Ustawa – prawo ochrony środowiska
określa zasady ochr. środowiska oraz
warunki korzystania z jego zasobów z
uwzględnieniem wymagań
zrównoważonego rozwoju.
Emisja - wprowadzenie bezpośrednio lub
pośrednio, w wyniku działalności
człowieka do powietrza, gleby, wody lub
ziemi: a) substancji; b) energii takiej jak:
ciepło, hałas(dźwięki o częstotliwościach
od 16 - 16000

Hz),

wibracje lub pole

magnetyczne;
Metodyka referencyjna - rozumie się
przez to określoną na podstawie ustawy
metodę pomiarów lub badań

,

która może

obejmować w szczególności sposób
pobierania próbek

,

sposób interpretacji

uzyskanych danych, a także metodyki
modelowania, rozprzestrzeniania substancji
i energii w środowisku. Najbardziej
efektywny i zaawansowany poziom
technologii i metod prowadzenia dalszych
działań, wykorzystywanych jako podstawa
ustalania granicznych wielkości mających
na celu eliminowanie emisji lub jeżeli jest
to praktycznie niemożliwe ograniczenia
emisji wpływu na środowisko.
Eksploatacja złóż węglowodorów, wód
min. wymaga koncesji i takiej koncesji
wymaga również magazynowanie
substancji w górotworze, złożowych wód
min. i termalnych i zatłaczanie odpadów
ciekłych.
Schemat opisu zanieczyszczeń, dróg
dostawania się ich do wód
powierzchniowych i podziemnych:
OS – składowisko odpadów stałych
OC – odpady ciekłe
OL – odpady lotne
OR – odpady rolne: nadmiar nawozów i
środków ochrony roślin
OTM – odpady transportu i
magazynowania
WP – zanieczyszczenia wód
powierzchniowych
Em – emisja
Im – imisja
Najlepsza dostępna technika - najlepszy i
najbardziej efektywny oraz zaawansowany
sposób technologii i metod prowadzenia
danej działalności, wykorzystywanej jako
podstawa ustalania granicznych wielkości
emisyjnych mających na celu eliminowanie
emisji lub gdy jest to niemożliwe
ograniczenie emisji i wpływu na
środowisko.
Ścieki - rozumie się przez to pojęcie
wprowadzane do wód lub do ziemi:
a) wody zużyte na cele bytowe i
gospodarcze,
b) ciekłe odchody zwierzęce z wyjątkiem
gnojowicy,
c) wody opadowe lub roztopowe, ujęte w
systemy kanalizac

y

jne, pochodzące z

powierzchni zanieczyszczonych, w tym z
centrum miast, terenów przemysłowych i
składowych, bez transportowych oraz dróg
i parkingów o trwałej nawierzchni,
d) wody odciekowe ze składowisk
odpadów, wykorzystane solanki, wody
lecznicze i termalne,
e) wody pochodzące z odwodnienia
zakładów górniczych, z wyjątkiem wód
wprowadzonych do górotworów, jeżeli
rodzaje i ilość substancji zawartej w
wodzie jest tożsama z rodzajami lub ilością
zawartych w pobranej wodzie,
f) wody odprowadzane z obiektów
gospodarki rybackiej, jeżeli występują w
nich nowe substancje lub zwiększone
zostaną ilości substancji w stosunku do
zawartych w pobranej wodzie.
Organy administracji państwowej wydające
decyzje w sprawie ochrony środowiska:
a)

minister środ.

b)

wojewoda

c)

prezydent miasta lub starosta

d)

wójt, burmistrz, prezydent miasta

Ustawa o odpadach Ustawa o odpadach z
27.04.2001 Dz.u.62 pozycja 628 określa
zasady postępowania z odpadami w sposób
zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi
oraz ochronę środowiska.
Odpady oznaczają każdą substancję lub
przedmiot należący do jednej kategorii w
załączniku nr. 1 do ust. o odpadach,
których posiadacz pozbywa się, zamierza
się pozbyć lub do pozbycia jest
zobowiązany. Załącznik nr.1 zawiera 16
kategorii
odpadów(Dz.U.112poz.206,27.09.01)
pozostałości z produkcji lub konsumpcji;
Q2 – produkty nie odpowiadające
wymaganiom jakościowym;
Q3 – produkty, których termin
przydatności upłynął;
Wyróżniamy odpady: • niebezpieczne; •
inne niż niebezpieczne; • obojętne.
Odpady niebezpieczne – są to te odpady,
które należą do kategorii lub rodzaju
określonej na liście A załącznika nr.2 do
ustawy oraz posiadające co najmniej 1 z

właściwości wymienionych w załączniku
nr.4.
Odpad obojętny – to taki odpad, który nie
ulega istotnym przemianom fizycznym,
chemicznym lub biologicznym jest nie
rozpuszczalny w wodzie, nie wchodzi w
reakcje fizyczne lub chemiczne, nie
powoduje zagrożenia środowiska i nie
ulega biodegradacji.
Odpady komunalne- są to odpady, które
powstają w gospodarstwach domowych
oraz odpady pochodzące od innych
wytwórców odpadów, które ze względu na
swój charakter lub skład sa podobne do
odpadów domowych, z tym ze odpady
niebezpieczne od innych wytwórców nie są
odpadami komunalnymi.
Magazynowanie odpadów- czasowe
przetrzymywanie odpadów, przed ich
transportem, unieszkodliwieniem lub
odzyskiem ( 1rok można składować bez
konsekwencji i opłat).
Składowanie- ostateczne składowanie na
wysypisku.
Katalog odpadów
Rozporządzenie Ministra Środowiska z
dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów Dz.u.112 poz.1206.
Rozporządzenie to określa katalog
odpadów wraz z

l

istą

,

odpadów

niebezpiecznych i sposób klasyfikowania
odpadów. Katalog odpadów dzieli odpady
w zale

ż

ności od źródła ich powstawania na

20 grup. Każdy rodzaj odpadu ma

6-cio

cyfrowy kod:

- pierwsze dwie cyfry - grupa odpadów (l -
20),
- następne dwie - podgrupa,
- ostatnie dwie - rodzaj,

*

zaliczenie odpadów niebezpiecznych.
Grupa 0l - odpady powstające przy
produkcji, poszukiwaniu, wydobywaniu
oraz chemicznej i f

i

zycznej obróbce rud.

01 01 - odpady z wydobywania kopalin.
01 01 02 - odpady z wydobywania kopalin
innych niż rudy metali.
01 05 - płuczki wiertnicze i inne odpady
wiertnicze.
01 05 04 - płuczki i odpady wiertnicze z
odwiertów wody słodkiej.
01 05 05

*

- płuczki i odpady wiertnicze

zawierające ropę naftową.
Odpady zaznaczone gwiazdką w ustawie
ozn. odpady niebezpieczne.
Obowiązek posiadacza odpadów:
a)

musi uzyskać pozwolenie na

wytwarzanie odpadów jeśli wytwarza
odpady niebezpieczne powyżej 1t lub
odpadów innych 5000t,
b)

musi uzyskać decyzję zatwierdzającą

program gospodarki odpadami niebezp.
Jeżeli wytwarza do 1t odpadów niebezp.
c)

musi przedłożyć inf. O

wytworzonych odpadach oraz o sposobach
gospodarowania nimi jeżeli wytwarza od 5-
5000t odpadów innych(rocznie)
Zawartość wniosku o wydanie pozwolenia
na wytwarzanie odpadów:
a)

musi zawierać wyszczególnienie

rodzajów odpadów przewidzianych do
wytwarzania z uwzględnieniem ich
podstawowego składu chem. i fiz.
b)

określenie ilości odpadów

przewidzianych do wytworzenia w ciągu
roku
c)

musimy wskazać sposób

zapobiegania powstawania odpadów lub
ograniczenia ich ilości i negatywnego
oddziaływania na środowisko
d) szczegółowy opis sposobu
gospodarowania odpadami z
uwzględnieniem zbierania, transportu,
odzysku i unieszkodliwiania
e) wskazanie miejsca i sposobu

magazynowania odpadów.

