1

Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-

Drozdowska

Historia i cel działania

Moral hazard i jego znaczenie dla 
systemów gwarantowania depozytów

Główne cechy systemów gwarantowania 
depozytów 

Dyrektywa UE i rozwiązania polskie

2

Pierwszy powszechny system gwarantowania 
depozytów powstał po doświadczeniach 
Wielkiego Kryzysu w Stanach Zjednoczonych 
– FDIC (Federal Deposit Insurance 
Corporation) w 1933 roku.

Dziewięć kolejnych systemów powstało po 
około 30 latach, m.in. w Norwegii – 1961 
rok, Niemczech – 1966 rok i Finlandii – 1969 
rok. Następnie dopiero lata 1980-te i 1990-
te to okres szybkiego rozwoju systemów 
gwarantowania depozytów.

3

Stabilizacja systemu bankowego poprzez 
zmniejszenie możliwości masowych wypłat 
depozytów, tj. runu na banki

Ochrona konsumenta (przeciętnego 
deponenta), który nie jest w stanie 
samodzielnie ocenić kondycji banku 
będącego instytucją zaufania publicznego

Gwarantowanie depozytów może mieć 
charakter:

bezpośredni – wypłata depozytów klientom 
upadłych banków (pay box system)

pośredni – ratowanie banków przeżywających 
kłopoty finansowe (risk minimizer system)

4

Może występować zarówno po stronie 
deponentów, jak i banków

L. W. Seidman (FDIC, 1985-1991): „...system 
gwarantowania depozytów jest jak 
elektrownia atomowa. Jeżeli zostanie 
zbudowany bez odpowiednich zabezpieczeń, 
zmiecie Cię z powierzchni ziemi. Ale nawet 
jak zbudujesz go z zabezpieczeniami, nie 
możesz być pewien, że tego nie zrobi”

Jak walczyć z moral hazard ?

„niepełne”, limitowane gwarancje -> obecnie 
prawie „legło w gruzach” 

w przypadku gwarantowania pośredniego –
maksymalizacja odpowiedzialności właścicieli

5

Zasady przynależności

Zakres i przedmiot gwarancji

Zakres działalności instytucji gwarantującej 
depozyty (pay-box i risk minimizer)

Sposób finansowania instytucji gwarantującej 
depozyty (ex post i ex ante)

Gwarancjami są objęte depozyty 
imienne; określona grupa deponentów 
może być wyłączona z gwarancji (m.in. 
instytucje finansowe, rząd, dyrektorzy 
i menedżerowie, właściciele co 
najmniej 5% akcji).

Minimalny poziom gwarancji wynosi  
100.000 EUR

6

Każda instytucja kredytowa powinna być 
członkiem systemu gwarantowania depozytów 
działającego w danym kraju. 

W określonych przypadkach instytucja 
kredytowa może zostać wykluczona z 
systemu.

System gwarantowania depozytów powinien 
być w stanie uregulować swoje 
zobowiązania wobec deponentów w ciągu 
20 dni roboczych od niedostępności wkładu, 
z możliwością wydłużenia o 10 dni 
roboczych.

Banki powinny udostępniać obecnym i 
przyszłym deponentom informacje na temat 
zasad gwarantowania depozytów.

7

Czekają nas kolejne zmiany, m.in. związane 
z zasadami finansowania, aspektami 
transgranicznymi.

Co jeszcze może się zmienić?



Od 1989 roku do 1994 roku system 
dualny  - Skarb Państwa wziął na 
siebie odpowiedzialność za wkłady 
oszczędnościowe złożone w bankach 
państwowych i tych, które powstały 
przed 1989 rokiem

8



W 1994 roku – system 
prowizoryczny – Sejm upoważnił 
NBP do gwarantowania oszczędności 
ludności w 100% do równowartości 
złotowej 1000 ECU i 90% od 1001 do 
3000 ECU



Grudzień 1994 roku – uchwalenie 
ustawy o Bankowym Funduszu 
Gwarancyjnym



Luty 1995 roku – wejście w życie 
w/w ustawy

9



Ogólnie zgodny z Dyrektywą UE



System obowiązkowy



Gwarancje do 100.000 EUR (od 1 
stycznia 2011 r.)



System

risk minimizer



Finansowanie

ex post i ex ante

www.bfg.pl

http://ec.europa.eu/internal_market/bank/guara
ntee/index_en.htm

www.fdic.gov

www.iadi.org

www.efdi.eu