Microsoft Word - a_Rybak_srodladowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Przemysław Śmietana

Funkcjonowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich
i rolnictwa

Unii Europejskiej

632[01].Z5.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiały nauczania

4.1. Prawo europejskiej integracji społecznej i gospodarczej oraz instytucje

prawa europejskiego

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 13

4.2. Polska polityka rolna i rybacka w ramach europejskiej integracji

gospodarczej

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 35
4.2.3. Ćwiczenia 35
4.2.4. Sprawdzian postępów 39

4.3. Instytucje wdrażające programy pomocowe Unii Europejskiej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 42
4.3.3. Ćwiczenia 43
4.3.4. Sprawdzian postępów 44

4.4. Praca i zatrudnienie w Unii Europejskiej

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające 49
4.4.3. Ćwiczenia 50
4.4.4. Sprawdzian postępów 51

Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu polityki rozwoju

obszarów wiejskich i rolnictwa Unii Europejskiej.

Poradnik posiada następującą strukturę:

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia – wykaz umiejętności jakie ukształtujesz.

Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:

−

informacje, opisy, tabele, z danego tematu,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

zestaw ćwiczeń,

−

sprawdzian postępów.

Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 4 tematów, są to: Prawo europejskiej
integracji społecznej i gospodarczej oraz instytucje prawa europejskiego, Polska polityka
rolna i

rybacka w ramach europejskiej integracji gospodarczej, Instytucje wdrażające

programy pomocowe Unii Europejskiej oraz Praca i zatrudnienie w Unii Europejskiej.

Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki
modułowej.

Zestaw literatury przydatnej do wykonywania ćwiczeń oraz uzupełniania wiadomości.
Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po zakończeniu zajęć spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Schemat układu jednostek modułowych

632[01].Z5.01

Funkcjonowanie polityki

rozwoju obszarów wiejskich

i rolnictwa Unii Europejskiej

632[01].Z5.02

Planowanie, organizowanie

i finansowanie działalności

przedsiębiorstwa

Moduł 632[01].Z5

Przedsiębiorstwo

w agrobiznesie

632[01].Z5.03

Prowadzenie działalności

marketingowej

632[01].Z5.04

Zarządzanie

przedsiębiorstwem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z aktów prawnych takich jak: Dzienniki Ustaw, Monitory Polskie, dzienniki
urzędowe ministrów i wojewodów,

−

poszukiwać w Internecie odpowiednich witryn internetowych instytucji i portali
tematycznych,

−

określać podstawowe wymagania prawno-administracyjno-fiskalne związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej (np. terminów: numer NIP numer regon, numer ewidencji działalności
gospodarczej itp.),

−

pobierać z Internetu odpowiednie wnioski i formularze,

−

interpretować własny stan prawny w świetle obowiązujących przepisów prawnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zinterpretować przepisy prawa europejskiej integracji gospodarczej,

−

scharakteryzować założenia polityki Unii Europejskiej wobec wsi i rolnictwa,

−

określić zasady funkcjonowania polskiego rolnictwa i rybactwa śródlądowego w Unii
Europejskiej,

−

określić problemy polityki rolnej i obszarów wiejskich w Polsce,

−

scharakteryzować zasady obrotu ziemią i nieruchomościami,

−

zinterpretować instrumenty polityki rolnej i rybackiej,

−

określić kierunki i zasady wspierania branży rybackiej,

−

określić procedury ubiegania się o dofinansowanie projektu z Funduszy Strukturalnych,

−

sporządzić wniosek o dofinansowanie projektu z Funduszy Strukturalnych,

−

zinterpretować przepisy dotyczące zatrudnienia w państwach Unii Europejskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁY NAUCZANIA

4.1. Prawo europejskiej integracji społecznej i gospodarczej oraz

instytucje prawa europejskiego

4.1.1. Materiał nauczania

Prawo europejskie jest swoistym systemem prawa; odrębnym od prawa międzynarodowego,

a także różniącym się od prawa poszczególnych państw członkowskich. Prawo europejskie
rozumiemy jak dotychczasowe prawo Unii Europejskiej.
Przyjmując jako kryterium sposób stanowienia prawa, prawo europejskie dzielimy na:

−

prawo pierwotne, które stanowione przez państwa członkowskie za pośrednictwem umów
międzynarodowych

−

prawo wtórne, które stanowią organy wspólnotowe; na podstawie i w granicach prawa
pierwotnego.

W skład prawa pierwotnego wchodzą następujące akty prawne:

Traktaty założycielskie gdzie najważniejszy to:

−

Traktat rzymski, traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej z dn.
25.03.1957

−

Traktat z 07.02.1992r. Traktat o Unii Europejskiej TUE zwany traktatem z Maastricht

Aneksy i protokoły do traktatu

Traktaty akcesyjne

Konwencja o niektórych instytucjach wspólnotowych dla wspólnot europejskich oraz
konwencja o ustanowieniu jednej rady i jednej komisji wspólnot europejskich; uzupełniające
znaczenie mają jeszcze traktaty budżetowe oraz ogólne zasady, które wynikają z
orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA (WE) jest szczególną organizacją międzynarodową określoną
jako organizację ponad międzynarodową, która posiada swój porządek prawny i która
obowiązuje na terytorium państw członkowskich. Wspólnota Europejska może nabywać a także
zbywać mienie ruchome i nieruchome a także może stawać przed sądem w tym wypadku jest
reprezentowana przez Komisję Europejską.
TRAKTAT RZYMSKI w swej treści wskazuje na prawa obywatelskie określając pojęcie
obywatela UE a także wskazuje na swobody, które mają zastosowanie w państwach
członkowskich. Swobodami tymi są:

−

Swobody przepływu towarów ich podstawą jest Unia Celna.

−

Swobody przemieszczania się pracowników (celem tej grupy swobód jest znoszenie
wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami
państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy).

−

Swobody przedsiębiorczości (podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na
własny rachunek jak również zarządzanie przedsiębiorstwami i spółkami).

−

Swobody świadczenia usług.

−

Swobody przepływu kapitału i płatności.

Traktat ten w swej treści zawiera przepisy dotyczące konkurencji podatków czy też ujednolicenie
ustawodawstw (prawa). Przepisy traktatu zmierzają do uregulowania wspólnych polityk takich
jak: polityka rolna, transportowa czy polityka handlowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TRAKTAT Z MAASTRICHT z 07.02.1992r. jest traktatem, który zmienił w sposób zasadniczy
wiele przepisów Traktatu Rzymskiego. Przyczyną ustanowienia traktatu z Maastricht było
poszerzenie UE o kolejne państwa europejskie a z drugiej strony chodziło o opracowanie aktu
prawnego, który wskazywać będzie państwom kandydującym, jakie cele mają zrealizować po to,
aby ubiegać się o członkostwo w UE. Traktat ten wskazywał na tworzenie nowych form
współpracy państw członkowskich w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; przepisy
tego traktatu wskazują również na założenie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach
karnych a także przepisy traktatu znowelizowały funkcjonowanie współpracy gospodarczej. Art.
6 traktatu z Maarstricht kładzie szczególny nacisk na takie zasady, jak:

−

wolność,

−

demokracja,

−

poszanowanie praw człowieka,

−

poszanowanie wspólnych wartości,

−

poszanowanie prawa państwowego.

