Górnik_eksploatacji_podziemnej_711[02].Z3.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Głębienie szybów metodą zwykłą

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Głębienie szybów metodami specjalnymi

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Drążenie wyrobisk korytarzowych udostępniających i przygotowawczych 16

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Utrzymywanie wyrobisk korytarzowych i kontrola składu atmosfery

w wyrobisku

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik eksploatacji podziemnej 711[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

metody tekstu przewodniego,

−

pokazu

objaśnieniem

(modele

plansze

wyrobisk

udostępniających

i przygotowawczych),

−

projekcji filmów, przeźroczy i foliogramów,

−

ćwiczeń praktycznych,

−

symulacji na stanowiskach w warsztatach, w rzeczywistych warunkach pracy (w kopalni),
na stanowiskach demonstracyjnych np. w ośrodkach mechanizacji górnictwa.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia powinno być realizowane za pomocą badań

kształtujących i sumatywnych. W tym celu nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno być realizowane z uwzględnieniem

ustalonych wymagań i zgodnie z wewnątrzszkolnym systemem oceniania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

711[02].Z3

Eksploatacja złóż

711[02].Z3.01

Rozpoznawanie

i udostępnianie złóż

711[02].Z3.03

Dobieranie środków strzałowych

711[02].Z3.02

Rozpoznawanie i likwidacja

zagrożeń w górnictwie

711[02].Z3.04

Drążenie
wyrobisk

podziemnych

711[02].Z3.05
Wykonywanie

obudowy wyrobisk

711[02].Z3.06

Montowanie urządzeń

wentylacyjnych

i zabezpieczających

711[02].Z3.07

Eksploatowanie złóż

kopalin użytecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

rozróżniać podstawowe wielkości mechaniczne i elektryczne oraz ich jednostki,

−

analizować proste schematy kinematyczne części maszyn,

−

wykonywać rysunki części maszyn,

−

analizować układy hydrauliczne i pneumatyczne,

−

charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy obsłudze maszyn
i urządzeń mechanicznych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować proces technologiczny głębienia szybu,

−

dobrać metody głębienia szybu zależnie od warunków geologicznych,

−

scharakteryzować głębienie szybu metodami specjalnymi,

−

wskazać elementy zbrojenia i wyposażenia szybu w zależności od jego funkcji,

−

wyjaśnić cele i zadania wyrobisk udostępniających,

−

scharakteryzować czynności zasadnicze i pomocnicze przy drążeniu wyrobisk
udostępniających,

−

scharakteryzować czynności zasadnicze i pomocnicze przy drążeniu wyrobisk
przygotowawczych,

−

dobrać obsadę, sprzęt, obudowę, sposób drążenia do przekroju wyrobiska
udostępniającego,

−

dobrać obsadę, sprzęt, obudowę, sposób drążenia do danego typu wyrobiska
udostępniającego,

−

pobrać próbki wyrobisk,

−

określić zasady kontroli drążonych wyrobisk przygotowawczych,

−

skontrolować kierunek wyrobiska,

−

skontrolować zabezpieczenie czoła przodka,

−

skontrolować skład atmosfery w chodniku,

−

dobrać kształt i wymiary wyrobiska przygotowawczego dla określonego systemu
wybierania,

−

dobrać sprzęt, maszyny i urządzenia dla wyrobiska przygotowawczego,

−

dobrać sposób drążenia dla wyrobiska przygotowawczego,

−

objaśnić zasady i sposoby utrzymania wyrobisk,

−

opracować procedurę zagrożenia w wyrobisku,

−

określić warunki przebudowy wyrobiska korytarzowego,

−

określać zasady drążenia, utrzymania i przebudowy wyrobisk górniczych,

−

sterować maszynami do drążenia wyrobisk udostępniających i przygotowawczych,

−

drążyć wyrobiska podziemne,

−

zastosować przepisy prawa geologicznego i górniczego oraz przepisy wykonawcze przy
drążeniu wyrobisk,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
podczas drążenia wyrobisk podziemnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

.....................………………………………………

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]

Moduł:

Eksploatacja złóż 711[02].Z3

Jednostka modułowa:

Drążenie wyrobisk podziemnych

711[02].Z3.04

Temat: Kontrola składu powietrza kopalnianego.

