plik

ospodarowanie odpadami nie należy do najbardziej
pożądanych zajęć pracowników logistyki, szcze-

gólnie w sytuacji, gdy te nierzadko „przykre” obowiązki
stanowią jedynie niewielki, a w dodatku nie najistotniej-
szy zakres odpowiedzialności i kompetencji. Dotyczy
to w szczególności małych i średnich firm produkcyj-
nych.

Mówi się, że gospodarowanie odpadami jest częścią tzw.
logistyki zwrotnej, dla której „wejściem” jest „wyjście”.
Składa się ona z przepływów w trzech sferach funkcjo-
nowania każdego przedsiębiorstwa produkcyjnego, czyli
zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji.
Na odpady, z którymi każda z firm produkcyjnych musi
sobie poradzić, składają się odpady poprodukcyjne, czy-
li odpady powstające w naturalny sposób w procesie
produkcji oraz odpady opakowaniowe, które w firmie
produkcyjnej powstają we wszystkich fazach funkcjono-
wania firmy. Powstają one w sferach zaopatrzenia, pro-
dukcji i dystrybucji.

Gospodarowanie

odpadami

Problematyka gospodarowania odpadami przeważnie nie gra pierwszoplanowej roli

w przedsiębiorstwie, w przeciwieństwie do uznanych już za rutynowe działań przemieszczania

w łańcuchu dostaw. Producenci muszą jednak liczyć się z obszernymi i często zmieniającymi się

przepisami prawa w tej dziedzinie.

Włodzimierz Połoz

Logistyka zwrotna

Dystrybucja i zaopa

trzenie

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl

Gospodarowanie odpadami jest częścią tzw. logistyki

zwrotnej, dla której „wejściem” jest „wyjście”

Każda z firm musi prowadzić gospodarkę odpadami zgodnie z prze-
pisami prawnymi obowiązującymi w Polsce, a przyjętymi do stoso-
wania w okresie harmonizowania prawa polskiego jeszcze w okresie
przed akcesją do UE. Rygorystyczne obowiązki w zakresie gospodaro-
wania odpadami spoczywają jedynie na tych, którzy „produkują”, lub
„importują” odpady opakowaniowe.

❚

Po macoszemu

Nie jest dobrze jeśli gospodarowaniem odpadów zajmuje się pracow-
nik logistyki, dla którego są to obowiązki dodatkowe, a nie podstawo-
we. Taki pracownik nie ma zazwyczaj czasu na poszukiwanie odbior-
ców odpadów, a także na działania zmierzające do ich ograniczenia.
Do jego kompetencji należy obowiązek obsługi floty samochodów fir-
my, ściślej: odprowadzania opłat z tytułu emisji spalin, zagadnienia
ochrony środowiska, itd. Prowadzi to do sytuacji, w której gospoda-
rowanie ogranicza się jedynie do wytwarzania wymaganych przepi-
sami  dokumentów  typu:  karta  przekazania  odpadu,  karta  ewidencji
odpadu, sprawozdania dla marszałka województwa.
W wielu firmach problematyką gospodarowania odpadami obciążani
są pracownicy logistyki „wejścia” lub „wyjścia”. Czyli tam, gdzie poja-
wia się lwia część odpadów opakowaniowych.
Natomiast to, co powstaje podczas produkcji, a więc odpady będące
efektem przetwarzania różnych surowców i materiałów w procesach
technologicznych firmy niejako z automatu jest przypisywane tym,
którzy zajmują się już opakowaniami, a raczej tym, co po nich pozo-
staje.
Często to właśnie kierownik magazynu surowców lub wyrobów go-
towych zajmuje się poszukiwaniem odbiorców wytwarzanych przez
firmę  odpadów.  To  najczęściej  na  jego  głowie  jest  problem  maga-
zynowania,  zmniejszania  objętości,  systematycznej  współpracy
z  uprawnionymi  podmiotami,  których  treścią  działania  jest  trans-
port,  składowanie,  utylizacja  i  recykling  wszystkiego,  co  powstaje
poza  wyrobami  gotowymi.  A  gdzie  tzw.  ekobilanse,  ocena  stopnia
oddziaływania  przedsiębiorstwa  na  otoczenie,  gdzie  czas  na  bilans
zakładowy, itd. – kto ma to robić, czy aby ktokolwiek w firmie zajmuje
się tym na poważnie? Logistyk ma i tak całe mnóstwo problemów
do rozwiązania na co dzień, zaczynając od zagadnień wyboru dostaw-
ców, kończąc na ocenie usługodawców transportowych. Czy np. w fir-
mie produkcyjnej powstaje więcej odpadów poprodukcyjnych i to one
stanowią podstawowy problem do rozwiązania – czy też poważniej-
szym problemem są odpady opakowaniowe, z którymi w większości
przypadków wszyscy sobie jakoś radzą?