Możliwości zanieczyszczenia odpadami
stałymi:
a)

zagrożenie wód powierzchniowych

składowisko poniżej zwierciadła wody,

lokalne zanieczyszczenia (mała przepuszczalność)

zagrożenia lokalne, niebezpieczne

zagrożenie blisko położonych soczewek piasków,

zagrożenie wód powierzchniowych w

okresie wysokiego położenia zwierciadła wody

brak zagrożenia w okresach suchych,

wskazane izolowanie dna składowisk

bezpośrednie zagrożenia
ZANIECZYSZCZENIA I OGNISKA
ZANIECZYSZCZEŃ WÓD
PODZIEMNYCH

Ź

ródła zanieczyszczeń - pochodzą

najczęściej spoza warstwy i należy ustalić
ich pochodzenie.
Miejsce występowania zanieczyszczeń:
–napowierzchni,
– w powietrzu,
– pod powierzchnią ziemi.
Rodzaje zanieczyszczeń:
–chemiczne,
–biologiczne,
– fizyczne (np.: zawiesiny, zmiana temp.,
barwy, itp.).

Charakter przestrzenny źródeł
zanieczyszczeń:
– punktowy (otwory, otwory chłonne),
– liniowy (rurociągi, rzeki, kanały),
– mało- i średniopowierzchniowy (małe i
duże środowiska),
– wielkopowierzchniowy (opad gazów i
pyłów).
Rozpoznanie zagrożeń - dla rozpoznania
prognozowania przemieszczania się
zanieczyszczeń należy:
•zbadać warunki przemieszczania się
substancji zanieczyszczających,
•układ kompleksów litologicznych,
•własności i parametry ośrodka
hydrogeologicznego (skład mineralny,
możliwości wymiany jonowej i własności
sorpcyjne, skład ziarnowy, porowatość,
wielkość i charakter porów, własności
filtracyjne),
•warunki hydrauliczne (spadek
hydrauliczny, prędkość przepływu),
• ilość wód przesączających się,
związanych i wolnych,
•chemizm wód przesączających się,
• warunki biologiczne.
GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ
WÓD PODZIEMNYCH
I. W górnictwie przez:
• wiercenia (filtracja płuczki do górotworu -
ucieczki, zła likwidacja otworów
piezometrycznych i geotechnicznych, przez
które zanieczyszczenia dostają się do-gruntu),
•odkrywki,
•zwałowiska,
• podziemne magazyny gazu (może wystąpić
skażenie metanem lub bakteriami),
•podziemne magazyny środków pędnych,
•eksploatacja złóż(odwadnianie) - zubożenie
zasobów wód podziemnych.
II. W przemyśle przez:
•emisję-substancji,
•zrzut-ścieków,
• składowiska odpadów.
III.W gospodarce komunalnej przez:
•eksploatację-wody,
•zrzutś-cieków,
•składowanie-śmieci,
• cmentarze.
IV. W transporcie przez:
• transport i składowanie produktów
naftowych,
• środki przeciwśniegowe.
Rozpoznanie zagrożeń
Dla rozpoznania i prognozowania
przemieszczania się zanieczyszczeń należy:
a)

zbadać warunki przemieszczania

substancji zanieczyszczonych (dokładna
charakterystyka substancji
zanieczyszczonych)
b)

układ kompleksów litologicznych

c)

własności i parametry ośrodka

hydrogeologicznego (skład mineralny,
możliwośc wymiany jonowej, własności
sorpcyjne, porowatość, wielkość i charakter
porów, własności filtracyjne)
d)

warunki hydrauliczne (spadek

hydrauliczny, prędkość
przepływu)

e)

ilość wód przesączających się,

związanych

f)

chemizm wód przesączających się

g)

warunki biologiczne

Ochrona czynna – działania mające na celu
eliminację ognisk zanieczyszczeń.
Ochrona bierna – działania mające na celu
utrzymanie istniejącego stanu np.
ustanowienie strefy ochronnej (strefa
ochronna wód podziemnych, wyznaczanie
tych stref, kryteria wyznaczania stref
ochronnych).
Ustanowienie stref ochronnych reguluje
PrawoWodne Dz.U.nr 115, rok2001, część III,
rozdz.II.
Strefa ochronna – obszar, na którym
obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w
zakresie użytków gruntów oraz korzystania z
wód.

Strefe ochronna dzielimy na:
a) teren-ochrony bezpośredniej – należy tu
naprawić odprowadzenie wody opadowej,
zagospodarowanie terenów zielenią,
ograniczenie do niezbędnych potrzeb ludzi
b) teren ochrony pośredniej – ma chronić
wodę w warstwie wodonośnej; wyznacza
się w oparciu o układ pola
hydrodynamicznego (strefa ta jest tak mała,
że to co odpłynie nie będzie wpływało na
degradację lub będzie to mały czas żeby
można było wyeliminować zagrożenie (25
lat) jeżeli więcej to nie wyznacza się strefy
pośredniej.
Na terenie ochrony pośredniej może być
zabronione lub ograniczone wykonywanie
robót:
-wprowadzanie ścieków
-rolnicze wykorzystanie ścieków
-budowa autostrad
-roboty melioracyjne
-lokalizowanie składowisk

-urządzanie parkingów, mycie
samochodów
-urządzanie cmentarzy i grzebanie zwłok
zwierząt
Środki ochrony przy wyznaczaniu stref:
-analiza materiałów kartograficznych
(mapy struktór, miąższości i spękań)
-analiza zdjęć lotniczych
-analiza map -piezometrycznych
-badania hydrogeologiczne w celu oceny
danej warstwy wodonośnej
-badania modelowe
-badania sozologiczne
Geologiczne i hydrogeologiczne warunki
migracji zanieczyszczeń:
-czynniki naturalne( przepuszczalność,
spadki hydraul.),
-eksploatacja wody,
-depresja wywołana w głębszych
poziomach wodonośnych o zwierciadle
napiętym.
-odwodnienie górotworu.
-represja wywołana w głębszych
poziomach wodonośnych o zwierciadle
napiętym
Remediacja

-

przyspieszanie
biologicznych-procesów
oczyszczania skażonych-
gruntów.
Utylizacja CO

2

– poprzez zatłaczanie do

złoża ropy i nafty przez co zwiększyć
można szczerpalność złoża do 10% a
jednocześnie pozbyć się CO

2

.