Cel ogólny: Pomiar wykrywaczem harmonijkowym typu WG-2.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien:

−

wyjaśnić cel kontroli składu powietrza kopalnianego,

−

scharakteryzować metody kontroli,

−

określić skład powietrza kopalnianego,

−

scharakteryzować szkodliwe i niebezpieczne gazy zawarte w atmosferze kopalnianej,

−

określić dopuszczalną zawartość tych gazów w powietrzu kopalnianym,

−

skontrolować skład powietrza kopalnianego,

−

rozróżnić przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów,

−

scharakteryzować budowę wykrywacza harmonijkowego typu WG-2,

−

rozróżnić rurki wskaźnikowe do wykrywania gazów.

Metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw pytań prowadzących,

−

materiały dydaktyczne,

−

poradnik górnika,

−

instrukcja obsługi wykrywacza harmonijkowego,

−

wykrywacz harmonijkowy i rurki wskaźnikowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują pojedynczo.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:
Przeprowadź  symulację  kontroli  składu  powietrza  kopalnianego  posługując  się  wykrywaczem
harmonijkowym typu WG-2.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.  Określenie tematu zajęć.
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego, pokazu z objaśnieniem,

projekcji filmów, przeźroczy i foliogramów,

4.  Zapoznanie uczniów z instrukcją obsługi wykrywacza harmonijkowego.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego, pokazu z objaśnieniem oraz projekcja filmów, przeźroczy
i foliogramów.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.  Jaki jest skład powietrza kopalnianego?
2.  Jakie są dopuszczalne zawartości gazów szkodliwych w powietrzu kopalnianym?
3.  Co to jest i do czego służy wykrywacz harmonijkowy?
4.  Jakie są typy rurek wskaźnikowych?
5.  Jak zbudowany jest wykrywacz harmonijkowy?
6.  Jakie są kolory zabarwienia masy reakcyjnej w rurce dla poszczególnych gazów?
7.  Jak określone gazy działają na organizm ludzki?
8.  Jakie są właściwości gazów szkodliwych?

Faza II. Ustalenie
Uczniowie:
1.  Określają skład powietrza kopalnianego.
2.  Określają, z jakimi gazami szkodliwymi będą mieli do czynienia.
3.  Konsultują ustalenia z nauczycielem i wnoszą ewentualne poprawki.

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:

1.  Samodzielnie dokonują wyboru rurek wskaźnikowych.
2.  Wykonują symulacje pomiaru bez rurek wskaźnikowych.
3.  Określają,  na  jaki  kolor  zabarwi  się  masa  reakcyjna  dla  danego  gazu,  opisują  rurkę  na

podstawie przykładowych stężeń gazów.

4.  Prezentują swoje wyniki.

Faza V. Sprawdzanie
1.  Uczniowie wzajemnie poprawność wykonania zadania.
2.  Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych prac.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  rozwiązania  zadania  sprawiły  im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…...........……………………………………………

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]

Moduł:

Eksploatacja złóż 711[02].Z3

Jednostka modułowa:

Drążenie wyrobisk podziemnych

711[02].Z3.04

Temat: Przebudowa wyrobisk korytarzowych.

Cel ogólny: Przebudowa wyrobiska korytarzowego w obudowie ŁP.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien:

−

rozpoznać obudowę,

−

omówić przyczyny niszczenia obudowy wyrobisk,

−

wyjaśnić kolejność wykonywania czynności przy stawianiu obudowy ŁP,

−

wyjaśnić kolejność wykonywania czynności przy przebudowie wyrobiska w obudowie ŁP,

−

stosować szczególną ostrożność przy wykonywaniu przebudowy wyrobiska,

−

stosować przepisy BHP dotyczące przebudowy wyrobisk górniczych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

projekcji filmów, przeźroczy i foliogramów.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw pytań prowadzących,

−

materiały dydaktyczne,

−

plansze i modele,

−

poradnik górnika.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1.  Wprowadzenie.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3.  Wykonywanie ćwiczenia.

