34.BUDOWA ANATOMICZNA LIŚCIA

- W budowie wewnętrznej liścia rośliny dwuliściennej wyróżniamy charakterystyczne warstwy; 
zaczynając od strony górnej liścia, występuje: kutikula, epiderma (skórka górna), miękisz 
palisadowy, miękisz gąbczasty (wśród jego komórek wiązki przewodzące), epiderma (skórka dolna) 
z aparatami szparkowymi. 
35.LIŚCIE BIFACJALNE I UNIFACJALNE
Liść bifacjalny – jest to 

typ liścia

 wyodrębniony ze względu na jego pochodzenie. W 

liściach

 tego 

typu 

część grzbietowa

 i 

brzuszna liścia

 pochodzą od odpowiadającym im stron zawiązka.

W rozwoju:

• dorsiwentralnym – od strony doosiowej (dorsalnej) rozwija się parenchyma palisadowa, 

natomiast odosiowo (wentralnie) tworzy się parenchyma gąbczasta. 

• ekwifacjalnym – w rozwijających się liściach, zarówno od strony doosiowej jak i odosiowej 

powstaje parenchyma palisadowa, natomiast gąbczasta wykształca się między tymi 
warstwami. W tej sytuacji strony liścia są pod względem anatomicznym i morfologicznym 
jednakowe, tym samym zatraca się jego grzbieto-brzuszna budowa i liść taki nazywamy 
izolateralnym. 

Liść unifacjalny – jest to typ liścia wyodrębniony ze względu na jego pochodzenie. Liść tego typu 
charakteryzuje się tym, że jego górna i dolna strona pochodzą z jednej, dolnej części primordium.

Liście takie możemy rozpoznać dzięki pierścieniowemu lub łukowemu ułożeniu więzek 
przewodzących na przekroju poprzecznym liścia oraz zewnętrznie skierowanym floemie.

36.BUDOWA MORFOLOGICZNA KWIATU

 Kwiaty rozwijają się z pączków kwiatowych, zwykle jako pędy boczne w pachwinie przysadek 
(liści przykwiatowych, wspierających). Rzadko kwiat rozwija się na szczycie pędu (rośliny o takim 
usytuowaniu tych organów nazywane są haplokaulicznymi). Kwiat może być szypułkowy 
(umieszczony na różnej długości szypułce) lub siedzący (osadzony bezpośrednio na osi pędu). 
Kwiaty wyrastają zwykle w szczytowych, a więc najmłodszych częściach pędu, rzadko pojawiają 
się na wieloletnich fragmentach pędów (np. pniach i konarach drzew). Takie wyjątkowe 
usytuowanie kwiatów występuje u niektórych roślin tropikalnych i określane jest mianem 
kauliflorii.
Pojedynczy kwiat zbudowany jest z liści płodnych i płonnych, nie związanych bezpośrednio z 
rozmnażaniem. Części płodne to pręciki z woreczkami pyłkowymi (mikrosporofile - organy 
męskie) oraz owocolistki z zalążkami (makrosporofile - organy żeńskie). Pręciki produkujące pyłek 
tworzą pręcikowie. Owocolistki tworzą słupek (słupkowie).

37.MIKROPSPOROGENEZA

Rys. Schemat powstawania mikrospory u roślin okrytonasiennych 

Mikrosporogeneza i rozwój gametofitu męskiego przebiega następująco:

· Pręcik zbudowany jest z pylnika i nitki pręcikowej. W pylniku znajdują się cztery komory 
pyłkowe połączone łącznikiem.

· Początkowo pylnik zbudowany jest z komórek merystematycznych (tkanka archesporialna), które 
ulegają różnicowaniu w mejocyty, czyli macierzyste komórki ziaren pyłku.

· Komórki macierzyste dzielą się mejotycznie i z każdej powstaje tetrada złożona z czterech 
haploidalnych komórek; są to mikrospory, czyli ziarna pyłku. Mikrospora jest zredukowanym 
gametofitem męskim. 

38.MAKROSPOROGENEZA

Rys. Schemat makrosporogenezy i rozwoju woreczka zalążkowego u roślin okrytonasiennych 

– Makrosporogeneza i rozwój gametofitu żeńskiego przebiega następująco:

· W ośrodku zalążka różnicuje się komórka o gęstej cytoplazmie i dużym jądrze 
komórkowym, zwana macierzystą komórką makrospor.

· W wyniku  podziału mejotycznego tej komórki  powstają cztery haploidalne makrospory, 
trzy z nich, zwykle najbliższe okienka, degenerują, jedna przechodzi trzy kolejne podziały 
mitotyczne, w wyniku których powstaje ośmiojądrowy gametofit żeński (przedrośle 
ż

eńskie) zwany woreczkiem zalążkowym.

· W woreczku zalążkowym jądra zajmują określone miejsca i pełnią ściśle określone 
funkcje. Trzy z nich, znajdujące się na biegunie woreczka zalążkowego, blisko okienka, 
tworzą aparat jajowy; środkowe jądro to właściwa komórka jajowa, dwa pozostałe to 
komórki pomocnicze – synergidy. Aparat jajowy uważany jest za twór homologiczny rodni 
nagozalążkowych. Trzy jądra znajdujące się na przeciwległym biegunie (od strony osadki) 
nazywamy antypodami. Pozostałe dwa w środkowej części woreczka łączą się w komórkę 
centralną, tzw. jądro centralne woreczka zalążkowego, które jest diploidalne.

· Siedmiokomórkowy woreczek zalążkowy jest zredukowanym gametofitem żeńskim, który 
ż

yje dzięki substancjom dostarczanym przez macierzysty sporofit.

