Biały®  

1 

Polityka Gospodarcza 

 

Wykład nr 5 

Niedziela 23 listopada 2003 

 
 

Polityka przemysłowa 

 

Jest czę ścią składową całej polityki gospodarczej. Jej podmiotami są władze pań stwowe, 
władze samorządowe i władze przedsię biorstw. Władze pań stwowe i samorządowe tworzą 
politykę  publiczną, natomiast władze przedsię biorstw tworzą swoją własną politykę  
przemysłową (prywatną), która moż e być zbież na lub sprzeczna z polityką pań stwową. 
Przedmiot polityki przemysłowej określa się , jako oddziaływanie na rozwój produkcji 
przemysłowej, jej strukturę  gałę zi, branż  (strukturę  rzeczową) oraz na terytorialne 
rozmieszczenie produkcji przemysłowej. 
 
Wyróż niamy dwa modele polityki przemysłowej: 

•

  Bezpośrednią (polega na odgórnym, bezpośrednim kierowaniu przemysłem przez 

władze pań stwowe, które ustalają, co produkować, ile, gdzie i po jakich kosztach. 
Polityka ta jest właściwa dla gospodarek centralnie kierowanych) 

•

  Pośrednią (polega na tym, ż e władze pań stwowe ustalają tylko warunki prawne, 

organizacyjne oraz finansowe dla działalności firm, które samodzielnie decydują, 
gdzie produkować, co wytwarzać i po jakich kosztach. Polityka ta jest właściwa dla 
gospodarek rynkowych, które dziś dominują w całym świecie) 

 
Pewne elementy polityki bezpośredniej mogą wystąpić w gospodarkach rynkowych w takich 
wyjątkowych okolicznościach jak: wojna, kryzys. 
 
Politykę  przemysłową stosują wszystkie kraje świata, zarówno te, które znajdują się  w okresie 
reindustrialnym (przed przemysłowym), jak i te, które znajdują się  w okresie industrialnym, 
jak i te, które wchodzą w okres poindustrialny, z tym, ż e zakres tej polityki i jej rola bę dzie 
róż na w róż nych krajach. 
 
Polityka przemysłowa, a doktryny polityczne 
 
W każ dym kraju na politykę  przemysłową wpływ ma doktryna ideologiczno-polityczna 
wyznawana przez znaczące wpływy danego kraju. 
Doktryna to zespół ideałów w imię , którego partie polityczne, grupy intelektualne etc. chcą 
działać. 
Doktryny liberalne – głoszą, ż e same powiązania rynkowe są doskonałym sposobem na 
regulowanie gospodarki i całego ż ycia społecznego. Rola pań stwa powinna być minimalna 
lub zerowa. 
Doktryny interwencjonistyczne – głoszą, ż e niezbę dna jest interwencja pań stwa w ż ycie 
gospodarcze, gdyż  sam rynek nie jest w stanie sam zapewnić sprawnego funkcjonowania 
gospodarki. 
W zależ ności od sił politycznych, które sprawują władze i wyznają określone doktryny 
polityka przemysłowa moż e być bardziej liberalna (mniej szczegółowa) lub bardziej 
interwencjonistyczna (wię ksza rola pań stwa w przemyśle i ż yciu gospodarczym kraju). 
 
Narzę dzia (instrumenty) polityki przemysłowej 

 

 

Biały®  

2 

Wyróż niamy trzy podstawowe grupy narzę dzi polityki przemysłowej: 

•

  Informacja ze strony władz pań stwowych i samorządowych, a także ze strony firm o 

zamierzeniach w dziedzinie polityki przemysłowej. 

•

  Przepisy prawne ze strony władz, czyli nakazy i zakazy prawne takie jak: nakaz 

rejestrowania firmy przemysłowej, zakaz budowy fabryk na terenach parków itd. 

•

  Instrumenty finansowe, czyli zachę ty finansowe ze strony władz i dolegliwości 

finansowe, którymi władza moż e okładać firmy przemysłowe. 

 
W politykach typu bezpośredniego zdecydowanie wię kszą rolę  odgrywają zakazy i nakazy niż  
bodźce finansowe czy informacje, a w pośredniej odwrotnie. 
 