Zadanie dla ucznia:

Opisz kolejność wykonywania czynności przy przebudowie wyrobiska korytarzowego

w obudowie ŁP. Przy ustalaniu kolejności uwzględnij wyposażenie, jakie znajduje się
w wyrobisku. Narysuj etapy przebudowy.

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

przeanalizować rysunki, schematy i modele, które otrzymałeś od nauczyciela.

−

przygotować przybory do rysowania,

−

opisać kolejność czynności wykonywanych przy przebudowie,

−

przeanalizować jakość wykonanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1. Głębienie szybów metodą zwykłą

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dopasuj definicje wyrobisk udostępniających i przygotowawczych do odpowiednich

nazw.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
wyrobisk udostępniających i przygotowawczych. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać

materiałach

dydaktycznych

rodzaje

wyrobisk

udostępniających

i przygotowawczych,

3)  zapamiętać definicje,
4)  rozpoznać charakteryzowane przez nauczyciela wyrobiska i dopasować je do nazwy,
5)  scharakteryzować cel i przeznaczenie rozpoznanych wyrobisk.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

Poradnik dla ucznia,

−

materiały dydaktyczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj, na podstawie, opisu obudowy stosowane przy drążeniu szybów i dokonaj ich

klasyfikacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
obudowy stosowanej w wyrobiskach szybowych. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2)  odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaje stosowanych obudów szybów,
3)  zapoznać się z podziałem i przeznaczeniem obudów,
4)  rozpoznać obudowę,
5)  sklasyfikować obudowę przy jakiej metodzie drążenia szybu jest stosowana,
6)  opisać i narysować schematy rozpoznanych obudów na podstawie literatury.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

Poradnik dla ucznia,

−

materiały dydaktyczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj prace pomocnicze stosowane przy drążeniu szybów. Dokonaj oceny

ważności tych prac, kolejności ich wykonywania oraz uzasadnij co jest celem tych prac.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na uzasadnienie zasadności
wykonywania danych prac pomocniczych. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych jakie prace pomocnicze wykonywane są przy

drążeniu szybów,

3) opisać wszystkie prace pomocnicze jakie wykonywane są przy drążeniu szybów ze

szczególnym uwzględnieniem ich zasadności i kolejności wykonywania,

4) opisać maszyny i urządzenia wykorzystywane w tych pracach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Głębienie szybów metodami specjalnymi

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj, na podstawie, opisu drążenia szybu zastosowaną specjalną metodę drążenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
metod drążenia szybu. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2)  odszukać w materiałach dydaktycznych specjalne metody drążenia szybów,
3)  rozpoznać zastosowane metody drążenia,
4)  opisać  szczegółowo  etapy wykonywania szybu i narysować schemat wykonywanych prac

na podstawie literatury.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

Poradnik dla ucznia,

−

materiały dydaktyczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Odszukaj, w dostępnej literaturze, inne metody pogłębiania czynnych szybów i szybików

oraz sposoby przebijania się szybikami ślepymi między poziomami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność dopasowania
metody drążenia do danego wyrobiska. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych, literaturze metody pogłębiania szybów

i szybików,

3) opisać szczegółowo odszukane metody,
4) scharakteryzować w jakich warunkach dana metoda jest stosowana i jaki sprzęt jest

wykorzystywany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

Poradnik dla ucznia,

−

materiały dydaktyczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Drążenie

wyrobisk

korytarzowych

udostępniających

i przygotowawczych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj, na podstawie, opisu formę organizacji pracy w przodkach przygotowawczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
form organizacji pracy. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2)  odszukać w materiałach dydaktycznych formy organizacji prac,
3)  zapamiętać nazwę danej formy organizacji,
4)  rozpoznać charakteryzowaną przez nauczyciela organizację prac,
5)  opisać jedną wybraną formę organizacji i ustalić obłożenie przodka eksploatacyjnego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

