Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

1/III 

III.

 

ELEMENTY SYMETRII w CHEMII – SYMETRIA 

WYBRANYCH  CZĄSTECZEK 

 

Symetrycznym nazywamy kaŜdy przedmiot, który moŜe mieć dwa 

lub więcej ustawień w przestrzeni, które nie dadzą się pomiędzy 

sobą odróŜnić. 

 

1) Rozpatrzmy najpierw symetrię 

cząsteczki BF

3

, (SO

3

). Jest to cząsteczka o 

hybrydyzacji atomu centralnego typu sp

2

 

a więc o budowie płaskiej, w której 

ligandy (tutaj atomy fluoru lub tlenu) 

znajdują się w naroŜach trójkąta 

równobocznego.  

C

2 

C

2 

C

2 

C

3 

   

δδδδ

νννν

 

δδδδ

νννν

  

  

δδδδ

 

δδδδ

νννν

 

δδδδ

h

 

 

Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

2/III 

Elementy symetrii cząsteczki BF

3

: 

 

-

 

oś 

⊥

⊥⊥

⊥

 płaszczyzna symetrii  

→

→

→

→

  obrót o 120

o

 

 

→

→

→

→

 oś C

3

  OŚ  TRÓJKROTNA 

 

-

 

ogólnie gdy 

αααα

  =  

360

n

o

           osie n-krotne C

n

 :   C

2

,  C

3

,  C

4

,  C

6

 

-

 

Tutaj jeszcze 3 osie typu C

2 

      Oś o najwyŜszej krotności to OŚ GŁÓWNA 

 

-

 

Płaszczyzna symetrii (

σσσσ

) - dzieli cząsteczkę na 2 części  mające się do siebie jak przedmiot 

do odbicia w lustrze 

 

σσσσ

v

  -  płaszczyzna na której leŜy oś główna 

 

σσσσ

h

  -  płaszczyzna 

⊥

⊥⊥

⊥

 do osi głównej 

 

-

 

Tutaj  3 x 

σσσσ

v

   i  1 x 

σσσσ

h

 

Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

3/III 

 

-

 

Inny  element  symetrii  to  tzw.  środek  symetrii  (i)    -  inwersja 

→

→

→

→

    jądro  o  współrzędnych 

(x,y,z) zmienia parametry na (-x,-y,-z) 

 

-

 

Oś przemienna n-krotna  - S

n

. 

      Jest to obrót wokół osi  symetrii o  kąt  360

o

/n  z równoczesnym  odbiciem w płaszczyźnie  

       symetrii  

⊥

⊥⊥

⊥

  do  osi obrotu. 

 

2)

 

Cząsteczka CCl

4

, (CH

4

) - występuje tu oś S

4

 

 

z 

y 

x 

 C - 

Cl - 

Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

4/III 

3)  Cząsteczka H

2

O  

 

 

 

     

C

2

 

  

δδδδ

νννν

' 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    

δδδδ

νννν

" 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

H- 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O - 

 

 
 
 
Elementami symetrii są tutaj: 
 

- oś dwukrotna C

2

, 

 

- dwie płaszczyzny symetrii typu 

δδδδ

νννν

 tj. 

δδδδ

νννν

'  i  

δδδδ

νννν

" 

 

 

 

 

 

Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

5/III 

 

4)

 

Cząsteczka NH

3

 

 

 

 

 

 

 

 

     

C

3

 

      -  N         - H 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

δδδδ

νννν

' 

 

 

 

 

 
Elementami symetrii są tutaj: 
 

- oś  C

3

, 

 

- 3  płaszczyzny symetrii 

δδδδ

νννν

 tj.  

δδδδ

νννν

',   

δδδδ

νννν

''   i   

δδδδ

νννν

''' 

 

    (na rysunku pokazano jedynie  

δδδδ

νννν

') 

 
 
 
 

Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

6/III 

 
 
 

5)

 

Cząsteczki   SF

6

, [Fe(CN)

6

]

4-

,   [Co(NH

3

)

6

]

3+

 

 

Elementami symetrii są tutaj: 

 

- 3 osie czterokrotne  C

4

, 

 

- 4 osie trójkrotne  C

3

, 

 

- 6 osi dwukrotnych  C

2

, 

 

- środek symetrii  (i), 

 

- 9 płaszczyzn symetrii, 

 

- 

δδδδ

d

  płaszczyzna symetrii (na której leŜą osie C

4

 i C

2

), 

 

- 3 osie  S

4

, 

 

- 4 osie  S

6

. 

 
 
 

 

Władysław Walkowiak  Chemia Nieorganiczna II (PWr) 

 

 

 

 

 
Symetria w Chemii III 

7/III 

Na rysunku pokazano dla cząsteczki SF

6 

tylko niektóre 

elementy symetrii: 

po jednej C

2

, C

3

, 

C

4

, 

δδδδ

v

 i 

δδδδ

d

 

 

 

 

 

 

 
 

Zbiór wszystkich operacji symetrii, jakie moŜna 

wykonać na danej cząsteczce nazywamy punktową 

grupą symetrii. 

Koniec rozdziału III-go.