Temat: Klasyfikacja połączeń nierozłącznych.
1. Połączenia nierozłączne:
- nitowe
- zgrzewane
- klejone
- spawane
- lutowane
- wciskowe
2. Połączenie nitowe należy do stałych (spoczynkowych
nierozłącznych połączeń pośrednich).
Łącznikiem jest nit, który składa się z łba i trzonu. Nit
łączy blachy, w których wierci się otwory lub przebija
(dodatkową operacją może być rozwiercanie).
a. Zamykanie na zimno, d
0
= d +(0,1 do 0,2)mm
(do 20mm)
- łączenie cienkich blach
- nity z metali nieżelaznych, tworzywa sztuczne
- wymaga większego docisku, większej dokładności
średnicy otworu
- stosowanie nitów stalowych d
≤ 8 mm
b. zamykanie na gorąco, d
0
= d + 1 mm
(powyżej 20mm)
-
ręczne (uderzeniowe) temp. nitu 1000
0
– 1100
o
C
-
maszynowe (nitownice, prasy) temp. nitu 700
o
C
-
proces kończymy w temp. nie niższej niż 500
o
C
3. Cechy charakterystyczne.
- nierozłączność połączenia
- osłabienie przez otwory ścianek elementów łączonych
- zwiększony ciężar konstrukcji
- pracochłonność wykonawstwa i duży koszt
- trudność uzyskania szczelności połączenia
- możliwość łączenia różnych tworzyw
4. Podział nitów.
a) wg kształtu trzpienia.
- nity pełne - drążone - rurkowe
b) nity pełne dzielimy na nity z łbem:
- kulistym
- stożkowym
- soczewkowym niskim, grzybkowym
- soczewkowym
- trapezowym
mają zastosowanie w budowie mostów, dźwignic, wież, kotłów
c) nity drążone i rurkowe.
- stosuje się w drobnych konstrukcjach, mechanice precyzyjnej, przem. elektrotechnicznym,
przy łączeniu materiałów miękkich, kruchych lub różnych własnościach.
• nity drążone są produkowane z łbem (stożkowym, grzybkowym, walcowym)
• nity rurkowe są z łbem (płaskim, wywiniętym)
d) zalecane średnice: 2; 2,5; 3; 4; 5; 6; 8, 10, 12, 16, 20, 24, 30, 36
e) długość nitów.
l = 1,12l
g
+ l
1
, gdzie l
g
- łączna grubość łączonych części
l
1
-naddatek na spęczanie nitu w otworze i na utworze-
nie zakuwki; przyjmuje się l
1
= (1,3 – 1,8)d
f) przykład oznaczenia nitu.
NIT 10*35 PN-88/M-82954 lub NIT 5*12 Ms PN-88/M-82954
5. Rodzaje połączeń nitowych.
a) ze względu na zastosowanie.
- mocne (zbiorniki niskociśnieniowe)
-
szczelne
- mocno-szczelne (zbior. wysokociśnieniowe)
- nieznacznie obciążone (w konstrukcjach)
b) ze względów konstrukcyjnych.
- zakładkowe (jedno i wielorzędowe)
- nakładkowe (jedno i wielorzędowe)
6. Materia
- ze stali (St. 3N, St. 4N, St. 3S, St. 4S), S235N, E295N, E325N
mosiądzu, aluminium (duraluminium)
7. Techno g
1) Nit
a
ia są nieznaczne, dlatego te nitowanie stosowane jest do łączenia
riałów.
ły na nity.
- miedzi,
- stal chromoniklowa
- tworzywa sztuczne (termoplasty)
lo ia nitowania
ow nie na zimno.
- występujące naprężen
części z różnych mate
2) Nitowanie na gorąco. (rys. 2.5)
- występują naprężenia rozciągające w trzonie, w wyniku skurczu wzdłużnego podczas stygnięcia
nitu, co powoduje silny docisk blach przez łeb i zakuwkę nitu.
- występuje skurcz poprzeczny między otworami w blachach a nitem, co powoduje powstanie
niewielkiego luzu.
- w wyniku obciążenia złącza siłą F powstają siły tarcia T, po przekroczeniu których następuje
poślizg łączonych blach.
- obciążenie złącza przenoszone jest przez siły tarcia i przez nity, które są narażone na docisk
powierzchniowy i ścinanie.
8. Naprężenia dopuszczalne.
a) na gorąco
- umowne dopuszczalne naprężenie ścinające - (
k
n
), „dlatego, że naprężenia docisku i sił tarcia
nie da się ustalić ze względu na nieznaną temp. zakończenia nitowania”
- naprężenie dopuszczalne na docisk - (
k
o
)
b) na zimno
- dopuszczalne naprężnie ścinające - (
k
t
), „występują małe siły docisku i tarcia, dlatego pomija
się wpływ sił tarcia.”
- naprężenie dopuszczalne na docisk - (
k
o
)
9. Wartości naprężeń dopuszczalnych.
Nitowanie
na zimno
na gorąco
Materiał nitów
k
t
k
o
k
n
k
o
St 0S
St 3N (St 3S)
St 4N (St 4S)
65
75
85
(2 – 4)
k
t
średnio
≈2,5
k
t
90
110
125
(2 – 4)
k
n
średnio
≈2,5
k
t
10. Nity oblicza się z dwóch warunków wytrzymałościowych:
1) na ścinanie
τ = F / (π*d
2
*m*n)/4
≤ k
n
lub (k
t
) [MPa]
gdzie:
F- siła zewnętrzna
m- liczba ścinanych przekrojów w jednym nicie
d
o
- średnica otworu nitowego (nitu zakutego)
n- liczba nitów (w połącz. zakładkowych- wszystkie nity, w połącz. nakładkowych-
nity łączące jeden z pasów z nakładkami)
k
n
(k
t
)- dopuszczalne naprężenie ścinające
2) na nacisk powierzchniowy
p = F / n*g*d
o
≤ k
o
[MPa]
gdzie:
n- liczba nitów (zakł.- wszystkie, nakł.- połowa)
g- grubość blachy (dla nitów jednociętych – gr. Blachy cieńszej, a dla dwuciętych –
grubszej blachy)
k
o
- dopuszczalny nacisk powierzchniowy
• w konstrukcjach przyjmuje się średnicę nitu d≈ 2g
gdzie g – grubość łączonych blach
• zakłada się warunek: τ ≤ p (ze względów ekonomicznych mniejsze straty przy
zniszczeniu nitów)
11. Elementy nitowane (blachy, kształtowniki) oblicza się z warunku na rozciąganie.
σ
r
= F / (b*g - n
1
*g*d
o
)
≤ k
r
gdzie:
b- szerokość blachy, [mm]
g- grubość blachy (lub cieńszej części łączonej) [mm]
n
1
- liczba nitów w rozpatrywanym przekroju
k
r
- dopuszczalne naprężenie rozciągające dla materiału blachy lub nakładek [MPa]
• w przypadku kształtowników
σ
r
= F / (S- n
1
*g*d
o
)
≤ k
r
[MPa]
S- pole przekroju kształtownika [m
2
]
kr = 0,48 Re
kt = 0,30 Re
12. Przykład
Obliczyć liczbę nitów o śred. d=17 mm połączenia nitowego na zakładkę, jeżeli siła rozciągająca F=
100 kN. Grubość bl. g= 8 mm, dopuszczalne naprężenie na ścinanie k
t
= 70 MPa, na docisk k
o
= 170
MPa.