniejszyć stopień jej natężenia. Jeżeli nie działa dość silnie, może go 

zwiększyć. Guru potrafi podtrzymać proces, który zainicjował w 
uczniu, usunąć w nim wszystkie przeszkody wewnętrzne i sprawić, 

aby powstała w nim radość. Może zagwarantować, że obudzona Siakti 
w końcu zaprowadzi ucznia do najwyższego stanu. Guru sam 

zrealizował potęgę mantry i może umożliwić zrealizowanie tej potęgi 
również u ucznia. Cała moc linii Siddha stoi za Guru, a kiedy już raz 

uczeń otrzymał Siakti, linia ta stoi również za nim, chroniąc go na 
drodze do celu. 

Guru jest absolutnie niezbędny w życiu człowieka - tak niezbędny jak 
siła życiowa. Wielki święty Sundardas powiedział: "Bez Guru nie ma 

medytacji. Żadna wyższa wiedza nie może bez niego powstać. Nie ma 
miłości bez Guru, nie ma bogactwa bez Guru, nie ma równowagi 

umysłu bez Guru, nie ma oświecenia intelektu bez Guru". Sylaba gu 
oznacza ciemność, a sylaba ru oznacza światło; prawdziwy Guru 

rozprasza niewiedzę ucznia i daje mu światło. Usuwa niewłaściwe 
rozumienie u ucznia, jego złudzenie niedoskonałości i obdarza go 

najwyższą mądrością. 
Guru nie jest zainteresowany pobieraniem pieniędzy od swoich 

uczniów, a jedynie pomnażaniem ich dobrych cech i usuwaniem ich 

niedociągnięć. Nie potrzebuje nic od nikogo, albowiem wszystko, 

czego pragnie, posiada w sobie. Jego oczu nie przyciągają piękne 
kształty, jego języka nie urzekają wspaniałe smaki, jego uszy nie 

tęsknią za pięknymi dźwiękami. Jest całkowicie wolny od pragnień 
zmysłowych; ponieważ nieustannie spija ekstazę Jaźni wewnętrznej, 

jego zmysły skierowały się do wewnątrz i rozkoszują się wyłącznie tą 
ekstazą wewnętrzną. W odróżnieniu od umysłu zwykłego człowieka, 

umysł Guru jest zawsze stały. Tak jak płomień nie skacze kiedy nie 
ma wiatru, tak umysł Guru nigdy nie opuszcza Jaźni. Guru posiada 

głębię i spokój oceanu. W jego sercu jest jedynie współczucie i miłość 
do wszystkich istot, nie ma w nim pożądania, gniewu, dumy ani 

zazdrości. Dla niego wszystkie religie, wszystkie czyny, wszystkie 
kraje, wszystkie istoty są równe. 

Jest on utwierdzony w swoich własnych naukach i chociaż zakończył 
swoją sadhanę, zawsze sam praktykuje nauki, jakich udziela innym. 

Nigdy nie łamie własnej dyscypliny. Ściśle przestrzega celibatu i w 
rezultacie jego fluid seksualny zawsze płynie ku górze. Właśnie dzięki 

mocy płynu seksualnego płynącego ku górze, może udzielać 
Siaktipatu. Chociaż żyje w stanie, który jest poza takimi pojęciami, 

jak cnota czy grzech, Guru przestrzega prawości w postępowaniu, a 
przebywając w jego towarzystwie, uczeń również zaczyna postępować 

właściwie. Cóż może osiągnąć uczeń, słuchając kogoś, kto nie jest 
zdyscyplinowany ani czysty? Uczeń może odnieść korzyści jedynie 

dzięki komuś, kto naucza doskonałej ścieżki, komuś, czyje 
towarzystwo go uszlachetnia i dzięki komu doświadcza w sobie 

rewolucyjnych zmian. Jeżeli przebywa z taką oświeconą osobą, lub 
spędza czas w jej towarzystwie, czy nawet słucha jej wykładów, 

zostanie przeobrażony automatycznie, bez żadnego wysiłku. Tukaram 
Maharadż powiedział: "Nieprzenikniona jest chwała Guru. Nie 

wystarczy nawet porównać go do kamienia filozoficznego. Kamień 
filozoficzny ma moc przekształcenia zwykłego metalu w złoto, ale nie 

może przekształcić go w kamień filozoficzny. Natomiast prawdziwy 
Guru może przeobrazić ucznia w Guru, takiego jak on sam". 

Guru jest naszym największym dobroczyńcą. Usuwa nasze 
pomieszanie pojęć, ukazuje nam naszą prawdziwą naturę i cel 

naszego życia. Pomaga nam rozwinąć w sobie miłość do Boga i 
odsłania nam Boga w nas samych. Niezwykła jest tajemnica Guru. 

Przebywając w jego obecności, możemy bezpośrednio doświadczyć 
Boga. Eknath Maharadż powiedział: "O mój przyjacielu, ponieważ 

otrzymałem nektar łaski Guru, gdziekolwiek spojrzę, widzę tylko 
Boga. Wewnątrz widzę Boga, na zewnątrz widzę Boga. Cokolwiek 

widzę na tym świecie, wszystko jest Bogiem". Taka jest moc łaski 
Guru. 

 
OKO, KTÓRE WIDZI JAŹŃ 

Jeżeli postanowię, że chcę poznać swoją Jaźń, to po co mi nauczyciel, 
skoro w zasadzie prowadzę dialog sam ze sobą? 

Czy możesz mi powiedzieć, czego nauczyłeś się w życiu bez niczyjej 
pomocy? Nauczyłeś się chodzić od swoich rodziców. Nauczyłeś się 

od nich wymawiać nawet takie proste słowa, jak "mama" i "tata". W 
szkole podstawowej i liceum nauczyłeś się wszystkiego od swoich 

nauczycieli, a na wyższej uczelni nauczyłeś się wszystkiego od 
swoich profesorów. Tak samo musisz uczyć się o Jaźni od Guru. 

Gdybyś potrafił sam poznać Jaźń, podziękowałbym ci, bo wtedy 
mógłbym powiedzieć innym, że oni również potrafią poznać Jaźń bez 

niczyjej pomocy. 
Nie zmuszam cię, żebyś miał Guru, nie upieram się również, żebyś 

przez cały czas przebywał z Guru. Mówię ci, żebyś poznał swoją Jaźń. 
Gdybyś mógł poznać swoją Jaźń bez Guru, byłaby to dla mnie wielka 

pomoc, wierz mi. Ale prawda jest taka, że aby zrozumieć Jaźń, musisz 
mieć kogoś, kto może ci ją ukazać. Bardzo łatwo jest znać innych, ale 

bardzo trudno znać własną Jaźń. Świat pełen jest naukowców, 
psychologów, artystów, tancerzy i innych ludzi posiadających różne 

umiejętności i zdolności. Chociaż mogą oni być biegli w swoim 

zawodzie, ilu z nich zna siebie? 

Żeby znać Jaźń musisz dotrzeć do prawdziwego ośrodka swojej istoty. 
Kiedy przejrzysz się w lustrze, zobaczysz swoje włosy tylko, jeżeli 

patrzysz na włosy. Zobaczysz swoje oczy tylko, jeżeli patrzysz w 
oczy. Nie zobaczysz w lustrze żadnej części swego ciała, jeżeli na nią 

nie patrzysz. Tak samo, żeby zobaczyć własną Jaźń, trzeba wiedzieć, 
gdzie patrzeć. Do tego potrzebny jest nauczyciel, przewodnik. 

Guru nie jest bezużyteczny ani bez znaczenia. Jeżeli ludzie uważają, 
że Guru jest zbędny, to dzieje się tak dlatego, że albo pewni guru sami 

jawią się jako zbędni w oczach ludzi, albo ludzie nie rozumieją Guru, 
stąd robią z niego niewłaściwy użytek, a potem uważają, że jest 

bezużyteczny. Wielu ludzi sądzi, że słuchając Guru zezwolą, aby ich 
życie znalazło się pod czyjąś kontrolą. 

Guru nie czyni człowieka słabym i nie trzyma go pod kontrolą. 
Odwrotnie, uwalnia go od zależności. Zadaniem Guru nie jest 

skrępowanie ucznia, ale danie mu wolności Jaźni. Ludzie myślą, że 
jeżeli uznają autorytet Guru, utracą wolność osobistą i staną się 

niewolnikami. Ale kiedy zachorują, nie uważają, że ograniczają swoją 
wolność osobistą przez pójście do lekarza. Kiedy popadają w złą 

sytuację finansową, nie sądzą, że narażają na szwank swoją wolność 
przez zaciągnięcie pożyczki w banku. Jeżeli bardzo pragną 

zakosztować czegoś smacznego, nie przeszkadza im to, że jedzą różne 
wyszukane potrawy, a jeżeli ich oczy domagają się zaspokojenia, nie 

przeszkadza im to, że oglądają różne filmy. Nie uważają tego 
wszystkiego za uzależnienie, ale kiedy chodzi o zwrócenie się do 

Guru albo do Boga, natychmiast podnoszą kwestię utraty wolności. 
Nie pojmuję tego rodzaju rozumowania. Kiedy ja znalazłem 

schronienie w moim Guru, stałem się wolny od wszelkich zależności. 
Jeżeli jednak uczę się języków u nauczyciela języków, albo 

matematyki u nauczyciela matematyki, uczę się tego zgodnie z 
systemem przekonań danego nauczyciela. Nie uczę się niczego o 

sobie, poznaję jedynie światopogląd nauczyciela. Czy nie to samo 
dzieje się z Guru? Czy nie poznaję raczej poglądu na świat należącego 

do Guru, zamiast odkryć swój własny? 
Pogląd na świat należący do Guru nie jest czymś narzuconym z 

zewnątrz. Jeżeli udasz się do optyka, nie da ci recepty na okulary dla 
siebie. Daje ci receptę, która jest właściwa dla ciebie. Tak samo punkt 

widzenia Guru jest punktem widzenia Jaźni. Daje ci on oko, które 
widzi Jaźń. W historii było wielu przywódców, którzy doprowadzili 

swoich zwolenników do zguby. Jestem pewny, że zwolennicy ci 
sądzili, iż wybrali sobie właściwego nauczyciela. 

Jeżeli zostali zgubieni, w ich sposobie wyboru musiał być jakiś błąd. 
Dlatego ktoś, kto wybiera sobie Guru, powinien być bardzo czujny i 

rozważny. Musi zadać sobie kilka pytań: "Kto uczynił Guru z tego 
Guru? Czy człowiek ten robi interes jako Guru, czy też rzeczywiście 

przestrzega dyscypliny duchowej? Jaki jest cel jego nauk? Czy 
przebywając z nim nauczyłem się cenić swoją własną wartość i 

wartość innych ludzi? Czy zdobyłem wiedzę o powszechnym 
braterstwie? Czy jego nauki pogrążają mnie w jeszcze większym 

chaosie i niewoli, czy też wynoszą mnie wzwyż?" Uczeń powinien 
zastanowić się nad tym wszystkim. 

Do rozpoznania prawdziwego Guru potrzebne jest właściwe 
spojrzenie. Jest takie piękne powiedzenie indyjskie o Guru: "Zanim 

napijesz się wody, dobrze ją odcedź; zanim zdecydujesz się na Guru, 
dobrze go sprawdź". Zdecyduj się na Guru dopiero wówczas, kiedy 

dobrze go poznasz. Nie akceptuj kogoś jako Guru tylko dlatego, że 
powiedziano ci, iż jest on Guru. Niech twoja wiara nigdy nie będzie 

ślepa. 
 

WODA SZEWCA 
W stanie Radżastan w Indiach żył sobie szewc imieniem Rawidas, 

który był wielkim Siddhą. Odwiedzało go wielu ludzi, którzy w jego 
towarzystwie doświadczali spokoju i szczęścia. Premier tego stanu 

usłyszał o Rawidasie i poszedł go odwiedzić. Pełen spokoju powrócił 

do pałacu i powiedział do króla: 

* W mieście żyje wielki święty. Jestem pewien, że jeżeli udasz się do 
niego, potrafi on obdarzyć cię spokojem. 

Król ów był bardzo nieszczęśliwy. Posiadał wielkie bogactwa i 
władzę, a także wszystkie inne rzeczy, które sprawiają, że człowiek 

robi się niespokojny. Nie miał nic, co dawałoby mu spokój. Kiedy 
jednak premier zaproponował, żeby poszedł do Rawidasa, król zaczął 

narzekać. 
* On jest szewcem - powiedział. - Jak król może prosić szewca o 

nauki? 
Premier nalegał jednak: 

* Wasza Wysokość, jesteś taki niespokojny. Jestem pewny, że 
Rawidas może ci pomóc. 

W końcu król zgodził się pójść do świętego. Poczekał, aż w mieście 
odbywało się wielkie święto. Kiedy upewnił się, że wszyscy są na 

uroczystościach, udał się w przebraniu do warsztatu Rawidasa. 
Wszedł do środka, powitał świętego i powiedział: 

* Jestem bardzo nieszczęśliwy i brak mi spokoju. Proszę, daj mi coś, 
co przyniesie pokój memu sercu. 

Rawidas był wszechwiedzący. Wiedział, kim jest król i znał stan jego 
umysłu. Koło swego warsztatu trzymał kamienny gar z wodą, w 

którym moczył skóry przed użyciem ich. Rawidas nalał trochę tej 
wody do szklanki i podał ją królowi. 

* Wypij to - powiedział. 
Kiedy król zobaczył wodę, która była ciemnoczerwona i pachniała 

skórą, zdjęło go obrzydzenie. 
* Jestem królem - pomyślał. - Po co tu w ogóle przyszedłem? 

Odwrócił się plecami do świętego i udawał, że pije, ale zamiast tego 
wylał sobie wodę za koszulę. Potem szybko pokłonił się świętemu i 

wyszedł. 
Kiedy król powrócił do pałacu, zobaczył, że koszula jest mocno 

poplamiona, wezwał więc królewskiego pracza i kazał ją wyprać. 
Pracz był zdziwiony, widząc królewską koszulę w takim stanie. Po 

zasięgnięciu języka dowiedział się, że król był u Rawidasa i że wylał 
na koszulę wodę z jego kamiennego garnka. Dał koszulę swojej córce, 

powiedział jej, co się wydarzyło i kazał jej dobrze tę koszulę wyprać. 
Córka była bardzo mądra, czysta i znała moc Rawidasa. Wzięła więc 

koszulę i wyssała wszystkie plamy. Potem wyprała ją i zwróciła ojcu, 
aby ten oddał ją królowi. 

Od tego dnia począwszy, dziewczyna przeżywała bardzo głębokie 
medytacje i osiągała coraz wyższy stan. Po kilku latach doszła do tak 

wzniosłego stanu, że ludzie zaczęli odczuwać w jej obecności taką 
samą radość, jakiej doznawali w towarzystwie Rawidasa. Wiele osób 

przychodziło do niej po błogosławieństwo, a wśród nich znalazł się i 
premier. Po wizycie u dziewczyny poszedł do króla i powiedział: 

* Wasza Wysokość, wciąż jesteś taki nieszczęśliwy i niespokojny. 
Może pójdziesz do tej dziewczyny znajdującej się w stanie ekstazy i 

przekonasz się, czy może ona dać ci trochę spokoju? 
Król wahał się. Dziewczyna była przecież córką zwykłego pracza. 