UNIA EUROPEJSKA (UE) jest organizacją o charakterze międzynarodowym; organizacją
podlegającą przepisom międzynarodowym. Jest to organizacja wykonująca swoje zadania w myśl
przepisów traktatu.

Traktat Unii Europejskiej zapewnia, że celem Unii jest:

Popieranie rozwoju gospodarczego i społecznego a także wysokiego poziomu zatrudnienia
w państwach członkowskich,

Utrwalanie tożsamości narodowej na arenie międzynarodowej zwłaszcza przez realizowanie
wspólnej polityki zagranicznej bezpieczeństwa i obronności,

Umacnianie ochrony, praw i interesów obywatel,

Rozwijanie Unii (zapewnienie azylu),

Zachowanie dorobku wspólnotowego a także rozwój dorobku wspólnotowego.

TRAKTAT AKCESYJNY został uchwalony 16.04.2003 r. a wszedł w życie 01.05.2004 r. jest
wielostronną umową międzynarodową; jest zawierany z jednej strony z dotychczasowymi 15
państwami członkowskimi Unii z drugiej strony z 10 państwami, które kandydowały do UE
(otwarty adresowany jest do wszystkich państw kandydujących a zamknięty ściśle zamkniętym
dokumentem), Traktat akcesyjny dzieli się na 4 części:
1.

stanowią części ogólne, jest to zasadnicza część traktatu,

druga część stanowi akt dotyczący warunków przystąpienia 10 państw,

część trzecia stanowią załączniki,

część czwarta to protokoły, akt końcowy, deklaracje, wymiana listów.

Zgodnie z traktatem akcesyjnym, nowe państwa członkowskie stają się członkami UE a także

stronami traktatów stanowionych przez Unię. Traktat akcesyjny zobowiązuje państwa
członkowskie do przestrzegania przepisów prawa europejskiego w szczególności do
respektowania konwencji, które mają na celu stworzenie jednolitej wspólnoty europejskiej.
Zgodnie z postanowieniami tego traktatu nowe państwa członkowskie zajmują taką samą pozycję,
co obecne państwa członkowskie wobec deklaracji, rezolucji a także stanowisk przyjętych przez
Radę Europejską.

INSTYTUCJE PRAWA EUROPEJSKIEGO

W traktacie Wspólnoty Europejskiej w art. 5 znajdują się postanowienia, które dotyczą

instytucji organów o charakterze pomocniczym, a także pozostałych organów wspólnoty
europejskiej. Wszystkie te organy określone są jako najważniejsze instytucje wspólnotowe.
W ramach art. 5 w rozdz. 7 ujętych jest 5 instytucji. Należą do nich:

−

Parlament Europejski,

−

Rada Unii Europejskiej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Komisja Europejska,

−

Trybunał Sprawiedliwości,

−

Trybunał Obrachunkowy.

Oprócz tych instytucji w Traktacie Wspólnotowym przewidziano organy, które odpowiadają

za wybrane dziedziny Wspólnoty Europejskiej są to organy o charakterze konsultacyjnym.
Zaliczamy do nich Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski System Banków Centralnych,
Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów.
PARLAMENT EUROPEJSKI

Jednoizbowy parlament reprezentujący obywateli państw należących do Unii Europejskiej.

Kompetencje Parlamentu Europejskiego dzielimy na:

−

kontrolne,

−

inne kompetencje potrzebne do współdziałania aktów prawa pochodnego i wspólnotowego
a także prawa budżetowego.

Największe kompetencje w zakresie kontroli ma Parlament Europejski w stosunku do

Komisji. W myśl art. 197 Traktatu Wspólnoty Europejskiej Parlament Europejski ma prawo
zadawania pytań Komisji, zaś Komisja ma obowiązek przedłożenia Parlamentowi przysługuje
prawo wniesienia votum nieufności wobec Komisji a w konsekwencji może prowadzić do dymisji
Komisji.

Parlament Europejski składa się z przedstawicieli narodów państw należących do WE.

Ogólnie rzecz biorąc deputowani nie reprezentują tylko jednego narodu, ale reprezentują interesy
wszystkich należących do Wspólnoty. Od 1979 r. deputowani wybierani są bezpośrednio przez
społeczeństwo w drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ

Jest głównym organem decyzyjnym WE. Dawniej była nazywana Radą Ministrów Unii

Europejskiej. W jej skład wchodzi po jednym przedstawicielu szczebla ministerialnego każdego
państwa członkowskiego. Przedstawiciel ten upoważniony jest do zaciągania zobowiązań
w imieniu państwa, które reprezentuje. Do Rady odnosi się pojęcie prezydencja, która w Radzie
zmienia się, co 6 miesięcy w kolejności ustalonej w art. 203 Traktatu WE. Rada jest instytucją
zajmującą się problematyką polityki zagranicznej, bezpieczeństwa. Powoływana jest większością
kwalifikowaną, na czele, której stoi Sekretarz Generalny.
KOMISJA EUROPEJSKA

Komisja odpowiedzialna jest za bieżącą politykę Unii, nadzoruje prace wszystkich jej agencji

i zarządza jej funduszami. W skład Komisji wchodzi po 1 obywatelu każdego państwa
członkowskiego. Staje się on Komisarzem, co oznacza, że liczba Komisarzy jest równa liczbie
państw członkowskich. Każdemu Komisarzowi podlega tzw. Dyrektor Generalny pełniący
funkcje administracji pomocniczej.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

Pełni funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego. Jest instytucją,

która składa się z sędziów po jednej osobie z każdego państwa członkowskiego. Sędziowie
Trybunału powoływani są na 6 letnią kadencję przez zebranych w Radzie przedstawicieli państw
członkowskich.

−

orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności
z Traktatami,

−

rozstrzyga spory kompetencyjne między organami Wspólnot,

−

dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych,

−

zapewnia jednolitą wykładnię prawa wspólnotowego,

−

na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw nie wypełniających
zobowiązań traktatowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rozpoznaje spory między państwami członkowskimi lub między tymi państwami a Komisją
Europejską,

−

rozpoznaje i rozstrzyga spory pomiędzy Instytucjami Europejskimi a ich pracownikami
(Trybunał Spraw Pracowniczych),

−

dokonuje rewizji wyroków Sądu I Instancji,

−

może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne do Sądu Pierwszej
Instancji, od których z przyczyn proceduralnych strony sporu się odwołały.

