2014-01-14

1

BŁONY PŁODOWE

Prof. dr hab. Jan Twardoń

Katedra Rozrodu z Klinika Zwierząt Gospodarskich

BŁONY PŁODOWE

• W czasie rozwoju zarodka ssaka trofoblast

wraz z częścią tarczki zarodkowej tworzą
narządy pomocnicze – BŁONY
PŁODOWE (membranae fetales)

• U ssaków tworzą się 4 błony płodowe:
1.Pęcherzyk żółtkowy
2.Owodnia
3.Kosmówka
4. Omocznia

BŁONY PŁODOWE U

SSAKÓW

FUNKCJE BŁON PŁODOWYCH

(membranae fetales)

• Zapewnienie łączności między zarodkiem

(płodem) a matką – stworzenie warunków do

zaspokojenia przyszłych potrzeb nowo
tworzonego organizmu

a) odżywianie

b) oddychanie
• Ochrona zarodka poprzez wytworzenie

wodnego środowiska rozwoju

• Umożliwienie wydalenia metabolitów
• Zapewnienie odrębności immunologicznej

zarodka( zapobieganie konfliktowi z
systemem obronnym matki)

PĘCHERZYK ŻÓŁTKOWY

(Saccus vitellinus)

• Powstaje jako pierwsza błona płodowa
• U ssaków jest narządem szczątkowym i

nie zawiera żółtka

• U wielu gatunków kurczy się i w dalszym

okresie zarodkowym całkowicie zanika

• Ważny narząd pomocniczy -W nim

wytwarzają się pierwsze krwinki i pierwsze
naczynia krwionośne

ROZWÓJ WORECZKA

ŻÓŁTKOWEGO

2014-01-14

2

OWODNIA

(amnion)

• Jest błoną, która bezpośrednio okrywa

zarodek

• Przestrzeń między nią a zarodkiem

stanowi jamę owodni(cavum amnoticum)

wypełnioną płynem (liquor amnoticus)

• Początkowo pokrywa płaską tarczkę

zarodkową , w miarę formowania się

zarodka powija się ona razem z jego

bocznymi ścianami i pokrywa od zewnątrz

przewód żółtkowy, w końcu otacza
zarodek w formie worka

ROZWÓJ BŁON PŁODOWYCH

WE WCZESNEJ CIĄŻY

KOSMÓWKA

(chorion)

• Otacza od zewnątrz zarodek i wchodzi w

bezpośredni kontakt z błoną śluzową
macicy-

jest integralną częścią łożyska

• Na powierzchni kosmówki tworzą się

charakterystyczne fałdy i wypukłości zwane
kosmkami (villi

), wchodzą one w bezpośredni

kontakt z błoną śluzową macicy

• Kosmówka na dużej przestrzeni zrasta się z

omocznią w tzw. kosmówkę omoczniową
(allantochorion

), która stanowi istotną część

łożyska

OMOCZNIA

(allantois)

• Najpóźniej wytwarzana z wszystkich błon

płodowych

• W ścianie omoczni powstają wyspy

krwiotwórcze dające początek naczyniom

krwionośnym i krwinkom

• Naczynia krwionośne zrastają się w sieć

naczyniową, która łączy się z naczyniami
zarodka

• Omocznia zrasta się z kosmówką tworząc

kosmówkę omoczniową(chorioallantois) a

krążenie omoczniowe staje się krążeniem

łożyskowym

• Główna rola omoczni polega na dostarczaniu

naczyń krwionośnych do kosmówki dla

łożyska oraz z wydalaniem produktów

przemiany materii płodu

ROZWÓJ BŁON PŁODOWYCH W

POŁOWIE CIĄZY

WODY PŁODOWE-

PŁYN OWODNI

• Ilość płynu początkowo niewielka, w miarę

rozwoju zarodka przybywa go znacznie

• W skład płynu wchodzi w 99 % woda , w

której znajdują się przede wszystkim
cukry, białka i mocznik

• Płyn owodni jest stale odnawiany,

wymieniany i oczyszczany (w czasie 3
godz. Płyn owodni zostaje całkowicie
wymieniony na nowy)

2014-01-14

3

WODY PŁODOWE-

PŁYN OMOCZNI

• Wytwarzany przez pranercze a później

przez nerkę płodową

• Ma charakter pęcherza magazynującego

zawierającego głównie mocznik i
kreatyninę

• Skład płynu omoczni różni się u

poszczególnych gatunków zwierząt

ŚREDNIA OBJĘTOŚĆ WÓD

PŁODOWYCH U BYDŁA

• PŁYN OWODNIOWY
-

30 dzień – 0,5 ml

-

40 dzień – 20 ml

-

100 dzień – 1,4 l

-

220 dzień – 2 l

-

9 miesiąc – 2,3 l

• PŁYN

OMOCZNIOWY

-

30 dzień – 55 ml

-

40 dzień – 140 ml

-

100 dzień – 1,2 l

-

220 dzień – 4,9 l

-

9 miesiąc – 9,8 l

ROZWINIĘTE BŁONY PŁODOWE

–

PŁÓD KOŃSKI

SZNUR PĘPOWINOWY

(funiculus umbilicalis)