Wody podziemne są skażone azotanami
pochodzącymi z nawozów. Azotany się nie
sorbują, są one „transportowane” w dół.
WP- zanieczyszczenia wód
powierzchniowych (np. awaria cysterny lub
inne skażenie) mogą przedostać się do wód
powierzchniowych, a jeśli są dobre
warunki filtracyjne to będą się dalej
przedostawać, ale można je odpompować
ze studni i oczyszczać na powierzchni.
Zanieczyszczenia przemieszczają się
zawsze w kierunku przepływu wód
podziemnych (dobrze rozpuszczalne w
wodzie).
Duża ilość wód z kopalni jest zrzucana do
wód powierzchniowych:

Dla pierwszych poziomów wodonośnych
elementem zanieczyszczających jest rzeka:

Środowisko szczelinowe, bardo dobra
filtracja (ale nie wiadomo w którym
kierunku):

Zanieczyszczenia węglowodorami i
ropopochodnymi

Bocznica

kolejowa-zabezpieczenie podłoża przed
wyciekami(system ten funkcjonuje w
różnych gałęziach przemysłu)

Pomiar grubości paliwa w piezometrze

Tereny lotniska są jedynymi miejscami
gdzie sczerpywanie paliwa jest
dochodowe(bo dużo znajduje się w
gruncie). Najpierw należy zebrać paliwo a
następnie wybrać jakąś metodę do
oczyszczania

Układ z pompowaniem wody

W obrębie leja depresyjnego rośnie
prędkość dopływu. Jeżeli zbierzemy paliwo
możemy przystąpić do remediacji
środowiska.
Wenting(wentylacja)- usuwanie lekkich par
węglowodorów mających dużą prężność
Wieża stipingowa-proste urządzenie,
sorbuje proste węglowodory.

8-12º C temp.w pierwszym pozomie otw.
Technologicznych
Baza paliw-materiał zgromadzony na
pryzmie, wprowadza się, wprowadza się
rurkami bakterie i wodę, oczyszczanie trwa
wiele miesięcy
Bioreaktor-zbiornik, który wypełniamy
wodą i zaszczepiamy bakterie, dostarczamy
N

2,

siarkowodór i tlen. Bakterie namnażają

się bardzo szybko. W lab.z badanej próbki
gruntu możemy wyizolować bakterie
węglowodorowe na pożywce agarowej.
Bakterie można kupić w postaci
przetrwalników, ale są o 50% mniej
skuteczne niż te wyizolowane z gruntu,
który chcemy oczyszczać .
Bariery fizyczne-szczelna przesłona w
postaci ekrany przeciwfiltracyjnego

Bariera hydrauliczna-wykorzystanie studni
depresyjnych lub represyjnych, robi się je
bardzo szybko

Stabilizacja, solidyfikacja-metody
stosowane do uszczelniania wałów
powodziowych

Metoda termiczna- spalanie
ropopochodnych
Flotacja- rozdział faz
Elektroreklamacja gruntu- z
wykorzystaniem prądu
Bioremediacja
+ landforming- potraktowanie bakteriami
zanieczyszczonego gruntu
Iniekcja powietrza- zatłaczanie powietrza,
musi być przepuszczane przez wieżę
stripingową
Płukanie(sczerpywanie) i ogrzewanie
rzadko stosowane
Bioremediacja stymulowana wodą-
nadtlenkiem wodoru,5% nadmanganianem
potasu

Wymagania dotyczące lokalizacji, budowy,
eksploatacji i zamknięcia składowiska
odpadów:

Składowiska powinny być:
-bezpieczne dla zdrowia ludzi
-bezpieczne dla środowiska
-w szczególności powinny zapobiegać
zanieczyszczeniu wód podziemnych i
powierzchniowych, gleby i ziemi oraz
powietrza
Składowiska nie powinny być
lokalizowane w następujących
miejscach:

1. w strefach zasilania głównych i

użytkowych zbiorników wód
podziemnych

2. na obszarach otulin parków i

rezerwatów przyrody

3. na obszarach lasów ochronnych
4. w dolinach rzek, w pobliżu wód

śródlądowych, na terenach
źródliskowych, bagiennych,
podmokłych

5. w obszarach mis jeziornych i ich

strefach krawędziowych

6. na obszarach bezpośredniego bądź

potencjalnego zagrożenia
powodzią w rozumieniu
przepisów prawa
wodnego:zagrożenie
powodziowe-1%-raz na 100 lat:
5%-raz na 20 lat; 1‰-raz na
1000 lat

7. w strefach osuwisk i zapadlisk

terenów, w tym powstałych w
wyniku zjawisk krasowych
oraz zagrożonych lawinami

8. na terenach o nachyleniu powyżej

10º

9. na terenach zagrożonych

glacitektonicznie,
poprzecinanych uskokami,
spękanych lub
uszczelinowaconych

10. na terenach wychodni skał

zwięzłych porowatych,
skresowiałych i
skawernowanych

11. na glebach klas bonitacji I-II
12. na terenach, na których mogą

występować deformacje ich
powierzchni na skutek szkód
pogórniczych

13. na obszarach ochrony

marowiskowej?

14. na obszarach górniczych

utworzonych dla kopalin
leczniczych

15. na obszarach określonych w

przepisach odrębnych

Minimalna odległość składowiska
odpadów niebezpiecznych lub składowiska
odpadów innych niż niebezpieczne i
obojętne od budynków mieszkalnych,
budynków zamieszkania zbiorowego i
budynków użyteczności publicznej w
rozumieniu przepisów prawa budowlanego
mierzona od krawędzi kwatery
składowiska odpadów, ustalona jest
zgodnie z raportem o oddziaływaniu
składowiska odpadów na środowisko.
Składowisko>1ha
Wymagane badania geologiczne,
hydrogeologiczne i geotechniczne:
-na obszarze planowanego składowiska
odpadów i jego otoczenia przeprowadza się
badania hydrogeologiczne i geologiczne
-wyniki badań hydrogeologicznych oraz
geologicznych, wykonywanych zgodnie z
wymaganiami określonymi w przepisach
dotyczących projektu prac geologicznych
oraz opracowaną dokumentacją
geologiczną- inżynierską i
hydrogeologiczną, zgodną z wymaganiami
określonymi w przepisach dotyczących
dokumentacji geol.-inżynierskiej i
hydrogeologicznej dołącza się do wniosku
o wydanie decyzji o warunkach zabudowy
i zapas podarowania terenu dla składowisk
odpadów
Wymagany zakres badań
hydrogeologicznych:
Powinien zawierać:
1)inwentaryzację wszystkich cieków
powierzchniowych: wód penetrujących
obszar planowanego składowiska odpadów
i jego otoczenia i naniesienie ich na mapę
w skali 1 : 5000. prace te należy wykonać
w najmniej korzystnych warunkach
hydrogeologicznych , tj. w okresie
wysokich stanów wód
2)wykonać bilans hydrogeologicznej ilości
wód wchodzących i wychodzących ze
składowiska odpadów w trakcie jego
eksploatacji, obejmującego następujące
elementy:
-średnią roczną wieloletnią wielkość
opadów na podstawie danych z najbliżej
położonej stacji opadowej
-roczną wielkość najwyższego opadu z
okresu ostatnich 30 lat, na podstawie
danych z najbliżej położonej stacji
opadowej

-przypuszczalną ilość wody zawartej w
……przewidzianych do składowania
odpadów
-przypuszczalna ilość wody jaka może być
wchłonięta przez deponowane odpady
- parowanie terenowe
Zakres badań geologicznych powinien
uwzględniać:
1)rozpoznanie budowy geologicznej
terenów planowanego składowiska
odpadów i jego otoczenia na podstawie co
najmniej 5 otworów badawczych o
głębokości wystarczającej do zbadania w-
wy wodonośnej i w-wy izolującej z tym, że
min. Ilość otworów badawczych powinna
wynosić: 1 otwór na 1 ha badanego terenu
2)pobranie próbek oraz wykonanie analizy
uziarnienia oraz laboratoryjnego
współczynnika filtracji K z każdej w-wy
stanowiącej wydzielenie litologiczne
3)przeprowadzenie obserwacji
hydrogeologicznych oraz wykonanie
połowy pomiarów współczynnika filtracji
K w każdym otworze badawczym
4)zbadanie przestrzennej budowy
górotworu w obszarze planowanego
składowiska odpadów i jego otoczenia za
pomocą metod geofizycznych w
szczególności metodą elektrooporową lub
metodą sejsmiczną
5)ustalenie pojemności sorpcyjnej gruntu
Geologiczne warunki lokalizacji
składowisk:
1)składowisko odpadów lokalizuje się tak,
aby miało naturalną barierę geologiczną
uszczelniającą podłoże i ściany boczne
2)minimalna miąższość i wartość
współczynnika filtracji K naturalnej bariery
geologicznej wynosi:
a)dla składowiska odpadów
niebezpiecznych- miąższość nie mniejsza
niż 5m, współczynnik filtracji K≤1,0*10

