1 

 

HIGIENA, ĆWICZENIE 8, 27.11.2012 
 
 

ŚRODOWISKOWE ZAGROŻENIA ZDROWIA 

 
Definicja zdrowia środowiskowego- działania w dziedzinie zdrowia środowiskowego= medycyna środowiskowa 
(ekologia kliniczna) 
 
 
Choroby cywilizacyjne: 

1)  Z nadmiaru stresu 
2)  Z niedoboru naturalnych bodźców 
3)  Spowodowane zanieczyszczeniem środowiska 
4)  Spowodowane wykonywaniem pracy zawodowej 
5)  Urazy, wypadki przy pracy, wypadki komunikacyjne 

 
 
Czynniki warunkujące zdrowie człowieka- pola zdrowotne Lalonda 
 

-  Styl życia- 53 % 
-  Środowisko fizyczne- 21 % 
-  Czynniki genetyczne- 16 % 
-  Opieka zdrowotna- 10 % 

 
Środowisko uwarunkowania zdrowia związane jest między innymi z: 



 

środowiskiem wewnętrznym 



 

środowiskiem zewnętrznym 



 

środowiskiem zawodowym  

 
 
Środowiskowe zagrożenia zdrowia- negatywny wpływ środowiska na stan zdrowia człowieka 

-  Naturalne- niedobór lub nadmiar pierwiastków śladowych, zdrowotne skutki zimna, upałów lub silnych 

wiatrów 

 

-  Antropogeniczna- przemysł, rolnictwo, komunikacja, skażenia chemiczne powietrza, gleby, wody itp. 

Wszystko co jest związane z rozwojem człowiek- urbanizacja miast itd.  

 
 
Środowisko zagrożenia zdrowia- wg mediów przenoszących ryzyko: 



 

zanieczyszczenia powietrza, chemiczne, fizyczne, bakteriologiczne 



 

zanieczyszczenie wody- chemiczne, bakteriologiczne, przez czynniki fizyczne 



 

zanieczyszczenie gleby- chemiczne, bakteriologiczne 



 

zanieczyszczenie żywności- chemiczne  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2 

 

Czynniki środowiskowe warunkujące stan zdrowia: 
 

1)  Makrośrodowisko 

a)  czynniki fizyczne- środowisko ~10-20 % 
b)  czynniki społeczne 

 

2)  Środowisko indywidualne 

a)  czynniki związane z pozycją zawodową 
b)  zachowania o znaczeniu zdrowotnym 
c)  czynniki wpływające na zachowania o znaczeni zdrowotnym  

 
 
Środowisko indywidualne 
 



 

zachowania o znaczeniu zdrowotnym= styl życia 



 

higiena osobista + higiena j. ustnej 



 

palenie, picie, narkotyki 



 

zapinanie pasów bezpieczeństwa 



 

umiejętność radzenia sobie ze stresem 

 



 

czynniki wpływające na zachowania o znaczeniu zdrowotnym- płeć, wiek 

 
 

Środowiskowe zagrożenia zdrowia powodują znacznie poważniejsze skutki zdrowotne niżeli by wynikało by to z 

wielkości narażenia na nie!! 

(stężenia, natężenia, wielkości pochłoniętej dawki, właściwości wchłanianej substancji) 

 
 
Zdrowie środowiskowe 
Specyfika środowiskowych zagrożeń zdrowia. (specyfika= charakterystyka, cechy  charakterystyczne dla 
środowiskowych) 

-  niewielkie stężenie substancji występujące w środowisku i oddziałującej na ludzi 
-  długotrwałe oddziaływanie 
-  odległe skutki zdrowotne ekspozycji na czynniki szkodliwe 
-  poddanie ekspozycji wszystkich członów społeczności (grupy ryzyka) 
-  opisywanie ich w języku ryzyka 
-  niespecyficzne objawy ekspozycji na działanie czynników szkodliwych 

 
Specjalne czynniki zagrożeń: 