• Narząd łączący zarodek z łożyskiem
• W skład sznura pępowinowego wchodzą:
-

naczynia krwionośne żółtkowe i pępkowe

-

przewód żółtkowy

-

przewód lub szypuła omoczni

Otoczone pępkiem skórnym

SZNUR PĘPOWINOWY

ANOMALIE I SCHORZENIA BŁON

PŁODOWYCH

• Zaśniady (mola)
• Wodnica (puchlina ) błon płodowych
• Obrzęk błon płodowych
• Stany infekcyjne obszaru

łożyskowego (placentitis)

2014-01-14

4

ZAŚNIADY(MOLLA)

• Są to zmiany zwyrodnieniowe kosmówki,

polegające na powstawaniu pęcherzyków , gron i

kosmków

• Zachodzi to z reguły gdy zarodek obumiera we

wczesnym stadium , a błony płodowe rozwijają się
nadal

• Występują niekiedy przy ciąży bliźniaczej , po

obumarciu jednego zarodka

• Mogą być przyczyną krwawień z macicy
• Występują u bydła, psów i świń
• Rozpoznawane są przypadkowo, kiedy wypierane

są na zewnątrz

ZAŚNIADY (MOLLA)

SPOTYKA SIĘ KILKA GRUP:

• Tzw. zaśniad pusty – powstaje w pierwszych 2-3 tyg ciąży

-

jest to zaśniad bezzarodkowy

-

osiąga wielkość 2 pięści

-

ma słabe kosmki

• Mollacystica- zaśniad groniasty – występuje u krów i suk

-

typowe zwyrodnienie torbielowate kosmków

-

możliwe krwawienia

• Mollavilosa – zaśniad przerostowy – występuje u krów

-

hypertrofia kosmków

• Mollacarnosa – zaśniad krwawiący

- silne krwawienia

-

powierzchnia kosmków jest nierówna, pomarszczona,

przerośnięta włóknikiem

-

dochodzi do ronień

WODNICA (PUCHLINA) BŁON

PŁODOWYCH

• Chorobowe zwiększenie się ilości wód

płodowych

• Występuje głównie u bydła, rzadziej u

innych przeżuwaczy , wyjątkowo u innych
gatunków zwierząt

• Najczęściej dotyczy płynu omoczniowego

(88%), rzadko płynu owodniowego (5%),
obu płynów (7%)

WODNICA (PUCHLINA) BŁON

PŁODOWYCH

• Przyczyny nie są dokładnie poznane.
• W przypadku płynu omoczniowego bierze

się pod uwagę zaburzenia funkcji łożyska(

zwiększona przepuszczalność), schorenia

nerek płodu, skręt powrózka

pępowinowego, zatrucia

• W przypadku płynu owodniowego

związane jest z reguły z zaburzeniami

rozwojowymi płodów

WODNICA (PUCHLINA) BŁON

PŁODOWYCH

• Postepowanie:
-

Leki moczopędne

- Leki nasercowe

-

Umiarkowane żywienie

-

Skąpa ilość wody

- Dozowanie ruchu
• Wywołanie porodu

WODNICA (PUCHLINA) BŁON

PŁODOWYCH

Zwiększenie płynu
omoczniowego

• Do 200 litrów
• Występuje najczęściej w

ostatnim trymestrze ciąży i

szybko się rozwija

• Znaczne powiększenie

brzucha

• Upośledzone krążenie i

oddychanie, spadek

apatytu,może wystapić
zaleganie

• Przy badaniu rektalnym nie

wyczuwa się płodu , macica

wypełniona jest płynem,
napieta, uwypuklona ku

górze

Zwiększenie płynu
owodniowego

• Do 20-50 litrów
• Występuje w 2 połowie

ciąży i rozwija się powoli

• Brzuch jest mniej

powiększony,
gruszkowaty

• Objawy ogólne mniej

nasilone

• Można wyczuć płód przy

badaniu rektalnym

2014-01-14

5

OBRZĘK BŁON PŁODOWYCH

• Stwierdzany przy porodzie
• Występuje zazwyczaj u przeżuwaczy
• Objawia się galaretowatym naciekiem

miedzy kotyledonami

• Może być czynnikiem infekcji bakteryjnych
• Postępowanie:
- badanie bakteriologiczne
- oczyszczenie macicy

ZAKAŻENIA BŁON

PŁODOWYCH

• Może objawiać się zakresem objawów od obrzęku

aż do nekrozy

• Może to dotyczyć tylko kilku placentów np. u

przeżuwaczy

• Najczęstszą przyczyną są drobnoustroje :

Streptokoki, E. coli, B. pyogenes, Brucelle,
Slmonelle

• Drobnoustroje te mogą dostać się drogą

hematogenną bądź przez szyjkę maciczną

• Objawy:
- poronienie
-

często objawy utajone: nieznacznie zmieniony

apetyt, obrzęki stawów, skoki temperatury,

patologiczne wypływy z dróg rodnych