2014-01-14 

1 

BŁONY PŁODOWE 

 

 

Prof.  dr hab. Jan Twardoń 

Katedra Rozrodu z Klinika Zwierząt Gospodarskich 

BŁONY PŁODOWE 

• W czasie rozwoju zarodka ssaka trofoblast 

wraz z częścią tarczki zarodkowej tworzą 
narządy pomocnicze – BŁONY 
PŁODOWE (membranae fetales) 

• U ssaków tworzą się 4 błony płodowe: 
1.Pęcherzyk żółtkowy 
2.Owodnia 
3.Kosmówka 
4. Omocznia 

BŁONY PŁODOWE U 

SSAKÓW 

FUNKCJE BŁON PŁODOWYCH 

(membranae fetales) 

• Zapewnienie łączności między zarodkiem 

(płodem) a matką – stworzenie warunków do 

zaspokojenia przyszłych potrzeb nowo 
tworzonego organizmu  

              

a) odżywianie  

              b) oddychanie 
• Ochrona zarodka poprzez wytworzenie 

wodnego środowiska rozwoju 

• Umożliwienie wydalenia metabolitów 
• Zapewnienie odrębności immunologicznej 

zarodka( zapobieganie konfliktowi z 
systemem obronnym matki) 

PĘCHERZYK ŻÓŁTKOWY 

(Saccus vitellinus) 

• Powstaje jako pierwsza błona płodowa 
• U ssaków jest narządem szczątkowym i 

nie zawiera żółtka 

• U wielu gatunków kurczy się  i w dalszym 

okresie zarodkowym całkowicie zanika 

• Ważny narząd pomocniczy -W nim 

wytwarzają się pierwsze krwinki i pierwsze 
naczynia krwionośne 
 

ROZWÓJ WORECZKA 

ŻÓŁTKOWEGO 

2014-01-14 

2 

OWODNIA 

(amnion) 

• Jest błoną, która bezpośrednio okrywa 

zarodek  

• Przestrzeń między nią a zarodkiem 

stanowi jamę owodni(cavum amnoticum) 

wypełnioną płynem (liquor amnoticus) 

• Początkowo pokrywa płaską tarczkę 

zarodkową , w miarę formowania się 

zarodka powija się ona razem z jego 

bocznymi ścianami i pokrywa od zewnątrz 

przewód żółtkowy, w końcu otacza 
zarodek w formie worka 
 

ROZWÓJ BŁON PŁODOWYCH 

WE WCZESNEJ CIĄŻY 

KOSMÓWKA 

(chorion) 

• Otacza od zewnątrz zarodek i wchodzi w 

bezpośredni  kontakt z błoną śluzową 
macicy- 

jest integralną częścią łożyska 

• Na powierzchni kosmówki tworzą się 

charakterystyczne fałdy i wypukłości zwane 
kosmkami (villi

), wchodzą one w bezpośredni 

kontakt z błoną śluzową macicy 

• Kosmówka na dużej przestrzeni zrasta się z 

omocznią w tzw. kosmówkę omoczniową 
(allantochorion

), która stanowi istotną część 

łożyska 

OMOCZNIA 

(allantois) 

• Najpóźniej wytwarzana z wszystkich błon 

płodowych 

• W ścianie omoczni powstają wyspy 

krwiotwórcze dające początek naczyniom 

krwionośnym i krwinkom 

• Naczynia krwionośne zrastają się w sieć 

naczyniową, która łączy się z naczyniami 
zarodka 

• Omocznia zrasta się z kosmówką tworząc 

kosmówkę omoczniową(chorioallantois) a 

krążenie omoczniowe staje się krążeniem 

łożyskowym 

• Główna rola omoczni polega na dostarczaniu 

naczyń krwionośnych do kosmówki dla 

łożyska oraz z wydalaniem produktów 

przemiany materii płodu 

ROZWÓJ BŁON PŁODOWYCH W 

POŁOWIE CIĄZY 

WODY PŁODOWE- 

PŁYN OWODNI 

• Ilość płynu początkowo niewielka, w miarę 

rozwoju zarodka przybywa go znacznie 

• W skład płynu wchodzi w 99 % woda , w 

której znajdują się przede wszystkim 
cukry, białka i mocznik 

• Płyn owodni jest stale odnawiany, 

wymieniany i oczyszczany (w czasie 3 
godz. Płyn owodni zostaje całkowicie 
wymieniony na nowy) 

2014-01-14 

3 

WODY PŁODOWE- 

PŁYN OMOCZNI 

• Wytwarzany przez pranercze a później 

przez nerkę płodową 

• Ma charakter pęcherza magazynującego  

zawierającego głównie mocznik i 
kreatyninę 

• Skład płynu omoczni różni się u 

poszczególnych gatunków zwierząt  

ŚREDNIA OBJĘTOŚĆ WÓD 

PŁODOWYCH U BYDŁA 

• PŁYN OWODNIOWY 
     -

30 dzień – 0,5 ml 

  - 

40 dzień  – 20 ml 

  - 

100 dzień  – 1,4 l 

  - 

220 dzień  – 2 l 

   - 

9 miesiąc  – 2,3 l 

• PŁYN 

OMOCZNIOWY 

  - 

30 dzień  – 55 ml 

  - 

40 dzień  – 140 ml 

   - 

100 dzień  – 1,2 l 

  - 

220 dzień  – 4,9 l 

  - 

9 miesiąc – 9,8 l 

ROZWINIĘTE BŁONY PŁODOWE 

– 

PŁÓD KOŃSKI 

SZNUR PĘPOWINOWY 

(funiculus umbilicalis) 