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

Kontroluje wykonanie budżetu oraz wpływy i wydatki WE. W skład Trybunału wchodzi po

jednej osobie z każdego państwa członkowskiego. Skład Trybunału powoływany jest przez Radę
zaś zadaniem jest kontrola finansów Wspólnoty.

INTEGRACJA EUROPEJSKA

Integracja oznacza proces tworzenia całości lub części, które tworzą z tych elementów

większą całość. Termin integracja europejska używany jest w zestawieniu z takimi określeniami
jak integracja gospodarcza, integracja polityczna, integracja społeczna, kulturowa,
międzynarodowa czy też integracja regionalna. W skali międzynarodowej od dawna zachodziły
procesy polegające na jednoczeniu się państw w większe organizmy czy też organizacje, które
spełniały funkcje gospodarcze, polityczne, obronne czy też realizowały cele religijne. Na
poziomie integracji wpływ miały i mają nadal związki między państwami, a także tworzone przez
te państwa różne formy instytucjonalne.

Obecnie przedmiotem szczególnego zainteresowania wszystkich państw członkowskich jest

integracja gospodarcza. Integracja ta realizowana jest w kilku etapach, ma ona postać strefy
wolnego handlu unii celnej, wspólnego rynku unii gospodarczej i pieniężnej a także ostatecznie
ma postać pełnej integracji.

Strefy wolnego rynku charakteryzują się likwidacją ceł i wszelkich ograniczeń w obrotach

handlowych wewnątrz unii, a także wprowadzeniem jednolitych wspólnych taryf celnych
w obrocie zewnętrznym.

Unię celną obejmuje wspólny rynek i ustanawia się go dla urzeczywistnienia swobodnego

przepływu towarów, osób, usług, kapitału. Przy pomocy unii gospodarczej i pieniężnej
koordynuje się wspólne polityki gospodarcze państw. Koordynuje się również politykę fiskalną i
budżetową, co prowadzić może do centralizacji polityki pieniężnej. Końcowym efektem
połączenia się gospodarek państwowych w jeden organizm gospodarczy, który kierowany jest
przez jeden ośrodek władzy i który pozwala na takie gospodarowanie, który wiąże się z polityką
zagraniczną obronną, a także ze sprawami z wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Wspólnota Europejska funkcjonuje w oparciu o trzy podstawowe filary. Z tych trzech filarów

drugi (II) dotyczy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a trzeci (III) dotyczy
współpracy sądowej i policji w sprawach karnych. Natomiast odniesienia do rolnictwa
i rybołówstwa znajdziemy w filarze pierwszym (I). Odgrywa on najistotniejszą rolę i dotyczy
integracji gospodarczej.

Celami tej integracji są:

−

zapewnienie poziomu zatrudnienia,

−

zapewnienie wzrostu gospodarczego,

−

podnoszenie i wyrównywanie poziomu życia pomiędzy poszczególnymi regionami,

−

osiągnięcie spójności gospodarczej i społecznej, a także solidarności między państwami
członkowskimi, w tym także przestrzeganie równouprawnienia kobiet i mężczyzn.

Celem Wspólnoty Europejskiej jest zapewnienie rozwoju gospodarczego i społecznego dla

wszystkich państw członkowskich. Realizacja tych celów opiera się na ogólnych zasadach, które
wynikają z traktatów założycielskich. Do zasad tych zaliczamy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (zgodnie z tą zasadą należy prowadzić
działalność gospodarczą w jednakowy sposób z wszystkimi stronami),

−

zasada lojalności pod pojęciem, które rozumiemy takie działania państw członkowskich,
które zmierzają do zapewnienia skuteczności prawa, a także zobowiązują państwa
członkowskie do powstrzymania się od jakichkolwiek działań, które mogłyby podważyć
skuteczność prawa,

−

zasada proporcjonalności i subsydiarności. Zasady te wiążą się z podejmowaniem decyzji.
Przede wszystkim chodzi o przeniesienie podejmowania decyzji na możliwie najniższy
szczebel adm. i po drugie, że kompetencje przyznane muszą być proporcjonalnie do
możliwości tych instytucji.
W ramach I filaru materialno-prawnymi podstawami są przepisy, które odnoszą się do

swobodnego:

−

przepływu towarów,

−

przepływu osób,

−

przepływu kapitału.

Aby realizować wszystkie założenia I filaru konieczna jest pomoc państw, która musi być

zgłaszana do Komisji Europejskiej. Istotne znaczenie w integracji gospodarczej odgrywają
wspólne polityki (wspólne działania w jednym kierunku). Najważniejszą z tych polityk jest
handlowa. Ta wspólna polityka jest jedną z dwóch dziedzin obok polityki, rybołówstwa, które
zastrzeżone są do wyłącznej kompetencji wspólnoty europejskiej.

Wspólna polityka handlowa reguluje stosunki handlowe między wspólnotą europ. i państwami

nie członkowskimi tj. w szczególności reguluje politykę celną i politykę eksportową.

Drugą istotną polityką jest polityka ochrony środowiska. Celem wspólnej polityki ochrony

środowiska jest unikanie zagrożeń ekologicznych zarówno na etapie ewentualnego zagrożenia.
W ramach tej polityki określa się też zasady odpowiedzialności sprawców zanieczyszczeń za
spowodowane szkody.

Najważniejszym instrumentem realizacji jednego z celów integracji gospodarczej jest polityka

rolna. Zadaniem działań w tym zakresie jest zrównanie poziomów życia między regionami
miejskimi i wiejskimi, a także podejmowanie takich działań, aby poszczególne państwa
członkowskie były samowystarczalne w zakresie wyżywienia ludności i utrzymywania
dotychczasowego poziomu produkcji rolnej. Gospodarka rolna opiera na dwóch kategoriach
przepisów. Z jednej strony mamy do czynienia z przepisami dotyczącymi rynku wewnętrznego
z drugiej zaś występują szczegółowe regulacje, które odnoszą się np. do wspólnej organizacji
rynku rolnego. Organizacja rynku rolnego może mieć charakter pełny np. dotyczy zbóż, mleka
i

produktów mlecznych, może mieć charakter częściowy dotyczący np. cukru, mięsa

wieprzowego a także może mieć charakter ramowy i ma zastosowanie np. do drobiu czy jajek.

Podstawowym sposobem stabilizacji rynku rolnego jest system interwencyjny skupu

produktów rolnych.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie akty wchodzą w skład pierwotnego prawa europejskiego?

Jakie są instytucje prawa europejskiego?

Co oznacza termin integracja europejska?

