background image

OD DYSGRAFII DO KALIGRAFII 
Program Edukacyjno-Terapeutyczny
ORTOGRAFFITI 

Marta Bogdanowicz      Małgorzata RoŜyńska

background image

2

Program Edukacyjno-Terapeutyczny

K

L

A

S

Y

 IV

-V

I

K

L

A

S

Y

 I-

III

GIMNAZJUM

SZKOŁA PODSTAWOWA

ORTOGRAFFITI
z Bratkiem

Matematyka bez trudności

Program dla uczniów z trudnościami 
w uczeniu się matematyki

Od dysgrafii do kaligrafii

Program dla uczniów z dysgrafią

(pierwszy zeszyt juŜ w sprzedaŜy)

Czytanie ze 
zrozumieniem

www.ortograffiti.pl

background image

3

www.ortograffiti.pl

background image

4

Dla uczniów klas IV-VI, 
u których stwierdzono: 



dysgrafię,



niski poziom 
graficzny 
pisma.

DLA KOGO?



litery niekształtne, pismo nieczytelne, nieprawidłowy 

kierunek pisania liter i  sposób  łączenia liter

www.ortograffiti.pl

background image

5

GOTOWY

zestaw materiałów do wykorzystania na zajęciach:



korekcyjno-kompensacyjnych, 



rewalidacyjnych, 



zajęciach wyrównawczych,

lub/i do



samodzielnej pracy w domu pod kontrolą nauczyciela lub 

rodziców. 

ZASTOSOWANIE

www.ortograffiti.pl

background image

6

CELE



podniesienie poziomu 
graficznego pisma

(czytelność, estetyka), by 
uczeń mógł korzystać
z własnych notatek 
sporządzonych na zajęciach 

lekcyjnych



poprawa tempa pisania

Pisz

ę

ładn

iej

P

is

z

ę

sz

yb

ci

ej

www.ortograffiti.pl

background image

7

ASPEKT TERAPEUTYCZNY 
I DYDAKTYCZNY

Rozwój emocjonalno-

motywacyjny

Ć

wiczenia kaligraficzne

Usprawnianie r

ę

ki

Aktywizacja procesów 
poznawczych

doskonal

ą

pismo w zakresie kształtu, proporcji, 

poło

Ŝ

enia małych i wielkich liter,

ć

wicz

ą

kształtne pisanie małych i wielkich liter oraz cyfr z 

zachowaniem wła

ś

ciwego kierunku kre

ś

lenia,

• ucz

ą

pisania ruchem cało

ś

ciowym, wynikaj

ą

cym z 

naturalnego s

ą

siedztwa liter,

• przestrzegaj

ą

zasady proporcjonalnego układu liter w 

wyrazie,
• zachowuj

ą

odpowiednie odst

ę

py mi

ę

dzy wyrazami,

• nadaj

ą

literom równomierne i jednolite proste poło

Ŝ

enie,

• wyrabiaj

ą

odpowiednie tempo pisania przez pisanie w 

w

ęŜ

szej liniaturze,

Program Edukacyjno-Terapeutyczny 

www.ortograffiti.pl

background image

8

KRÓJ LITER

W zeszytach „Od dysgrafii do kaligrafii” zaproponowano 

NOWY KRÓJ 

LITER

inny niŜ proponowany dotychczas w edukacji wczesnoszkolnej. 

Krój zaczerpnięto z publikacji: 

Jane Taylor, 

Handwritting:  A teacher’s Guide

, David Fulton Publishers, 2001.

Połączenia liter w wyrazach są łatwe i zrozumiałe, wyłącznie naturalne, 
nie stanowią więc problemu technicznego. Pismo osób, które stosują
taki krój liter wyróŜnia się czytelnością, estetyką i prostotą.

www.ortograffiti.pl

background image

9

ALFABET MAŁYCH LITER

Jane Taylor, Handwritting:  A teacher’s Guide, David Fulton Publishers, 2001.

www.ortograffiti.pl

background image

10

ALFABET WIELKICH LITER

Jane Taylor, Handwritting:  A teacher’s Guide, David Fulton Publishers, 2001.

www.ortograffiti.pl

background image

11

WZORY LITER

zeszyt 

ć

wicze

ń

publikacja J. Taylor

www.ortograffiti.pl

background image

12

LISTY

Listy osób przebywaj

ą

cych w zakładach wychowawczych

- pisane do osób prowadz

ą

cych z nimi zaj

ę

cia. 

www.ortograffiti.pl

Pismo oparte na wzorach 
prezentowanych

w publikacji  J. Taylor

background image

13

LISTY

Listy osób przebywaj

ą

cych w zakładach wychowawczych

- pisane do osób prowadz

ą

cych z nimi zaj

ę

cia. 