Jednak niepokój przysparzał mu wielu cierpień. W końcu 
przezwyciężył swoje wątpliwości i udał się do pokoju dziewczyny. 

Stanął przed nią i powiedział: 
* Jestem bardzo nieszczęśliwy i brak mi spokoju. Proszę, udziel mi 

błogosławieństwa, żebym mógł ten spokój osiągnąć. 
Dziewczyna spojrzała na niego z ogromnym zdziwieniem. 

* Wasza Wysokość, - powiedziała - wszystko, co mam, otrzymałam z 
tego, co ty odrzuciłeś. Wszystko, co mam, osiągnęłam dzięki 

wyssaniu wody Rawidasa z koszuli, którą dałeś memu ojcu do prania! 
Taka jest wartość łaski Guru. Żeby otrzymać od niego Prawdę, nie 

musimy nawet dostawać pouczeń. Wystarczy po prostu wchłonąć jego 
Siakti. Ale najpierw musimy docenić jej wartość. 

 
PRZEZNACZENIE ŚWIĘTYCH 

Czy wszyscy w pełni zrealizowani ludzie są Guru? 

Nie wszyscy w pełni zrealizowani ludzie są Guru. Niektórzy stają się 

Guru, a niektórzy pozostają w ukryciu przed światem. Chociaż stan 
wewnętrzny wszystkich zrealizowanych istot jest taki sam, ich czyny 

różnią się w zależności od ich losu i umartwień, jakim się poddawali. 
Na przykład Dżanaka był wielkim królem, który miał siedemset żon, 

ale jego uczeń Sziuka wyrzekł się wszystkiego i zawsze chodził nago. 
Chociaż Hanuman zdobył taką samą wiedzę, jak Dżanaka i Sziuka, 

pozostał sługą. Wasisztha nauczał medytacji, ale sam zawsze 
zajmował się odprawianiem rytuałów. 

Bhartrihari mówił, że bardzo trudno jest zrozumieć postępowanie 
wielkich mędrców. Niektórzy zachowują się jak święci, inni jak 

szaleńcy, a jeszcze inni jak duchy. Niektórzy chodzą nago, używając 
ziemi za posłanie. Inni żyją jak królowie, otoczeni bogactwem i 

luksusem. Niektórzy zachowują całkowity spokój i nigdy nic nie 
mówią. Inni rzucają przekleństwa. Niektórzy są bardzo aktywni. Inni 

leżą nieruchomo jak pytony. Jednak niezależnie od tego, jak się 
zachowują, wszyscy ci Siddhowie osiągnęli ten sam stan doskonałości 

wewnętrznej. Przez sam kontakt z nimi uczniowie są podnoszeni na 
duchu. 

W stanie Maharasztra, w pobliżu mojego aśramu, mieszkał święty 
zwany Nana Aulija. Zwykł był leżeć na drodze przez cały dzień, ale 

nikt go nie niepokoił, wszyscy wiedzieli bowiem, że jest świętym. 
Pewnego dnia przejeżdżał tamtędy powozem konnym urzędnik 

okręgowy tego rejonu. Kiedy woźnica zobaczył Nana Auliję leżącego 
na środku drogi, zatrzymał powóz. Urzędnik okręgowy był oburzony. 

Powiedział do woźnicy: 
* Każ temu idiocie zejść z drogi! 

* Nic mu nie powiem - odrzekł woźnica. - Skoro pan chce, niech pan 
sam mu powie. 

Urzędnik wysiadł więc z powozu, podszedł do świętego i potrząsnął 
nim. 

* Wstawaj - krzyknął. - Tarasujesz drogę! 
Na to Nana Aulija wstał i uderzył urzędnika okręgowego w twarz. W 

mgnieniu oka świadomość urzędnika zmieniła się. Wsiadł do powozu, 
wrócił do miasta i zrezygnował ze swego stanowiska. Później został 

wielkim świętym. 
Są więc ludzie zrealizowani, którzy nie pełnią specjalnie roli Guru, 

ale osiągnęli stan właściwy dla Guru. Nawet jeżeli nie udzielają nauk, 
ich czyny mają moc kierowania innych na drogę duchową. 

 
OBECNOŚĆ GURU 

Wielu twoich uczniów twierdzi, że doświadczają twojej obecności, 
kiedy nie jesteś obecny fizycznie. Wydaje się to zwykłym i 

naturalnym zjawiskiem tam, gdzie w grę wchodzi związek między 
Guru a uczniem. Czy jesteś tego świadomy? 

To prawda, że nawet kiedy nie jestem obecny fizycznie, moi 
uczniowie doświadczają mojej obecności. Dzieje się tak dlatego, że 

stałem się jednością z Siakti. Siakti przenika cały świat, od wschodu 
do zachodu, od północy do południa, od góry do dołu i nie wyklucza 

nikogo. Ponieważ istnieję w moich uczniach pod postacią obudzonej 
Siakti, mogą oni doświadczać mojej obecności zawsze i wszędzie, 

niezależnie od tego, gdzie mieszkają. Nie muszę ich prowadzić, bo 
prowadzi ich Siakti wewnętrzna. Gdybym musiał osobiście prowadzić 

moich uczniów, nie byłoby to dzieło Boga. Nie byłaby to 
spontaniczna joga. Ludzie czytają moje książki i otrzymują Siakti, a 

następnie przychodzą do mnie. Jednak chociaż Siakti jest 
wszechprzenikająca, Guru posiada przełącznik, który ją włącza. To 

samo dzieje się ze światłem elektrycznym - światło przenika cały 
pokój, ale przełącznik znajduje się tylko w jednym miejscu. 

 
PRZEBYWANIE Z GURU 

O ile przyśpieszony jest nasz rozwój wewnętrzny, jeżeli stale 
przebywamy w fizycznej obecności Guru? 

Jeżeli przebywasz fizycznie z Guru, będziesz czynił szybkie postępy 

w swojej sadhanie. Musisz jednak zastanowić się, co to znaczy 

przebywać z Guru. Nie ma sensu pozostawać z nim i robić nadal to, 
na co masz ochotę. Jeżeli obstajesz przy swoim gniewie i potęgujesz 

negatywne uczucia, jakiż jest sens przebywania z Guru? Możesz 
osiągnąć najwyższy stan tylko wówczas, jeżeli postępujesz w myśl 

nauk swego Guru, stale powtarzasz mantrę, którą ci dał, oraz jeżeli 
czujesz swoją z nim jedność. Tylko wtedy możesz twierdzić, że 

przebywasz fizycznie z Guru. 
Po to, by rzeczywiście spotęgować moc swojej sadhany, potrzebujesz 

nie tyle bliskości fizycznej Guru, co miłości. Jeżeli żywisz miłość do 
Guru i do Jaźni, możesz przyswoić sobie Siakti Guru, a ta Siakti 

zaprowadzi cię do najwyższego stanu. Najwspanialszą sadhaną jest 
miłość i nic, tylko miłość. 

 
OTWARCIE SIĘ 

Trudno jest otworzyć się na inną osobę, ale bodajże jeszcze trudniej 
jest otworzyć się na Guru. W jaki sposób możemy się na uczyć tego, 

żeby się otworzyć i pokochać go? 
Po pierwsze, nie w tym rzecz, żebyś kochał fizyczną postać Guru, ale 

jego nauki i jego ścieżkę, Nie musisz nic robić, żeby otworzyć się na 
Guru. Po prostu podążaj ścieżką, którą ci wskazuje. Z czasem 

doświadczysz czegoś na tej ścieżce, a wtedy miłość do Guru przyjdzie 
do ciebie w sposób naturalny. Kochać Guru to nie znaczy chodzić za 

nim, powtarzając: "O Guru, Guru, Guru". Prawdziwy Guru nigdy do 
tego nie zachęca. Musisz tylko postępować według jego nauk, nic 

więcej. 
 

PRAWDZIWY ZWIĄZEK 
Na całym świecie duża liczba ludzi wyznaje nauki różnych Guru. Czy 

uważasz, że wszyscy oni doświadczają prawdziwego związku między 
Guru i uczniem? Co decyduje o tym związku? 

Jeżeli uczeń spotyka Guru i ulega całkowitemu przeobrażeniu, 
związek ten jest prawdziwy. Czy to przeobrażenie jest dostrzegalne 

dla innych? 
Jeżeli ktoś doświadczył przeobrażenia wewnętrznego, inni mogą to 

dostrzec, ponieważ zmienia się nastawienie i zachowanie takiego 
człowieka. Jego umysł jest wolny od podniecenia, jego serce 

wypełnione jest radością i staje się on bardzo przyjacielski. Niektórzy 
ludzie jednak nigdy się nie zmieniają. Jadą do aśramu, pozostają tam 

przez pewien czas i są tacy sami, kiedy go opuszczają. 
 

UCZEŃ 
W rzeczywistości Guru nigdy nic nie bierze i nigdy nic nie daje. Jest 

zawsze pełen spokoju. Uczeń musi wydobyć Siakti Guru poprzez 
swoją wiarę i miłość. Musi zbliżyć się do Guru z nastawieniem 

ucznia. Wszędzie, gdzie jestem, ludzie zadają mi pytanie: "Baba, 
kiedy człowiek otrzymuje łaskę Guru?" A ja zawsze odpowiadam: 

"Dopiero wówczas, kiedy uczeń udzieli swojej łaski Guru, Guru może 
obdarzyć swoją łaską ucznia". 

Jeżeli uczeń nie darzy Guru życzliwością, jak Guru może udzielić 
swojego błogosławieństwa? Jeżeli łaska istnieje w uczniu, przyciąga 

ona łaskę Guru. Ale jeżeli ktoś nie ma nastawienia ucznia, nauki Guru 
nie mogą zapuścić korzeni. 

Pewnego razu uczeń udał się do wielkiego Guru sufickiego, Dho`l-
Nuna i poprosił go o nauki. 

* Możesz pobyć ze mną przez kilka dni? - spytał Guru. 
* Nie mam czasu - odparł uczeń. - Chcę nauk natychmiast. Proszę, 

udziel mi ich teraz. 
* Bardzo dobrze - rzekł Dho`l-Nun. - Za rzeką mieszka wielki święty. 

Udaj się do niego, a on udzieli ci nauk. 
Wręczył uczniowi małe pudełko i dodał: 

* Zabierz to pudełko dla świętego i powiedz mu, że przybywasz ode 
mnie. Ale pamiętaj, opiekuj się dobrze tym pudełkiem i jego 

zawartością. 

Uczeń wziął pudełko i poszedł w stronę rzeki. W połowie drogi 

usłyszał, że w pudełku coś piszczy. Kiedy dotarł do rzeki, ciekawość 
wzięła w nim górę, otworzył więc pudełko i zajrzał do środka. Z 

pudełka wyskoczyła myszka i uciekła. Uczeń zrozumiał, że nie uda 
mu się schwytać myszki, zamknął więc pudełko i udał się w dalszą 

drogę. Kiedy dotarł do domu świętego, wręczył mu pudełko i 
oświadczył: 

* Przysyła mnie do ciebie Dho'1-Nun. Powiedział, że udzielisz mi 
nauk. 

Święty otworzył pudełko i zajrzał do środka. 
* Czy nie było czegoś w tym pudełku? - zapytał. 

* Tak - odparł uczeń. - Była w nim mysz, ale po drodze otworzyłem 
pudełko i mysz uciekła. 

* Co ci powiedział Dho'I-Nun? - zapytał święty. - Czyż nie kazał ci 
opiekować się pudełkiem? Czy powiedział ci, że masz je otworzyć i 

zajrzeć do środka? Jeżeli nie potrafisz nawet zaopiekować się małą 
myszką, jak będziesz mógł zaopiekować się tymi wspaniałymi 

naukami? Wynoś się! 
Udanie się do Guru to nie jest pójście do pizzerii, gdzie możesz 

zamówić pizzę i spodziewać się, że otrzymasz ją w dziesięć minut. 
Żeby otrzymać Siakti Guru oraz sprawić, aby się rozwinęła, uczeń 

musi z wiarą praktykować sadhanę. Jeżeli posiada niezachwianą 
wiarę, kiedy Guru przekazuje mu swoją Siakti i jeżeli wiernie kroczy 

ścieżką wytyczoną przez Guru, jego ogień wewnętrzny zostanie 
rozniecony i rozpali się. 

Ale jeżeli uczeń nie przyjmie nauk Guru z niezachwianą wiarą, jeżeli 
nie podejmie wysiłku, aby kroczyć ścieżką wskazaną przez Guru, nie 

otrzyma on w pełni błogosławieństwa Guru. Dlatego mówi się, że 
Guru jest tym, kto pokazuje właściwą drogę, a uczeń jest tym, kto po 

tej drodze kroczy. Jeżeli obaj zejdą się razem, Bóg odsłoni Siebie. 
 

JAK ŻYĆ Z GURU 
Czy mógłbyś się z nami podzielić niektórymi doświadczeniami 

sadhany z twoim Guru, Bhagawanem Nitjanandą? 
Bhagawan Nitjananda bardzo mi pomógł w mojej sadhanie. Pomocny 

był zwłaszcza w zniszczeniu mojego ego. Byłem kimś w rodzaju 
półuczonego. Przeczytałem wiele książek i miałem pewną wiedzę o 

pismach świętych. Byłem więc dumny z tej wiedzy. Ponadto nosiłem 
szaty sannjasina i zawsze odgrywałem tę rolę. Mój Guru musiał zadać 

sobie wiele trudu, żeby mnie sprowadzić na właściwą drogę. Ale 
dokonał tego. Miał swoje własne sposoby wystawiania mnie na próbę. 

Czasami pozwalał mi zbliżyć się do siebie, a czasami nie. Wierni 
znosili mu góry słodyczy i owoców, które on później rozdzielał jako 

prasad. Ustawiałem się w kolejce ludzi oczekujących na prasad, ale 
czasami, kiedy mnie zobaczył, zabierał owoc i mówił: 

* Nie, nie dla ciebie. 
Robił to w obecności wszystkich tych ludzi, ale ja nie uciekałem z 

uczuciem, że mnie obraził. Zachowywałem spokój, myśląc sobie: 
"Jeżeli coś dostaję, to dobrze, a jeżeli nic nie dostaję, to również 

dobrze". Z takim nastawieniem spędziłem wiele lat z moim Guru. 
Pewnego dnia wezwał mnie do siebie i powiedział: "Idź do Suki". 

Udałem się więc do wioski Suki i tam uprawiałem pod drzewem moją 
sadhanę, a dzięki jego łasce osiągnąłem wszystko. 

Czasami, kiedy przychodziłem go odwiedzić, nagle zaczynał żartować 
na mój temat w obecności kilku innych osób. Nawet kiedy Guru 

przekomarza się z uczniem, w rzeczywistości chwali go. Przekomarza 
się z uczniem tylko po to, żeby nad nim pracować. Czasami mój Guru 

opowiadał ludziom o wszystkich moich wadach. Robił to, żebym 
nauczył się znosić krytykę. 

Im więcej mój Guru wystawiał mnie na próbę, tym większe postępy 
czyniłem w swojej sadhanie. Niezależnie od tego, ilu próbom mnie 

poddawał, nie zacząłem doszukiwać się w nim wad. Zamiast tego 
szukałem wad w sobie. Zapytywałem siebie: "Czego mi brakuje? 