• Narząd łączący  zarodek z łożyskiem 
• W skład sznura pępowinowego wchodzą: 
  - 

naczynia krwionośne żółtkowe i pępkowe 

  - 

przewód żółtkowy 

  - 

przewód lub szypuła omoczni  

Otoczone pępkiem skórnym 

SZNUR PĘPOWINOWY 

ANOMALIE I SCHORZENIA BŁON 

PŁODOWYCH 

• Zaśniady (mola) 
• Wodnica (puchlina ) błon płodowych 
• Obrzęk błon płodowych 
• Stany infekcyjne obszaru 

łożyskowego (placentitis) 

2014-01-14 

4 

ZAŚNIADY(MOLLA) 

• Są to zmiany  zwyrodnieniowe  kosmówki, 

polegające  na powstawaniu  pęcherzyków  , gron i 

kosmków 

• Zachodzi to z reguły  gdy zarodek  obumiera  we 

wczesnym stadium , a błony  płodowe  rozwijają  się 
nadal 

• Występują niekiedy  przy ciąży bliźniaczej  , po 

obumarciu jednego  zarodka 

• Mogą być przyczyną  krwawień  z macicy 
• Występują u bydła,  psów i świń 
• Rozpoznawane   są przypadkowo,  kiedy  wypierane 

są na zewnątrz   

ZAŚNIADY (MOLLA) 

          

SPOTYKA SIĘ KILKA GRUP: 

• Tzw. zaśniad pusty – powstaje w pierwszych 2-3 tyg ciąży  
 

- 

jest to zaśniad bezzarodkowy 

 

- 

osiąga wielkość 2 pięści 

 

- 

ma słabe kosmki 

• Mollacystica- zaśniad groniasty – występuje u krów i suk 
 

- 

typowe zwyrodnienie torbielowate kosmków 

 

- 

możliwe krwawienia 

• Mollavilosa – zaśniad przerostowy – występuje u krów 
 

- 

hypertrofia kosmków 

• Mollacarnosa – zaśniad krwawiący  
 

- silne krwawienia 

 

- 

powierzchnia kosmków jest nierówna, pomarszczona, 

przerośnięta włóknikiem 

 

- 

dochodzi do ronień 

WODNICA (PUCHLINA) BŁON 

PŁODOWYCH 

• Chorobowe zwiększenie się ilości wód 

płodowych 

• Występuje głównie u bydła, rzadziej u 

innych przeżuwaczy , wyjątkowo u innych 
gatunków zwierząt 

• Najczęściej dotyczy płynu omoczniowego 

(88%), rzadko płynu owodniowego (5%), 
obu płynów (7%) 

 

WODNICA (PUCHLINA) BŁON 

PŁODOWYCH 

• Przyczyny nie są dokładnie poznane. 
• W przypadku płynu omoczniowego bierze 

się pod uwagę zaburzenia funkcji łożyska( 

zwiększona przepuszczalność), schorenia 

nerek płodu, skręt powrózka 

pępowinowego, zatrucia 

• W przypadku płynu owodniowego 

związane jest z reguły z zaburzeniami 

rozwojowymi płodów 
 

WODNICA (PUCHLINA) BŁON 

PŁODOWYCH 

• Postepowanie: 
-

Leki moczopędne 

- Leki nasercowe 

-

Umiarkowane żywienie 

-

Skąpa ilość wody 

- Dozowanie ruchu 
• Wywołanie porodu 

 

 

WODNICA (PUCHLINA) BŁON 

PŁODOWYCH 

Zwiększenie płynu 
omoczniowego 

• Do 200 litrów 
• Występuje  najczęściej  w 

ostatnim trymestrze  ciąży i 

szybko się rozwija 

• Znaczne powiększenie 

brzucha 

• Upośledzone krążenie i 

oddychanie, spadek 

apatytu,może wystapić 
zaleganie 

• Przy badaniu rektalnym nie 

wyczuwa się płodu , macica 

wypełniona jest płynem, 
napieta, uwypuklona ku 

górze 

Zwiększenie płynu 
owodniowego 

• Do 20-50 litrów 
• Występuje w 2 połowie 

ciąży i rozwija się powoli 

• Brzuch jest mniej 

powiększony, 
gruszkowaty 

• Objawy ogólne mniej 

nasilone 

• Można wyczuć płód przy 

badaniu rektalnym 

2014-01-14 

5 

OBRZĘK BŁON PŁODOWYCH 

• Stwierdzany przy porodzie 
• Występuje zazwyczaj u przeżuwaczy 
• Objawia się galaretowatym naciekiem 

miedzy kotyledonami 

• Może być czynnikiem infekcji bakteryjnych 
• Postępowanie: 
   - badanie bakteriologiczne 
  - oczyszczenie macicy 

 

ZAKAŻENIA BŁON 

PŁODOWYCH 

• Może objawiać się  zakresem  objawów  od obrzęku 

aż do nekrozy 

• Może to dotyczyć  tylko  kilku placentów  np. u 

przeżuwaczy 

• Najczęstszą przyczyną  są drobnoustroje  : 

Streptokoki,  E. coli, B. pyogenes,  Brucelle, 
Slmonelle 

• Drobnoustroje  te mogą  dostać się drogą 

hematogenną  bądź przez szyjkę  maciczną 

• Objawy: 
   - poronienie 
  - 

często objawy  utajone:  nieznacznie  zmieniony 

apetyt,  obrzęki  stawów,  skoki temperatury, 

patologiczne  wypływy  z dróg rodnych