Jakie są główne cele integracji europejskiej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj informacje w materiałach nauczania dotyczące podstawowych aktów

europejskiego prawa pierwotnego. Poszukaj dodatkowych informacji w Internecie. Na podstawie
zebranych wiadomości wypełnij tabelę do rubryki nr 3. Zaprezentuj wyniki kolegom
i nauczycielowi. Korzystając z pomocy nauczyciela w wyniku przeprowadzonej dyskusji ustal
ostateczną interpretację danego aktu prawnego i wpisz ją do rubryki 4.

Lp.

Akt prawny

Opis aktu prawnego

Jego rola i ogólna

interpretacja.

Wynik analizy własnej

– przed dyskusją

Jego rola i ogólna

interpretacja.

Wynik analizy własnej

– po dyskusji

1 Traktat

Rzymski

Aneksy i protokoły do traktatu

Traktat z Maastricht

4 Traktaty

akcesyjne

Konwencja o niektórych
instytucjach wspólnotowych
dla wspólnot europejskich oraz
konwencja o ustanowieniu
jednej rady
i jednej komisji wspólnot
europejskich

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wpisać w tabelę podstawowe akty prawne prawa europejskiego,

wpisać w tabelę opis podstawowych aktów prawnych prawa europejskiego znaleziony
w materiałach nauczania i Internecie,

wpisać po zastanowieniu własną kilkuzdaniową ogólną interpretację aktów prawnych,

porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów,

wziąść aktywny udział w dyskusji dotyczącej interpretacji aktów prawnych,

wpisać w tabelę ustaloną interpretację zaakceptowaną przez nauczyciela.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura wymieniana w części 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj informacje zawarte w materiałach nauczania dotyczące głównych instytucji

prawa pierwotnego. Poszukaj dodatkowych informacji w Internecie. Na podstawie zebranych
wiadomości wypełnij tabelę do rubryki nr 3. Zaprezentuj wyniki kolegom i nauczycielowi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Korzystając z pomocy nauczyciela w rezultacie przeprowadzonej dyskusji ustal ostateczną
interpretację danego aktu prawnego i wpisz ją do rubryki 4.

Instytucja prawa

europejskiego

Opis roli i znaczenia

instytucji prawa

europejskiego

Jej rola i ogólna

interpretacja znaczenia.

Wynik analizy własnej –

przed dyskusją

Jej rola i ogólna

interpretacja znaczenia.

Wynik analizy własnej

– po dyskusji

1 2 3 4

Parlament

Europejski

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczeni, powinieneś:

wpisać w tabelę podstawowe instytucje prawa europejskiego,

wpisać w tabelę opis podstawowych instytucji prawa europejskiego znaleziony w materiałach
nauczania i Internecie,

wpisać własną kilkuzdaniową ogólną opinię znaczenia i roli instytucji prawa europejskiego,

porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów,

być aktywnym w dyskusji dotyczącej interpretacji

wpisać w tabelę ustaloną interpretację zaakceptowaną przez nauczyciela.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura wymieniana w części 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj informacje zawarte w materiale nauczania dotyczące celów europejskiej

integracji gospodarczej. Poszukaj dodatkowych informacji w Internecie. Na podstawie zebranych
wiadomości wypełnij tabelę do rubryki nr 2. Zaprezentuj wyniki kolegom i nauczycielowi.
Korzystając z pomocy nauczyciela w rezultacie przeprowadzonej dyskusji ustal ostateczną
interpretację danego aktu prawnego i wpisz ją do rubryki 3.

Cel integracji

Jej rola i ogólna interpretacja

znaczenia.

Wynik analizy własnej – przed

dyskusją

Jej rola i ogólna interpretacja

znaczenia.

Wynik analizy własnej

– po dyskusji

1 2 3

Zapewnienie poziomu zatrudnienia

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wpisać w tabelę podstawowe cele europejskiej integracji gospodarczej.,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wpisać w tabelę opis celów europejskiej integracji gospodarczej znalezionych w materiale
nauczania i Internecie,

wpisać własną ogólną opinię znaczenia celów europejskiej integracji gospodarczej,

porównać wypełnioną tabelę z tabelami kolegów,

wsiąść aktywny udział w dyskusji na temat celów integracji,

wpisać w tabelę interpretację zaakceptowaną przez nauczyciela.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura wymieniana w części 6 niniejszego poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian

postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić nazwę podstawowych aktów prawnych prawa
europejskiego,

określić ogólne znaczenie podstawowych aktów prawnych prawa
europejskiego,

podać nazwę podstawowych instytucji prawa europejskiego,

określić rolę nazwę podstawowych aktów prawnych prawa
europejskiego,

wyjaśnić znaczenie terminu integracja europejska,

wskazać ogólne cele gospodarczej integracji europejskiej,

określić ogólne cele gospodarczej integracji europejskiej w rolnictwie
i rybactwie (rybołówstwie),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Polska polityka rolna i rybacka w ramach europejskiej

integracji gospodarczej

4.2.1. Materiał nauczania

PODSTAWY POLITYKI ROLNEJ

Jednym z aspektów rozwoju państwa polskiego jest dbałość o ukierunkowany rozwój

gospodarczy w ramach europejskiej integracji gospodarczej. Rozwój ten oparty jest również
o

takie dziedziny gospodarki jak rolnictwo czy rybactwo. Ta ostatnia funkcjonuje

w nomenklaturze organów państwowych pod terminem rybołówstwo.

Ukierunkowany rozwój to znaczy zgodny z ustalonym kierunkiem polityki rolnej państwa.

Polityka rolna państwa odnosi się w chwili obecnej głownie do różnorodnych opłat i premii.
Instrumentem tej polityki jest również stosowanie polityki strukturalnej, której celem jest
dostosowanie struktury upraw do potrzeb gospodarki wspólnotowej. Finansowanie wspólnej
polityki rolnej odbywa się z budżetu wspólnot poprzez europejski fundusz gwarancji
i ukierunkowania rolnictwa.

Dokładnie w obrębie polityka rolna państwa polskiego można bardziej szczegółowo

wyodrębnić zespół elementów, do których należą między innymi: polityka strukturalna,
dochodowa, podatkowa, kredytowa i ubezpieczeniowa.

Polityka strukturalna ma na celu podniesienie produktywności rolnictwa oraz postęp

techniczny, optymalizację zatrudnienia i racjonalizację wytwórczości rolnej. Preferowane zmiany
w ramach polityki strukturalnej, to np:

−

wyłączanie gruntów rolnych z produkcji (np. odłogowanie, zalesienie),

−

ekstensyfikacja i konwersja produkcji (tj. stosowanie metod ekstensywnych w produkcji
rolniczej np. poprzez ograniczanie zastosowania nawozów sztucznych),

−

system premii przy przeznaczeniu produkcji rolnej na cele niespożywcze,

−

system pomocy finansowej dla inwestycji mających na celu zmianę charakteru produkcji (np.
przetwórstwo, agroturystyka.