39. ZMIANY ZACHODZĄCE W ZALĄŻKU ROŚLIN OKRYTONASIENNYCH PO 

ZAPŁODNIENIU

U okrytonasiennych dwie lub 3 osłonki zalążka jak poprzednio, przekształcają się w łupinę nasienną a słupek 
(zalążnia) w owocnię pełniącą różne dodatkowe funkcje. Nowością jest zjawisko podwójnego zapłodnienia. 
W wyniku zespolenia komórki centralnej woreczka zalążkowego (wtórne jądro woreczka zalążkowego) z 
plemnikiem z łagiewki pyłkowej (właściwie jest to kariogamia bo błona komórkowa często powstaje dopiero 
po połączeniu jąder) powstaje triploidalne bielmo właściwe, pełniące funkcję materiału zapasowego (istnieją 
nasiona bezbielmowe np. fasoli, tam bielmo jest zużywane a materiał zapasowy zgromadzony jest w 
liścieniach). W wyniku drugiego zapłodnienia powstaje zygota i w efekcie zarodek. U niektórych roślin 
zarodek może powstać bez udziału komórki jajowej (apomiksja) lub bez zapłodnienia (partenogeneza).U 
okrytozalążkowych etap protozarodka kończy się już po pierwszym podziale. Powstają dwie komórki z 
których jedna skierowana w stronę okienka (micropyle) nazywa się bazalną, a druga skierowana do wnętrza 
zalążka nazywa się apikalną. Dalsze przemiany są bardzo zróżnicowane, nawet w obrębie jednej rodziny 
mogą zachodzić różnie u poszczególnych gatunków.

40.EMBRIOGENEZA

Embriogeneza, rozwój zarodkowy – rozwój zarodka, który rozpoczyna się w chwili zapłodnienia, aż do 
momentu wydostania się (klucia) zarodka z osłon jajowych (u jajorodnych) lub do opuszczenia układu 
rozrodczego samicy (urodzenie u żyworodnych).

Stadia rozwoju zarodkowego:

• zapłodnienie 
• bruzdkowanie 
• gastrulacja 
• neurulacja 
• organogeneza 

42.OWOC WŁAŚCIWY A RZEKOMY

Jeżeli w powstaniu owocu bierze udział tylko słupek, to powstały owoc określamy jako właściwy 
lub pojedynczy. Jeżeli w takim owocu jedna z 

części

 owocni jest mięsista, soczysta, to taki owoc 

nazywamy dodatkowo mięsistym, np. pestkowiec i jagoda. Gdy wszystkie warstwy owocni są 
zdrewniałe, mówimy o 

owocach

 suchych, pękających bądź niepękających. Owoce mogą rozwijać 

się z wielu oddzielnych owocolistków jednego kwiatu – owoce zbiorowe (malina, truskawka) – lub 
z elementów należących do wielu kwiatów (powstają z kwiatostanu), wtedy są to owocostany 
(morwa, ananas). Owoce, w których tworzeniu uczestniczą oprócz zalążni jeszcze inne części 
kwiatu, najczęściej rozbudowane dno kwiatowe, nazywamy rzekomymi (pozornymi) lub 
szupinkowymi, np. owoc róży, jabłka. 

43.BUDOWA BAKTERII

 

W budowie komórki bakterii G+, w przeciwieństwie do Gram-ujemnych, nie wyróżnia się zewnętrznej błony 
komórkowej. Ściana komórkowa bakterii G+ jest grubsza od ściany bakterii G-. 
44.BUDOWA KOMÓRKI SINICY 

Rys. Budowa komórki sinic (drgalnica) 
Nie posiadają żadnych struktur błoniastych charakterystycznych dla 

komórek

 eukariotycznych. Tylakoidy 

tworzące się z błony komórkowej zawierają barwniki fotosyntetyczne: chlorofil a (zielony), fikocjanina 
(niebieski), fikoerytryna (czerwony). Produktem fotosyntezy jest skrobia sinicowa. Tak jak bakterie mają 
zdolność przyswajania azotu atmosferycznego.

45.HETEROCYSTA
Heterocyty, heterocysty (synonim przestarzały

[1]

) – przekształcone komórki (pojedyncze, rzadziej tworzące 

szereg kilku komórek) występujące u sinic z rzędów Nostocales i Stignematales (głównie u form 
nitkowatych)

[1]

. Komórki te odpowiadają za proces asymilacji azotu z atmosfery (diazotrofię).

Zawierają one enzym nitrogenazę, biorący udział w procesie wiązania azotu tylko w warunkach 
beztlenowych, dlatego też komórki te rozwinęły specjalne przystosowania pozwalające na 
zapewnienie takich warunków. Posiadają silnie zgrubiałe ściany komórkowe oraz uwsteczniony 
układ fotosyntetyczny, w którym nie występuje fotosystem II, przez co tlen nie jest wytwarzany. 
Nie zawierają również materiałów zapasowych. W mikroskopie optycznym mają jednorodny 
wygląd bez ziarnistości.

Poprzez wydzielanie amoniaku do atmosfery stymulują tworzenie akinet, komórek biorących udział 
w rozmnażaniu sinic, aczkolwiek same heterocysty nie biorą bezpośredniego udziału w 
rozmnażaniu.

Ze względu na położenie w trychomie heterocysty dzieli się na:

• terminalne – na końcu trychomu 
• bazalne – u nasady trychomu 
• interkalarne (wstawowe) – wewnątrz trychomu 
• lateralne – z boku trychomu