Jakie są moje niedociągnięcia?" 

Uczeń musi mieć ogromną wytrzymałość, żeby żyć z Guru przez 

dłuższy czas. Dzisiaj ludzie poznają Guru rano, a wieczorem myślą, 
że sami stali się Guru. Jednak nie na tym polega związek pomiędzy 

Guru a uczniem. Zanim Guru uczyni ze swego ucznia Guru, poddaje 
go rozlicznym próbom. Dopóki uczeń nie pozbędzie się wszystkich 

złych cech i nie nabędzie dobrych, dopóki nie wyrobi w sobie 
samokontroli, Guru będzie nad nim pracował. Tylko Guru wie, jak 

pracować nad swoim uczniem. Dlatego trudno jest żyć z Guru, ale 
jeżeli uczniowi się to uda, sam stanie się taki, jak Guru. 

 
DOSKONAŁOŚĆ WYPEŁNIA CIĘ CAŁKOWICIE 

Po dziewięciu latach sadhany z Bhagawanem Nitjanandą, skąd 
wiedziałeś, że osiągnąłeś poziom realizacji? 

Każdy wie, w jakim znajduje się stanie. Kiedy ktoś jest niespełniony, 
zdaje sobie z tego sprawę. Tak samo, przy pomocy tego samego 

rozumu odkrywa, że stał się doskonały. 
Czy doskonałość przyszła w jednej chwili, czy też zaczynałeś zdawać 

sobie z niej sprawę stopniowo? 
Stanu doskonałości doświadcza się natychmiast i nagle. Potem 

praktykuje się przez jakiś czas sadhanę, dopóki nie nastąpi całkowite 
ugruntowanie się w tym stanie.  

Nie potrzebowałeś więc aby Bhagawan Nitjananda powiedział ci, że 
przeszedłeś to doświadczenie? To było coś, co rozpoznałeś we 

wnętrzu swojej istoty? 
Tego doświadcza się wewnątrz. 

Jakim człowiekiem był Bhagawan Nitjananda? Wiem, że miał swego 
Guru, ale czy urodził się w stanie jogi? 

Tak, urodził się Siddhą. 
Jaki charakter miało przebywanie z nim? Jakimi cechami się 

odznacza? 
Znajdował się w bardzo dziwnym stanie, co możesz stwierdzić 

patrząc na jego fotografie. Był awadhutem, człowiekiem nie 
uznającym żadnych konwenansów. Był całkowicie wolny od trosk i 

zawsze znajdował się w stanie uniesienia. Jego oczy były pełne 
ekstazy, jego ciało przepełnione było ekstazą. Mówił bardzo mało, a 

kiedy już przemówił, jego słowa były tak dziwne, że trudno było je 
zrozumieć. 

Przekroczył umysł, ale nie stał się przez to zobojętniały. Zdawał sobie 
sprawę ze wszystkiego. Znał każdego z tysięcy ludzi, którzy go 

odwiedzali. Wiedział o wszystkim, co dzieje się na świecie. Znał 
przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Pomimo to zachowywał się 

tak, jakby o niczym nie wiedział. 
Miał wizję równości. Nie uważał nikogo za nieczystego, niskiego czy 

głupiego, ale nie uważał też nikogo za czystego, wzniosłego, czy 
inteligentnego. W niczym nie widział dobra ani zła. jeżeli ktoś 

podchodził do niego z pokorą, rozmawiał z nim otwarcie i dawał mu 
pouczenie. Ale jeżeli przyszedł do niego ktoś, kto był dumny ze 

swojej wiedzy albo bogactwa, zamykał oczy, odwracał się i nie mówił 
nic. 

Nic na świecie nie pociągało go. Ludzie przynosili mu wiele różnych 
rzeczy, ale on nigdy się nimi nie interesował. Atmosfera wokół niego 

zawsze przesycona była spokojem. 
Tysiące ludzi siadywało z nim i tylko patrząc na niego czuli w sobie 

jego obecność i doświadczali spontanicznej wiedzy. Nauczał, nie 
mówiąc nic. Budził Siakti wewnętrzną, nie dotykając nikogo. Nie 

odpowiadając werbalnie na pytania ludzi, dawał im odpowiedzi, 
jakich potrzebowali. Nie wygłaszając odczytów, obdarzał 

znajomością Prawdy. 
Istota taka, jak mój Guru, nie musi wygłaszać wykładów. W każdym 

razie, nie można osiągnąć Prawdy dzięki wykładom. Pisma święte, 
książki i wykłady są jak mapy drogowe, które wskazują drogę do 

Prawdy. Ale żeby tej Prawdy doświadczyć, żeby osiągnąć 
doskonałość, potrzebna jest łaska Guru. Dzięki swojej mocy Guru 

czyni swego ucznia doskonałym. 

Skoro Bhagawan Nitjananda posiadał tę doskonałość od urodzenia, 

wydaje się, że nie musiał się nigdy zdać na innego Siddhę, żeby coś 
osiągnąć. Czy to znaczy, że zapoczątkował on nową linię tradycji 

Siddha, albo może stworzył ogromną falę nowej łaski? 
To nie była nowa fala. Nitjananda kontynuował tradycję linii Siddha. 

Pan Kriszna i Pan Rama byli obaj wcieleniami boskimi, ale musieli 
otrzymać nauki od Guru. Nitjananda również pobierał nauki u Guru, 

chociaż urodził się Siddhą. 
Co czułeś, kiedy otrzymałeś od Nitjanandy Siaktipat po dwudziestu 

czterech latach wędrówek po Indiach? 
Poprzez boski Siaktipat rozumienie danej osoby całkowicie się 

zmienia. Istnieje dwadzieścia siedem sposobów otrzymania Siakti. 
Człowiek musi mieć dużą siłę, żeby znieść wyższy stopień Siaktipatu. 

Kiedy otrzymałem Siaktipat, doświadczyłem najwyższej Prawdy. 
Miałem poczucie "jestem Absolutem". Kiedy książę śpi, może mu się 

śnić, że jest żebrakiem, ale kiedy się budzi, przypomina sobie, że w 
rzeczywistości jest księciem. Takie właśnie było moje pierwsze 

doświadczenie. Potem praktykowałem sadhanę przez długi czas, aż 
wreszcie ustanowiłem się w tym doświadczeniu. 

Kiedy zobaczyłeś Nitjanandę po raz pierwszy, czy dostrzegłeś w nim 
coś niezwykłego, czy też potrafił on ukryć swoją moc, tak że 

rozpoznałeś jego wielkość dopiero wtedy, kiedy przekazał ci Siakti? 
Znałem go od dawna i wiedziałem, że jest wielkim świętym. Chociaż 

poznałem go, kiedy miałem piętnaście lat, Siaktipatu udzielił mi 
znacznie później. Guru czeka, aż uczeń potrafi poradzić sobie z 

Siakti. Wtedy, w odpowiednim czasie, daje to, co ma do dania, a 
uczeń staje się doskonały. Nitjananda czekał więc, aż byłem 

całkowicie gotowy. Zwykle kiedy ktoś przebywa w towarzystwie 
wielkiego Guru, automatycznie z czasem staje się gotowy. 

Tak więc przez lata twoich wędrówek po Indiach czułeś, że w jakimś 
głębszym sensie on jest z tobą? 

Tak. Od chwili, kiedy go poznałem, bardzo go pokochałem. Nawet w 
trakcie swoich wędrówek od czasu do czasu odwiedzałem go. 

Jak to było, kiedy jako piętnastoletni chłopiec po raz pierwszy go 
ujrzałeś? 

W chwili, kiedy go zobaczyłem, wiedziałem już, że jest wielkim 
mędrcem. Pokładałem w nim całkowitą wiarę. 

Gdzie odbyło się to pierwsze spotkanie? 
Odwiedził moją szkołę. Kochał dzieci. Kiedy przechodził koło szkoły, 

wszystkie dzieci biegły za nim i towarzyszyły mu przez jakiś czas. 
Jak wtedy wyglądał? 

Nosił tylko przepaskę na biodrach. W tamtych czasach wielu ludzi 
chodziło za nim krok w krok, nigdy więc nie pozostawał dłużej w 

jednym miejscu. Nigdy nawet nie siadał, stale tylko wędrował i 
wędrował. Czasami wspinał się na gałąź drzewa, a kiedy na dole 

gromadziły się tłumy, rzucał w nie liśćmi. Ludzie zbierali te liście i 
używali ich jako lekarstwa. 

Po osiągnięciu stanu doskonałości, pozostałeś jeszcze z Nitjanandą 
przez pięć lat, dopóki nie opuścił swego ciała. Czy w tym czasie 

przeszedłeś jakieś dalsze zmiany? 
Kiedy raz osiągnie się stan doskonałości, ten stan nie ulega zmianie. 

Uczucie jedności z Guru pozostaje na zawsze. Chociaż ukończyłem 
swoją sadhanę, wiedziałem, że Nitjananda jest moim Guru i 

uważałem siebie jedynie za jego ucznia. Prowadziłem bardzo proste 
życie. Zachowywałem się jak zwykły uczeń. Nie udzielałem żadnych 

nauk. Zacząłem to robić dopiero po tym, kiedy mój Guru opuścił 
ciało. Na dzień przed tym wezwał mnie do siebie. Gładził mnie po 

głowie przez dłuższy czas. Potem włożył rękę do moich ust i 
przekazał mi coś. 

Skoro byłeś już doskonały, co ci takiego dał? 
Kiedy umiera bogacz, przygotowuje testament stwierdzający, że jego 

dorobek ma być przekazany synowi. Tak samo Guru posiada schedę, 
która jest przekazywana z pokolenia na pokolenie i zwykle, kiedy ma 

opuścić ciało, przekazuje ją swemu uczniowi. 

Tak więc można powiedzieć, że jesteś skarbnicą zawierającą całą moc 

Nitjanandy, jak również swoją własną. 
Obie Siakti są jednym i tym samym. 

Czy Guru przekazuje ten ostatni dar swemu głównemu spadkobiercy, 
czy kilku uczniom? 

Wielu obdarza doskonałością, ale ostateczną schedę przekazuje tylko 
jednemu. 

Czy zechciałbyś opisać, jakie miałeś uczucie, kiedy ten skarb został ci 
powierzony? 

Nie ma słów do opisania tego doświadczenia. Żeby to zrozumieć, 
musiałbyś żyć ze mną i nauczyć się języka, który może to opisać. W 

tym języku panuje jedynie milczenie. Doświadczasz doskonałości, 
kiedy już jesteś doskonały i zatracasz się w tej doskonałości. 

Doskonałość wypełnia cię całkowicie. Doświadczasz stanu, w którym 
przenikasz wszystko, a twoje poczucie odrębności zostaje zniszczone. 

Czy Bhagawan Nitjananda dawał ci kiedykolwiek do zrozumienia, że 
będziesz narzędziem, dzięki któremu tradycja Siaktipatu 

rozprzestrzeni się w tylu krajach? 
Tak, powiedział mi to w przeddzień opuszczenia ciała. 

Co dokładnie powiedział? 
Oznajmił: "Pewnego dnia ujrzy cię cały świat". Niektóre inne sprawy, 

o których mi mówił, są wielką tajemnicą. Takie rzeczy odkrywa się 
uczniowi dopiero ostatniego dnia. 

Znów odnoszę wrażenie, że w Bhagawanie Nitjanandzie było coś 
niezwykłego. Przecież tradycja Siddha istnieje w Indiach od wieków, 

ale on był chyba pierwszym, który umożliwił rozprzestrzenienie się jej 
po całym świecie. 

Taki czas kiedyś nadchodzi. 
 

 
 

RELIGIA JAŹNI 
 

Dlaczego szukasz Go 
jedynie w kościołach lub w meczetach? 

Czyż nie widzisz Jego dzieła? 
Czy jest takie miejsce, gdzie Go nie ma? 

Cały wszechświat przez Niego stworzony 
głosi opowieść o Nim. 

 
Sarmad 

 
BÓG, KTÓRY ISTNIEJE WE WSZYSTKIM 

Wszyscy powinni się nauczyć, jak odnosić się do innych ludzi z 
miłością i szacunkiem. To jest prawdziwa modlitwa i prawdziwa 

religia. Jeżeli religia nie naucza miłości, szacunku i życzliwości dla 
innych, nie może być religią człowieczeństwa. 

Pewnego razu, kiedy wielki święty Abu ben Adam medytował, jego 
pokój nagle napełnił się światłem. Ze światłości wyłoniła się 

niebiańska nimfa, trzymająca księgę w złotej oprawie. Otworzyła 
księgę i powiedziała: 

* W tej księdze zapisuję imiona wszystkich ludzi, którzy wyznają 
prawdziwą religię. 

* Nie wyznaję żadnej określonej religii - odparł Abu ben Adam. - 
Medytuję jedynie z poczuciem, że wszystko jest Jaźnią. Kiedy patrzę 

na swoich bliźnich, uważam ich za płomienie jednej, boskiej Istoty i o 
sobie również myślę w ten sam sposób. 

Nimfa zniknęła. Następnego dnia, kiedy Abu ben Adam medytował, 
pojawiła się w tej samej światłości. Ponownie pokazała mu księgę, a 

on zobaczył, że widnieje w niej tylko jego własne imię. 
Abu ben Adam właściwie rozumiał religię. Upaniszady powiadają, że 

dla wszystkich na tym świecie istnieje jeden Bóg. Bóg nie mieszka w 
siódmym niebie, ani nie przebywa jedynie w świątyni, w meczecie, 

czy w miejscu, gdzie bigoci, którzy zapomnieli o prawdziwej istocie 

religii, wyznają nauki tej czy innej sekty. Bóg jest jeden dla 

wszystkich. Przebywa wśród wszystkich grup, we wszystkich 
świątyniach, meczetach i kościołach. Chociaż obecny jest wszędzie, 

zamieszkuje zwłaszcza serce ludzkie. Serce jest niebiańską świątynią 
Boga. 

Istnieje wiele religii i każda jest dobra na swój sposób. Ilu jednak jest 
Bogów, którzy udzielają łaski wyznawcom wszystkich tych religii? 

Czy Bóg jest Hindusem? Czy jest chrześcijaninem? Czy jest Żydem? 
Czy jest muzułmaninem? Czy jest buddystą? Czy jest czarny? Czy 

jest biały? Czy jest czerwony? Do kogo należy Bóg? Ludzie zwracają 
się do Niego na wiele różnych sposobów. Hindusi nazywają Go 

"Ramą", a chrześcijanie "Bogiem". Dla muzułmanów jest 
"Allachem", a dla wyznawców zoroastryzmu "Ahura Mazdą". 