Poradnik dla ucznia i materiały dydaktyczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj typ wyrobiska chodnikowego (węglowe, kamienne, węglowo-kamienne), na

podstawie opisu technologii jego drążenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność rozpoznawania
wyrobisk chodnikowych. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2)  odszukać w materiałach dydaktycznych typy wyrobisk chodnikowych,
3)  zapoznać  się  z  technologiami  drążenia  wyrobisk  chodnikowych  i  rodzajami  stosowanej

obudowy w tych wyrobiskach,

4) rozpoznać typ wyrobiska i krótko go scharakteryzować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

Poradnik dla ucznia i materiały dydaktyczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Utrzymywanie wyrobisk korytarzowych i kontrola składu

atmosfery w wyrobisku

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Obsłuż wykrywacz harmonijkowy oraz zapoznaj się z zestawem rurek wskaźnikowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność posługiwania się
przyrządem pomiarowym. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2)  odszukać w materiałach dydaktycznych metodę pomiaru składu powietrza kopalnianego,
3)  zapoznać  się  z  przeznaczeniem  rurek  wskaźnikowych  i  kolorem  zabarwienia  masy

reakcyjnej – opisać rurki wskaźnikowe,

4) określić dopuszczalne stężenia gazów w atmosferze kopalnianej i nauczyć się posługiwać

wykrywaczem harmonijkowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pokazu z objaśnieniem (modele i plansze),

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

wykrywacz harmonijkowy i zestaw rurek wskaźnikowych,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Obsłuż metanomierz VM-1.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na poprawność posługiwania się
przyrządem pomiarowym. Czas na wykonanie ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy wraz z potrzebnymi przyborami,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych metody pomiaru zawartości metanu w powietrzu

kopalnianym,

3) zapoznać się z sposobem pomiaru zawartości metanu metanomierzem VM-1,
4) przeprowadzić kontrolę zasilania, kontrolę zera, dokonać pomiaru zawartości metanu oraz

odczytać stężenie metanu z tarczy miernika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Drążenie

wyrobisk

podziemnych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. b, 4. d, 5. d, 6. b, 7. d, 8. d, 9. a, 10. b, 11. a,

12. a, 13. b, 14. b, 15. a, 16. b, 17. a, 18. c, 19. a, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziomwy

magań

Poprawna

odpowiedź

Zidentyfikować wyrobiska udostępniające

Nazwać wyrobiska udostępniające

Zidentyfikować wyrobiska udostępniające

Rozróżnić sprzęt do drążenia szybów

Opisać budowę szybu

Rozpoznać sprzęt do kontroli składu
powietrza kopalnianego

Opisać budowę szybu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozróżnić metody specjalne drążenia szybów

Wskazać sprzęt do kontroli składu powietrza
kopalnianego

10.

Rozróżnić sprzęt do kontroli składu
powietrza kopalnianego

11.

Scharakteryzować metody drążenia wyrobisk
korytarzowych

12. Nazwać obudowę wyrobisk

13.

Scharakteryzować skład powietrza
kopalnianego

14. Porównać typy wyrobisk korytarzowych

15.

Określić budowę sprzętu kontrolnego do
pomiaru składu powietrza kopalnianego

16.

Scharakteryzować budowę sprzętu
kontrolnego do pomiaru składu powietrza
kopalnianego

17. Porównać rodzaje próbek

18. Określić metody specjalne drążenia szybów

19.

Rozpoznać metody specjalne drążenia
szybów

20. Scharakteryzować sposoby drążenia szybów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie będą

w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  określ  czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  wielokrotnego  wyboru  o  różnym  stopniu  trudności.  Tylko  jedna

odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Na rysunku przedstawiono

a)  metanomierz.
b)  wykrywacz harmonijkowy.
c)  pochłaniacz górniczy.
d)  aparat ucieczkowy.