❚

Niewłaściwe zarządzanie – przykład

Firma produkcyjna zatrudnia ponad 300 osób. Ze względu na bran-
żę,  jak  również  wielkość  produkcji  przedsiębiorstwo  zajmuje  po-
wierzchnię 20 tys. mkw. Poza odpadami opakowaniowymi, którymi
są  tworzywa  sztuczne  oraz  papier  i  tektura,  pojawia  się  cała  gama
odpadów  związana  z  procesem  produkcyjnym,  w  zależności  od  ro-
dzaju  wykorzystywanych  maszyn.  Największym  problem  dla  osób
odpowiedzialnych, którym powierzono to – jak się wkrótce okazało –
pracochłonne zajęcie, było określenie rodzajów odpadów związanych
ściśle  z  procesem  produkcyjnym.  Scedowanie  tego  zadania  na  ze-
wnątrz  firmy  okazało  się  zbyt  dużym  wydatkiem.  Całą  gospodarką
odpadami zajmował się pracownik księgowości, czyli prowadzeniem
ewidencji odpadów oraz sporządzaniem stosownych sprawozdań wy-

www.logistyka-produkcji.pl

Sfera gospodarowania odpadami jak

żadna inna została mocno sformalizowana

obowiązującymi przepisami prawa

w randze ustaw

maganych  prawem.  Fizyczną  „opieką”  nad  odpadami,
a więc ich gromadzeniem oraz przekazywaniem firmom
zajmującym się transportem, zajmowali się pracownicy
magazynu  surowcówi  wyrobów  gotowych.  Wszystkie
odpady  powstające  w  procesie  produkcyjnym  weszły
w zakres odpowiedzialności magazynu surowców, gdzie
również  powstawała  większość  odpadów  opakowanio-
wych. Jaksię wkrótce okazało, nie był to najszczęśliwszy

podział obowiązków w zakresie gospodarowania odpa-
dami i spełniania wymogów związanych z recyklingiem
i odzyskiem. Pracownik księgowości zajmujący się two-
rzeniem dokumentów nie znał stanu rzeczywistego od-
padów, natomiast pracownik odpowiedzialny za fizyczne
zajmowanie się odpadami nie oglądał z kolei wytwarza-
nych dokumentów.

❚

Niespodziewana kontrola

Stan ten trwał do czasu kontroli przeprowadzonej przez
inspektora  Wojewódzkiego  Inspektoratu  Ochrony  Śro-
dowiska,  który  zainteresował  się  procesem  załadunku
odpadów  opakowaniowych.  Okazało  się,  że  pracownicy
firmy przejmującej odpady ładując świetlówki, nie mieli
przeznaczonych  do  tego  celu  specjalnych  pojemników,
mimo że były to odpady niebezpieczne. Dodatkowo pod-
stawiony pojazd nie był dopuszczony do przewozu odpa-
dów niebezpiecznych. Inspektor przeanalizował również
dokument z decyzją burmistrza w sprawie wytwarzania
odpadów oraz pismo dotyczące zasad transportu i skła-
dowania odpadów przez firmę przejmującą oraz porów-
nał je z rocznym zestawieniem wytwarzanych odpadów.
Okazało się, że ilości wytwarzanych odpadów znacznie
przekraczały te widniejące w decyzji zezwalającej na ich
wytwarzanie.  Na  kartach  przekazania  odpadów  niebez-
piecznych  brak  było  numerów  rejestracyjnych  środka
transportowego,  a  w  firmie  powstają  odpady,  których
brak w decyzji burmistrza. Skończyło się to sugestią nie-
zwłocznego usunięcia stwierdzonych niedociągnięć oraz
obietnicą szczegółowej kontroli.
Fakt  ujawnienia  istniejących  niedociągnięć  otworzył
oczy  właścicielowi  firmy  na  problem  gospodarowania
odpadami.  Odpowiedzialność  za  gospodarowanie  odpa-
dami  oraz  realizację  obowiązku  recyklingu  powierzo-
no  w  ręce  kierownika  magazynu  surowców,  który,  jak
się  wkrótce  okazało,  rozwiązał  wcześniejsze  problemy.
Efektem jego pracy była zmiana decyzji o wytwarzaniu
odpadów  (ilości,  oraz  nowe  rodzaje  odpadów),  podpi-
sanie  umów  z  odbiorcami  przejmującymi  odpady  oraz
z  organizacją  odzysku  w  zakresie  przejęcia  obowiązku
recyklingu i odzysku.

❚

Prawo o odpadach

Pojawienie  się  nowego  ustawodawstwa  wymusza
na  przedsiębiorcach  sformalizowanie  w  istotny  i  nie-
odwołalny  sposób  postępowania  z  odpadami.  Okazuje
się, że większym problemem dla firm stały się odpady
opakowaniowe niż te powstające wskutek podstawowej
działalności, jaką jest produkcja.
Pierwsza  trudność,  na  jaką  napotykają  odpowiedzialni
pracownicy,  to  określenie  kodów  wszystkich  odpadów,
które  powstają  w  procesie  produkcji.  Okazuje  się,  że
w  wielu  firmach  są  to  z  tym  spore  kłopoty.  Poza  wy-
dzieleniem  czy  też  po  prostu  nazwaniem  odpadów  na-
leży przydzielić im właściwy kod zgodnie z przepisami.
To wszystko jest konieczne, aby móc otrzymać od władz
samorządowych  oficjalną  zgodę  na  wytwarzanie  odpa-
dów.
Każdy, kto rozpoczyna działalność gospodarczą związa-
ną  z  produkcją,  dystrybucją,  wprowadzaniem  na  rynek
produktów, sprowadzaniem takich produktów w ramach
zakupu  wewnątrzwspólnotowego,  musi  zmierzyć  się