 

specyficzny okres funkcji organizmu 



 

własności akumulacji danej substancji w organizmie 



 

działania synergiczne i antagonistyczne czynników szkodliwych 



 

przebywanie w pomieszczeniach zamkniętych  



 

fatalne warunki mieszkaniowe 



 

przeludnienie mieszkań 



 

zanieczyszczenia powietrza 



 

złe warunki sanitarne 



 

brak dostępu do bezpiecznej wody pitnej  

 
 
 
 
 
 

3 

 

Najczęstsze skutki zdrowotne ekspozycji na zanieczyszczenia środowiskowe: 



 

nowotwory 



 

zaburzenia układu oddechowego 



 

zmiany zwyrodnieniowe pewnych tkanek a nawet całych organów 



 

zaburzenia metabolizmu różnych substancji w organizmie 



 

zaburzenia odporności organizmu 



 

zaburzenia rozrodczości- skutki teratogenne obejmujące zaburzenia rozwojowe potomstwa, niepłodność 



 

zmiany w sferze psychicznej 



 

uszkodzenie materiału genetycznego komórek rozrodczych  



 

niska masa urodzeniowa noworodków 



 

wady wrodzone 



 

zapalenie skóry i inne dermatozy 

 
Oddziaływania antropogenicznych zmian środowiska 

1.  Emitery zanieczyszczeń 
2.  Zanieczyszczenia 
3.  Media abiotyczne, powietrze 



 woda 



gleba 

4.  Efekty biologiczne 

 
Trucizny środowiskowe w Polsce 

1.  Pył zawieszony 
2.  Tlenek węgla 
3.  Dwutlenki siarki 
4.  Tlenki azotu 
5.  Nawozy azotowe 
6.  Ołów 
7.  Benzen 

 
Przy selekcji trucizn środowiskowych wzięto pod uwagę parametry: 



 

toksyczność 



 

stężenia w mediach 



 

zasięg oddziaływania 



 

wielkość narażonej populacji 



 

trwałość substancji w środowisku  

 
Państwowy Monitoring Środowiska- monitoring powietrza, wody i gleby. 
 
Radon ~ 40,6 % promieniowania jonizującego 
Głównym, naturalnym źródłem emisji promieniowania jonizującego w Polsce jest radon.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

4 

 

Hałas 
Wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego na narząd słuchu i 
inne zmysły oraz na organizm człowieka.  
 
Zjawisku hałasu zwykle towarzyszą: 



 

drgania 



 

infradźwięki 

 
Hałas- źródła 

1.  Przemysłowy 
2.  Komunikacyjny 

-  drogowy 
-  kolejowy 
-  lotniczy  

 
Skutki oddziaływania hałasu zależą od: 



 

wartości poziomu (natężenia) 



 

przebiegu czasowego 



 

częstości pojawiania się 



 

czasu anrażenia 

 
60 dB- wartość dopuszczalna natężenia hałasu środowiskowego 
 
140 dB- próg bólu 
 
Wpływ hałasu na zdrowie człowieka. 
Natężenie hałasu: 

-  poniżej 30 dB- czynnik obojętny 
-  30 – 60 dB- może utrudniać skupienie uwagi, sen, wypoczynek 
-  60- 85 dB- utrudnia porozumiewanie się, zaburza sen nerwice 
-  powyżej 85 dB- przy długotrwałym narażeniu trwałe uszkodzenie słuchu 
-  powyżej 120 dB- powoduje mechaniczne uszkodzenie słuchu  

 
Stale wzrasta narażenie na hałas ponad wartość dopuszczalną. 
 
Wibracje 
Drgania oddziałujące na organizm ludzki lub na elementy środowiska za pośrednictwem ciał stałych, 
kontaktujących się bezpośrednio z ciałem człowieka lub elementami środowiska. 
 
Skutki wibracji 

-  uszkodzenie stawów i dysków 
-  pękniecie kości lub zmiażdżenie tkanek stawowych 
-  drętwienie i mrowienie kończyn 
-  bóle i zawroty głowy 
-  bezsenność, rozdrażnienie, osłabienie pamięci