10. Na rysunku przedstawiono

a)  metanomierz.
b)  wykrywacz harmonijkowy.
c)  pochłaniacz górniczy.
d)  aparat ucieczkowy.

11. Na rysunku przedstawiono chodnik z przybierką

a)  stropu.
b)  stropu i spągu.
c)  spągu.
d)  ociosów.

12. Główne wyrobiska przygotowawcze mają obecnie najczęściej obudowę

a)  odrzwiową podatną.
b)  murową.
c)  kotwową.
d)  natryskową.

13. H

S to

a)  metan.
b)  siarkowodór.
c)  tlenek węgla.
d)  wodór.

14. Chodnik drążony w przeważającej części przekroju w skałach, tj. ponad 20% to chodnik

a)  kamienny.
b)  kamienno-węglowy.
c)  węglowo-kamienny.
d)  badawczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Na rysunku numerem 12 oznaczono

a)  otwór ssawny.
b)  akumulator.
c)  pompka.
d)  filtr.

16. Na rysunku numerem 6 oznaczono

a)  łańcuszek.
b)  zawór wsteczny.
c)  mieszek.
d)  sprężynka.

17. Próbki do badań mineralogiczno-petrograficznych pobiera się w celu określenia

a) składu mineralnego, struktury i tekstury badanej skały.
b) charakterystyki skały pod względem litologicznym i ustalenia jej wieku

geologicznego.

c) składników kopaliny użytecznej, czyli zawartości w niej różnych składników

chemicznych.

d) fizycznych i technologicznych własności zbadanej skały oraz do ustalania

ewentualnych sposobów wzbogacania (przeróbki) kopaliny.

18. Chemiczne zeskalenie skał to

a)  bitumizacja.
b)  glinizacja.
c)  silikatyzacja.
d)  cebertyzacja.

19. Glinizacja to

a)  fizyczne utwardzenie i uszczelnienie skał.
b)  zamrażanie skał.
c)  odwadnianie skał.
d)  chemiczne uszczelnienie skał.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………

Drążenie wyrobisk podziemnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Drążenie

wyrobisk

podziemnych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań, z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. b, 4. c, 5. c, 6. a, 7. a, 8. d, 9. a, 10. b, 11. c,

12. a, 13. a, 14. a, 15. a, 16. b, 17. b, 18. b, 19. c, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować wyrobiska udostępniające

Nazwać wyrobiska udostępniające

Rozróżnić wyrobiska udostępniające

Wskazać sprzęt do drążenia szybów

Opisać wyposażenie szybu

Rozróżnić rurki wskaźnikowe do kontroli
składu powietrza kopalnianego

Scharakteryzować obudowę szybu

Scharakteryzować drążenie szybów metodami
specjalnymi

Rozróżnić sprzęt do kontroli składu powietrza
kopalnianego

Wskazać sprzęt do kontroli składu powietrza
kopalnianego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scharakteryzować metody drążenia wyrobisk
korytarzowych

12 Nazwać obudowę wyrobisk udostępniających

Scharakteryzować skład powietrza
kopalnianego

14 Określić typy wyrobisk korytarzowych

Rozpoznać budowę sprzętu kontrolnego do
pomiaru składu powietrza kopalnianego

Określić budowę sprzętu kontrolnego do
pomiaru składu powietrza kopalnianego

17 Rozpoznać rodzaje próbek

Scharakteryzować drążenie szybów metodami
specjalnymi

20 Porównać sposoby drążenia szybów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  o  różnym  stopniu  trudności.  Wszystkie  zadania  są  zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wyrobisko pionowe nie wychodzące na powierzchnię, lecz łączące wewnątrz kopalni

pokłady (poziomy) między sobą to
a)  szyb,
b)  szybik,
c)  sztolnia,
d)  szyb ślepy.

2. Wyrobisko korytarzowe poziome lub lekko nachylone ku ujściu mające wlot

z powierzchni i udostępniające złoże ze stoku góry to
a)  sztolnia,
b)  przecznica,
c)  szyb pochyły,
d)  poziom kopalni.

