(Microsoft PowerPoint - K4 - Polityka zr\363wnowa\277onego rozwoju)

Plan zajęć

• Pojęcie zrównoważonego rozwoju
• Ewolucja pojęcia zrównoważonego rozwoju
• Geneza pojęcia zrównoważonego rozwoju
• Wymiary zrównoważonego rozwoju
• Cele zrównoważonego rozwoju
• Zrównoważony rozwój a rewolucja informacyjna

• Zrównoważony rozwój a rewolucja informacyjna
• Zarys strategii zrównoważonego rozwoju UE

Pojęcie zrównoważonego rozwoju

Najogólniej można powiedzieć, że idea (koncepcja) zrównoważonego
rozwoju polega na takim prowadzeniu polityki ekonomicznej,
przemysłowej, surowcowej, energetycznej itd., która zaspakajałaby w
możliwie najlepszym stopniu potrzeby obecnej generacji, ale nie
kosztem realizacji potrzeb następnych pokoleń.

Według interpretacji ekonomicznej celem koncepcji zrównoważonego

Według interpretacji ekonomicznej celem koncepcji zrównoważonego
rozwoju są:

sprawiedliwość wewnątrzpokoleniowa
sprawiedliwość międzypokoleniowa
sprawiedliwość wobec istot pozaludzkich

Czym jest zatem społeczeństwo realizujące ideę zrównoważonego
rozwoju?

Społeczeństwo realizujące ideę zrównoważonego rozwoju,

to społeczeństwo uznające nadrzędność wymogów ekologicznych,
które nie mogą być zakłócone przez wzrost cywilizacji oraz rozwój
kulturalny i gospodarczy, zdolne do sterowania swoim rozwojem w
celu utrzymania homeostazy i symbiozy z przyrodą, a więc
respektujące

oszczędną

produkcję

konsumpcję

oraz

wykorzystywanie

odpadów,

dbające

przyszłościowe

konsekwencje działań, a więc także o potrzeby i zdrowie przyszłych

konsekwencje działań, a więc także o potrzeby i zdrowie przyszłych
pokoleń.

Czy nie brzmi to jak utopia?

Ewolucja pojęcia zrównoważonego rozwoju

• W latach 90-tych XX wieku pojawiło się szersze rozumienie

zrównoważonego rozwoju. Charakteryzuje się ono pojmowaniem
tej kategorii jako całościowej strategii rozwoju społeczno-
gospodarczego ujmującej w sposób zintegrowany całokształt
problemów gospodarczych świata: degradację środowiska,
dysproporcje w poziomie rozwoju, zagrożenia związane z
globalizacją, terroryzm itd. Należy jednak podkreślić, że

kwestie

globalizacją, terroryzm itd. Należy jednak podkreślić, że

kwestie

ekologiczne

nadal stanowią

zagadnienie pierwszoplanowe

Geneza zrównoważonego rozwoju

Przesłanki empiryczne:
• Kryzys ekologiczny drugiej połowy XX wieku
• Problemy społeczne związane z trudnościami realizacyjnymi

celów polityki socjalnej takich, jak: walka z ubóstwem

• Problemy gospodarcze i polityczne, np. destabilizacja sytuacji

politycznej na świecie

• Problemy związane z procesem globalizacji
Przesłanki etyczne:
• Wzrost popularności etyki ekologicznej wynikający ze wzrostu

świadomości ekologicznej społeczeństwa

• Dylematy etyczne związane z funkcjonowaniem współczesnej

gospodarki

Geneza zrównoważonego rozwoju c.d.

Przesłanki polityczne i prawne:
• Nagłośnienie problemów ekologicznych przez ONZ i organizacje

międzynarodowe

• Zobowiązania podjęte przez rządy państw, przedsiębiorstwa i

organizacje pozarządowe

• Szereg publikacji poświęconych problematyce środowiskowej

• Szereg publikacji poświęconych problematyce środowiskowej
Przesłanki teoretyczne:
• Upowszechnienie się metody poznania opartej na podejściu

systemowym i holistycznym zakładającymi, że rzeczywistość nie
składa się z odrębnych niezależnych od siebie elementów, ale
przyjmującym, że każda rzecz jest powiązana z innymi rzeczami

(nieformalne prawo ekologii sformułowane przez Commonera)

Społeczno-filozoficzne rozumienie idei zrównoważonego rozwoju

• Społeczno-filozoficzne rozumienie idei zrównoważonego

rozwoju zawiera postulat harmonizowania całokształtu powiązań
między cywilizacyjną aktywnością człowieka, a środowiskiem
przyrodniczym. Podstawowym skutkiem dążenia do harmonizacji
jest uzyskanie równowagi, w wyniku której potrzeby człowieka
zaspokajane są bez ponoszenia kosztów przez jego otoczenie.

Wymiary zrównoważonego rozwoju

1. Wymiar ekologiczny:

Maksymalizowane są korzyści netto z rozwoju gospodarczego
przy jednoczesnym zachowaniu użyteczności i jakości zasobów
naturalnych w nieograniczonej perspektywie czasowej, co
oznacza, że materialny poziom produkcji i konsumpcji jest
ograniczony do poziomu akceptowalnego z punktu widzenia
potrzeby zachowania jakości środowiska (ekorozwój).

potrzeby zachowania jakości środowiska (ekorozwój).

2. Wymiar ekonomiczny:

Nie pogarsza się funkcjonowanie czynników rozwoju oraz nie
zmniejsza się żaden element składowy wektora celów
ekonomicznych związanych z procesem rozwoju.