-9

m/s
b) dla składowiska odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne – miąższość nie
mniejsza niż 1 m, WSP. Filtracji K≤1.0*10

-

9

m/s

3)bariera geologiczna powinna mieć
rozciągłość poziomą przekraczającą obszar
projektowanego składowiska odpadów
4)przewidywany najwyższy
piezometryczny poziom wód podziemnych
powinien być co najmniej 1m poniżej
poziomu projektowanego wykopu dna
składowiska
5)w miejscach, gdzie naturalna bariera
geologiczna nie spełnia warunków
określonych w pkt. 2 a i b, stosuje się
sztucznie wykonaną barierę geologiczną o
minimalnej miąższości 0,5m, zapewniającą
przepuszczalność nie większą niż
określona w ust. 2, którą wykonuje się w
taki sposób, by procesy osiadania na
składowisku odpadów nie mogły
spowodować jej zniszczenia
6)pomiary współczynnika filtracji K
naturalnej lub sztucznej bariery
geologicznej wykonuje się co najmniej
dwiema metodami, w tym min. jedną
połową, zależnie od warunków
Odprowadzanie odpadów ze
składowiska:
1)składowiska odpadów niebezpiecznych
oraz składowiska odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne wyposaża się w
system drenażu wód ociekowych,
zaprojektowanych w sposób zapewniający
jego niezawodne funkcjonowanie , w
trakcie eksploatacji składowiska odpadów
co najmniej 30 lat po jego zamknięciu
2)system drenażu odcieków ze składowiska
odpadów umożliwiający konserwację i
kontrolę jego stanu wykonuje się powyżej
izolacji syntetycznej. System ten składa się
z w-wy drenażowej wykonanej z materiału
iłowo-piaszczystego lub innych materiałów
o podanych właściwości i wartości
współczynnika K> niż 1*10

-4

m/s i

miąższości rzeczywistej nie mniejszej niż
0,5m; w w-wie drenażowej umieszcza się
system drenażu głównego odprowadzający
odcieki do głównego kolektora
3)zbocza składowiska odpadów wyposaża
się w system drenażu umożliwiający spływ
odcieków do głównego systemu drenażu.
4)w przypadku wydzielenia na
składowisku odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętnych części
przeznaczonej do składowania odpadów
niebezpiecznych, część tę wyposaża się w
odrębny system drenów
Gaz wysypiskowy:
1)składowisko odpadów, na którym
przewiduje się skład odpadów ulegających
biodegradacji wyposaża się w instalację do
odprowadzania gazu składowiskowego
2)gaz składowiskowy oczyszcza się i
wykorzystuje do procesów energetycznych,
a jeżeli jest to uciążliwe- spala w pochodni
Otoczenie składowiska:
- składowisko odpadów otacza się pasem
zieleni złożonym z drzew i krzewów, w

celu ograniczenia niedogodności i zagrożeń
powstających na składowisku
-minimalna szerokość pasa zieleni wynosi
10m
-dla składowiska odpadów, a którym
składowane są wyłącznie odpady inne niż
normalne konieczność wykonania pasa
zieleni, jego szerokości i usytuowanie
uzależnia się od możliwości izolacji
składowiska
Warunki eksploatacji składowiska
(powinna zapewniać):
-ograniczenie powierzchni składowiska
odpadów eksponowanych na
oddziaływanie warunków atmosferycznych
-przeciwdziałanie transportowi odpadów w
powietrzu
-gromadzenie odcieków i poddawanie ich
oczyszczaniu w stopniu umożliwiającym
ich przyjęcie na oczyszczalni ścieków lub
odpadów do wód lub do ziemi
-stateczność geotechniczną składowiska
odpadów
Rodzaje uszczelnień składowisk:
Uszczelnienia dzielimy na:
-uszczelnienie podstawy
-uszczelnienie pośrednie
-uszczelnienie powietrzne
-uszczelnienie boczne
Niezależnie od przyjętej metody,
uszczelnienia powinny zapewniać:
-stworzenie nieprzepuszczalnej i stabilnej
w czasie w-wy uszczelniającej tak, aby nie
dopuścić do przenikania do podłoża
odcieków z wysypiska oraz aby wody
podziemne z terenów przyległych nie
infiltrowały w głąb wysypiska
-gromadzenie i odprowadzenie wody
infiltrującej przez wysypisko (odcieków)
oraz powstających gazów

-adsorpcja szkodliwych związków
chemicznych
-utworzenie pod wysypiskiem
wyrównanego i stabilnego podłoża o dobrej
nośności i niewielkim osiadaniu
W każdym wysypisku odpadów
komunalnych warstwy przesłony
filtracyjnej muszą być zbudowane z
materiału mineralnego lub syntetycznego
(geomembrany, geomaty, itp.) albo
stanowić ich połączenie.
Jako materiały do przesłon mineralnych
najczęściej stosuje się:
- masy mineralne o odpowiednich
własnościach
- masy mineralne z dodatkiem substancji
ulepszających
- masy antropogeniczne
Naturalna przesłona izolacyjna powinna
charakteryzować się:
- szczelnością
- statecznością
- łatwością formowania
- zdolnością do samouszczelniania (pod
geomembraną kładziemy geowłókninę)
- odpornością na deformacje filtracyjne
Jeżeli materiał ilasty jest zbyt przesuszony
nie da się ułożyć jednorodnej, jeżeli jest
zbyt wilgotny to także się nie ułoży
warstwy ponieważ powstanie błoto.
Dla uszczelnień mineralnych:
- współczynnik filtracji k warstw
izolowanych powinien być niższy od 1·10

-9

(wartość ta ze względu na trudność
obiektywnego oznaczenia powinna być
oznaczona co najmniej dwoma metodami:
laboratoryjną i polową.
- minimalna grubość uszczelnienia-1m,
składane i zagęszczona warstwami o
miąższości 0,25m
Dla uszczelnień sztucznych:
- dobra szczelność i odporność na
ewentualne pękania i rozerwania
- wysoka odporność na działanie związków
chemicznych w odpowiednio długim czasie
- odporność na wysokie i niskie
temperatury oraz wynikające z nich
odkształcenia
- niewrażliwość na nierównomierne
osiadanie i duże elastyczności
- dobre i równomierne przyleganie do
sąsiednich warstw oraz duża przyczepność
do podłoża szczególnie na skarpach
- łatwość układania i ścisłego łączenia się
ze sobą sąsiadujących pasm
uszczelniających

Metody poboru próbek powietrza
gruntowego przez instytucje badawcze:
1)met. ZSE AGH
-punkty pomiarowe rozmieszczone w
regularnej siatce o kroku pomiarowym
20m;
-pobór prób z wbijanych sond na głęb. 1,2
– 1,5m;
-wykonanie analizy chromatograficznej.
2)met. IGNiG w Krakowie
-punkty pomiarowe rozmieszczone w
regularnej siatce o kroku pomiarowym
60m.
-ręczne wiercenie otworów badawczych do
głębok. 2,5m w których umieszcza się
sondy z perforacją w dolnych odcinkach;
-pobór prób powietrza gruntowego po 24h;
-wykonanie analizy chromatograficznej.

piezometr




3)met. Petrogeo-
Jasło Sp. z o.o.
-ręczne wiercenie
otworów do
głębokości 1,2m w
regularnej siatce o

kroku pom. 10m;
-wbijanie sondy do wykonanego otworu;
-zassanie powietrza gruntowego przy
użyciu naczynia z wodą;
-pobór prób powietrza gruntowego ze
szklanych espiratorów;
-wykonanie analizy chromatograficznej;
4)met. Drager-Stitz
-wbijanie sondy do gruntu (rura osłonowa z
końcówką umożliwiającą zassanie
powietrza);
-zassanie powietrza do komory z rurką
indykatorową;
-bezpośredni odczyt umożliwiający
określenie obszaru skażenia.