Polityka dochodowa to zespół różnorodnych działań

poprzez które państwo dąży do

zmniejszenia wzrostu dochodu nominalnego (wyrażonego w jednostkach pieniężnych, nie
uwzględniającego zmiany poziomu cen)

wywierając bezpośredni wpływ na płace i ceny.

Celami polityki dochodowej są:

−

przeciwdziałanie inflacji,

−

zapewnienie sprawiedliwego podziału dochodów,

−

zmniejszenie przestrzennych dysproporcji dochodowych,

−

poprawa systemu płac w celu zwiększenia wydajności,

−

przeciwdziałanie bezrobociu.

W przypadku polityki rolnej, polityka dochodowa jest ukierunkowana na sytuację dochodową
ludności rolniczej, głownie poprzez wpływ na rynek rolny.

Polityka kredytowa polega na uruchamianiu instrumentów, które dzięki zastosowaniu swoich

procedur (np. racjonowanie kredytów) lub dzięki pośrednictwu sieci instytucji finansowych
modyfikują zachowania instytucji pożyczkowych lub ułatwiają dostęp do kredytu pewnej
kategorii przedsiębiorców w tym wypadku związanych z rolnictwem i rybactwem. Polityka
kredytowa realizowana jest przez system bankowy czy Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa
w celu zapewnienia rolnictwu określonej puli kredytów celowych o obniżonej stopie procentowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Celem polityki podatkowej jest taki wpływ na system podatków, aby oddziaływał on na

promowane procesy rozwoju i modernizacji rolnictwa (wprowadzenie VAT w rolnictwie oraz
system ulg i zwolnień podatkowych).

Polityka ubezpieczeniowa uwidacznia się we wpływie na ubezpieczenia społeczne dotyczące

ludności rolniczej (Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego [KRUS], system wcześniejszych
emerytur, zmiany w ubezpieczeniach, zróżnicowanie składek i świadczeń).

ROLNICTWO I OBSZARY WIEJSKIE W UNII EUROPEJSKIEJ

Rolnictwo i obszary wiejskie w Unii Europejskiej są przedmiotem zespołu działań zwanych

Wspólną Polityką Rolną (WPE). Cele, jakie przyjęto w chwili ustanowienia WPE były
następujące:

−

podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie m.in. postępu technologicznego,

−

zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia,

−

stabilizacja rynków rolnych,

−

zapewnienie odpowiedniego poziomu zaopatrzenia w produkty rolne,

−

umożliwienie konsumentom kupna produktów po niewygórowanych cenach.

W ramach wspólnej polityki rolnej przyjęto 3 podstawowe zasady:
1.

zasada wspólnego rynku, oznaczającą swobodny przepływ produktów rolnych między
państwami członkowskimi,

zasada preferencji Wspólnoty, która oznacza pierwszeństwo zbytu na rynku Unii
Europejskiej dla produktów rolnych, wytworzonych na jej terenie i ochronę rynku
wewnętrznego przed importem,

zasada solidarności finansowej, która zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do
partycypowania w kosztach polityki rolnej.

Wspólna polityka rolna realizowana jest w ramach tzw. dwóch filarów. Filar I obejmuje

wspieranie sektora rolnego poprzez płatności bezpośrednie i rynkowe, filar II określa politykę
strukturalną, mającą na celu wyrównanie warunków rozwoju i zapewnienie odpowiednich
warunków życia mieszkańcom wsi.
Głównym źródłem finansowania w Unii Europejskiej jest Europejski Fundusz Orientacji
i Gwarancji Rolnej (EFOiGR), składający się z Sekcji Gwarancji oraz Sekcji Orientacji.
Sekcja Gwarancji wspiera wspólną politykę rolną i w 100% finansuje płatności bezpośrednie oraz
współfinansuje działania Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, a Sekcja Orientacji jest
instrumentem polityki strukturalnej i wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych
państwach Unii Europejskiej.
Programy rozwojowe rybactwa i obszarów wiejskich, fundusze strukturalne

Polska spodziewając się objęcia całego terytorium celem 1 polityki strukturalnej Unii

Europejskiej, przygotowała Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004–2006. Narodowy Plan
Rozwoju określał cele, priorytetowe działania oraz ramy instytucjonalne i finansowe działań
strukturalnych państwa. Służył on jako podstawa do negocjacji z Komisją Europejską Podstaw
Wsparcia Wspólnoty, określających cele oraz wielkość pomocy z funduszy strukturalnych
przyznanych Polsce. Zasadniczym elementem Narodowego Planu Rozwoju są realizowane w jego
ramach programy operacyjne. Programy operacyjne służą wdrażaniu podstaw wsparcia
Wspólnoty na poziomie centralnym w postaci sektorowych programów operacyjnych oraz dla
działań o charakterze regionalnym w postaci Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego:
1.

Sektorowy Program Operacyjny „Rozwój Zasobów Ludzkich” – celem programu jest
budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do
rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” – celem
strategicznym programu jest poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających
na terenie Polski w warunkach jednolitego rynku europejskiego

Zintegrowany Program Operacyjny „Rozwoju Regionalnego” – celem programu jest
tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie
marginalizacji niektórych obszarów

Sektorowy Program Operacyjny „Transport i Gospodarka Morska” – celem programu jest
zwiększenie spójności transportowej kraju

Sektorowy Program Operacyjny „Rolnictwo” – odnosi się do instrumentów rozwoju
obszarów wiejskich i dotyczy wsparcia przemian strukturalnych terenów wiejskich i
rolnictwa

Sektorowy Program Operacyjny „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb” – celem programu jest
racjonalizacja gospodarki zasobami wód, poprawa efektywności sektora rybackiego
i podniesienie konkurencyjności polskiego rybołówstwa

Wdrażanie programów sektorowych finansowo bazują na funduszach strukturalnych

Fundusze Strukturalne są podstawowymi instrumentami polityki strukturalnej i regionalnej

Unii Europejskiej. Celem funkcjonowania tych funduszy jest wspieranie przekształceń
i modernizacji krajów członkowskich. W sektorze rolnym działania finansowane są z Sekcji
Orientacji EFOiGR, która wspiera procesy przekształcania rolnictwa i szeroko rozumiany rozwój
obszarów wiejskich.

RYBACTWO, RYBOŁÓWSTWO

W sektorze rybołówstwa, działania finansowane są w ramach Finansowego Instrumentu

Wspierania Rybołówstwa (FIWR).