3. Przecznica to wyrobisko

a)  pionowe.
b)  poziome,
c)  pochyłe.
d)  wybierkowe.

4. Na rysunku numerem 1 oznaczono

a)  kubeł.
b)  wiertnicę.
c)  pomost roboczy.
d)  ładowarkę chwytakową.

5. Na rysunku numerem 2 oznaczono

a)  dźwigar.
b)  przedział drabinowy.
c)  przedział wyciągowy.
d)  prowadnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Na rysunku przedstawiono

a)  metanomierz.
b)  wykrywacz harmonijkowy.
c)  pochłaniacz górniczy.
d)  aparat ucieczkowy.

11. Na rysunku przedstawiono chodnik z przybierką

a)  stropu.
b)  stropu i spągu.
c)  spągu.
d)  ociosów.

12. Główne wyrobiska przygotowawcze mają obecnie najczęściej obudowę

a)  odrzwiową podatną.
b)  murową.
c)  kotwową.
d)  natryskową.

13. CH

a)  metan.
b)  siarkowodór.
c)  tlenek węgla.
d)  wodór.

14. Chodnik drążony pełnym przekrojem w co najmniej 85% w skałach płonnych, to chodnik

a)  kamienny.
b)  kamienno-węglowy.
c)  węglowo-kamienny.
d)  węglowy.

15. Na rysunku numerem 12 oznaczono

a)  otwór ssawny.
b)  akumulator.
c)  pompka.
d)  filtr.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Na rysunku numerem 6 oznaczono

a)  łańcuszek.
b)  zawór wsteczny.
c)  mieszek.
d)  sprężynka.

17. Próbki do badań stratygraficznych pobiera się w skałach osadowych w celu określenia

a) składu mineralnego, struktury i tekstury badanej skały.
b) charakterystyki skały pod względem litologicznym i ustalenia jej wieku

geologicznego.

c) składników kopaliny użytecznej, czyli zawartości w niej różnych składników

chemicznych.

d) fizycznych i technologicznych własności zbadanej skały oraz do ustalania

ewentualnych sposobów wzbogacania (przeróbki) kopaliny.

18. Fizyczne utwardzenie i uszczelnienie skał

a)  mrożenie.
b)  glinizacja.
c)  silikatyzacja.
d)  cebertyzacja.

19. Cebertyzacja to

a)  fizyczne utwardzenie i uszczelnienie skał.
b)  zamrażanie skał.
c)  elektrochemiczne zeskalanie skał.
d)  chemiczne uszczelnienie skał.

20. Na rysunku numerem 1 oznaczono otwory

a)  kontrolne.
b)  mrożeniowe.
c)  kontrolne.
d)  cementacyjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………

Drążenie wyrobisk podziemnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo cz. I i II. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice

1993

2. Broen A.: Kombajny chodnikowe. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1992
3. Chudek M., Pach A.: Obudowa wyrobisk eksploatacyjnych w kopalniach węgla

kamiennego. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2002

4. Chudek M.: Obudowa wyrobisk górniczych. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1975
5. Hobler M.: Projektowanie i wykonywanie robót strzałowych w górnictwie podziemnym,

Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1982

6.  Kostorz J, Pogoda W.: Górnictwo cz. II. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1989
7.  Nowak K., Kostorz J: Górnictwo cz. I. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1989
8.  Poradnik górnika. Praca zbiorowa. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1982
9.  Czasopisma: Wiadomości Górnicze, Przegląd Górniczy, Bezpieczeństwo Pracy i Ochrony

Środowiska w Górnictwie, Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa.

10.  http://images.google.pl/imghp
11.  Katalogi firmowe maszyn i urządzeń do urabiania.
12.  Przepisy wykonawcze do Prawa geologicznego i górniczego
13.  Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej: Seria Górnictwo

Literatura metodyczna
1.  Krogulec–Sobowiec  M.,  Rudziński  M.:  Poradnik  dla  autorów  pakietów  edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998