Sonda wbijana
młotkiem- za jej
pomocą możemy w
terenie oznaczyć
stężenie
węglowodorów
albo wodę. Jest to
wstępne oznaczanie
zaw.
Węglowodorów w
gruncie.

Oddziaływanie prac wiertniczych na
środowisko
Wiertnię wraz ze znajdującymi się
urządzeniami wiertniczymi, silnikami,
pompami, zbiornikami, pomieszczeniami
magazynowymi oraz administracyjnymi
traktujemy jako zamknięty obiekt
przemysłowy i w związku z tym ocena jej
oddziaływania na środowisko jest
prowadzona jak dla obiektów
budowlanych.
Zależy od:
– lokalizacji wiertni (tereny rolnicze, leśne,
wymagające szczególnej ochrony, strefy
ochronne ujęć wód podziemnych);
– wielkość zajętej i zdegradowanej czynnej
powierzchni gleby;
– rodzaju i wielkości emisji i imisji
zanieczyszczeń powietrza;
– szkodliwych oddziaływań fizycznych
(hałas, wibracje);
– rodzaju i ilości odprowadzanych ścieków
i wielkości zawartych w nich ładunków
zanieczyszczeń;
– stężeń zanieczyszczeń w odbiornikach
ścieków;
– rodzaju i ilości składowanych odpadów
oraz sposobu składowania (szczelność
składowiska, ewentualna niezorganizowana
emisja gazów);
– rozwiązań prawnych aktualnie
stosowanych w kraju, zawierających
szczegółowe wymagania regulujące zasady
postępowania w zależności od warunków
terenowych, typowych cech klimatu,
stopnia szkodliwości odpadów;
– czasu przywrócenia terenu wiertni do
stanu pierwotnego;
– narzuceniu rozwiązań dotyczących
likwidacji szczególnie szkodliwych
odpadów np. wysokozasolonych odpadów.
Zanieczyszczenia spotykane w ściekach i
odpadach wiertniczych:
– jony metali ciężkich (Cr, Pb, Cd, As, Zn)
pochodzące z minerałów lub dodatków
chemicznych stosowanych do sporządzania
płuczki z materiałów stosowanych do
cementowania otworów, z orurowania lub
zwiercanych materiałów skalnych;
– sole pochodzące z przewiercanych
interwałów oraz dodawane do płuczki dla

zapobiegania kawernowania ścian otworów
wierconych, np. w formacjach solnych;
– tłuszcze, oleje i smary, które muszą być
stosowane w procesie wiercenia dla
zapewnienia prawidłowej pracy urządzeń;
– węglowodory pochodzące z
opróbowanych złóż;
– fenole, formaldehydy, czyli środki
zapobiegające procesom fermentacyjnym,
którym łatwo podlegają w wysokiej temp.
niektóre składniki płuczek;
– silne alkalia;
– związki organiczne o dużym potencjale
redukcyjnym;
– środki powierzchniowo czynne;
– trudne do zidentyfikowania produkty
rozkładu licznych środków chemicznych
płuczek.
Optymalizacja składu płuczki w aspekcie
ograniczenia zużycia materiałów
płuczkowych:
– projektowanie właściwej gęstości płuczki
z uwzględnieniem:
• wielkości ciśnienia porowego;
• wielkości ciśnienia złożowego;
• wielkości anormalnie wysokich ciśnień
porowych i złożowych;
• wielkości ciśnienia bocznego
przewiercanych skał plastycznych (iły
plastyczne, sole, itp.).
– stosowanie materiałów o wysokim
stopniu rozdrobnienia do sporządzania i
obciążania płuczki (zastosowania
dyspergatora hydraulicznego - „miksera")
co zapobiega sedymentacji.
Sposoby regulacji fazy stałej w płuczce
wiertniczej:
– rozcieńczanie wodą (ale produkcja
względnej ilości ścieków),
– częściowa wymiana na wodę i świeżą
płuczkę;
– wprowadzenie środków chemicznych
zmniejszających lepkość płuczki
(polifenole);
– stosowanie koagulantów i flokulantów,
zwiercin;
– stosowanie polimerów zapobiegających
dyspersji zwiercin;
– stosowanie wysokowydajnych
mechanicznych urządzeń do oczyszczania;
– stosowanie pełnego zestawu urządzeń
oczyszczających, tj:
• sit wibracyjnych z odpowiednio
dobranymi sitkami;
• hydrocyklonów odpiaszczających;
• hydrocyklonów odmulających;
• wirówek.
Zasadnicze sposoby postępowania ze
ściekami i odpadami wiertniczymi:
– gromadzenie ścieków i odpadów w dole
urobkowym zlokalizowanym na terenie
wiertni;
– wiercenie bez dołu urobkowego i
okresowe wywożenie ścieków i odpadów z
wiertni na wyznaczone składowiska i
wylewiska lub na teren innej wiertni do
tzw. zbiorczych dołów urobkowych.
Wytyczne gromadzenia ścieków i odpadów
w dole urobkowym:
1. Stosować się do aktualnych regulacji
prawnych dotyczących magazynowania
odpadów.
2. Dbać o właściwą lokalizację dołu
uniemożliwiającą spływ wód
powierzchniowych, a zarazem
zapewniającą spływ wszystkich ścieków z
terenu wiertni (np. z mycia urządzeń,
wypływów z nieszczelnych instalacji).
3. Stosować odpowiednią izolację odpadów
od otoczenia, aby uniemożliwić migrację
składników do wód gruntowych.
4. Stosować odpowiednią konstrukcję
dołów urobkowych, aby w przypadku
obszarów zalewowych zawartość dołu nie
wpływała negatywnie na jakość wód
powierzchniowych i gruntowych.
5. Stosowanie uszczelnienia dołu
adekwatne do istniejącego ukształtowania
terenu oraz warunków geologicznych i
hydrogeologicznych.
6. Zwracać szczególną uwagę na
utrzymanie maksymalnego poziomu cieczy
w dole w odniesieniu do wysokości
obwałowania.
7. Gromadzenie odpadów i ścieków ściśle
związanych z procesem wiercenia.
8. Wywozić ścieki i odpady na
składowiska, szczególnie w tych
przypadkach kiedy ze względu na swoją
szkodliwość stanowiłyby: – znaczne
zagrożenie wód i gleby; – warunki
hydrogeologiczne nie dają gwarancji
prawidłowej ich izolacji od otoczenia (np.
w stykach ochronnych ujęć wody,
obszarach zalewowych).
9. Zlikwidować dół urobkowy po
zakończeniu wiercenia.
Zalecany tok postępowania z odpadami
wiertniczymi:
1. Ustalenie terminu likwidacji
deponowanych odpadów i rekultywacji
terenu.