Chociaż posiada wiele imion, jest Jeden. Dlatego powinniśmy się 
nauczyć, jak kultywować poczucie powszechnego braterstwa. Nie 

powinniśmy wyznawać jakiejś religii po to, żeby zabijać się 
nawzajem na tle różnic. Wszystkie kraje, wszystkie języki, wszystkie 

rasy, wszystkie religie należą do Niego. On istnieje we wszystkich 
religiach, ale to nie On je stworzył. Gdyby to zrobił, nie moglibyśmy 

nazywać Go Bogiem, musielibyśmy nazwać Go politykiem. Po cóż 
Bóg miałby stworzyć tyle religii i sprawić, aby ludzie zwalczali się 

nawzajem? To my sami nakreśliliśmy religijne linie podziału. 
Wielki święty suficki Dżalalu'd-Din Rumi miał czterech uczniów, 

którzy pochodzili z czterech różnych krajów. Kiedyś opowiedział im 
następującą historię: Pers, Turek, Grek i Arab udali się na 

pielgrzymkę. Ktoś dał im pięć rupii i powiedział, żeby kupili sobie 
coś na śniadanie. Pers oświadczył: 

* Za te pieniądze kupię angur i pożywimy się trochę. 
Turek na to: 

* Nie, ja lubię uzum. 
Grek powiedział: 

* Chcę kupić tylko i wyłącznie stafyllia. 
A Arab: 

* Ja chcę kupić inab! 
Czterej podróżni zaczęli się kłócić. W końcu nadszedł jakiś mądry 

człowiek i zapytał, o co się tak kłócą. Kiedy opowiedzieli mu o 
wszystkim, mądry człowiek rzekł: 

* Dajcie mi pieniądze, a kupię wam wszystkie te rzeczy. 
Poszedł na targ i przyniósł trochę winogron. 

* Mój angur! - powiedział Pers. 
* Mój uzum! - powiedział Turek. 

* Moje stafyllia! - powiedział Grek. 
* Mój inab! - powiedział Arab. 

Ci mężczyźni kłócili się ze sobą z powodu różnic językowych. 
Większość religijnych ludzi zwalcza się z tych samych powodów. 

Zamiast więc darzyć ślepą wiarą jedną tylko religię, powinniśmy 
zrozumieć, że Bóg jest jeden i ten sam we wszystkich religiach. To, 

co wy nazywacie wodą, w hindi nazywa się pani, a przecież jest to 
jedna i ta sama substancja. Tak samo istnieje tylko jedna Prawda. 

Swami Ramakriszna próbował każdej ścieżki religijnej, a wszystkie 
one doprowadziły go do tego samego Boga. Przez pewien czas 

wyznawał sufizm i sprawił, że odsłoniło się w nim światło Allacha. 
Potem wyznawał chrześcijaństwo i w swoim sercu zobaczył boskość 

Jezusa. Czcił Krisznę i w Krisznie odnalazł tę samą Prawdę. Był 
prawdziwym znawcą religii i dlatego rozumiał, że sama religia nie jest 

Bogiem, a jedynie prowadzi do Boga. W hindi słowo religia 
dosłownie znaczy droga albo ścieżka. Istnieje wiele dróg i wszystkie 

są dobre. Ale drogi kończą się tam, gdzie ukazuje się świątynia. Nie 
mają już wtedy znaczenia. Jeżeli tracimy cały czas na kłótnie w 

sprawie dróg, nigdy nie dotrzemy do świątyni. W prawdziwej 
siedzibie Boga istnieje tylko Bóg, a On jest całkowicie czysty i bez 

formy. Ludzie, którzy wierzą w Ramę, mogą wejść do tego królestwa 
dopiero wtedy, kiedy wyrzekną się uczucia, że należą do Ramy. 

Ludzie, którzy wierzą w Krisznę czy Jezusa, mogą wejść tam dopiero 

wtedy, kiedy wyrzekną się uczucia, że należą do Kriszny czy Jezusa. 

Żadna kasta, religia, tradycja ani sekta nie może dosięgnąć tej 
siedziby Boga. Kiedy człowiek dociera tam, jest jak rzeka 

rozpływająca się w oceanie. Staje się jednym z wszechprzenikającym 
Absolutem. 

Z powodu naszej niewiedzy i niewłaściwego rozumienia, 
zapomnieliśmy o naszej prawdziwej Jaźni i staliśmy się jednostkami 

ludzkimi. Zaczęliśmy wierzyć, że mamy skórę określonego koloru i że 
należymy do określonej klasy. Podobnie sądzimy, że należymy do 

określonej religii. W życiu świeckim mówimy: "To jest moja żona, 
czy mąż. To są moje dzieci. To jest mój dom. To są moje koty". Tak 

samo mówimy: "To jest moja religia". Stajemy się wtedy związani 
nakazami tej religii i myślimy: "Tam nie wolno mi się udać. Tego nie 

wolno mi jeść". Jeżeli nie rozumiemy religii we właściwy sposób, 
kończy się na tym, że wyznajemy ślepo jedną religię i czujemy 

wrogość wobec wszystkich innych wyznań. Zamiast posługiwać się 
naszą religią tak, aby podsycała miłość i przyjazne uczucia, używamy 

jej jako zachęty do wrogości, złej woli i hołdowania przekonaniu o 
różnicach między ludźmi. 

W rzeczywistości jednak, jeżeli wyznajemy religię Boga, nie istnieje 
nic, co moglibyśmy przyjmować albo odrzucać, ponieważ religia 

Boga jest religią wszystkich ludzi. Pewnego dnia król Akbar zapytał 
swego pierwszego ministra, Birbala: 

* Kto jest potężniejszy, ja czy Bóg? 
Birbal był bardzo sprytny. Bez chwili wahania odpowiedział: 

* Ty, Wasza Wysokość. 
Chociaż królowi bardzo to pochlebiało, zapytał: 

* Jak to możliwe? 
* O, Wasza Wysokość, jeżeli nie życzysz sobie przyjąć kogoś, możesz 

go bardzo łatwo wygnać ze swojego królestwa. Jak jednak Bóg może 
wygnać kogoś ze swojego królestwa? Dokąd może go wysłać? 

Większość religijnych osób przypomina Akbara: akceptują tylko tych, 
którzy wyznają ich własną religię i odtrącają wszystkich innych. 

Jeżeli jednak jakaś religia wyklucza kogokolwiek, to nie jest to religia 
Boga. Bóg przenika wszystko, kogo więc Bóg może odrzucić? 

Nie należę do żadnej religii. Bóg akceptuje każdego i każda religia do 
Niego należy, tak więc również i ja akceptuję wszystkie religie i 

wszystkich ludzi. Ponieważ czczę Boga, czczę również ludzkość. 
Tam, gdzie nie ma człowieczeństwa, nie ma Boga. Zanim zaczynam 

wygłaszać wykład, zawsze skłaniam przed wszystkimi głowę i mówię: 
"Witam was wszystkich całym sercem, z wielkim szacunkiem i 

miłością". Robię to nie po to, żeby sprawić ludziom przyjemność albo 
im pochlebiać, robię to ze świadomością, że Bóg mieszka w każdej 

istocie ludzkiej. Wierzę w to absolutnie, nie z powodu ślepej wiary, 
ale w rezultacie mojego bezpośredniego doświadczenia. 

Po dłuższym okresie medytacji i włożeniu w to dużego wysiłku, 
doświadczyłem Go w sobie dzięki łasce mojego Guru. Wy również, 

kiedy osiągniecie Boga, odkryjecie Go w swoim sercu. Kiedy już 
zobaczycie Go w sobie, dostrzeżecie Go również we wszystkich 

innych ludziach, a wtedy zrozumiecie, dlaczego prawdziwa religia 
polega na odnoszeniu się z miłością do drugiego człowieka. 

 
SYNOWIE BOGA 

Chrześcijaństwo naucza, że nikt nie może osiągnąć Boga inaczej, niż 
przez Jego Syna Jezusa Chrystusa. Jak więc chrześcijanie mogą 

poradzić sobie z ideą, że do Prawdy wiedzie wiele dróg? Jest to dla 
mnie źródłem ogromnego konfliktu wewnętrznego. 

Gdybyś spojrzał na wszystkich, którzy osiągnęli Prawdę, jako na 
synów Boga, nie odczuwałbyś tego w ten sposób. W Bhagawad Gicie 

Pan mówi, że manifestuje się On od czasu do czasu, aby podnieść 
ludzkość na duchu. Nie ma więc tu powodu do konfliktu. Niech twoje 

serce przepełnione będzie miłością do Boga i bądź wdzięczny 
każdemu, kto naucza prawdy o Bogu. Postępując w ten sposób, z 

pewnością Go znajdziesz. 

Nie mam wątpliwości, że Bóg kroczy wieloma ścieżkami i że miał 

wielu synów. Oprócz Jezusa, wielu świętych należących do różnych 
tradycji osiągnęło jedność z Bogiem. Święci suficcy, jak Szams-i-

Tabriz i Mansur Mastana oraz wyznawcy hinduizmu, jak Tukaram i 
Dźnaneśwar, osiągnęli Najwyższego. Dwór Boga jest otwarty dla 

wszystkich. 
Wiele grup religijnych twierdzi, że ich ścieżka jest jedyną drogą do 

Prawdy. Niektórzy ludzie twierdzą, że nie można zostać zbawionym, 
jeżeli nie wierzy się w Krisznę. Niektórzy muzułmanie twierdzą, że 

nie można osiągnąć zbawienia, jeżeli nie wierzy się w Koran. 
Niektórzy chrześcijanie twierdzą, że nie można dostąpić zbawienia, 

jeżeli nie jest się wyznawcą Chrystusa. Wyznawcy innych religii 
uważają podobnie. Bóg jednak nigdy nie zawarł układu z żadną z tych 

religii. Wszystkie religie powstały stosunkowo niedawno, tymczasem 
Bóg istnieje od początku czasu. Nie podpisałby kontraktu z 

założycielem jakiejś religii, powiadając: "Jesteś moim wyłącznym 
sprzedawcą". Znaczenie religii polega na tym, że skłania ona do 

zwrócenia się do wewnątrz, a nie na przekonaniu niektórych jej 
członków, że jest lepsza od innych religii. 

 
DLACZEGO RELIGIA NIE ZMIENIŁA ŚWIATA 

Twoje przesłanie nie jest niczym nowym. Inni nauczyciele, tacy jak 
Mojżesz i Chrystus, mówili to samo, a pomimo to wydaje się, że świat 

wiele się nie zmienił. Czy w ludziach jest coś takiego, co powoduje, 
że nie potrafią zrozumieć kierowanych do nich przesłań? 

Większość ludzi, którzy namawiają innych do wyznawania jakiejś 
religii, sama jej nie praktykuje. Zamiast tego prowokują oni waśnie w 

imię religii. Nigdy nie słyszałem, aby Jezus mówił swoim wiernym, że 
mają nienawidzić ludzi innych wyznań. Nie słyszałem również, aby 

Mojżesz mówił Żydom, iż mają krzywo patrzeć na innych. Jezus 
powiedział: "Królestwo Boże jest w was". Kiedy Mojżesz zapytał 

Boga, co powinien powiedzieć o Nim ludziom, Bóg rzekł: "Powiedz 
im, że Jam jest Który jest". Kto jednak przyjął te nauki? Jeżeli Żyd 

zapamiętał naukę "Jam jest Który jest", to jest on prawdziwym 
Żydem. Jeżeli chrześcijanin zrozumiał zdanie "Królestwo Boże jest w 

was", nie pozostawia to miejsca na jakiekolwiek konflikty. Jeżeli 
Hindus zdał sobie sprawę z prawdziwości stwierdzenia "Jestem Tym", 

to nie ma już powodu, żeby zwalczać innych. Tylko kiedy ludzie 
zapominają o równości, rozwijają w sobie uczucia zniewolenia i 

niechęci. Ludzie powinni wyznawać religię jedności, a wtedy będą 
traktować z miłością każdego. Takiej właśnie religii potrzebuje świat. 

 
MODLITWA I MEDYTACJA 

Jaka jest różnica pomiędzy modlitwą a medytacją? 
Medytacja jest ostatnim etapem modlitwy. Kiedy nieustannie modlisz 

się do Boga, w końcu Bóg pochłania cię całkowicie. Nazywa się to 
medytacją. 

 
ZŁUDA TEOLOGII 

Był sobie w Delhi gorliwy uczeń imieniem Bullah Szach. Przez 
czterdzieści lat studiował wiele religii i kierunków filozoficznych. 

Otrzymał inicjację od każdego napotkanego nauczyciela. Pomimo to 
nie czynił żadnych postępów. Jedyne, co osiągnął, to umysł pełen 

wątpliwości i głowę przeładowaną wiedzą, zaczerpniętą z tak wielu 
pism świętych i od tak wielu nauczycieli. W końcu jego głowa stała 

się tak ciężka od wiedzy, że nie mógł jej prosto utrzymać. Pewnego 
dnia przyjaciel spytał go, co mu dolega. 

* O przyjacielu - rzekł Bullah Szach - jak mogę ci opisać swój stan? 
Noszę na sobie taki ciężar i nie potrafię się go pozbyć. 

Przyjaciel powiedział: 
* Znam kogoś, kto może ci pomóc - i zaprowadził Bullah Szacha do 

wielkiego Siddhy, Inajata Szacha. 
* Panie - rzekł przyjaciel - oto człowiek, który studiował wszystkie 

kierunki filozoficzne i który dźwiga ogromny ciężar wiedzy na swojej 

głowie. Gdybyś mógł mu pomóc w pozbyciu się części tej wiedzy, 

byłby ci bardzo wdzięczny. 
* Dobrze - powiedział Mistrz do Bullah Szacha. - Zostaw gdzieś 

swoją pakę książek i pobądź ze mną przez jakiś czas. 
Bullah Szach został więc u wielkiego Siddhy, a po kilku dniach Inajat 

Szach dotknął go i szepnął mu coś do ucha. W tym momencie z 
Bullah Szacha spadł cały ciężar. Był on bardzo dojrzałym uczniem, 

tak więc jego świadomość natychmiast zwróciła się w głąb i zanurzył 
się w Jaźni. 

Kiedy powrócił do domu, wyrzucił wszystkie książki i zaczął 
opowiadać każdej napotkanej osobie, że spokój i szczęśliwość 

znajdują się we wnętrzu człowieka, a nie w książkach, świątyniach, 
czy meczetach. 

* Nie można znaleźć Boga w pismach świętych, czy w świętych 
miejscach - mówił. - Nie zawracajcie sobie tym głowy. Po prostu 

zwróćcie się w głąb, a znajdziecie Boga. 
Kiedy ortodoksyjni nauczyciele usłyszeli, co rozpowiada Bullah 

Szach, wszyscy zwrócili się przeciwko niemu. Zwołali wielkie 
zgromadzenie i wezwali go, aby się stawił. 

* Bullah Szachu - oświadczyli - przemawiasz przeciwko religii. 
Popełniłeś wielki grzech. 

* Jeżeli popełniłem grzech, z pewnością powinienem odczuwać 
cierpienie - odparł Bullah Szach. - Ale zamiast cierpienia odczuwam 

radość i opuściły mnie wszelkie udręki. Jeżeli popełniłem grzech, jaką 
przewidujecie dla mnie karę? 

* Za popełnienie herezji napiętnujemy twoje ciało rozpalonym 
żelazem - powiedzieli kapłani. - Nie ma grzechu gorszego od herezji. 

* Zgodzę się na tę karę, ale pozwólcie, że najpierw o coś was 
zapytam. Powiedzmy, że nauczyciel religii powiedziałby nic nie 

podejrzewającemu człowiekowi, iż przestrzegając pewnych praktyk 
może coś osiągnąć jutro albo za rok albo za dziesięć lat i tak 

przeminęłoby czterdzieści lat, a biedny uczeń nic by nie uzyskał od 
swego nauczyciela. Jaką karę wymierzylibyście takiemu 

nauczycielowi? 
* To byłby okropny grzech! - powiedzieli kapłani. 