Pismo oparte na wzorach 
prezentowanych

w publikacji  J. Taylor

www.ortograffiti.pl

background image

14

WZÓR PISMA W USA

Pismo oparte na wzorach 
prezentowanych

w publikacji  J. Taylor

Fragment zeszytu Wiktorii G. (kl. I), która  od drugiego 
semestru klasy I kontynuowała nauk

ę

w USA.

www.ortograffiti.pl

background image

15

WZÓR PISMA W USA

Pismo oparte na wzorach 
prezentowanych

w publikacji  J. Taylor

Fragment zeszytu Wiktorii G. (kl. I), która  od drugiego 
semestru klasy I kontynuowała nauk

ę

w USA.

www.ortograffiti.pl

background image

16

KRÓJ LITER



W krajach takich jak USA, Columbia, UK, Filipiny wprowadza 
się pismo uproszczone - „drukowane”.

T.  Wróbel: 

Nauczanie i doskonalenie pisma

(PZWS, W- wa 1963r. , str. 38 ) nazywa ten 

wzór: „script” – „pisodruk”



Pismo łączone jest wprowadzane w kl. 2. 



Nie ma reguł obowiązujących w całym kraju, zazwyczaj jest to 

decyzja nauczyciela w konkretnej szkole.

Informacje  pochodzą od prof. M. Bogdanowicz,  od uczestników konferencji w USA (2007).

www.ortograffiti.pl

background image

17

KRÓJ LITER



Powodem przyjęcia takiego kroju liter są zaobserwowane w 

zeszytach uczniowskich (klasy III i IV) 

praktyki i strategie 

pisania



wielu uczniów rezygnuje z łączeń sztucznych, 

łączeń po śladzie, które nastręczają im wielu problemów 

takich jak: kontynuowanie poprawnego kierunku pisania, 

zamazywanie czytelności liter oraz wolniejsze tempo 

pisania,



uczniowie leworęczni potwierdzają,
Ŝe pisanie liter bez łączeń
jest łatwiejsze i pomaga
przyspieszyć tempo pisania.

www.ortograffiti.pl

background image

18

KRÓJ LITER



Powodem przyjęcia takiego kroju liter są zaobserwowane w 

zeszytach uczniowskich (klasy III i IV) 

praktyki i strategie 

pisania



uczniowie mają problemy z zapamiętaniem kierunku 

pisania liter w połączeniach wymuszających kontynuowanie 

pisania litery przez powrót po śladzie (np. 

la, bo

),



często pojawiającym się problem czytelności pisma jest 

wzór liter takich jak: 

b      p

litery te są niedomknięte, tzn. nie mają zamkniętego półowala

(tzw. brzuszka) i często upodabniają się do innych liter, np. 

b

wygląda jak litera „l”.

www.ortograffiti.pl

background image

19

Tre

ść

zada

ń

dostosowano do 

podstawy programowej

z zakresu przedmiotów nauczanych w klasach IV-VI. 
Zadania uwzgl

ę

dniaj

ą

Ŝ

ne formy pisania

- pisanie liter 

po 

ś

ladach bez u

Ŝ

ycia liniatury i w liniaturze, pisanie 

wyrazów i zda

ń

po 

ś

ladzie, przepisywanie, pisanie z 

pami

ę

ci. 

Ć

wiczenia w technice pisania poł

ą

czono z 

ć

wiczeniami 

gramatyczno-ortograficznymi

, aby utrwala

ć

u uczniów 

nawyk stosowania poznanych zasad graficznych we 
wszelkich formach pisemnych

Program Edukacyjno-Terapeutyczny ORTOGRAFFITI

Od dysgrafii do kaligrafii

ATUTY

SERII

www.ortograffiti.pl

background image

20

LINIATURA

Wysoko

ść

pola liniatury wynosz

ą

ca 

3mm 

stwarza optymalne warunki do starannego i czytelnego pisania.

Szersza liniatura

= wi

ę

ksze litery;

Ucze

ń

uczy si

ę

sposobu pisania

W

ęŜ

sza liniatura

= mniejsze litery;

Słu

Ŝ

y automatyzacji 

ruchów pisarskich

W
 s

e

rii

 z

a

s

to

s

o

w

a

n

o

 z

Ŝ

n

ic

o

w

a

n

ą

lin

ia

tu

r

ę

p

o

s

z

e

rz

o

n

ą

i z

w

ę

Ŝ

o

n

ą

,

w

 z

a

le

Ŝ

n

o

ś

c

i o

d

 e

ta

p

u

 n

a

u

k

i.