2. W przypadku odpadów niebezpiecznych,
stanowiących realne zagrożenie dla wód i
gleby (np. odpadów wysokozasolonych)
wymagane jest ich głębokie odwadnianie
przed zdeponowaniem w ziemi.
3. Odpady wiertnicze winny ,być poddane
badaniom zmierzającym do oceny ich
szkodliwości według ściśle
sprecyzowanego schematu lub według
obowiązujących zasad w PIOŚ. (dziś już
troche nieaktualne – rozporządzenie
dotyczące wymywalności, rozporządzenie
Ministra gospodarki przy przenoszeniu
odpadów do składowisk)
4. Wyłączone z obowiązku badań fizyko-
chemicznych mogą być odpady z wierceń
płytkich, prowadzonych przy pomocy
płuczki wiertniczej opartej o nietoksyczne
składniki użyte w limitowanych ilościach
(stężeniach) (nie dopuszczone przez
Ministra Gospodarki).
5. Dopuszczalne wartości parametrów
kryterialnych winny być zróżnicowane w
zależności od metody likwidacji lub
zagospodarowania odpadu.
6. Przed przystąpieniem do zestalania
odpadów każdorazowo powinny być
wykonane laboratoryjne próby
skuteczności ich zastosowania.
7. Po zdeponowaniu odpadów w ziemi
należy każdorazowo wykonać badanie
geotechniczne i fizykochemiczne dla
określenia prawidłowości przyjętej metody
i technologii.
8. Odpady powinny być deponowane w
miejscach ich powstawania, co wymusza
minimalizację ich ilości i toksyczności.
9. Tworzenie dużych, nawet prawidłowo
wykonanych składowisk, może w
przypadku uszkodzenia uszczelnienia
spowodować lokalną katastrofę
ekologiczną.
10. Teren deponowania odpadów
wiertniczych powinien być trwale
oznaczony.
Metody likwidacji dołów urobkowych:
– wykorzystanie odpadów dla celów
rolniczych: mieszanie z glebą odpadów o
małym ładunku chemicznym, gdzie w
naturalnych procesach rozcieńczania,
adsorpcji i biodegradacji następuje
redukcja zanieczyszczeń organicznych i
nieorganicznych;
– deponowanie odpadów w ziemi bez
izolacji od otoczenia, co jest możliwe tylko
w przypadku odpadów praktycznie
całkowicie nieszkodliwych dla gleby i wód
podziemnych;
– deponowanie odpadów w ziemi z pełną
izolacją od otoczenia (odpady posiadające
znaczny ładunek chemiczny);
– zestalanie odpadów i ich deponowanie w
ziemi odpowiednie (odpady o znacznym
ładunku chemicznym lub o dużym stopniu
uwodnienia);
– składowanie odpadów o znacznym
ładunku szkodliwych substancji na
specjalnie wyznaczonym i przygotowanym
terenie;
– zatłaczanie cieczy z odwodnienia
odpadów do ściśle określonego typu
otworów w chłonne horyzonty
nieprodukcyjne;
– w wielu krajach Europy obowiązują (np.
w Holandii) przepisy, gdzie ze względu na
specyfikę warunków hydrologicznych
wszystkie odpady są zaliczone do
szkodliwych i muszą być kierowane do
wyspecjalizowanych zakładów likwidacji i
utylizacji płuczki wiertniczej;
– utylizacja ścieków i odpadów
wiertniczych w specjalistycznych
zakładach skutecznie przeciwdziała
popełnieniu błędów w trakcie likwidacji
odpadów, co może przejawić się w: •
obniżeniu plonowania przy mieszaniu
odpadów z glebą; • zapadaniu się gleby i
powstawaniu grzęzawisk; • skażeniu nawet
po dłuższym czasie wód gruntowych i
gleb;
– w rejonach, gdzie panują korzystniejsze
warunki hydrogeologiczne i nie ma
potrzeby wprowadzania tak restrykcyjnych
przepisów.
Likwidacja i unieszkodliwianie odpadów
wiertniczych:
● Sposób zestalania wysokouwodnionych
odpadów wiertniczych stosowany w
PGNiG S.A. w Warszawie Oddział
Poszukiwania Nafty i Gazu w Jaśle polega
na:
–spiętrzeniu zawartego w dole urobkowym
odpadu (osadu) przez zmniejszenie
rozmiarów dołu urobkowego;
– podaniu do zestalonego odpadu
aktywatorów (cementu i / lub gipsu);
– wymieszanie osadu z aktywatorem,
– podaniu czynnika solidyfikującego
(roztwór krzemianu sodu – szkło wodne) i
ponownym wymieszanie odpadu;
– pozostawienie odpadu do zestalenia na
okres co najmniej 24 godziny;

– pokrycie zestalonego osadu warstwą
gleby,
– rozprowadzenie humusu i wyrównanie
terenu;
– stosowanie dla małych dołów (do 600
m

3

), większe trzeba rozdzielić (przy

pomocy rowów rozprowadzających).

● Sposób zestalenia odpadów według
IGNiG Kraków. Zestalenie szlamów
poneutralizacyjnych, zużytych płuczek i
zwiercin polega na solidyfikacji odpadów
w oparciu o reakcję rozpuszczalnych
krzemianów metali alkalicznych z
nieorganicznymi reagentami zawierającymi
dwuwartościowe kationy. Do zestalenia
stosuje się:
– szkło wodne sodowe o module 145,<10 -
40 % wag.>;
– roztwór CaCI2 o gęstości ok. 1,4 g/cm

3

,

<5 - 15 % wag.>;
– cement budowlany 5 - l 0% wag.
(wprowadzony dla przyspieszenia procesu
soldyfikacji).
Uwaga: W wyniku reakcji pomiędzy
krzemianem a środkiem wiążącym
stopniowo powstaje w utwardzonym
materiale trójwymiarowa, pseudomineralna
siatka, w której metale ciężkie są
chemicznie związane w postaci
nierozpuszczalnych lub zostają
zaadsorbowane w siatkę kwasu
krzemowego (silikaźelu).
● Solidyfikacja odpadów o niskiej
mineralizacji i wysokiej zawartości fazy
stałej (z zastosowaniem solakrylu ASM-
10):
–Solakryl ASM-10 (materiał
konsolidujący) 30-60%obj. w stosunku do
obj. odpadu;
– TEA (trójetanoloamina 25 % roztwór) -
aktywator 2-8%obj., w stosunku do
solakrylu;
– NA (nadsiarczan amonu 5 % roztwór) –
inicjator l—10%obj. w stosunku do
solakrylu.
Proces solidyfikacji polega na:
1. Odprowadzenie z dołu możliwie dużej
ilości wody.
2. Spiętrzeniu osadu i przemieszaniu go z
środkiem konsolidującym a następnie
środkiem przyspieszającym i inicjującym.
3. Zasypaniu zestalonego osadu ziemią;
Hydraty-utwory wodne-gazowe tworzące
się w odpow. warunkach temp. i ciśnienia
Zagrożenie środowiska związane z
eksploatacją złóż ropy naftowej i gazy
ziemnego
Zagrożenia atmosfery
I źródła, z których emitowane są do
atmosfery lotne składniki ropy lub gazu
ziemnego
II źródła z których odprowadzane są
spaliny z kotłowni oraz z silników
spalinowych wytwarzających energię
niezbędną dla zasilania urządzeń
wydobywczych
Ze źródeł zaliczanych do I rodzaju
występuje emisja do atmosfery głównie
- metanu
- wyższych od metanu węglowodorów
alifatycznych
- niewielkich ilości siarkowodoru i
węglowodorów aromatycznych
- niewielkich ilości radioaktywnego radonu
(

222

Rn)