* Gdyby ktoś, kto nie ma nic do zaoferowania, zmuszał innych, aby 
trudzili się na darmo, powinno się napiętnować żelazem jego ciało w 

dwudziestu miejscach. 
* Czy wszyscy się z tym zgadzacie? - zapytał Bullah Szach. 

* Tak - odparli kapłani. 
* Wy wszyscy oszukiwaliście mnie przez czterdzieści lat. 

Zmuszaliście mnie do studiowania różnych pism świętych, do 
praktykowania różnych technik i rytuałów, a jednak nic mi to nie 

dało. Tak więc to was należy napiętnować rozpalonym żelazem, a nie 
mnie! 

 
LUDZIE, KTÓRZY RYSOWALI KOŁA 

Pewnego razu jogin, kapłan i szejk Nasruddin rozmawiali o Bogu. W 
jakimś momencie zadali sobie nawzajem pytanie: 

* Co ofiarowujesz Bogu każdego miesiąca? 
Jogin narysował koło na ziemi i powiedział: 

* Wszystko, co zarobię, rzucam do góry. To, co spada wewnątrz koła, 
jest dla Boga, a to, co spada na zewnątrz, jest dla mnie. 

Kapłan również narysował koło. 
* Wszystko, co zarobię, rzucam do góry - powiedział. - To, co spada 

wewnątrz koła, jest dla mnie, a to, co spada na zewnątrz, jest dla 
Boga. 

Nasruddin powiedział: 
* No cóż, ja nie robię ani tak, ani tak. Rzucam wszystko do góry i 

mówię: O Boże, weź sobie to, czego pragniesz! A potem to, co spada 
na ziemię, biorę dla siebie. 

Wiele religijnych osób przypomina Nasruddina. Sądzą, że oddają 
wszystko Bogu, ale w rzeczywistości zachowują wszystko dla siebie. 

 

WCIELENIE BOGA 

Czy Chrystus był Bogiem wcielonym? Jaka jest różnica między tobą a 
Chrystusem? 

Chrystus był Bogiem wcielonym, Mahomet był Bogiem wcielonym, 
Budda był Bogiem wcielonym, ty i ja jesteśmy Bogiem wcielonym. 

Każdy, kto narodził się z Prawdy, jest Bogiem wcielonym. Wszyscy 
pochodzimy od tego samego światła. Jezus był Bogiem wcielonym w 

wyjątkowy sposób, ponieważ zrealizował swoją jedność z Nim. 
Charakteryzuje to wszystkich wielkich świętych. Niemniej jednak 

każdy jest zrodzony z Boga i każdy jest wcieleniem Boga. 
 

NIE MA JUŻ RÓL DO ODGRYWANIA 
Na czym polega nasza rola w kosmosie? W jaki sposób jesteśmy 

użyteczni dla Boga? 
To nie jest kwestia bycia użytecznym dla Boga. Kiedy człowiek 

zwraca się w głąb siebie i realizuje własną Jaźń, staje się Bogiem. 
Kiedy już osiągnie samorealizację, jedyna rola, jaka mu pozostaje, to 

zaangażowanie się w dzieło Boże, pozostawanie w mądrości Boga, 
nauczanie innych o Bogu i przywracanie Bogu dusz, które są od niego 

odłączone. 
 

BÓG TAKI, JAKI JEST 
Czy uważasz Boga za bóstwo osobowe, czy za wyższą Świadomość? 

Czczę Boga dokładnie takim, jakim jest, bez stawiania jakichkolwiek 
warunków. Nie ma znaczenia, jak czcisz Boga, bylebyś czynił to z 

miłością. Pewnego razu bardzo religijny kapłan podróżował morzem i 
po drodze wylądował na jakiejś wyspie. Tam napotkał trzech bardzo 

prostych ludzi, którzy składali pokłony kamieniom, drzewom, wodzie 
i modlili się: 

* O Panie, Ty stałeś się tym wszystkim. Prosimy Cię, przyjmij naszą 
modlitwę. 

Kiedy kapłan usłyszał ich, był wstrząśnięty. 
* Nie nauczyliście się, jak należy się modlić - powiedział. 

* Jaki sens ma składanie pokłonów wodzie, drzewom czy kamieniom? 
Mężczyźni poprosili kapłana o wybaczenie. 

* Nikt nigdy nas nie uczył - powiedzieli. - Prosimy, zostań naszym 
Guru. 

Kapłan nauczył ich sztuki modlitwy, a następnie powrócił na swój 
statek i odbił od brzegu. Wkrótce ujrzał, że mężczyźni biegną ku 

niemu po wodzie. Kiedy dotarli do statku, wykrzyknęli: 
* O kapłanie, zapomnieliśmy, jak modlić się zgodnie z twoimi 

naukami. Zapomnieliśmy, jak należy się modlić. Prosimy, udziel nam 
jeszcze jednej lekcji. 

Kapłan nie posiadał się ze zdumienia. 
* Jak udało się wam przejść po wodzie? 

* Zanim wyruszyliśmy - powiedzieli mężczyźni - pomodliliśmy się: O 
Boże, jesteś taki potężny! Prosimy, zagęść wodę tak, abyśmy mogli po 

niej przejść! I woda zgęstniała. 
Kiedy kapłan zobaczył skutki ich prostej pobożności, pozbył się 

swojej dumy. 
* To wy znacie prawdziwe znaczenie modlitwy - powiedział. - Proszę, 

nauczcie mnie tego. 
Żeby dotrzeć do Boga, musisz po prostu modlić się do Niego z 

miłością i wiarą, musisz czcić Go takim, jaki jest, nie próbując 
stawiać mu żadnych warunków. 

 
SPOSOBY OSIĄGNIĘCIA BOGA 

Bóg nie pragnie, aby ludzie poświęcali dla Niego swoje życie. Pragnie 
jedynie, aby każdy człowiek doświadczał miłości. Pragnie dobra 

każdego człowieka, ponieważ Bóg kocha szczęście. Jego nauki są 
bardzo czyste i święte. Udziela ich założycielom religii i wysyła ich w 

świat. Ponieważ Bóg Sam jest ucieleśnieniem boskości, pobudza 
każdego człowieka do osiągnięcia Jaźni. Bóg jest światłem pokoju i 

sprawiedliwości. Jego naturą jest czystość i równość. Środkami do 

osiągnięcia Go są miłość i oddanie. 

 
PRAWDZIWA RELIGIA 

Kiedyś pewien bogacz zbudował świątynię dla Wisznu, po to, aby 
wyznawcy Wisznu mogli czcić swoje bóstwo. Ku swemu zmartwieniu 

przekonał się jednak, że tylko niewielu wyznawców Wisznu 
odwiedzało świątynię. Postanowił więc podobiznę Wisznu zastąpić 

podobizną Ramy. Teraz wyznawcy Wisznu przestali przychodzić, a 
świątynię zaczęli odwiedzać niektórzy wyznawcy Ramy, było ich 

jednak bardzo mało. Bogacz stwierdził: 
* Rama również nie przyciąga nikogo - i zamienił Ramę na Siwę. 

Teraz przestali przychodzić zarówno wyznawcy Wisznu, jak i Ramy, 
a zaczęli przychodzić wyznawcy Siwy, chociaż znowu było ich 

bardzo niewielu. Mężczyzna rzekł tedy: 
* Wszyscy z pewnością czczą Siakti, Boską Matkę. Przyciągnę ludzi, 

jeżeli wybuduję jej nową świątynię. 
Kiedy jednak to uczynił, przestali przychodzić wszyscy wyznawcy 

Wisznu, Ramy i Siwy, a jedynie nieliczni czciciele Bogini odwiedzali 
świątynię. Mężczyzna pomyślał sobie: 

* Hinduizm po prostu nie przyciąga ludzi. 
Zburzył więc świątynię i wybudował meczet, a wtedy przestali 

przychodzić wyznawcy hinduizmu i zjawiło się kilku muzułmanów. 
To również nie zadowoliło bogacza, rozebrał więc meczet i postawił 

kościół, a wtedy przestali przychodzić muzułmanie i kościół 
przyciągnął garstkę chrześcijan. W końcu bogacz zdecydował, że nie 

chce mieć do czynienia z żadnym miejscem kultu. Zamiast tego 
wybudował kort tenisowy i klub sportowy. Wtedy zaczęło 

przychodzić tam wielu ludzi z wszystkich sekt i religii: wyznawcy 
Ramy, Siwy, Wisznu, Boskiej Matki, Allacha i Chrystusa. 

Na tym polega problem wszystkich religii i sekt. Żadna z nich nie 
nadaje się dla każdego. Oficjalna religia nie może być naturalna w 

tym samym stopniu dla wszystkich, ponieważ jest czymś nabytym. 
Tylko religia Jaźni jest naturalna dla wszystkich, ponieważ Jaźń jest 

ze wszystkimi od niepamiętnych czasów. Jaźń w nas jest nasza 
własna, nie może być dla nas obca. Jeżeli wyznajemy religię naszej 

własnej Jaźni, nie zaznamy lęku. Wiara w Jaźń wewnętrzną jest 
najwyższym stopniem zrozumienia i prawdziwą treścią wszystkich 

religii. 
W Bhagawad Gicie Kriszna wyjaśnia Ardźjunie religię Jaźni. 

Powiada, że jest to niezawisła wiedza i niezawisła tajemnica, 
oczyszczająca w najwyższym stopniu, a można ją poznać poprzez 

bezpośrednie doświadczenie i bardzo łatwo jest ją praktykować.2 Na 
czym polega ta wiedza? Kriszna wyjaśnia: [maya tatamidam sarvam 

jagadavyaktamurtina; matsthani sarva bhńtani nachaham 
teshvavasthitah]: "Cały ten wszechświat przeniknięty jest przeze 

Mnie, poprzez Moją nieobjawioną formę. Wszystkie istoty 
spoczywają we Mnie". Cokolwiek widzimy we wszechświecie, żywe 

czy nieożywione, ruchome czy nieruchome, pochodzi od Boga i żyje 
w Nim. Niezależnie od tego, czy Bóg daje narodziny światu poprzez 

Swoją boską energię, czy też gromadzi go na powrót w Swojej Istocie, 
robi to jedynie dla Swojej własnej zabawy, dla Swojego radosnego 

przejawienia się. 
Kiedyś zaproszono mnie do zwiedzenia elektrowni atomowej. 

Pierwszą rzeczą, jaką zobaczyłem, była ogromna sterta metalu, 
kamieni i innych materiałów. Wszystko z tej sterty miażdżono na 

drobny proszek, który przenoszony był następnie do wielkiego 
zbiornika z gotującą się wodą. Proszek stopniowo rozpuszczał się, 

wydzielając bladoniebieską poświatę. W następnym stadium płyn 
rozdzielał się na dwie części. Jedną stanowiły promienie światła, 

druga przekształcała się na powrót w maleńkie cząstki materii. 
Cząsteczki gromadzone były w małą, zagęszczoną kulę. Obecni tam 

naukowcy wyjaśnili mi, że materia w kuli była czystą energią. 
* W rzeczywistości - mówili - wszystko, co pan widzi, jest energią. 

Może pan widzieć drzewa, ale w rzeczywistości jest to energia. 

Wszystko, co pan widzi, jest niczym innym, jak stałym przepływem 

energii. 
* To wspaniale, - powiedziałem - ponieważ nasze pisma święte 

również stwierdzają, że wszystko jest formą tej samej energii, a teraz 
wy udowodniliście to naukowo. 

Uświadomienie sobie, że wszystko powstało z jednej świadomej 
energii, jest nie tylko najwyższą nauką, ale również najwyższą religią. 

Niezależnie od tego, co osiągniemy na tym świecie, na nic to się nie 
zda, jeżeli nie pojmiemy, że wszystko jest sobie równe. 

Bhagawad Gita powiada: [samatvam yoga uchyate] - "Joga jest 
świadomością równości". Ktoś, kto chociaż przez chwilę medytuje z 

poczuciem, że wszystko jest dziełem tego samego Boga, odbiciem tej 
samej boskiej chwały, wyznaje najwyższą religię. 

Wielki święty suficki Szams-i-Tabriz powiedział: "Nie sądź, że Bóg 
przebywa tylko w twoim sercu. Powinieneś rozpoznać Go w każdym 

ogrodzie, w każdym lesie, w każdym domu i w każdym człowieku. 
Powinieneś widzieć Go w celu i we wszystkich stadiach twojej 

podróży, a także u wszystkich twoich towarzyszy pielgrzymki. 
Powinieneś dostrzegać Go w każdej ścieżce, w każdym kierunku 

filozoficznym i w każdej grupie ludzi. Powinieneś widzieć Go we 
wszystkich działaniach, we wszystkich uczynkach, we wszystkich 

myślach i uczuciach, oraz we wszelkim wyrażaniu tych myśli i uczuć. 
Powinieneś umieć Go rozpoznać nie tylko w światłach wewnętrznych, 

ale również w światłach, które widzisz w świecie zewnętrznym. 
Wszystkie kolory, a nawet ciemność, są tą samą Istotą. Jeżeli Go 

rzeczywiście kochasz, jeżeli chcesz znaleźć Jego miłość i doznać 
błogosławieństwa tej miłości, dostrzegaj Go w każdym zakątku 

wszechświata". 
Taka świadomość jest prawdziwą religią. To jest religia Jaźni. I to jest 

religia, która doprowadzi nas do celu wszystkich religii. 
 

SWAMI MUKTANANDA I LINIA MISTRZÓW SIDDHAJOGI 
Swami Muktananda urodził się w 1908 r. w zamożnej rodzinie 

właścicieli ziemskich, w pobliżu Mangalore, miasta w południowych 
Indiach. W wieku około piętnastu lat kilkakrotnie zetknął się z 

wielkim świętym, Bhagawanem Nitjanandą, którego miał później 
uznać za swego Mistrza duchowego. Te spotkania były dla chłopca 

punktem zwrotnym. Wkrótce postanowił opuścić dom w 
poszukiwaniu bezpośredniego doświadczenia Boga. W podróży tej, 

która miała trwać blisko ćwierć wieku, trzykrotnie przemierzył Indie 
wzdłuż i wszerz. W aśramie w Hubli, dwieście mil na północ od 

rodzinnego domu, spotkał swego pierwszego nauczyciela, Swamiego 
Siddharudhę, jednego ze znanych uczonych i świętych tamtych 

czasów. Tam właśnie studiował Wedantę, złożył przyrzeczenia 
sannjasa, czyli śluby zakonne i otrzymał imię Swami Muktananda, 

"szczęśliwość wyzwolenia". 
Kiedy zmarł Siddharudha, w 1929 r. Swami Muktananda zaczął 

odwiedzać jeden aśram po drugim, pobierając nauki od przeszło 
sześćdziesięciu nauczycieli duchowych, nieustannie poszukując 

kogoś, kto mógłby mu dać doświadczenie Boga. Jego poszukiwania 
trwały osiemnaście lat. W tym czasie opanował najważniejsze 

indyjskie pisma święte, otrzymał szkolenie w najprzeróżniejszych 
dziedzinach - od hathajogi po gotowanie i medycynę ajurweda - i 

wciąż nie znalazł tego, czego szukał. 
W końcu jeden z napotkanych świętych skierował go do Bhagawana 

Nitjanandy, Mistrza Siddha, czyli doskonałego nauczyciela 
duchowego, którego Muktananda spotkał już wiele lat wcześniej. 