Wymiary zrównoważonego rozwoju c.d.

3. Wymiar socjalny:

Dobrobyt społeczny jest względnie równo rozłożony

(czy

możliwe do realizacji?)

4. Wymiar psychologiczny:

Wzrostowi dochodów towarzyszy poprawa w zakresie innych

Wzrostowi dochodów towarzyszy poprawa w zakresie innych
elementów współtworzących dobrobyt jednostki – w tym
kontekście celem zrównoważonego rozwoju jest wzrost jakości
życia.

Wymiary zrównoważonego rozwoju c.d.

5. Wymiar demograficzny:

Procesy demograficzne są dostosowane do procesów
ekologicznych i pojemności środowiska oraz nie powodują
istotnych zaburzeń w funkcjonowaniu społeczeństwa i
gospodarki. Względnie stworzone są warunki instytucjonalne
służące skutecznemu zarządzaniu bardzo wysokiego i bardzo
niskiego przyrostu demograficznemu.

?????

niskiego przyrostu demograficznemu.

?????

6. Wymiar przestrzenny:

Trwały rozwój jest oparty na racjonalnej gospodarce
przestrzennej między innymi respektującej wymogi ochrony
środowiska, ochrony przyrody i dziedzictwa kulturowego, a także
polega na zrównoważonym rozwoju regionalnym.

Jakie są zatem cele zrównoważonego rozwoju?

Co jest celem rozwoju społeczno-gospodarczego?

Wzrost dochodów i poprawa poziomu życia

Natomiast celem rozwoju zrównoważonego jest:

Nie tyle wzrost poziomu życia, ile wzrost jego jakości!

Wzrost jakości życia polega na zapewnieniu trwałości
warunków osiągnięcia dobrobytu w długookresowej
perspektywie.

Cele zrównoważonego rozwoju

Cele ekologiczne:

Zachowanie bioróżnorodności
Integralność systemów przyrodniczych i produkcji biologicznej
Respektowanie celu sprawiedliwości wobec istot pozaludzkich
Proekologiczny rozwój biotechnologii

Cele ekonomiczne:

Dalszy wzrost materialnego dobrobytu
Wzrost dostępności użytecznych dóbr i usług
Stabilny wzrost gospodarczy
Rozwój czystej produkcji
Zmiana modelu konsumpcji

Cele zrównoważonego rozwoju c.d.

Cele społeczne:

Zapewnienie dostępu do dóbr społecznie pożądanych
Zaspokojenie podstawowych potrzeb materialnych
Zachowanie różnorodności kulturowej
Zapewnienie trwałości instytucjonalnej
Gwarancje sprawiedliwości społecznej i współudziału w życiu społecznym i

politycznym

Cele instytucjonalne:

Integracja polityki środowiskowej z polityką gospodarczą i społeczną
Rozwój prawa międzynarodowego
Rozwój badań naukowych na rzecz zrównoważonego rozwoju
Rozwój i szybszy przepływ informacji

Zrównoważony rozwój a rewolucja informacyjna

Istnieje szereg cech społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy,
które są zbliżone z celami zrównoważonego rozwoju:
Rozwój sektora usług niematerialnych, który umacnia stały wzrost roli

„rzeczywistości wirtualnej” w funkcjonowaniu gospodarki i społeczeństwa –
coraz więcej potrzeb konsumpcyjnych zaspokajanych jest za pośrednictwem
usług wirtualnych.

Rozwój technik informacyjnych, który prowadzi do zaspokajania tradycyjnych

metod komunikacji pozwalając na bardzo efektywny przekaz informacji w

metod komunikacji pozwalając na bardzo efektywny przekaz informacji w
sposób interaktywny, co zmniejsza intensywność przestrzennego
przemieszczania się podmiotów gospodarczych i pracowników. (np. telepraca)

Wzrost zainteresowania publicznym transportem, który konkuruje już nie tylko

za pomocą niższych kosztów, ale także jakością świadczonych usług

Szybki rozwój wiedzy prowadzi do wzrostu zainteresowania wykorzystywaniem

odnawialnych źródeł energii i recyrkulacji zasobów.

Rozwój biotechnologii i inżynierii genetycznej może prowadzić do wzrostu

efektywności produkcji przy zmniejszeniu obciążenie środowiska naturalnego

Strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej

• Rada Europejska UE na posiedzeniu w marcu 2005 roku

negatywnie oceniła dotychczasową realizację Strategii
Lizbońskiej (

UE do roku 2010 najbardziej konkurencyjna i

dynamiczna gospodarka oparta na świecie

) i uznała potrzebę

skoncentrowania się w nowej strategii na dwóch priorytetach:

Zwiększeniu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia

Zachowaniu równowagi między konkurencyjnością, polityką
socjalną i ochroną środowiska.

Główne założenia zrównoważonego rozwoju UE

W Strategii zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej
sformułowano następujące główne zagrożenia:

Globalne ocieplenie
problem zdrowia publicznego (potencjalne, długookresowe skutki wielu

niebezpiecznych chemikaliów)

Marginalizacja społeczna
Starzenie się populacji

Starzenie się populacji
Przyspieszenie w ostatnich dziesięcioleciach utraty bioróżnorodności w

Europie (zmniejszenie się zasobów ryb w wodach, niszczenie gleb i spadek
żyzności, szybszy wzrost odpadów do wzrostu PKB)

Zagęszczenie transportu
Nierównowaga regionalna w UE