Kryteria wyboru w polityce przemysłowej 
Kryteria moż na określić, jako zasady wedle, których dokonuje się  wyborów w ramach 
polityki gospodarczej, np. czy stymulować rozwój przemysłu wę glowego, czy 
samochodowego itd. Kryteria zależą od tego, na jakim szczeblu dokonuje się  wyboru. 
Polityka przemysłowa, która należ y do mikro-polityki, ale wiele przemawia za tym, ż eby 
politykę  przemysłową nazywać mezo-polityką (o średnim zakresie). 
 
Kryteria wyboru w ramach polityki przemysłowej na szczeblu przedsię biorstw: 

•

  Główne – pomnażanie korzyści (maksymalizacja zysku) 

•

  Podrzę dne – utrzymywanie się  na rynku, chę ć zdobycia nowego rynku, wprowadzenie 

nowego asortymentu. 

 
Kryteria wyboru w ramach polityki przemysłowej na szczeblu rządu: 

•

  Kryteria ekonomiczne (pomnażanie zysków i wzrost całego PKB) 

•

  Kryteria pozaekonomiczne (obronność kraju, wzglę dy socjalne) 

 
Kryteria ekonomiczne mogą być sprzeczne z kryteriami pozaekonomicznymi i władze 
pań stwowe muszą wybierać, co jest w danej sytuacji korzystniejsze. 
 
W polityce przemysłowej trzeba rozstrzygać, czy rozbijać przemysł A czy B. czy stosować 
nowoczesne techniki pracy, czy starsze, ale zatrudniające wię cej osób. 
 
Wszystkie kraje znajdujące się  na niż szych stopniach rozwoju, bardzo czę sto w polityce 
przemysłowej stosują naśladownictwo, czyli stosowanie tego, co zrobiono w krajach wyż ej 
rozwinię tych. 
 
Polityka przemysłowa w Polsce 
 
Polskie cechy polityki przemysłowej: 

•

  Należy do krajów średnio-rozwinię tych (do grupy krajów industrialnych) 

•

  Usługi dochodzą u nas do 50%, udział przemysłu w tworzeniu PKB 26-30%, 

rolnictwo około 3%. 

•

  Polski przemysł w ostatniej dekadzie przechodzi poważną rekonstrukcję : 

a)  Nastę puje zmiana struktury własnościowej tzn. sektor publiczny, który na 

początku lat 90-tych dominował, dziś jest zastę powany przez sektor prywatny. 
Sektor publiczny w 2002 wytwarzał tylko około 24% polskiej produkcji 
przemysłowej, reszta wytwarzana jest w sektorze prywatnym. 

b)  Zmiana struktury rzeczowej produkcji przemysłowej w Polsce. Przed 1990 

rokiem duż y udział w produkcji przemysłowej w Polsce miał przemysł 

 

 

Biały®  

3 

wydobywczy i cię ż ki przemysł przetwórczy. Dziś przewagę  zdobył przemysł 
przetwórczy, a zmniejszył się  udział przemysłu wydobywczego i cię ż kiego 
przemysłu przetwórczego. 

c)  Wzrost produkcji przemysłowej w ciągu ostatnich 10-12 lat odbywa się  głównie 

dzię ki wzrostowi wydajności pracy w przemyśle, natomiast liczba ludzi 
zmniejsza się . Wcześniej wzrost produkcji przemysłowej odbywał się  dzię ki 
wzrostowi zatrudnienia. 

 
Rozmieszczenie terytorialne przemysłu w Polsce: 

•

  Przemysł wydobywczy: wę gla kamiennego (Śląsk Górny i Dolny), wę gla brunatnego 

(okolice Koszalina, Bełchatowa, Turoszowa), siarka (Zagłę bie Tarnobrzeskie), gaz 
ziemny (Podkarpackie, Niż  Wielkopolski), miedź (okolice Legnicy). 

•

  Przemysł przetwórczy: samochodowy (Warszawa, Bielsko-Biała, Tychy), 

samochodów cię ż arowych (Starachowice, Jelcz), spoż ywczy (po całym kraju), 
odzież owo-włókienniczy (Ł ódź, Bielsko-Biała). 

 
Zachodnia czę ść Polski jest bardziej uprzemysłowiona niż  wschodnia. W polityce 
przemysłowej od całych 10-leci zawsze rządy dąż yły do tego by bardziej równomiernie 
rozkładać przemysł w Polsce.