Bhagawan Nitjananda mieszkał wtedy w małej wiosce Ganeśpuri, 
pięćdziesiąt mil na północny wschód od Bombaju. Rozpoznając w 

Bhagawanie Nitjanandzie Guru, jakiego poszukiwał, Swami 
Muktananda powiedział później: "to spotkanie na zawsze położyło 

kres moim wędrówkom". Od Bhagawana Nitjanandy otrzymał 
Siaktipat, świętą inicjację Siddhów, dzięki której budzi się 

wewnętrzna energia duchowa. Energia ta, nazywana Kundalini, jest 

boskim potencjałem istniejącym w każdym człowieku. Raz obudzona, 

pozwala uczniowi dotrzeć do najsubtelniejszych poziomów 
doświadczenia wewnętrznego. 

Wraz z tą inicjacją Swami Muktananda został uczniem, poświęcając 
się całkowicie ścieżce duchowej, wytyczonej przez jego Guru. Był to 

początek dziewięcioletnich głębokich przemian. W tym czasie 
Muktananda przeszedł proces całkowitego oczyszczenia, badał 

wewnętrzne płaszczyzny świadomości i w końcu zaczął nieprzerwanie 
doświadczać pełni i ekstazy swojej własnej najgłębszej natury. W 

1956 r. Bhagawan Nitjananda stwierdził, że jego uczeń zakończył 
swoją podróż wewnętrzną: Swami Muktananda osiągnął 

samorealizację, czyli doświadczył jedności z Bogiem. 
Nawet po osiągnięciu celu, Swami Muktananda pozostał oddanym 

uczniem, nadal prowadząc spokojne życie w pobliżu Ganeśpuri. 
Bhagawan Nitjananda ulokował go w małym aśramie niedaleko 

swego własnego i przez pięć lat Guru i uczeń mieszkali w odległości 
niecałej mili od siebie. W 1961 r., tuż przed swoją śmiercią, 

Bhagawan Nitjananda przekazał Swamiemu Muktanandzie moc 
udzielania łaski Mistrzów Siddha, dając mu zdolność do rozbudzenia 

duchowego innych ludzi. Tego dnia Bhagawan Nitjananda powiedział 
mu: "Ujrzy cię cały świat". 

W ciągu następnych dziesięcioleci Baba - jak zaczęto nazywać 
Swamiego Muktanandę - podróżował po świecie, obdarzając innych 

inicjacją Siaktipatu, jaką sam kiedyś otrzymał i wprowadzając 
uczniów w tajniki spontanicznej jogi Mistrzów Siddha. Hojnie 

udzielał łaski, którą dostał od swego Guru, otwierając przed 
niespotykaną dotąd liczbą ludzi coś, co nazwał "królewską drogą" 

Siddhajogi - szeroką i dostępną ścieżkę do Boga. Ludzie, którzy nigdy 
przedtem nie słyszeli o medytacji, przekonywali się, że w obecności 

Baby wciągani są w ciszę wewnętrzną, nadającą ich życiu nowy sens i 
znaczenie. Wprowadził programy udzielania inicjacji Siaktipatu 

ogromnym rzeszom ludzi i niestrudzenie wyjaśniał im proces 
przemian, jakie w nich zachodzą. Kiedy Baba stał się szeroko znany, 

jego aśram (noszący teraz nazwę Gurudew Siddha Pith) został 
rozbudowany, aby mógł pomieścić odwiedzających go uczniów. Z 

czasem na całym świecie powstały inne aśramy i setki ośrodków 
Medytacji Siddhajogi. 

W 1982 r., na krótko przed śmiercią, Swami Muktananda wyznaczył 
na swoją następczynię Swami Czidwilasanandę. Była jego uczennicą 

od wczesnego dzieciństwa, a od 1973 roku podróżowała wraz z nim, 
tłumacząc na język angielski jego pisma, wykłady i liczne 

nieoficjalne rozmowy, jakie prowadził ze swymi uczniami. Od 
najmłodszych lat zaawansowana duchowo, poszukująca Prawdy, 

przejawiająca ogromną tęsknotę do Boga, stała się wzorową 
uczennicą. Jej sadhana była nadzorowana w każdym szczególe przez 

Muktanandę, który troskliwie przygotowywał ją na swoją 
następczynię. Na początku maja 1982 r. Swami Czidwilasananda 

złożyła formalne śluby zakonne i jeszcze w tym samym miesiącu 
Swami Muktananda przekazał jej moc i autorytet linii Siddhów - tę 

samą spuściznę duchową, którą otrzymał od swojego Guru. Od tego 
czasu Gurumaji - jak jest powszechnie nazywana - udziela Siaktipatu 

stale rosnącej liczbie uczniów oraz naucza ich praktyk Siddhajogi, 
zapoznając ich z posłaniem Swamiego Muktanandy: 

Medytuj nad swoją jaźnią. 
Szanuj swoją jaźń. 

Czcij swoją, jaźń. 
Zrozum swoją jaźń. 

Bóg mieszka w tobie jako ty. 
 

SŁOWNICZEK 
Absolut 

Najwyższa Rzeczywistość; doskonała Świadomość; czysta, 
nieskażona, niezmienna Prawda. 

 

Aham 

(dosł. "Ja") Czysta wewnętrzna Jaźń; podmiot doświadczający; 
świadomość "ja". 

 
Aham Brahmasmi 

Jedna z czterech mahavakji, czyli wielkich stwierdzeń Wedanty. 
Oznacza "Jestem Bogiem", najwyższym Absolutem. 

 
Akbar 

(1542 -1605) Wielki władca z dynastii Mogołów, który zjednoczył 
jedno 

z najrozleglejszych indyjskich imperiów. Jego zdolności 
administracyjne, szczodra natura oraz zainteresowanie kulturą i 

religią zjednały muserca swych poddanych. 
 

Ardźjuna 
Jeden z bohaterów-wojowników poematu epicznego Mahabharata; 

wielki uczeń Pana Kriszny. To właśnie z Ardźjuną podzielił się Pan 
swymi naukami w Bhagawad Gicie. Zob. Bhagawad Gita; 

Mahabharata. 
 

Aśram 
Społeczność, w której panuje dyscyplina duchowa; miejsce pobytu 

Guru lub osoby świętej. 
 

Asceza 
1. Ściśle przestrzegane praktyki duchowe. 

2. Porzucenie pogoni za przyjemnościami świata na rzecz osiągnięcia 
duchowego. 

 
Asztawakra 

(daty nieznane; dosł. "powyginany w ośmiu miejscach" ) Słynny 
kaleki mędrzec indyjskich poematów epicznych, który nauczył Króla 

Dżanakę istoty Rzeczywistości. Jego nauki zawarte są w Asztawakra 
Gicie, znanej też jako Asztawakra Samhita, która opisuje drogę do 

wyzwolenia. Zob. Dżanaka, Król. 
 

Awadhut 
Wielki mistyk-asceta, który wzniósł się ponad dwoistość, którego 

zachowanie nie podlega zwykłym konwenansom. 
 

Baba lub Babadżi 
(dosł. "ojciec") Termin oddający czułość i szacunek dla osoby świętej. 

 
Bhagawad Gita 

(dosł. "Pieśń Pana") Jedna z największych pozycji literatury duchowej 
świata, część poematu epicznego Mahabharata. W Gicie Pan Kriszna, 

na polu bitwy, wyjaśnia Ardźjunie ścieżkę do wyzwolenia. Zob. 
Mahabharata. 

 
Bhagawan 

(dosł. "Pan") Ten, który jest wspaniały, sławny i czcigodny. Bardzo 
zaszczytny tytuł. Guru Swamiego Muktanandy znanego jest jako 

Bhagawan Nitjananda. Zob. Nitjananda, Bhagawan.  
 

Bhajrawa 
Imię Siwy, najwyższej Rzeczywistości. 

 
Bhakti 

Oddanie Bogu lub Guru. 
 

Bhaktijoga 
Joga oddania; ścieżka ku połączeniu z Bogiem oparta na stałym 

ofiarowywaniu Bogu miłości i na ciągłym pamiętaniu o Nim. Zob. 

Narada. 

 
Bhartrihari 

Filozof i poeta królewski z piątego wieku, który odrzucił swe 
królestwo na rzecz stania się joginem; autor wielu wierszy o treści 

duchowej. 
 

Bistami, Hazrad Bayazid albo Abu Jazid Al-Bistami 
(um. 875) Ekstatyczny święty suficki z Zakonu Nakszbandi w 

Bistamie, w północno-wschodniej Persji. Jego liczne wiersze 
wyraziście oddają całkowite zatopienie się tego mistyka w Bogu. 

 
Brahma 

Najwyższy Pan. W trójcy hinduizmu, jest to Bóg w swoim aspekcie 
stwórcy 

świata. Zob. Siwa; Wisznu.  
 

Brahman 
Wedantyczny termin określający Absolutną Rzeczywistość. 

 
Brahmananda 

Dziewiętnastowieczny święty z Radżastanu, żyjący w Puszkarze, 
gdzie był oddanym wyznawcą w jedynej w Indiach świątyni 

poświęconej Brahmie. Wielki poeta i jogin, napisał Iśwara Darszian 
(Widzenie Boga) oraz wiele ekstatycznych 

bhadżianów, pieśni wyznaniowych. 
 

Budda 
(560 - 480 p.n.e.; dosł. "ten rozbudzony" ) Urodzony księciem w 

północnych Indiach, Siddhanha Gautama porzucił swoje królestwo 
aby szukać oświecenia. Siedząc pod drzewem bodhi w Gaji, 

postanowił urzeczywistnić Prawdę i pogrążył się w najgłębszej 
medytacji, dostępując oświecenia. Potem wiele podróżował nauczając 

medytacji jako środka do pozbycia się cierpień. 
 

Bullah Szach 
(1680 -1758) Mistyczny poeta z Pendżabu, którego kafi, wiersze 

wyznaniowe, pełne miłości i tęsknoty do jego Mistrza, Inajata Szacha, 
są ulubionymi wierszami Qawwali - grup śpiewu. Jego grobowiec 

znajduje się w Kasurze niedaleko Lahore. 
Czidwilasananda, Swami 

(dosł. "błogość gry Świadomości") Imię nadane Gurumaji przez jej 
Guru, Swamiego Muktanandę, kiedy przyjęła ona śluby zakonne. 

 
Cziti 

Boska świadoma Energia; aspekt twórczy Boga. Zob. Siakti. 
 

Derwisz 
Pełen zachwytu nauczyciel w tradycji sufickiej.  

 
Dharma 

Obowiązek; prawość; życie w zgodzie z Wolą boską. Najwyższą 
dharmą jest rozpoznanie Prawdy w swoim własnym sercu. 

 
Dho`l-Nun Al-Mesri 

(796 - 861) Egipski suficki poeta-święty, urodzony w Górnym 
Egipcie, który przemierzył Arabię i Syrię. W 829 roku uwięziony za 

herezję w Bagdadzie. Podczas procesu Dho'l-Nun tak ujął kalifa swą 
obroną sufizmu, że zwolniono go bez krzywdy. 

 
Dżanaka, Król 

(daty nieznane) Ojciec Sity, żony Pana Ramy. Królewski mędrzec, 
który osiągnął wyzwolenie poprzez całkowite wypełnienie swoich 

obowiązków jako król Widehy. Był wielkim piewcą doktryn 

Upaniszadów. Jego Guru to mędrzec Jadźnawalkja. 

 
Dżapa 

Powtarzanie boskiego Imienia, mantry. 
 

Dźnanajoga 
Joga wiedzy; ścieżka duchowa oparta na ciągłej kontemplacji i 

dociekaniu wewnętrznym. 
 

Dźnaneśwar Maharadż 
(1275 -1296; dosł. "Pan Wiedzy") Pierwszy pomiędzy poetami-

świętymi Maharasztry, urodził się w rodzinie świętych. Jego starszy 
brat Nivrittinath był jego Guru. Jego komentarz wierszem do 

Bhagawad Gity, Dźnaneśwari, jest uznany jako jedna z 
najważniejszych pozycji literatury duchowej na świecie. 

 
Dźnaneśwari 

Wzniosły komentarz do Bhagawad Gity, napisany przez 
Dźnaneśwara, w wieku szesnastu lat. Była to pierwsza, oryginalna 

pozycja literatury duchowej w marathi, języku Maharasztry. Zob. 
Dźnaneśwar Maharadż. 

 
Ego 

W jodze, ograniczone pojęcie "ja", które identyfikuje "ja" z ciałem, 
umysłem i zmysłami; czasami też przedstawione jako "woal 

cierpienia". 
 

Eknath Maharadż 
(1528 -1609) Świecki poeta-święty z Maharasztry; autor kilkuset 

abhang, wierszy wyznaniowych, został wydalony z kasty braminów za 
swe próby zniesienia nietykalności. Pisząc na tematy religijne 

językiem potocznym, Eknath dał początek duchowemu odrodzeniu u 
ludzi. 

 
Ganeśpuri 

Wioska u podnóża Góry Mandagni w Stanie Maharasztra. Bhagawan 
Nitjananda osiedlił się w tym regionie, gdzie wielu joginów uprawiało 

praktyki duchowe od tysięcy lat. Gurudew Siddha Pith, aśram 
założony przez Babę Muktanandę z polecenia jego Guru, jest 

zbudowany na tej świętej ziemi. Świątynie samadhi Bhagawana 
Nitjanandy i Baby Muktanandy przyciągają wiele tysięcy 

pielgrzymów. 
 

Gauranga lub Śri Kriszna Czeitanja Mahaprabhu 
(1485 -1533) Upojony Bogiem święty z Bengalu. Urodzony w 

Nawadwipie, centrum nauki sanskrytu, został wielkim uczonym. W 
wieku dwudziestu dwóch lat, podczas pielgrzymki do Świątyni 

Wisznu w Gaji, nagle doznał oświecenia duchowego, które całkowicie 
go zmieniło. Powrócił do domu śpiewając Kriszna, Kriszna i odtąd 

był wielką siłą duchową w Indiach. Jego miłość do śpiewania imienia 
Boga była inspiracją w życiu tysięcy ludzi. 

Gita 
(dosł. "pieśń" ) Zob. Bhagawad Gita; Guru Gita. 

 
Guru 

(dosł. "z ciemności do światła") Nauczyciel lub Mistrz duchowy, 
który osiągnął jedność z Bogiem. Prawdziwy Guru inicjuje 

poszukiwaczy na ścieżce duchowej i prowadzi ich do wyzwolenia. 
Zob. Siaktipat. 

 
Guru Gita 

(dosł. "Pieśń Guru") Starożytny sanskrycki hymn pochwalny, który 
opisuje istotę Guru, stosunek pomiędzy Guru i uczniem oraz 

medytację o Guru. W aśramach Siddhajogi, Guru Gita jest śpiewana 

codziennie rano. 

