16.12.2010

1

Zakończenie

Wykład 15

Ekonomika Przedsiębiorczości

Prof. Tomasz Mickiewicz

16.12.2010

2

Teoria kosztów transakcyjnych



Transakcje jako podstawowa jednostka analizy.



Ocena 

atrybutów transakcji, w tym częstotliwość, 

niepewność i specyficzność aktywów.



Dostosowanie atrybutów instytucjonalnych: bodźców, 

struktur kontroli, struktur ustrojowych do tych atrybutów.



Podejście komparatywne.



Charakter interdyscyplinarny: ekonomia, prawo i teoria 

organizacji.



Rdzeń wspólny z ekonomią to efektywność jako kryterium 

oceny oraz założenie o intencjonalnej (choć ograniczonej) 
racjonalności.



Założenie o racjonalności pozwala na możliwość rozwinięcia 

teorii w kierunku formalizacji (np. model kaucji).

16.12.2010

3

Teoria kosztów transakcyjnych c.d.



Cechy wyróżniające w podejściu do badania organizacji:



Ujęcie mikroanalityczne



Bezpośrednie formułowanie założeń behawioralnych



Pojęcie specyficzności zasobów



Porównawcze ujęcie instytucjonalne



Przedsiębiorstwo jako struktura ustrojowa a nie tylko 
funkcja produkcji



Nacisk na ustrojowe ramy określające umowy ex post, z 
naciskiem na prywatne mechanizmy ustrojowe.



W organizacjach gospodarki rynkowej różnice 

instytucjonalne wynikają z oszczędzania kosztów 
transakcyjnych. To odróżnia teorię kosztów transakcyjnych od  
uzasadnień technologicznych i uzasadnień opartych na 
władzy (& teoriach strategicznych). Jednak różne 
uzasadnienia mogą występować wspólnie.

16.12.2010

4

Koszty transakcyjne



Koszty ex ante: opracowywanie i negocjowanie porozumień.



Koszty ex post:



Ustanowienie i koszty operacyjne struktury ustrojowej, która 
obejmuje monitoring i do której odnosi się spory i w ramach 
której je się rozwiązuje.



Koszty związane z niedostatecznymi adaptacjami, 
wynikającymi z trudności osiągnięcia porozumienia wtedy 
gdy zachodzi potrzeba zmian.



Koszty rokowań związane z adaptacjami (dostosowaniami).



Koszty związania (koszty zabezpieczające zobowiązania)



Zarówno niepewność jak i otoczenie biznesowe (obyczaje, 

praktyki, formalne otoczenie prawne) traktowane jako dane. 
Otoczenie to obejmuje m. in. poziom zaufania i kapitału 
społecznego.

16.12.2010

5

Neutralność wobec ryzyka



Neutralność wobec ryzyka jest założeniem upraszczającym.



Jest ono bardziej uzasadnione w transakcjach handlowych 

między przedsiębiorstwami (np. na pośrednich rynkach 
półproduktów), ale abstrahuje od ważnego problemu postaw 
wobec ryzyka samych menadżerów.



Jednak najważniejszą korzyścią z założenia o neutralności 

wobec ryzyka jest to, że umożliwia ono analizę w kategoriach 
efektywności.

16.12.2010

6

Implikacje dla nauk prawnych



Rola prawników gospodarczych jako 'inżynierów kosztów 

transakcyjnych'.



Badanie umów jest wzbogacone przez zrozumienie w jaki 

sposób zidentyfikować kombinację struktur prywatnych i 
publicznych, które najlepiej służą interesom stron.



Większe zainteresowanie tym co strony umowy robią, niż 

tym co uzgodniły początkowo – zainteresowanie transakcjami 
częściowo zrealizowanymi, trwającymi.

16.12.2010

7

Integracja



Integracja może prowadzić do niższych kosztów 

transakcyjnych, zwłaszcza przy specyficznych zasobach.



Jednocześnie często optymalnym rozwiązaniem są ustroje 

pośrednie – długotrwałe powiązania aktorów gospodarczych.



Zintegrowana struktura nie może (i nie powinna) odtwarzać 

silnych bodźców rynkowych.



Podlega też ona kosztom biurokratycznym.



Każde możliwe rozwiązanie instytucjonalne charakteryzują 

pewne ułomności. Przedmiotem analizy porównawczej jest 
minimalizacja tych ułomności, czyli kosztów transakcyjnych.

16.12.2010

8

Innowacje organizacyjne



Joseph Schumpeter wskazywał na innowacje organizacyjne 

czyli nowe formy współpracy gospodarczej wprowadzane 
przez przedsiębiorców jako jeden z głównych czynników 
rozwoju.



W historii gospodarczej ostatnich 300 lat, innowacje 

organizacyjne były obok rozwoju technologii motorem 
postępu gospodarczego. Warunki gospodarki rynkowej 

stwarzają warunki dla innowacji organizacyjnych i ich 
upowszechniania.



Zestaw modeli ustrojowych działań gospodarczych będzie 

się w przyszłości zmieniał wraz z wprowadzaniem nowych 
rozwiązań.