Emisje ze źródeł l rodzaju związane są
najczęściej z:
– wprowadzeniu do atmosfery gazu
towarzyszącego wydobywanej ropie;
– stosowaniu termicznych metod
intensyfikacji wydobywania ropy co
pociąga za sobą wydzielanie się z gorących
płynów złożowych węglowodorów, H

2

S,

lotnych organicznych związków siarki i
CO

2

;

– zrzutami gazu związanymi z
syfonowaniem lub testowaniem odwiertów;
– działaniem urządzeń instalowanych w
celu zapewnienia bezpieczeństwa
maga

z

ynowania i transportu

węglowodorów (układy wentylacyjne oraz
pochodzenie);
– ucieczkami gazu przy występowaniu
nieszczelności

orurowania

odwiertów,

ścian zbiorników, obudowy urządzeń
armatury, zwłaszcza przez zawory, złącza i
uszczelki;
– utlenianie się gazu i par z zamkniętych

zbiorników magazynowych ropy na skutek
intensywnego parowania w wyniku zmian
temp. i ciśnienia

,

zmian poziomu cieczy w

zbiornikach oraz zmniejszenia
rozpuszczalności gazów w cieczach w
wyniku obniżenia ciśnienia;
– parowaniu lotnych składników ropy
podczas operacji jej przelewania przy
opróżnianiu i napełnianiu zbiornika oraz
urządzeń służących do transportu;
– przedostawaniem się do atmosfery par z
regeneratorów glikolu etylowego,
zawierających węglowodory aromatyczne i
siarkowodór;
– nieszczelnościami w instalacjach
odsiarczania gazu oraz odprowadzania do
atmosfery kwaśnych gazów resztkowych z
tych instalacji;
– ulatnianiem się gazów i par z otwartych
zbiorników, studzienek oraz rowów
zbierających ścieki technologiczne i
zanieczyszczenia wody opadowe z terenu
kopalni.
Nadzwyczajne zagrożenie powietrza
atmosferycznego występuje w przypadku
awarii instalacji i wią

ż

e się z

wprowadzeniem do atmosfery dużych
ilości węglowodorów, a czasem

także i

H

2

S.

Nadzwyczajne zagrożenie powietrza
atmosferycznego występują w przypadku
awarii instalacji i wiążą się z
wprowadzeniem do atmosfery dużych
ilości węglowodorów a czasem także
siarkowodoru.
Zanieczyszczenia ze źródeł II rodzaju:
Zanieczyszczenia atmosfery związane z
wprowadzaniem do niej gazów
spalinowych z pochodni, silników
spalinowych, kotłowni wytwarzania pary i
lokalnych grzejników wią

ż

e się z

obecnością w tych gazach:
• tlenków azotu (N0x) głównie NO i

NO

2

i

tlenków siarki (S0x), a przede wszystkim

SO

2

;

• węglowodorów (głównie benzenu) i
związków organicznych (zwłaszcza
formaldehydu) powstałych w wyniku
niecałkowitego spalenia paliw;
•

metanu

i węglowodorów aromatycznych

tzw.

BETX (benzen,

etylobenzen,

toluen,

ksylen) - składniki niespalone paliw;
•

CO

utworzone w wyniku niecałkowitego

spalenia zawartego w paliwie w różnych
formach pierwiastka C.
N0x i S0x – są podobnie jak BETX subst.
wywierającymi szkodliwy wpływ na
funkcjonowanie i rozwój organizmów
żywych, a ponadto N0x i S0x odpow. są za
powst. tzw. kwaśnych deszczy i nadmierne
niekorzystne dla plonowania, zakwaszenie
gleby i środ. wodnego.
Zagrożenia wód i gleb:
• zagrożenia gleb oraz wód występują
podczas wydobywania ropy i gazu,
związane głównie z odprowadzaniem do
tych elementów środowiska
zanieczyszczonych ścieków i odpadów
wytwarzanych podczas funkcjonowania
kopalni,
• istotnym problemem są również wody
złożowe, które w okresie funkcjonowania
kopalni zrzucane są do środ. Ich ilość może
znacznie przekraczać ilość wydobywanej
ropy lub gazu ziemnego i zwiększa się
często w miarę postępu ekspl. złoża oraz
stosowania metod intensyfikacji wydobycia
(zaył. wody do złoża);
• zawierają one oprócz substancji
zawartych w płynach złożowych również
szereg składników wprowadzonych dla
nich w trakcie operacji technologicznych
mających na celu intensyf

i

kację

wydobycia, ułatwienie rozdziału płynów
złożowych, zwiększenie drożności rur
wydobywczych, przygotowanie ropy i gazu
do transportu (odsiarczenie, osuszenie gazu
i ropy);
• uzdatnienie wód złożowych w celu ich
wykorzystania w procesach
technologicznych lub w innych gałęziach
gospodarki jest z reguły niemożliwe lub
zbyt kosztowne;
• najczęstszym spos. utylizacji wód
złożowych jest ich zatłoczenie w
nieproduktywne horyzonty chłonne. W
bardzo rzadkich przyp., przy braku innych
możliwości zagosp. odprowadza się je
bezpośr. do wód pow. lub gruntu.
Stopień zagrożenia środowiska związany z
odprowadzeniem wód złożowych.
Zależy od rodzaju i ilości zawartych w nich
zanieczyszczeń oraz od spos. ich utylizacji.
– subst ropopochodne;
– metale ciężkie;
– sole nieorganiczne;
– wzrost zapotrzebowania tlenu.
Substancje obecne w wodach zło

ż

owych:

Obecne w wodach subst. ropopochodne to
gł. nierozp. w nich wyższe węglow.
zdyspergowane w formie emulsji. Oprócz
nierozp. zw. org. wody zł. zaw. rozp. zw.

org.
• węglowodory alifatyczne (o stężeniu od
kilkuset do

ok.

2700

ug/dm

3

),

• kwasy tłuszc

z

owe (g

ł

ównie w przypadku

wydobycia ropy paraf

i

nowej),

• kwasy naftenowe (przy produkcji ropy
asfaltenowej);
• fenole;
• niskocząsteczkowe węglowodory
aromatyczne (benzen, toluen, etylobenzen).
Zawartość sumaryczna dochodzi do 1000
ppm i więcej. Nad od kilku do kilkuset
mg/dm

3

.