 
Gurudew Siddha Pith 

(Siddha Pith, dosł. "miejsce pobytu Siddhów") Główny aśram 
Gurumaji i Siddhajogi, oraz miejsce Świątyni samadhi Baby 

Muktanandy. Założony w 1956, kiedy Bhagawan Nitjananda 
poinstruował Swamiego Muktanandę aby ten zamieszkał w prostym 

trzypokojowym budynku niedaleko Ganeśpuri w Indiach. Obecnie, 
światowej sławy ośrodek duchowy. 

 
Gurumaji 

(dosł. "ta, która jest pochłonięta przez Guru") Zwrot wyrażający 
szacunek 

w języku marathi, używany w stosunku do Swami Czidwilasanandy. 
 

Hanuman 
(dosł. "ciężko-szczęki" ) Wierny Pana Ramy, który był doskonałym 

sługą. Jego losy są opisane w poemacie Ramajana. 
 

Hathajoga 
Dyscyplina jogiczna, która wiedzie do osiągnięcia samadhi poprzez 

połączenie prany i apany, wdechu i wydechu. Praktyki jogi, tak 
fizyczne jak i psychiczne, wykonywane są w celu oczyszczenia ciała 

fizycznego i ciała subtelnego. Celem hathajogi jest rozbudzenie 
energii wewnętrznej, Kundalini. 

 
Inajat Szach Lahori 

(um.1728) Wybitny święty suficki tradycji Qadiri, także Mistrz 
Bullaha Szacha. Uczony pisarz, utrzymywał się z uprawy warzyw w 

Lahore. 
 

Inicjacja 
Zob. Siaktipat. 

 
Jaźń 

Boska Świadomość obecna u każdej osoby. 
 

Jadźnawalkja 
(daty nieznane) Mędrzec, którego nauki zawarte są w Brihadaranjaka 

Upaniszadzie; Guru Króla Dżanaki. 
 

Jamuna, Rzeka 
Święta rzeka w północnych Indiach. Na jej brzegach spędził swą 

młodość Pan Kriszna. 
 

"Jestem Tym" 
Czyste, bezwarunkowe poczucie absolutnej Świadomości przez swoją 

własną jaźń; poczucie które jest obecne u wszystkich ludzi i które jest 
ponad wszystkimi ograniczającymi je własnościami. Zob. Aham. 

 
Joga 

(dosł. "połączenie") Stan jedności z Jaźnią, z Bogiem; praktyki 
wiodące do tego stanu. Zob. Bhaktijoga; Dźnanajoga; Hathajoga; 

Kundalinijoga; Mantrajoga; Siddhajoga.  
 

Joga Sutry 
Zbiór aforyzmów, napisanych w sanskrycie przez Patandżalego w IV 

wieku, który jest podstawowym pismem ścieżki radżajogi. Wyjaśniają 
one wiele metod osiągnięcia stanu jogi, lub samadhi, w którym 

znikają poruszenia umysłu i Świadek umysłu pozostaje w swej 
własnej błogości. Zob. Patandżali. 

Joga Wasisztha lub Wasisztha-Ramajana 
Bardzo popularny tekst sanskrycki oparty na Advaita Wedancie, 

prawdopodobnie napisany w XII wieku i przypisany mędrcowi 

Walmiki. Wasisztha odpowiada na filozoficzne pytania Pana Ramy 

na temat życia, śmierci i ludzkiego cierpienia. Jej główną nauką jest 
ta, która głosi, że całość stworzenia jest niczym innym niż 

przemianami umysłu: Świat jest takim jakim go widzisz i kiedy umysł 
jest uspokojony, iluzja znika. 

 
Jogin 

Osoba praktykująca jogę; także osoba, która osiągnęła doskonałość 
poprzez praktyki jogiczne. Zob. Joga. 

 
Ka`ba 

Zob. Mekka. 
 

Kabir 
(1440 -1518) Wielki poeta-święty, urodzony w muzułmańskiej 

rodzinie w Benares, który pracował jako tkacz i został uczniem 
Ramanandy. Jego zwolennikami byli zarówno wyznawcy hinduizmu 

jak i muzułmanie. Jego wpływ był wielką siłą w staraniach o 
przezwyciężenie rozłamów religijnych. 

 
Karman 

(dosł. "działanie") 
1. Jakiekolwiek działanie, fizyczne, słowne czy umysłowe. 

2. Przeznaczenie, które spowodowane jest przez działanie w 
przeszłości, głównie to w poprzednich życiach. Istnieją trzy kategorie 

karmana: prabhada karma, przeznaczona do wystąpienia podczas 
obecnego życia; sanczita karma, dla przyszłych żywotów; oraz 

krijaman karma stworzona podczas obecnego życia. 
 

Karmajoga 
Joga działania. Ścieżka duchowa, na której dokonuje się działań na 

zasadzie ofiary, pozostając nieuzależnionym od owoców tych działań.  
 

 
Katha Upaniszada 

Jedna z głównych Upaniszadów, która zawiera opis losów mędrca 
Nacziketasa, który kiedy Jama, Bóg śmierci, obiecał spełnić jego 

życzenie, poprosił o wiedzę o Absolucie. Zob. Upaniszady. 
 

Kena Upaniszada 
(Kena, dosł. "przez kogo") Jedna z głównych Upaniszadów, która 

ustanawia, że Brahman jest najwyższą Rzeczywistością, przez którą 
działają rozum, mowa i zmysły. Zob. Upaniszady. 

 
Kibla 

Kierunek, w którym wierzący muzułmanin zwrócony jest podczas 
modlitwy; w kierunku Mekki. Zob. Mekka. 

 
Kriszna 

(dosł. "ciemnego koloru", "nieodparcie przyciągający") Ósme 
wcielenie Wisznu. Losy życiowe Pana Kriszny opisane są w Śrimad 

Bhagawatam i w Mahabharacie. 
 

Krije 
(dosł. "działania") Ruchy oczyszczające, fizyczne, umysłowe i 

emocjonalne, zainicjowane przez rozbudzoną Kundalini. Zob. 
Kundalini. 

 
Kundalini 

(dosł. "zwinięta" ) Najwyższa siła, pierwotna Siakti albo energia, 
która spoczywa zwinięta u podstawy kręgosłupa każdego człowieka, 

w czakramie muladhara. Rozbudzona poprzez inicjację, ta niezwykle 
subtelna siła zaczyna oczyszczać cały organizm. Podczas swojego 

ruchu ku górze, do susziumna nadi, przebija ona kilka czakramów 

zanim wreszcie osiągnie sahasrara u szczytu głowy. Gdy to następuje, 

jaźń indywidualna łączy się z najwyższą Jaźnią, wtedy cykl narodzin i 
śmierci dobiega końca. Zob. Siaktipat. 

 
Kundalinijoga 

Proces osiągania jedności indywidualnej jaźni z najwyższą Jaźnią 
poprzez rozwój rozbudzonej energii Kundalini. 

Lakszmi 
Bogini bogactwa i powodzenia; małżonka Wisznu. Zob. Wisznu. 

 
Lajajoga 

Pochłonięcie umysłu przez Jaźń; uwewnętrznienie Świadomości. 
 

Lingam 
(dosł. "znak" lub "znamię") Święty symbol Siwy, reprezentujący Jego 

siłę twórczą. Symbol w kształcie owalu, wykonany z kamienia, 
metalu lub gliny. 

 
Mahabharata 

Poemat epicki napisany w sanskrycie, skomponowany przez mędrca 
Wjasę. Opisuje on walkę pomiędzy książętami Pandawa i Kaurawa. 

W swym szerokim opisie zawiera on bogactwo indyjskiej wiedzy 
świeckiej i religijnej. Bhagawad Gita występuje w późniejszej części 

Mahabharaty. 
 

Maharasztra 
Stan na zachodnim wybrzeżu Indii. Zob. Ganeśpuri. 

 
Maitreji 

Żona mędrca Jadźnawalkji, której losy życiowe opisane są w 
Brihadaranjaka Upaniszadzie. Poszukiwaczka duchowa, która 

wyrzekła się bogactwa swego męża i zamiast tego dążyła do mądrości 
duchowej. 

 
Maitri Upaniszada 

Nazwana na cześć swego głównego nauczyciela, Maitri, ta jedna z 
głównych Upaniszadów traktuje o naturze jaźni i stosunku do umysłu 

i zmysłów, opisując jak kontrola myśli wiedzie do wyzwolenia. 
 

Manpuri 
Szesnastowieczny poeta-święty, współczesny Królowi Akbarowi. 

 
 

Mansur Mastana lub Mansur Al-Halladż 
(858 - 922) Ekstatyczny suficki poeta-święty, który spędził większość 

swojego życia w Bagdadzie. Podróżował też trochę po Iraku, Persji, 
Indiach i Kaszmirze do granic Chin. Powieszony jako heretyk za jego 

stwierdzenie: Ana`l-Haqq, "Jestem Bogiem", którego by ówczesny 
ortodoksyjny islam nie mógł tolerować. 

 
Mantrajoga 

Joga świętego Słowa, nauka o dźwięku, zawarta jako część w 
Siddhajodze. Droga do połączenia poprzez mantrajogę jest oparta na 

powtarzaniu świętej mantry i kontemplacji jej znaczenia. 
 

Maja 
Termin używany przez Wedantę dla siły, która osłania prawdziwą 

naturę Jaźni i stwarza doświadczenia mnogości i odrębności od Boga. 
Siła maji zataja najwyższą Prawdę, stwarzając iluzję, że rzeczywiste 

jest nierzeczywistym, nierzeczywiste rzeczywistym i że tymczasowe 
jest wieczne. 

 
Mekka 

Miejsce urodzenia Mahometa (ur. 570), święte miasto islamu; 

pielgrzymka do Mekki jest jednym z pięciu obowiązków każdego 

muzułmanina. Muzułmanie na całym świecie w czasie modlitwy 
kierują się w stronę Ka`by, słynnej świątyni w Mekce. 

 
Mirabai 

(1433 -1468) Królowa Radżastanu słynna ze swoich wierszy 
wyznaniowych do Pana Kriszny. Była tak pochłonięta miłością do 

Kriszny, że gdy krewni podali jej truciznę, wypiła ją jak nektar i nic 
jej się nie stało. 

 
Muktananda, Swami 

(1908 -1982; dosł. "błogość wolności") Imię nadane Babie, gdy 
przyjął on śluby zakonne. 

 
 

 
Mundaka Upaniszada 

(Mundaka, dosł. "ogolić") Osoba, która rozumie naukę, ogolona jest z 
błędu i niewiedzy. Ta znacząca Upaniszada mówi o wiedzy o 

Brahmanie i potrzebie Guru oraz opisuje ponowne narodziny i 
wyzwolenie. Zob. Upaniszady. 

 
Namadewa 

(1270 -1350) Poeta-święty z Pandharpuru w Maharasztrze, przyjaciel 
Dźnaneśwara Maharadża. Po tym jak osiągnął wszechprzenikającą 

naturę Boga po znalezieniu swego Guru, Wiszoby Kheczara, 
skomponował on pełne zachwytu abhangi - wiersze oddania do 

Witthala, formy Pana Kriszny. 
 

Nanakdew lub Guru Nanak 
(1469 -1538) Założyciel religii Sikhów. Urodził się w Pendżabie 

niedaleko Lahore. Wykładał w wielu miejscach. Był przeciwnikiem 
zarówno systemu kastowego jak i podziałów pomiędzy wyznawcami 

hinduizmu i muzułmanami. 
 

Narada 
Boski riszi, jasnowidz, który był wielkim oddanym Wisznu. Pojawia 

się w wielu Puranach. Napisał Bhakti Sutry, autorytatywny tekst o 
duchowym oddaniu. Zob. Bhaktijoga. 

 
Nasruddin, Szejk 

Postać mająca swe początki w średniowiecznym folklorze tureckim, 
wykorzystywana przez nauczycieli duchowych dla ilustracji 

nonsensownych wytworów umysłu człowieka. 
 

Nitjananda, Bhagawan 
(um.1961; Bhagawan, dosł.  "Pan"; Nitjananda, dosł. "wieczna 

błogość") Często nazywany Bade Babą, Wielkim Babą; Guru 
Swamiego Muktanandy i poprzednik w linii Siddhów. Niewiele 

wiadomo o jego wczesnym życiu. Pochodził z Południowych Indii i 
spędził wiele lat na podróżach na południu, przez pewien czas żyjąc w 

jaskini niedaleko Kanhangadu. Później mieszkał w okolicach Góry 
Mandagni w Stanie Maharasztra, gdzie wielu mędrców zwykło było 

odprawiać rytuały ognia i przestrzegać praktyk duchowych. Wioska 
Ganeśpuri powstała w jego otoczeniu. Opuścił swe ciało 8 sierpnia, 

1961 roku. Świątynia samadhi Bhagawana Nitjanandy znajduje się w 
wiosce Ganeśpuri, milę od Gurudew Siddha Pith. 

 
Obudzenie 

Zob. Siaktipat.  
 

Om lub Aum 
Pierwotny dźwięk, z którego wywodzi się cały wszechświat; 

wewnętrzna treść wszystkich mantr. 

 

Om Namah Siwaja 
(Namah Siwaja, dosł "Pokłon Siwie" ) "Pięciosylabowa" sanskrycka 

mantra linii Siddhów, znana jako "wielka mantra zbawienia" z 
powodu swej mocy dania doczesnego spełnienia jak i realizacji 

duchowej. Siwa oznacza boską Świadomość, Jaźń wewnętrzną. 
 

Organy działania 
Moce sprawujące władzę nad działaniami mową, chwytem, ruchem, 

płodzeniem i wydalaniem. 
 

Oświecenie 
Ostateczne osiągnięcie na ścieżce duchowej, kiedy ograniczone 

pojęcie "ja" łączy się z najwyższą świadomością. Zob. Wyzwolenie. 
 

Panczadaszi 
Zob. Widjaranja. 

 
Pandharpur 

Cel pielgrzymek w Stanie Maharasztra. Ośrodek wiary i modlitw do 
Witthala, formy Pana Kriszny. 

 
Parasiwa 

(dosł. "najwyższy Siwa") Pierwotny Pan; najwyższy Guru. 
Patandżali 

Mędrzec z IV wieku, napisał słynne Joga Sutry, w których 
przedstawia jeden z sześciu ortodoksyjnych kierunków filozofii Indii i 

autorytatywny tekst o ścieżce radżajogi. Zob. Joga Sutry. 
 

Prahlad 
Jako dziecko wielki wyznawca Pana Narajany. Poprzez swą 

niezwykłą wiarę, Prahlad przetrwał prześladowania swego ojca-
demona, Hiranjakaszipu, udowadniając mu, że Pan zawsze dba o 

swoich wiernych. Jego losy są opisane w Śrimad Bhagawatam. 
 

Praktyki 
Działania oczyszczające i wzmacniające umysł i ciało do podążania 

ścieżką duchową; do praktyk Siddhajogi należą śpiew, medytacja, 
powtarzanie mantry, hathajoga i sewa (służba). Zob. Sadhana. 

 
Prana 

Siła życiowa podtrzymująca życie ciała indywidualnego oraz całego 
wszechświata. 

 
Pranajama 

(dosł. "ograniczanie oddechu") Technika jogiczna, składająca się z 
systematycznej regulacji i powstrzymywania oddechu, co prowadzi do 

ustabilizowania umysłu. 
 

