Laboratorium „Geologia, geomorfologia i gleboznawstwo”
Ćwiczenie 2
1
KWASOWOŚĆ I WŁAŚCIWOŚCI SORPCYJNE GLEB
Kwasowość gleby to zawartość w niej jonów wodorowych. Dużą rolę zakwaszaniu gleby odgrywa
H
2
CO
3
, który powstaje poprzez rozpuszczenie się w wodzie CO
2
, wydzielanego podczas oddychania
korzeni roślin jak również reakcji z udziałem mikroorganizmów. Kwas węglowy wpływa na
rozpuszczanie się węglanów i wymywanie jonów Ca
2+
i Mg
2+
z kompleksu sorpcyjnego.
Na kwasowość gleby mają wpływ także kwasy mineralne i organiczne. Aktywnie działają kwasy
humusowe jak również sole hydrolizujące i nawozy. Kwasowość gleby pochodzi od jonów
wodorowych oraz jonów Al
3+
zaabsorbowanych w kompleksie sorpcyjnym. W glebie rozróżniamy
kwasowość czynną, wymienna i hydrolityczną.
Sorpcja wymienna zachodząca w glebie dotyczy głównie kationów: Ca
2+
, Mg
2+
, Na
+
, K
+
,
tworzących sumę kationów zasadowych. Sumaryczną ilość wszystkich zdolnych do wymiany
kationów jaką może zabsorbować 100 g gleby, określamy jaką pojemność sorpcyjną gleby. Zależy ona
od składu mineralogicznego gleby, zawartości próchnicy, wielkości powierzchni aktywnej, stężenia
roztworu glebowego czy odczynu gleby. Znajomość rodzaju i ilości kationów wymiennych
występujących w glebie pozwala określić właściwości gleby.
Oznaczanie kwasowości hydrolitycznej metodą Kappena (K
h
)
1.
Odważyć 10 g gleby
2.
Zalać próbkę gleby 100 cm
3
0,5 mol/dm
3
Ca(CH
3
COO)
2
3.
Wytrząsać próbkę przez 1 godzinę
4.
Zawiesinę przesączyć
5.
Przygotować 3 próbki do oznaczeń. W tym celu pobrać pipetą po 25 cm
3
przesączu
glebowego i przenieść go do 3 kolb Erlenmayera o pojemności 250 cm
3
6.
Dodać 3 krople fenoloftaleiny do każdej próbki
7.
Roztwór miareczkować 0,1 M NaOH do słabo różowego zabarwienia
8.
Kwasowość hydrolityczną obliczyć ze wzoru:
K
h
= v · C · 1000 / a
gdzie :
K
h
– kwasowość hydrolityczna gleby [mmol/100 g]
v – ilość NaOH zużyta przy miareczkowaniu [cm
3
]
a – objętość roztworu wzięta do miareczkowania [cm
3
]
C – stężenie molowe roztworu NaOH [mol/dm
3
]
1000 – objętość roztworu odpowiadająca 100 g gleby [cm
3
]