W połowie lipca 2004 r. Komisja Europejska zatwierdziła projekt Rozporządzenia Rady (WE)

w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju
Obszarów Wiejskich (EFRROW). Misją tego Funduszu jest promocja zrównoważonego rozwoju
obszarów wiejskich na terenie całej Wspólnoty w sposób komplementarny do instrumentów
rynkowych i wspierania dochodów w ramach wspólnej polityki rolnej oraz do polityki spójności
i do wspólnej polityki rybołówstwa.
Inne fundusze strukturalne oprócz to (FIWR):

−

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – inwestycje w zakresie infrastruktury
społecznej (edukacja, turystyka, zdrowie i społeczeństwo informacyjne), technicznej
(transport, ochrona środowiska) oraz inwestycje z zakresu rozwoju przedsiębiorczości
i innowacyjności;

−

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – szkolenia, mające na celu podnoszenie kwalifikacji
zawodowych, wiedzy i umiejętności oraz reorientację zawodową, a także programy
stypendialne i doradztwo pracy;

Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR) znany również pod nazwą

Finansowy Instrument Ukierunkowania Rybołówstwa (ang. Financial Instrument for Fisheries
Guidance) powstał w 1993 roku. IFWR rozpoczął działanie w Polsce z dniem przystąpienia
Polski do Unii Europejskiej, a formalna możliwość uzyskania wsparcia finansowego tego
funduszu nastąpiła z chwilą ogłoszenia możliwości składania wniosków o dofinansowanie, czyli
od dnia 2 sierpnia 2004 r.
Działania IFWR w Polsce zaprogramowane były na lata 2004–2006 i zakończyły się 31 grudnia
2006 r. Działania strukturalne realizowane z pomocą finansową tego funduszu dotyczą sektora
rybołówstwa oraz kultur wodnych i przetwórstwa, a także sprzedaży produktów pochodzących
z tego sektora.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Miały one na celu:

−

udział w osiągnięciu trwałej równowagi pomiędzy zasobami rybnymi i ich eksploatacją;

−

wzmocnienie konkurencyjności struktur oraz rozwój ekonomicznie stabilnych
przedsiębiorstw w sektorze;

−

poprawa zaopatrzenia rynku oraz wzrost wartości produktów rybołówstwa i kultur wodnych;

−

udział w ożywieniu gospodarczym obszarów uzależnionych od rybołówstwa i kultur
wodnych.

Realizując wskazane cele fundusz podejmuje interwencje w następujących dziedzinach:

−

odnowa floty oraz modernizacja jednostek połowowych,

−

dostosowywanie połowów,

−

wspólne przedsiębiorstwa,

−

połowy przybrzeżne na małą skalę,

−

środki społeczno-ekonomiczne,

−

ochrona zasobów rybnych na wodach przybrzeżnych,

−

kultury wodne,

−

wyposażenie portów rybackich,

−

przetwórstwo i marketing produktów rybołówstwa i kultur wodnych,

−

znajdowania i promowanie nowych rynków zbytu,

−

operacje podejmowane przez przedstawicieli branży,

−

czasowe zawieszenie działalności i inne rekompensaty finansowe,

−

działania innowacyjne i pomoc techniczna.

Przewidziane dla Polski na lata 2004–2006 środki Finansowego Instrumentu Wsparcia

Rybołówstwa miały wynieść 178,6 mln euro co stanowi 2,4% ogółu funduszy strukturalnych,
dostępnych w naszym kraju. Środki te wspierały realizację następujących priorytetów i działań
Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb”:
Priorytet 1: Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów

Działanie 1.1: Złomowanie
Działanie 1.2: Przeniesienie do działalności innej niż rybołówstwo
Działanie 1.3: Wspólne przedsiębiorstwa

Priorytet 2: Odnowa i modernizacja statków rybackich

Działanie 2.1: Budowa nowych statków
Działanie 2.2: Modernizacja statków rybackich
Działanie 2.3: Wycofanie statku z eksploatacji

Priorytet 3: Ochrona i rozwój wodnych zasobów naturalnych, chów i hodowla ryb, rybackie
urządzenia portowe, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe

Działanie 3.1: Ochrona i rozwój zasobów wodnych
Działanie 3.2: Chów i hodowla ryb
Działanie 3.3: Rybackie urządzenia portowe
Działanie 3.4: Przetwórstwo i rynek rybny
Działanie 3.5: Rybołówstwo śródlądowe

W ramach działania 3.2. o pomoc finansową mogli się starać:

−

właściciele, posiadacze gruntu pod stawami,

−

inwestorzy, którzy zgłosili zamiar prowadzenia działalności w zakresie chowu lub hodowli
ryb i innych organizmów wodnych

−

uprawnieni do rybactwa, a także posiadający zezwolenie na prowadzenie chowu i hodowli
w wodach płynących i polskich obszarach morskich.

−

stowarzyszenia producentów i hodowców ryb i innych organizmów wodnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dzierżawcy obiektów chowu i hodowli ryb,

−

obiekty doświadczalne Lasów Państwowych i PZW.

Pomoc ta mogła mieć następującą formę i wysokość pomocy finansowej:

−

refundacja 40% kosztów kwalifikowalnych w przypadku projektów wdrażających techniki
w znaczącym stopniu redukujące oddziaływanie na środowisko istnieje możliwość zwrotu
70% kosztów kwalifikowalnych poniesionych bezpośrednio na te techniki.

−

dofinansowanie przysługuje, jeżeli wartość projektu netto jest wyższa od 10 000 PLN.

Projekty, które mogły być dofinansowane dotyczyły następujących działań:

−

budowa, odbudowa, rozbudowa, przebudowa, adaptacja, remont, wyposażenie obiektów
chowu lub hodowli ryb lub innych organizmów wodnych, z wyłączeniem ryb akwariowych,

−

zakup i naprawa urządzeń technicznych dla potrzeb akwakultury,

−

zakup materiału obsadowego dla obiektów chowu i hodowli ryb i innych organizmów
wodnych,

−

zakup

środków transportu wewnętrznego, specjalistycznych środków transportu

zewnętrznego oraz urządzeń i instalacji bezpośrednio związanych z chowem lub hodowlą
ryb.

Podstawowe wymagania jaki stawia się przed projektami określono w formie poniższych zasad
w myśl których:

−

projekt powinien przyczyniać się do powstania trwałych korzyści gospodarczych

−

proponowany przez inwestora sposób finansowania i realizacji projektu powinien prowadzić
do wzrostu dochodów inwestora lub wzrostu opłacalności prowadzonej działalności.