Prasad 
Pobłogosławiony lub boski podarunek; często odnosi się do 

pożywienia, które zostało ofiarowane Bogu i dlatego jest 
błogosławione. 

 
[Pratyabhijnahridayam] 

(czyt. Pratjabhidżnaahridajam; dosł. "Serce doktryny rozpoznania") 
Rozprawa naukowa z jedenastego wieku autorstwa Kszemaradży, 

która streszcza filozofię [pratyabhijna] Siwaizmu Kaszmirskiego. 
Stwierdza ona, że człowiek zapomniał o swojej prawdziwej istocie 

poprzez identyfikowanie się z ciałem, i że realizacja to proces 
rozpoznawania lub pamiętania o swojej prawdziwej istocie.  

Purany 
(dosł. "legendy starożytności") Osiemnaście świętych ksiąg 

napisanych przez mędrca Wjasę. Zawierają one opowieści, legendy i 

pieśni o stworzeniu wszechświata, wcieleniach Boga, nauki o różnych 

bóstwach oraz spuściznę duchową mędrców i władców starożytności. 
 

Radżajoga 
Dyscyplina wyciszania umysłu. Według Joga Sutr Patandżalego, 

radżajoga zawiera kontemplację, koncentrację i medytację. 
 

Rama 
Siódme wcielenie Wisznu, Pan Rama i jego żona Sita uważani są za 

idealnego męża i żonę, uosobienie dharmy. Losy życiowe Pana Ramy 
opowiedziane są w Ramajanie. Joga Wasisztha wymienia nauki 

udzielone mu przez mędrca Wasiszthę, jego Guru. Zob. Joga 
Wasisztha; Ramajana; Wisznu. 

 
Ramajana 

Poemat epicki napisany w sanskrycie przez mędrca Walmiki, który 
opowiada o życiu i dokonaniach Pana Ramy, siódmego wcielenia 

Wisznu. Opowieść mówi o porwaniu Sity, żony Ramy, przez 
dziesięciogłowego króla-diabła, Rawanę, oraz o zwycięstwie Ramy 

nad Rawaną przy pomocy Hanumana. 
 

Ramakriszna Paramahamsa 
(1836 -1886) Wielki święty Bengalu, który czcił Boga w formie Kali, 

Boskiej Matki; Guru Swamiego Wiwekanandy i założyciel Zakonu 
Ramakriszny. 

 
Ramanudża 

(1017 -1137) Urodzony w Południowych Indiach filozof-mędrzec, 
założyciel Szkoły Wedanty Uwarunkowanego Nondualizmu, która 

naucza, że dusza ludzka jest boską, jednak odrębną od najwyższej 
Duszy, czyli Boga. 

 
Rumi, Dżalalu`d-Din 

(1207 -1273; także zwany Mawlaną, dosł. "Naszym Mistrzem" ) 
Najznakomitszy suficki perski poeta-święty. Osiedlił się w Turcji, 

gdzie w młodości opanował wszystkie nauki i był uznanym doktorem 
prawa. Po napotkaniu Szams-i-Tabriza, pełnego zachwytu świętego 

wędrownika, przeobraził się z trzeźwego uczonego w ekstatycznego 
piewcę boskiej miłości. 

 
Sadguru 

Prawdziwy Guru, duchowy Mistrz. Zob. Guru. 
 

Sadhana 
Fizyczne i psychiczne praktyki na ścieżce duchowej; dyscyplina 

duchowa. Zob. Praktyki. 
 

Sadhu 
Święty człowiek, mnich lub asceta. 

 
Samadhi 

Stan medytacyjnej jedności z Absolutem. 
 

Sannjasa 
Inicjacja, śluby zakonne; także czwarty okres tradycyjnego życia w 

Indiach, kiedy po wypełnieniu obowiązków życia materialnego ma się 
swobodę osiągnięcia celu Samorealizacji. 

 
Sannjasin 

Osoba, która przyjmuje śluby wyrzeczenia w tradycji indyjskiej; 
mnich. 

 
Sanskryt 

(dosł. "doskonale stworzona mowa") Język uczonych w Indiach; 

pierwotnie występujący w Wedach i Upaniszadach, istniejący od 

przynajmniej 1200 p.n.e. Przyjmuje się, że uczeni Indii są w stanie 
wyliczyć prawie dziesięć tysięcy natchnionych słów sanskryckich. 

 
Sarmad 

(um.1660) Święty armeński pochodzenia żydowskiego, który osiedlił 
się w Indiach. Skazany na śmierć przez cesarza mogolskiego 

Aurangzeba za swe nieprawowierne praktyki. W stanie upojenia 
widział Ukochanego we wszystkim, nawet w swoim kacie. 

 
Siakti, Kundalini Siakti 

Moc duchowa; boska moc kosmiczna, która według filozofii 
siwaickiej stwarza i podtrzymuje wszechświat. Wewnętrzny, 

immanentny aspekt Świadomości boskiej. Zob. Cziti; Kundalini. 
 

Siaktipat 
(dosł. "zstąpienie łaski") Przekazanie energii duchowej, czyli Siakti, 

uczniowi przez Guru; duchowe rozbudzenie przez łaskę. Zob. Guru; 
Kundalini; Siakti. 

 
Siddha 

Doskonały jogin. Osoba, która osiągnęła stan świadomości jedności 
albo oświecenia. Zob. Oświecenie; Wyzwolenie. 

 
Siddhajoga 

Droga do połączenia się jednostki z Bogiem, która zaczyna się 
poprzez Siaktipat, rozbudzenie wewnętrzne poprzez łaskę Siddha 

Guru. Podróż ta dobiega końca dzięki łasce i prowadzeniu przez 
Guru. Swami Czidwilasananda jest obecnym Mistrzem tej ścieżki. 

Siddhajoga, znana jest też jako mahajoga lub wielka joga, zawiera w 
sobie wszystkie gałęzie jogi. 

 
Siddhajoga Medytacja 

Spontaniczna medytacja oparta na rozbudzeniu energii wewnętrznej 
przez Mistrza Siddhę.  

 
Siddharudha Swami 

Wielki Siddha, u którego Swami Muktananda studiował Wedantę i u 
którego przyjął śluby zakonne sannjasa. W jego aśramie, w Hubli w 

Południowych Indiach, nie ustaje śpiew Om Namah Siwaja. 
 

 
Sikh 

Wierzący w nauki Guru Nanaka. Zob. Nanakdewa. 
 

Sita 
Ukochana Pana Ramy i symbol idealnej żony. Porwana przez demona 

Rawanę i w końcu uratowana przez Hanumana. Jej losy opisane są w 
Ramajanie. 

 
Siwa 

1. W Siwaizmie, Najwyższy Siwa (Paramasiwa) jest wszystko-
przenikającą najwyższą Rzeczywistością, niewzruszoną, 

nieprześcignioną boską Świadomością. 
2. W trójcy hinduizmu, Siwa jest niszczącym niewiedzę aspektem 

Boga. Oddaje Mu się cześć jako pierwotnemu ascecie i jako 
Najwyższemu, który spełnia życzenia Swych wiernych. Zob. Brahma; 

Wisznu. 
 

Siwa Sutry 
Tekst sanskrycki, objawiony przez Boga Siwę mędrcowi 

Wasuguptaczarji w IX wieku. Składa się z siedemdziesięciu siedmiu 
sutr lub aforyzmów, które według podań zostały odkryte na skałach w 

Kaszmirze. Siwa Sutry są podstawowym, autorytatywnym tekstem 

filozoficznego kierunku znanego jako Siwaizm Kaszmirski. Zob. 

Siwaizm Kaszmirski. 
 

Siwaita 
Osoba wyznająca Siwę jako najwyższą Jaźń. 

 
Siwaizm Kaszmirski 

Nondualistyczna (monistyczna) filozofia, która rozpoznaje cały 
wszechświat jako przejawienie Siwy, grę Jego boskiej świadomej 

energii Siakti czyli Cziti. Razem z Wedantą, Siwaizm Kaszmirski 
stanowi podstawę filozoficzną Siddhajogi. Zob. Siwa Sutry. 

 
So`ham 

(dosł. "Jestem Tym") Naturalna wibracja dźwiękowa Jaźni, która 
samorzutnie się dokonuje z każdym wdechem i wydechem. Zdając 

sobie sprawę z So`ham, poszukiwacz doświadcza jedności swojej 
indywidualnej jaźni z Jaźnią najwyższą. Także powtarzana jako 

Hamsa. 
 

South Fallsburg, Nowy Jork 
Miejscowość, w której znajduje się Aśram Siddha Medytacji, 

założony w 1979 roku przez Babę Muktanandę jako międzynarodowa 
siedziba SYDA Foundation. 

 
Sufi 

Osoba praktykująca sufizm, mistyczną ścieżkę miłości w tradycji 
islamu. 

 
Sufizm 

Mistyczna doktryna islamu, która naucza, że celem życia jest 
osiągnięcie boskiej Zasady w sercu. 

 
Sundardas 

(1596 -1689) Znany poeta-święty urodzony w Radżastanie. Sundar 
Ganthrawati jest głównym zbiorem jego bhadżianów wierszy 

wyznaniowych, napisanych w języku hindi. 
 

Swami lub Swamidżi 
Forma używana przy zwracaniu się z poważaniem do sannjasina, 

mnicha. 
 

Szams-i-Tabriz 
Suficki święty z X wieku, wędrownik awadhut z Tabrizu w Persji. Był 

Mistrzem Dżalau'd-Din Rumiego, najznakomitszego perskiego poety-
świętego. 

 
Siankaraczarja 

(788 - 820) Filozof-mędrzec, podróżował po Indiach nauczając 
filozofii Absolutnego Nondualizmu czyli Advaita Wedanty, która 

stwierdza jedność duszy indywidualnej z Duszą najwyższą. W 
dodatku do pisania i nauczania, założył mathyczyli aśramy w czterech 

częściach Indii. Zakon mnichów Saraswati, do którego należą Swami 
Muktananda i Swami Czidwilasananda został założony przez 

Siankaraczarję. 
Śri Widja Antar Jaga 

Rozprawa, która traktuje o wewnętrznej wierze w Boginię Kundalini 
poprzez wizualizację, mantry itd.  

 
Śrimad Bhagawatam lub Śrimad Bhagawata Purana 

Popularny tekst wyznaniowy napisany przez mędrca Wjasę, zawiera 
opowieści o różnych wcieleniach Boga, także o życiu i naukach Pana 

Kriszny, oraz opowieści o świętych i ich uczniach.  
 

Siuka lub Siukadew 

(daty nieznane) Wielki mędrzec starożytności, syn Wjasy i uczeń 

Króla Dżanaki. Wymieniony jest w wielu pismach, ale sławę swą 
zdobył poprzez komentarz do Śrimad Bhagawatam. 

 
Śwetaśwatara Upaniszada 

Jedna z wielkich Upaniszadów, w której mędrzec Śwetaśwatara mówi 
o Brahmanie jako zamanifestowanym. Zob. Upaniszady. 

 
Świadomość 

Inteligentna, najbardziej niezależna, boska Energia, która stwarza, 
przenika i podtrzymuje cały wszechświat. Zob. Cziti; Siakti. 

 
Świątynia Samadhi 

Ostateczne miejsce spoczynku ciała wielkiego jogina. Takie 
świątynie, przeniknięte siłą świętego, stają się miejscem oddawania 

czci.  
 

Tukaram Maharadż 
(1608 -1650) Świecki wielki poeta-święty z Maharasztry. Otrzymał 

inicjację od swojego Guru, Babadżi, który był spadkobiercą 
duchowym Dźnaneśwara Maharadża. Napisał tysiące abhang, pieśni 

wyznaniowych, opisujących jego duchowe doświadczenia, realizację i 
chwałę boskiego Imienia. 

 
 

 
Tulsidas 

(1532 -1623) Poeta-święty z Północnych Indii, autor Rama 
Czaricamanasa, opowieści o życiu Pana Ramy, napisanej w języku 

hindi, jednej z najpopularniejszych pozycji piśmiennictwa duchowego 
Indii. 

 
Upamanju 

Mędrzec w starożytności, któremu dana była wizja Siwy; opisał swoje 
doświadczenie oraz nadał inicjację Panu Krisznie; występuje w 

Mahabharacie. 
 

Upaniszady 
(dosł. "siedząc blisko") Nauki starożytnych mędrców Indii. Centralną 

nauką Upaniszadów jest to, że Jaźń jest tożsama z Brahmanem, czyli 
Absolutem a celem życia jest zrealizowanie jedności z Brahmanem. 

[Upaniszady] stanowią szczyt nauk wedyjskich. Zob. Wedanta. 
 

[Viveka Chudamani) 
(czyt. Wiweka Czuudaamani; dosł. Koronny Klejnot Właściwego 

Rozumienia) Traktat sanskrycki z VIII wieku na temat Advaita 
Wedanty, napisany przez Siankaraczarję. Wyjaśnia filozofię 

monistyczną, która mówi, że tylko Brahman, czyli Absolut, 
uniwersalna Dusza, są rzeczywiste, oraz że dusza indywidualna jest 

tożsama z Brahmanem. 
 

Wasisztha 
Mędrzec starożytności; Guru Pana Ramy. Joga Wasisztha, jedna z 

najważniejszych ksiąg religijnych Indii, składa się z jego nauk 
udzielonych Panu Ramie. Zob. Joga Wasisztha. 

 
Wedanta 

(dosł. "koniec Wed") Jedna z sześciu ortodoksyjnych szkół filozofii 
Indii. Wedanta została założona przez Badarajanę. Powstała z 

dyskusji w Upaniszadach na temat natury Absolutu, czyli Jaźni i 
została usystematyzowana przez Siankaraczarję. Zob. Upaniszady. 

 
 

 

Wedy 

Cztery główne księgi religijne hinduizmu uznane za objawienie 
boskie. Są to: Rig Weda, Jadżur Weda, Sama Weda i Atharwa Weda. 

 
Wina 

Indyjski instrument szarpany. 
 

Widjaranja 
(dosł. "las wiedzy") Piąty następca Siankaraczarji. Autor Panczadaszi, 

traktatu o Wedancie. 
 

Wisznu 
Najwyższy Bóg; w trójcy hinduizmu, aspekt Boga podtrzymujący 

stworzenie. Mówi się, że w czasach zła i zamieszania, Wisznu 
ucieleśnia się na Ziemi ku ochronie ludzi i dla ustanowienia prawości. 

Pan Rama i Pan Kriszna są jednymi z najważniejszych z tych wcieleń. 
Zob. Brahma; Siwa. 

 
Wiwekananda, Swami 

(1863 -1902) Uczeń Ramakriszny Paramahamsy i jedna z najbardziej 
wpływowych postaci duchowych współczesnych Indii. Podczas swych 

licznych podróży przedstawił on nauki Wedanty na Zachodzie. 
 

Woodroffe, Sir John 
Były Sędzia Sądu Najwyższego Indii w Kalkucie, który stał się 

wysoko uznanym uczonym indyjskiej tradycji tantry. Autor książki 
The Serpent Power. 

 
Wyzwolenie 

Uwolnienie się z cyklu narodzin i śmierci. Stan osiągnięcia jedności z 
Absolutem. Zob. Oświecenie.