background image

Historia elektryczności i magnetyzmu w zarysie

 
Przedstawiony poniżej zarys historyczny ujmuje w skrócie najważniejsze fakty związane 
z odkryciami w dziedzinie elektryczności i magnetyzmu będącymi częścią dorobku 
naszej cywilizacji.
Pogłębienie wiedzy dotyczącej odkryć i ich autorów jest możliwe w innych miejscach 
Akademii Energii, w działach: 

Wielcy odkrywcy

 oraz 

Wynalazki

. Warto zapoznać się 

także ze 

Złotymi Myślami

 słynnych fizyków.

Zapraszamy do podróży w czasie.

Elektryczność w starożytności 
Wiek XVI - Wiek XVIII 

Wiek XIX 

Wiek XIX

 
Prace prowadzone przez Voltę stały się katalizatorem dalszych badań nad zjawiskiem 
przepływu prądu elektrycznego. Wśród sformułowanych w tym czasie praw i zależności 
warto wskazać prawo 

Ohma

, który w roku 1827 sformułował zależność natężenia 

przepływu prądu od napięcia (proporcjonalnie) i oporu przewodnika (odwrotnie 
proporcjonalnie). W roku 1820 Duńczyk 

Hans Oersted

 zauważył, iż przepływający prąd 

oddziaływuje na igłę magnetyczną w usytuowaną jego pobliżu. W tym samym roku 

Ampere

 sformułował matematyczne prawo, które opisuje siłę pola elektromagnetycznego 

wytwarzanego przez prąd płynący w przewodniku, zapoczątkowując w ten sposób nową 
dziedzinę fizyki - elektrodynamikę. 
W roku 1830 

Michael Faraday

 oraz 

Joseph Henry

 niezależnie od siebie odkryli, że 

przesuwanie magnesu w pobliżu spiralnego przewodu z prądem powoduje przepływ 
prądu w przewodzie. Prace Faradaya dały początek zastosowaniu zjawisk 
elektromagnetycznych (indukcja elektromagnetyczna) m.in. w rejestracji dźwięku i 
obrazu na taśmach magnetycznych. Na bazie zasady indukcji elektromagnetycznej 
skonstruowano 

generator elektryczny

 oraz (na odwróconej zasadzie indukcji) 

silnik 

elektryczny

 (

H.Lenz

). Faraday wprowadził pojęcia pola elektrycznego i magnetycznego, 

jego imieniem nazwano prawo głoszące, iż masa substancji wydzielonej podczas 
elektrolizy jest proporcjonalna do ładunku, który przepłynął przez elektrolit. 
Badaniem prądów elektrycznych zajmował się w Królewcu 

Gustaw Kirchhoff

. Wynalazł 

on silne ogniwo elektryczne (znane pod jego nazwiskiem), które składało się z cynku 
i węgla, a jako elektrolitu i depolaryzatora użył kwasu siarkowego i azotowego. 
W latach 1845-1848 odkrył prawa przepływu prądu elektrycznego stanowiące podstawę 
teorii obwodów elektrycznych. 
Znaczący wkład w XIX wieczną naukę o elektryczności wniósł 

James Maxwell

, który na 

1

background image

bazie odkryć Faradaya opisał matematyczne zależności między polem magnetycznym i 
elektrycznym. Sformułował teorię fal elektromagnetycznych i przypuszczał, że rozchodzą 
się one w przestrzeni z prędkością światła. Twierdzenia Maxwella potwierdził w 
praktyce, obok 

Lorentza

 (wyjaśnienie równań za pomocą tzw. przekształcenia 

Lorentza),  

Heinrich Hertz

, który doświadczalnie dowiódł istnienia fal 

elektromagnetycznych. Dzięki uzyskaniu drgającej z dużą częstotliwością iskry 
elektrycznej uzyskał fale wysokiej częstotliwości. Dało to podstawy do wynalezienia m.in. 
transmisji radiowej. Pionierem transmisji radiowej (bezprzewodowej) był Marconi, który w 
roku 1895 jako pierwszy przesłał telegram falami radiowymi. Już w wieku XX 
przeprowadził także pierwszą transmisję radiową przez Atlantyk. 
Wśród wynalazców, którzy poza Marconim jako pierwsi w praktyce wykorzystali zjawiska 
elektryczności można wymienić: Samuela Morse'a (

telegraf

), Bella (

telefon

), 

Edisona 

(usprawnienie telefonu, 

fonograf

żarówka

, generacja prądu stałego), 

Nicola Teslę

 (m.in. 

generator

 prądu zmiennego), 

Dobrowolskiego

 (

prądnica

 prądu trójfazowego i układ 

przesyłowy), 

Rentgena

 (odkrycie nowego rodzaju promieniowania X), 

Van de Graaffa 

(

akcelerator elektryczny

). 

2