−

projekt nie powinien spowodować utraty jego płynności finansowej w okresie 3 lat od
akceptacji wniosku,

−

spełniać należyte gwarancje techniczne

−

projekt musi posiadać dokumentację techniczną i właściwe pozwolenia,

−

zapewniać gospodarczą trwałość czyli 10 letni okres użytkowania obiektu chowu lub hodowli
ryb oraz 5 letni okres prawidłowego działania urządzeń technicznych,

−

nie wpływać negatywnie na środowisko wodne,

−

nie powodować ryzyka nadmiernych zdolności produkcyjnych (konieczność uzyskania
pozytywnej opinii IRŚ w przypadku inwestycji zwiększającej zdolności produkcyjne),

−

prowadzić zakładaną w projekcie działalność przez minimum 5 lat od daty podpisania umowy
z ARiMR,

−

nie zalegać z wypełnieniem zobowiązań wobec Skarbu Państwa i instytucji ubezpieczeń
społecznych,

−

wobec przedsiębiorstwa nie może być wydane postanowienie o ogłoszeniu upadłości.
Fundusz ten został powołany ustawą z 16 kwietnia 2004 roku. Znowelizowana ustawa o FPU

z 6 lipca 2006 r. obowiązuje od 7 października 2006 roku. Celem działania Funduszu jest
wspieranie polskich przedsiębiorców, samorządów i ich związków realizujących w Polsce
projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Skorzystanie z mechanizmu
zabezpieczeń FPU umożliwia podmiotom absorpcję środków unijnych. Fundusz jest obsługiwany
przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

Odpowiednie wnioski o pomoc finansową należało składać w Agencjach Restrukturyzacji

i Modernizacji Rolnictwa. Ponieważ jednak z dniem 31.12.2006 działania IFWR zostały
formalnie zakończone, zgodnie z decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dniem 18.06.2007
r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wstrzymała nabór wniosków
o

dofinansowanie realizacji projektów w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego

„Rybołówstwo
i przetwórstwo ryb 2004–2006” w zakresie Działania 3.1 „Ochrona i rozwój zasobów wodnych”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Działania 3.2 „Chów i hodowla ryb”, Działania 3.3 „Rybacka infrastruktura portowa”, Działania
3.4 „Przetwórstwo i rynek rybny”, Działania 3.5 „Rybołówstwo śródlądowe”.

W pierwszych latach naszego członkostwa w Unii obowiązywał Narodowy Plan Rozwoju na

lata 2004–2006, natomiast 11 stycznia 2005 r. Rada Ministrów przyjęła wstępny projekt
Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–2013. Ten dokument spaja wszystkie przedsięwzięcia
i działania o charakterze rozwojowym podejmowane w kraju. NPR to kompleksowy program
rozwoju społecznego, który finansowany jest przy współudziale środków unijnych oraz
krajowych. Narodowy Plan Rozwoju ma sprzyjać realizowaniu interesów różnych grup ludności,
ukierunkowywać i stabilizować działanie instytucji publicznych i społecznych i zapobiegać
napięciom. Dlatego też powinien stać się podstawowym narzędziem programowania
i koordynowania działań podmiotów publicznych, prywatnych i społecznych.

W latach 2007–2013 funkcje IFWR przejął Europejski Fundusz Rybacki, ustanowiony

w 2006 r., na mocy Rozporządzenia Rady (WE) NR 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie
Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR).

Całość działań dotyczących rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich ma zostać przesunięta do

Wspólnej Polityki Rolnej i uruchamiana w ramach nowego Europejskiego Funduszu Rolnego
Rozwoju Obszarów Wiejskich. Zakres finansowania w ramach tych obydwu funduszy
strukturalnych ma być zasadniczo podobny do obowiązującego w latach 2000–2006.

Za pośrednictwem EFR jest realizowana wspólna polityka rybołówstwa całego terytorium

WE. Fundusz wspiera wspólną politykę rybołówstwa w celu zapewnienia eksploatacji żywych
zasobów wodnych i wsparcie dla akwakultury w celu zapewnienia trwałości w sensie
gospodarczym, środowiskowym i społecznym. Podstawą prawną funkcjonowania Funduszu jest
Rozporządzenie Rady (WE) NR 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego
Funduszu Rybackiego. Priorytetami funduszu zwanymi osiami są:

−

adaptacja floty,

−

akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót,

−

działania służące wspólnemu interesowi,

−

trwały rozwój obszarów rybołówstwa,

−

pomoc techniczna.

W przypadku osi drugiej finansowe wsparcie będzie przydzielane na rzecz niżej

wymienionych działań.:

−

akwakultura: działania dotyczące środowiska wodnego na rzecz:

hodowli przyjaznej dla środowiska;

uczestnictwa w programie EMAS

(Program Zarządzania Środowiskowego i Kontroli);

hodowli organicznej;

trwałej akwakultury zgodnej z ograniczeniami środowiskowymi

wynikających z wyznaczenia obszarów w ramach programu Natura 2000.

−

działania na rzecz zdrowia publicznego

rekompensat dla hodowców mięczaków w przypadku niektórych skażeń.

−

akwakultura: działania na rzecz zdrowia zwierząt

pomocy na kontrolę i zwalczanie chorób w akwakulturze na mocy decyzji
90/424/EWG.

−

rybołówstwo śródlądowe (środki kwalifikujące się do udzielenia pomocy):

pomoc dla rybołówstwa śródlądowego i rybołówstwa pod lodem, zgodnie

z podobnymi postanowieniami, jak w bieżącym FIFG,

10.

pomoc na przeznaczanie statków śródlądowych do celów innych niż rybołówstwo,

11.

tymczasowe zaprzestanie działalności przewidziane w akcie prawnym Wspólnoty.

−

przetwórstwo i obrót (środki kwalifikujące się do udzielenia pomocy):

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

poprawa warunków pracy, zdrowotnych, higienicznych i jakości produktów,

13.

ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko,

14.

poprawa wykorzystania nie w pełni eksploatowanych gatunków, produktów
ubocznych i odpadów,

15.

zastosowanie nowych technologii, opracowanie innowacyjnych metod produkcji,

16.

obrót produktami (pochodzącymi głównie z lokalnych wyładunków i
akwakultury),

17.

kształcenie ustawiczne.

Najprawdopodobniej procedury udzielania środków pomocowych będą proceduralnie

podobnie jak to było w przypadku środków przyznawanych w ramach funkcjonowania
Finansowego Instrumentu Wsparcia Rybołówstwa w latach 2004–2006.

Od 2007 r., zgodnie z założeniami reformy polityki wobec obszarów wiejskich wsparcie

rozwoju obszarów wiejskich jest finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Zadaniem tego funduszu jest promocja
zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich we Wspólnocie, która ma uzupełniać politykę
rynkową i politykę wspierania dochodów w ramach wspólnej polityki rolnej, politykę spójności
i wspólna politykę rybołówstwa.