background image

21

Ka

Ŝ

dy zeszyt podzielono na 14 bloków – utworzono je według 

podobie

ń

stwa konstrukcyjnego liter

Z

e

s

z

y

t d

ru

g

i

Z

e

s

z

y

t p

ie

rw

s

z

y

PODZIAŁ NA BLOKI

Ć

G

I K H

P B R D

T E 

Ę

F

W Y

L Ł

Ą

Ń

M

Ś

Inne: litery kształtopodobne (b-d-g-p, m-n-w), dwuznaki, 
litery zawieraj

ą

ce znaki diakrytyczne, cyfry arabskie i 

rzymskie oraz 

blok sprawdzaj

ą

cy

j p

U J

ś

i u y

Blok 
sprawdzaj

ą

cy

ś Ź

O Ó

Ŝ ź

w

o ó a 

ą

d g

ć

ę

ń

m r

h k b

l t ł f

www.ortograffiti.pl

background image

22

KONSTRUCKJA SERII



Ka

Ŝ

dy blok ma przyporz

ą

dkowan

ą

wiod

ą

c

ą

tematyk

ę

, na 

przykład zwierz

ę

ta, wynalazki itp.



Przy kolejnych zadaniach znajduj

ą

si

ę

piktogramy

wskazuj

ą

ce na rodzaj doskonalonych umiej

ę

tno

ś

ci.



Ć

wiczenia zró

Ŝ

nicowano 

stopniem trudno

ś

ci

oraz 

tematyk

ą

co sprzyja utrzymaniu u uczniów odpowiedniego poziomu 
zainteresowania i motywacji do wykonania 

ć

wicze

ń



W scenariusze wpleciono 

elementy zabawy, ruchu

oraz 

dowcipu

tzw. 

ś

miechoterapii

, aby wyzwala

ć

u uczniów 

pozytywne emocje, niwelowa

ć

napi

ę

cie mi

ęś

niowe i stwarza

ć

wesoły nastrój.

background image

23

KONSTRUCKJA BLOKU

Przebieg zaj

ęć

Zadania na 4 dni

Etap 4. 

Zadanie domowe

Relaksacja

Samoocena 

Ś

miechoterapia

Etap 3. 

Podsumowanie i ocena

Ć

wiczenia w pisaniu wyrazów i zda

ń

(po 

ś

ladzie, według wzoru i z pami

ę

ci)

Relaksacja

Ć

wiczenia w pisaniu liter (po 

ś

ladzie, w liniaturze i bez liniatury)

Etap 2. 

Ć

wiczenia wła

ś

ciwe

Przygotowanie do pisania

Przypomnienie zasad pomocnych w kształtnym pisaniu

Ć

wiczenia ruchowe i aktywizuj

ą

ce do wysiłku

Etap 1. 

Ć

wiczenia wst

ę

pne

www.ortograffiti.pl

background image

24

PLANOWANIE PRACY

Nowy krój 
pisma w 
zeszytach 
szkolnych

Samodzielna 
praca w domu

Zaj

ę

cia w szkole 

45 min

Zaj

ę

cia w domu 

– codziennie 20-30 min

2 zeszyty 

ć

wicze

ń

= rok szkolny

1 zeszyt 

ć

wicze

ń

= 14 bloków 

ć

wicze

ń

1 blok = 1 tydzie

ń

Program Edukacyjno-Terapeutyczny 

ORTOGRAFFITI

www.ortograffiti.pl

background image

25

PLANOWANIE PRACY

Kwestionariusz objawów dysgrafii

Program Edukacyjno-Terapeutyczny 

ORTOGRAFFITI

www.ortograffiti.pl

Kwestionariusz jest pomocny w zidentyfikowaniu u 
uczniów trudno

ś

ci, które mog

ą

mie

ć

charakter 

dysgraficzny i zakwalifikowanie ich do odpowiedniej 
formy pomocy.  

Kwestionariusz nie stanowi narz

ę

dzia 

diagnostycznego, a zastosowanie jego nie wska

Ŝ

e na 

wyst

ę

powanie dysgrafii lub jej brak, jednak 

zasygnalizuje istnienie problemu niekaligraficznego 
pisma, którego przyczyny  powinny by

ć

ustalone w 

poradni psychologiczno-pedagogicznej.  

Jak korzysta

ć

z narz

ę

dzia?

Po przeczytaniu ka

Ŝ

dego stwierdzenia wybran

ą

odpowied

ź

nale

Ŝ

y zaznaczy

ć

znakiem „X”. Je

ś

li 

odpowiedzi „TAK” b

ę

dzie ponad 50%, zalecana jest 

diagnoza specjalistyczna.

background image

26

Program Edukacyjno-Terapeutyczny 

ORTOGRAFFITI

Lepsze funkcjonowanie w szkole jako rezultat 
systematycznej, codziennej pracy nad kaligrafi

ą

.  

Poprawa sprawno

ś

ci manualnej i grafomotorycznej, a tak

Ŝ

e  

spostrzegawczo

ś

ci i koncentracji uwagi. 

Poprawa estetyki i czytelno

ś

ci pisma oraz szybsze tempo 

pisania. 

Zapobiegnie niepowodzeniom 
szkolnym.

EFEKTY

PRACY

www.ortograffiti.pl

background image

27