Logistyka zwrotna

Dystrybucja i zaopa

trzenie

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl

Gromadzeniem odpadów oraz ich

przekazywaniem firmom zajmującym się

transportem, zajmowali się pracownicy

magazynu surowców i wyrobów gotowych

Każda z firm musi prowadzić gospodarkę odpadami zgodnie

z przepisami prawnymi obowiązującymi w Polsce, a

przyjętymi do stosowania w okresie harmonizowania prawa

polskiego w okresie przed akcesją do uE

z problematyką gospodarowania odpadami. Do najważ-
niejszych  aktów  prawnych  tak  już  tylko  gwoli  przypo-
mnienia  należą:  Ustawa  z  dnia  11  maja  2001  r.  o  obo-
wiązkach  przedsiębiorców  w  zakresie  gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opła-
cie  depozytowej  (Dz.U.2001.63.639  z  dnia  22  czerwca
2001 r.), Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r.
(Dz.  U.  Nr  62,  poz.  628),  Ustawa  z  dnia  11  maja  2001
r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U.
z 2001r. Nr 63, poz. 638). Nowelizacji pod kątem gospo-
darki odpadami poddano również Kodeks Karny. Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami na rok 2010 zawarł delegację
do nowelizacji ustawy o odpadach mającą dyscyplinować
przedsiębiorców do wywiązywania się z obowiązku skła-
dania zbiorczych zestawień danych. Nowelizacja została
zrealizowana wejściem w życie 12 marca2010 r. ustawy
z 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 145). Wpro-
wadza ona rozdział 9a „Kary pieniężne”, obejmujący art.
79c ust. 3, zgodnie z którym m.in. jeżeli posiadacz od-
padów  lub  transportujący  odpady,  będąc  obowiązanym
do  prowadzenia  ewidencji  odpadów  lub  sporządzania
i przekazywania zbiorczego zestawienia danych, nie wy-
konuje tego obowiązku albo wykonuje go nieterminowo
lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym, podlega karze
pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
Należy tu zauważyć, że kara 10 000 zł jest karą sztyw-
ną – nie bierze się przy jej wymierzaniu pod uwagę ani
szkodliwości czynu, wielkości firmy, branży, dotychcza-
sowego  działania  w  zakresie  spełniania  obowiązków
ustawowych itd. Ta kara ma odstraszać, a sposób jej wy-
mierzania  wykluczyć  jakąkolwiek  uznaniowość,  a  więc
możliwości „negocjowania” jej wysokości.

❚

Potrzebny specjalista

Strumień  odpadów  wymaga  szczególnej  uwagi  cho-
ciażby  ze  względu  na  istniejącą,  nie  tylko  na  papierze,
możliwość utraty sporej, nawet jak na średniej wielkości
firmę, gotówki. Z drugiej strony wymagające zaangażo-
wania  działania  mogą  przysporzyć  firmie  wymiernych
korzyści. Można pokusić się o stwierdzenie, że tam gdzie
odpady powstają, gdzie ich ilość i rodzaj wywołują za-
wrót  głowy,  powołanie  specjalisty  ds.  gospodarowania
odpadami  pozwala  szefostwu  firmy  na  spokojny  sen.
Specjalista zadba bowiem, aby inspektor ochrony środo-
wiska nie znalazł powodów do wymierzenia kary finan-
sowej.
Sfera  gospodarowania  odpadami  jak  żadna  inna  sfera
działalności  firmy  została  mocno  sformalizowana  obo-
wiązującymi  przepisami  prawa  w  randze  ustaw  i  wy-
sokich  kar.  Natomiast  kwestia,  czy  to  są  zagadnienia
logistyki produkcji, czy też pozostałych dwóch sfer – za-
opatrzenia i dystrybucji – może wynikać z samego cha-
rakteru produkcji, branży, oraz wielkości firmy, a także
zależnego zupełnie od woli zarządzających firmą podzia-
łu odpowiedzialności i kompetencji.
Sytuacja jest dobra, jeśli w przedsiębiorstwie zatrud-
niony  jest  przynajmniej  jeden  pracownik,  dla  które-
go  właśnie  zagadnienia  gospodarowania  odpadami
–  ważnej  części  logistyki  zwrotnej  –  będą  znane  nie
tylko  z  ustawowych  przepisów,  ale  także  codziennej
ich realizacji.
Zagadnienia gospodarowania odpadami dotyczą jedynie
części zagadnień związanych z tzw. ekologistyką, w ści-
słym powiązaniu oczywiście z przepisami, zresztą bar-
dzo szczegółowymi i obszernymi, zawartymi w ustawie
„Prawo ochrony środowiska”.

■

Dystrybucja i zaopa

trzenie

Logistyka Produkcji