Związki chemiczne wprowadzane do wód
złożowych w wyniku operacji
technologicznych.
• w charakterze subsy. powodujących
niszczenie emulsji stosuje się związki
powierzchniowo czynne a wśród nich
wyższe alkohole i kw. tłuszczowe;
• do inhibitorów korozji wywołanej przez
tlen, H2S i Co2 zaliczyć można, sole
nieorganiczne a wśród nich chromiany,
fosforany, molibdeniany sodu i sole
organiczne;
- zmniejszanie drożności urządzeń w wym.
tworzeniu się osadów soli przeciwdziała się
stosując inhibitory organiczne a wśród nich
estry kw.fosforoaganienych i
aminoalkoholi oraz polimery kw.
akrylowego
- jako inhibitory wydzielania parafiny
stosuje się związki organiczne a wśród nich
w charakterze biocydów aldehydy,
czwartorzędowe sole aminowe i sole kw.
aminooctowego
- jako koagulantów i flokulantów używa
się często różnego rodzaju związków
poliamidowych
-rolę środków przeciwdziałających
Zagrożenia wód oraz gleby związane ze
składowaniem odpadów
zanieczyszczonych węglowodorami
Zagrożenia związane są ze składowaniem:
• szlamów;
• pozostałości ropy;
• silnie skażonej ropą gleby;
• zanieczyszczenie terenu
ropopochodnymi;
• awariami (np. erupcja ropy z otworu);
• awariami rurociągów kopalnianych;
• przedostaniem się do środowiska
agresywnych substancji stosowanych w
zabiegach technologicznych np. kwasy
(solny, octowy lub fluorowodorowy)
używane do sporządzania cieczy
kwasujących. Zagrożenie gleby w miejscu
wykonywania tych czynności.
Zwykle narażone na takie skażenie są
grunty w bezpośrednim sąsiedztwie
otworów eksploatacyjnych ropy naftowej
oraz miejsca gdzie rutynowo dokonuje się
operacji technologicznych pompowania,
przetłaczania, przelewania ropy
Zasady i cele monitoringu środowiska
gruntowo-wodnego
Rodzaje:
• krajowy;
• regionalny; (województwo, np. stan mas
powietrza napływającego z innego
środowiska
• lokalny.(tworzony przez właściciela
obiektu)
Częstotliwość poboru próbek.
Powinna być określona w oparciu o nast.
dane::
– ocenę warunków hydrogeologicznych
decydujących o podatności zb. wód
podziemnych na zanieczyszczenia;
– czas migracji zanieczyszczeń w poziomie
i w pionie;
– aktualna jakość wody;
– stopień degradacji jakościowej obszaru;
– potencjalne zagrożenie dla jakości wód
podziemnych;
– koszty poboru próbek wody i badań
składu chemicznego.
Optymalnie 4 - 6-krotne opróbowanie w
ciągu roku. Względy organizacyjne i
ekonomiczne: maks. 4min. 2/ rok.
Metodyka poboru próbek:
– generalną zasadą, którą należy zachować
przy poborze próbki wody jest to, by
reprezentowała ona rzeczywisty skład
chem. wód podziemnych w miejscu
poboru;
– ważną rzeczą jest konstrukcja
piezometru, musi ona zapewniać by
materiały użyte w konstrukcji nie
powodowały zanieczyszczenia próbki oraz
by nie dochodziło do niekontrolowanego
dopływu zanieczyszczeń z pow. terenu lub
sąsiednich warstw wodonośnych;
– zmiany jakości wody wywołane
naruszeniem pierwotnych warunków przez
wykonanie piezometru, eliminuje się w
dużej mierze przez właściwą wymianę
wody stagnującej w otw. obserwacyjnym;
– sprzęt pomiarowy należy skalibrować
przed przyst. do pomiarów, w miarę
możliwości także po zakończeniu jeśli

zachodzi potrzeba kalibruje się go
dodatkowo w trakcie pomiaru.
Przygotowanie trasy gazociągu wiąże się z:
wytyczenie pasa roboczego pod wykop;
przygotowaniem do prac ziemnych;
przygotowaniem miejsca do skł. humusu i
gruntów z wykopu. Przygotowanie pasa
roboczego wiąże się często również z:
• koniecznością wycięcia drzew i krzewów
splantowaniem terenu; szerokość pas
montażowego, w zależności od wielk.
rurociągu wynosi 10 – 40 m;
• bud. drogi dojazdowej, która musi
umożliwiać dostawę elementów
przeznaczonych do montażu gazociągu i
dojazdu sprzętu bud.;
• bud. drogi komunik. wzdłuż pasa
montażowego dla ruch ciężkiego sprzętu;
okresowo powoduje hałas, emisję spalin i
pyłów;
• zmianami hydrogeol. i hydrologicznymi
związanymi z odwadnianiem wykopów,
przekraczaniem cieków wodnych i zniszcz.
sieci drenacyjnej.
Zagrożenia środ. wyst. przy bud.
gazociągów i tłoczni:
• okresowe wył. z użytkowania terenu
rolniczego przezn. do celów rekreacyjnych;
• naruszenie struktury gleby i zmiana jej
cech;
• częściowa erozja terenu który staje się
bardziej podatny z powodu wykonanych
niwelacji i wykopów;
• zanieczyszczenie gruntu subst.
ropopochodnymi w wyniku wycieków z
pojazdów oraz maszyn i środ. transp.;
• przepłoszenie bytujących na terenie
prowadzonych prac gatunków zwierząt;
• zniszcz. szaty rośl. w obrębie pasa
budowlano-montażowego;
• znaczne emisje hałasu związane z pracą
ciężkiego sprzętu transp. używanego przy
pracach bud. i montażowych;
• emisję spalin z silników pojazdów i
maszyn;
• emisję pyłów podczas prow. prac
ziemnych;
• okresowe zaburzenie stos. wodnych na
terenie prow. prac w wyniku zniszcz.
lokalnego sys. melioracji oraz utw.
głębokich wykopów dział jak ukł.
odwadniający;
• naruszenie równow. wodnej w
następstwie prow. prac na obsz.
podmokłych;
• zanieczyszczenie wód pow. wyciekami
paliw i smarów;
• zanieczyszczenie rzek w wyniku
naruszenia osadów dennych;
• zamulenie rzek w wyniku prow. w
obrębie ich koryt;
• zanieczyszczenie wód pow. w trakcie
prac wiertn. związanych z prow.
gazociągów w przewiercie wykonanym
pod przeszkodą terenowa;
• zaburzenie stos. wodnych w wyniku
nadmiernych poborów wody do próby
wytrzymałościowej;
• zanieczyszczenie wód związane ze
zrzutem wody użytej do przeprow. próby
wytrzymałościowej;
• spowodow. niekorzystnych zmian
krajobrazu na terenie prow. prac;
• spowodow. trwałych zmian w
kompleksach leśnych oraz na obsz gdzie
konieczne było wycięcie drzew;
• zniszczenie dóbr kulturowych.
Ograniczenia wpływu prac bud. na środ.
• na odc. o znacznych spadkach terenu
wykonać zabezp. gleby przed erozją;
• w obr. dolin rzecznych prow. szybką
rekultywacje terenu;
• przestrzegać wytycznych zawartych w
proj., dot. przekraczania rzek i przeszkód
wodnych;
• przestrzegać wymogów zawartych w
pozwoleniach wodno-prawnych na pobór
wody do prób hydraulicznych;
• odtworzyć zniszcz. sys. drenacyjny;
• zasypać wykop i zagęścić grunt;
• przeprow. rekultywację terenu w kier.
jego rolnego lub leśnego wykorzystania;
• skontrolować po zakończ. prac sys.
drenażowy i melioracyjny.
Emisja metanu z sieci gazowych i
wywoływane zagrożenia.
Emisję metanu do atm. mają miejsce
zarówno podczas rozruch i normalnej
ekspl. sys., jak i prac konserw. i remont.
niezb. dla utrzymania ruchu. Metan może
być emitowany z sys. gazowniczych gł.
poprzez: ekshalacje, zamierzone i
kontrolowane wydmuchy technologiczne,
ucieczki gazu, wypływy awaryjne. Podczas
rozruchu sieci gazowej mamy gł. do
czynienia z wydmuchami gazu z
odpowietrzania oraz turbin rozruchowych,
sprężarek gazu w tłoczniach. Natomiast w
trakcie normalnej ekspl. emisje metanu
związane są z:
• ucieczkami gazu przez nieszcz.
gazociągów oraz armatury;

• ucieczkami gazu z różnych aparatów i
maszyn;
• wydmuchani gazu z odwadniaczy;
• wydmuchani gazu z polowych aparatów
analitycznych oraz odprężania filtrów
przed ich wymianą;
• wydmuchani podczas pracy urz.
pneumatycznych;
• emisję niecałkowicie spalonego metanu
oraz NOx i COx z urządzeń.
W czasie wykonywania remontów i
konserwacji sieci wyst. najczęściej upusty
gazu z elementów sieci np. śluz, stacji
filtrów.