5 | 

S t r o n a

 

 

Organizacja produkcji – typy, formy, odmiany 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

       ZASOBY 

      PRZEDSIĘBIORSTWO   

 

PRODUKTY 

 

pomieszczenia, 

kanały dystrybucji 

wyposażenie, 
usługi, wynagrodzenia 

 

   

     PROCESY     

  

 

 

rozładunek, montaż 

 

transport itp. 

 
 
 

ZASOBY + PROCESY  PRODUKTY

 

 = efekt organizacji produkcji 

 

 
 
Organizacja produkcji – układ oraz relacje wszystkich elementów składających się na proces 
produkcyjny w taki sposób, aby efektem był zaplanowany produkt. 
 
 
Typy organizacji – określa sposób specjalizacji stanowisk roboczych wraz z ich obciążeniem, 
związanych z wykonywaniem czynności. 
 
 
 
Podział stanowisk roboczych: 
 

o  U – uniwersalny – uniwersalne części i narzędzia 
o  Sp – specjalizowanie – częśd operacji, wąskie możliwości przezbrojeo 
o  S – specjalne – jedna, dwie lub trzy części operacyjne, brak możliwości przezbrojeo 

 
 
 
Mierniki określające typy organizacji produkcji: 

o  współczynnik liczby detalooperacji: 

6 | 

S t r o n a

 

 

 

k =  

𝒅

𝑳𝒊

𝑳

𝒅

 

𝒏

𝒊=𝟏

 

 

 

 

 

k = 1   

k = 2 – 10 

k = 10 – 20 

 

k = 20 – 30 

 

k > 30 

Typ:     

masowy  

wielkoseryjny 

średnioseryjny   

małoseryjny 

 

jednostkowy 

 

o  współczynnik obciążenia stanowiska roboczego określoną detalooperacją: 

 

n = N

i

 

∙ t

ij

 / F

j

 ∙ ψ

j 

N

i 

– program produkcyjny i-tego detalu 

t

ij 

– pracochłonnośd jednostkowa ij-tej detalooperacji 

F

j

 – fundusz czasu pracy j-tego stanowiska 

ψ

j

 – planowany współczynnik wykonania normy 

 
 
 
Typy organizacji produkcji:  
 
1) Jednostkowa – produkcja złożona, montażowa, skomplikowane procesy (np. stocznia) 

 

Cechy: różnorodny asortyment, uniwersalny park maszynowy, uniwersalne 

oprzyrządowanie i środki kontroli, niska mechanizacja i automatyzacja, sumaryczne normy 
czasu pracy, wysoki poziom kwalifikacji 

 

2) Seryjna – produkcja z jednoczesną i bezpośrednią następującą po sobie produkcją pewnej 
liczby jednakowych wyrobów. Jest efektywniejsza niż jednostkowa, wpływa na obniżenie 
kosztów produkcji (np. przemysł samochodowy) 
 
 

Cechy:   

k – współczynnik detalooperacji (przezbrojeo) 

d

Li

 – liczba wykonywanych detalooperacji w 

komórce produkcyjnej  

L

d

 – liczba stanowisk roboczych  

7 | 

S t r o n a

 

 

- małoseryjna – szeroki asortyment, niestabilna produkcja, różnorodne (a nie 

specjalne) przyrządy 

- średnioseryjna – szeroki asortyment (w jednolitych partiach), stabilna produkcja, 

ściśle określone odstępy czasu produkcji tych samych wyrobów 

- wielkoseryjna – jeden typ wyrobu, określony czas, jednooperacyjne przyrządy, 

powtarzalnośd partii, w pełni stabilna 
 
 
3) Masowa – produkcja stała lub długotrwała jednego typu wyrobów, najbardziej pożądana. 
Ale ma brak możliwości przezbrojenia na nowe potrzeby rynkowe. 
 
 

Cechy: jednorodny asortyment produkcji, stałe obciążanie stanowisk roboczych, 

wysoka specjalizacja, pełna powtarzalnośd, dokładnie przygotowanie techniczne produkcji, 
niskie koszty produkcji 
 
Forma organizacji produkcji

 – to rodzaj przepływu surowców, materiałów, części i 

produktów gotowych pomiędzy stanowiskami roboczymi w cyklu produkcyjnym. 
 
Klasyfikacja: 
 

  stacjonarna 
  niepotokowa 
  potokowa 
  gniazdowa 

 

  nierytmiczna 
  rytmiczna 

 

  potokowa 
  niepotokowa 

 

Przy odpowiednim doborze pracowników powstają korzystne stosunki międzyludzkie. 

 
 
 
 

Forma stacjonarna – zadania „na ten jeden raz”, np. krawiec. Jedna osoba lub jedna grupa 
robi wszystko. Niska technologia, wtedy organizacja krajnie prosta. Wysoka technologia 
wtedy struktura organizacji „macierzowej”. 
 

Lockye 

Brzezioski 

Durlik lub Pasternak 

8 | 

S t r o n a

 

 

 

Cechy: prosta organizacja, szybka realizacja, łatwe zadania, różnorodne umiejętności 

pracownika, niskie wykorzystywanie wyposażenia. 
 
Forma niepotokowa – zmienny kierunek przebiegu przedmiotu, dowolna kolejnośd, prawie 
zerowa powtarzalnośd operacji na poszczególnych stanowiskach, wymaga częstych 
przezbrojeo. 
 
 

Cechy: duże zapasy produkcji w toku, trudna organizacja pracy, znaczne 

wykorzystanie sprzętu, powolne tempo realizacji, niski stopieo oprzyrządowania, kwalifikacje 
specjalistyczne ludzi i sprzętu. 
 
Forma potokowa – ściśle określona „trasa” produkcji, stanowiska pracy są według kierunku 
przebiegu, obróbka przedmiotu odbywa się bez przerwy, wzrasta wydajnośd pracy. 
 
 

Cechy: oszczędnośd powierzchni, lepsze wykorzystanie środków przedmiotów pracy, 

skrócenie cyklu i obniżenie kosztów produkcji. 
 
Forma gniazdowa – próba łączenia zalet potokowej i niepotokowej, podobieostwo zadao, 
zasoby tworzą komórki/gniazda. 
 
 

Cechy: łatwiejsze planowanie prac, skrócenie czasu produkcji, lepsze kontakty 

międzyludzkie. 
 
Organizacja produkcji oparta na kryterium AMT/HT 
 
AMT – kryterium zaawansowanej techniki wytwarzania 
HT – wysokiej techniki 
 
 

- niezależne, komputerowo sterowane stanowiska obróbkowe i montażowe 
- elastyczne systemy wytwórcze FMS 
- komputerowo wspomagane systemy wytwórcze CAM 
- komputerowo zintegrowane systemy wytwórcze CIM 

 
 
 
 
Nie występuje pojęcie typu produkcji, jednak taka organizacja produkcji podlega 
następującym zasadom… 
Należy wytwarzad: 
 



 

wyroby jednakowo w systemach dla masowej produkcji 

9 | 

S t r o n a

 

 



 

stosowad technikę komputerową w projektowaniu i przygotowywaniu produktu 



 

zastosowad informatykę w pomocniczych procesach wytwórczych 



 

zmienid charakter pracy ludzi z przedmiotowego na podmiotowy 



 

sterowad przebiegiem z jakością produkcji za pomocą systemu komputerowego