ROLNICTWO I OBSZARY WIEJSKIE

W wyniku utworzenia EFRROW nastąpiło połączenie dotychczasowych instrumentów

finansowych rozwoju obszarów wiejskich, realizowanych do tej pory w dwóch programach:

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich i Sektorowy Program Operacyjny w jeden spójny program

– Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Obecnie, w związku z zakończeniem pierwszego okresu programowania, została

przygotowana propozycja kolejnego Programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007–2013.
Nowa polityka rozwoju obszarów wiejskich, w ramach priorytetowych kierunków wsparcia
obszarów wiejskich UE, zdefiniowała 4 osie priorytetowe:
a)

gospodarczą, której celem jest poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego,

środowiskową, mającą za zadanie poprawę środowiska naturalnego i obszarów wiejskich,

społeczną – zakładającą dywersyfikację ekonomiczną obszarów wiejskich i podniesienie
jakości życia na tych obszarach

Leader.

Osie priorytetowe odzwierciedlają potrzeby Polski w zakresie rozwoju obszarów wiejskich
i ustanawiają podstawowe sfery, wokół których zostaną zaprogramowane szczegółowe
instrumenty wsparcia.

Oś gospodarcza – poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego

Największy nacisk w przypadku osi gospodarczej zostanie położony na działania związane

z modernizacją gospodarstw rolnych i przemysł, a najmniejszy na działania o charakterze
innowacyjnym. Dlatego też w tej osi relatywnie większy wymiar finansowy będą miały działania
na rzecz podniesienia kapitału rzeczowego i dość duży inwestycje w kapitał ludzki.

Celem działań jest unowocześnienie gospodarstw rolnych, poszerzenie ekonomicznej wartości

lasów prywatnych, doskonalenie przetwórstwa i marketingu podstawowej produkcji rolnej i leśnej
oraz poprawa stanu potencjału ludzkiego obszarów wiejskich poprzez działania szkoleniowe,
informacyjne, doradcze dla osób zatrudnionych w leśnictwie i rolnictwie oraz działania
przyczyniające się do ułatwiania startu młodym rolnikom lub do zakończenia działalności
rolniczej.

Priorytety Polski w zakresie osi gospodarczej w założeniu służyć mają, wzrostowi potencjału

ludzkiego, w latach 2007–2013 poprzez:

−

poprawę przygotowania zawodowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

poprawę jakości i wydajności produkcji rolnej i leśnej,

−

poprawę współpracy i koncentracji zaopatrzenia oraz przetwórstwa,

−

przygotowanie do wdrażania zasady wzajemnej zgodności (tzw. cross compliance).

Działania przewidziane do realizacji w latach 2007–2013 w ramach osi gospodarczej

Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie.

Celem tego działania jest doskonalenie zawodowe rolników i posiadaczy lasów oraz osób

planujących podjęcie działalności rolniczej, które ma doprowadzić do restrukturyzacji
i modernizacji rolnictwa, zwiększać konkurencyjność i dochodowość działalności rolniczej
i leśnej oraz spełniać odpowiednie normy krajowe i unijne. Szkolenia będą przeprowadzane
poprzez organizację kursów, warsztatów, wyjazdów studyjnych lub staży i będą dotyczyć
następujących zagadnień:

−

zasada wzajemnej zgodności (cross compliance),

−

upowszechnianie nowoczesnych technologii w rolnictwie i leśnictwie,

−

upowszechnianie zasad proekologicznych metod produkcji rolniczej, a w szczególności
integrowanej produkcji rolniczej i rolnictwa ekologicznego,

−

upowszechnianie standardów jakościowych w produkcji rolniczej i leśnej,

−

ekonomika i zarządzanie gospodarstwem rolnym lub produkcja leśna,

−

podejmowanie nowych, rynkowo zorientowanych kierunków produkcji rolnej,

−

popularyzacja nowych kierunków działalności rolniczej w celu uzyskiwania dodatkowych
dochodów,

−

poprawa jakości i higieny produkcji,

−

prawidłowe warunki utrzymania zwierząt,

−

ochrona środowiska w gospodarstwie rolnym, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw
na Obszarach Szczególnie Narażonych (OSN),

−

zastosowanie minikomputerów i programów komputerowych w celu usprawnienia
zarządzania gospodarstwem rolnym lub leśnym,

−

warunki bezpiecznego wytwarzania i przechowywania pasz w gospodarstwie w kontekście
bezpieczeństwa żywnościowego.

Instytucje uprawnione do przeprowadzania szkoleń to instytucje i podmioty szkoleniowe,

prywatne lub publiczne oraz konsorcja przez nie tworzone, posiadające doświadczenie
w organizacji szkoleń dla rolników, a także odpowiednią kadrę dydaktyczna i bazę szkoleniową.

Wsparcie nie obejmuje szkoleń, które stanowią część programów nauczania obowiązujących

w szkołach rolniczych i leśnych na poziomie szkoły średniej lub wyższej.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka nie posiadająca osobowości prawnej,

prowadząca działalność szkoleniową.
2.

Ułatwianie startu młodym rolnikom

W tym działaniu najważniejszym celem jest wsparcie zakładania lub przejmowania

gospodarstw rolnych przez młodych rolników, którzy po raz pierwszy rozpoczną samodzielne
prowadzenie gospodarstwa oraz ułatwianie modernizacji tych gospodarstw, ale także
przyspieszenie procesu wymiany pokoleń w rolnictwie. Przejmowanie gospodarstw przez
młodych rolników sprzyja zmianom strukturalnym w rolnictwie i prowadzi do wzrostu
konkurencyjności sektora rolnego. Rozpoczęcie samodzielnej działalności wymaga znacznych
środków finansowych, stąd też uzyskana pomoc finansowa ma pomóc w realizacji planu
działalności rolniczej.

Pomoc będzie wypłacana w postaci premii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Beneficjent: osoba fizyczna, która nie ukończyła 40 lat, posiada odpowiednie kwalifikacje

zawodowe lub uzupełni wykształcenie w ciągu 3 lat od dnia rozpoczęcia prowadzenia
gospodarstwa rolnego.
3.

Renty strukturalne
To działanie skierowane jest do rolników w wieku przedemerytalnym, podlegającym

ubezpieczeniu społecznemu rolników, którzy prowadzą działalność rolniczą w gospodarstwie
będącym ich własnością lub własnością małżonka. Warunkiem uzyskania wsparcia jest
zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej i trwałe przekazanie gospodarstwa innym
rolnikom lub instytucjom. W wyniku przekazania żywotność ekonomiczna powinna ulec
poprawie lub służyć osiągnięciu celów nierolniczych.

Celem tego działania jest przyspieszenie wymiany pokoleń w rolnictwie poprzez

przejmowanie gospodarstw przez osoby młodsze i dobrze przygotowane do zawodu rolnika,
poprawa struktury agrarnej kraju w wyniku przejmowania gospodarstw oraz poprawa rentowności
i konkurencyjności gospodarstw.

Pomoc będzie wypłacana w postaci comiesięcznej renty.
Beneficjent: osoba fizyczna – producent rolny, który ukończył 55 lat, lecz nie osiągnął jeszcze

wieku emerytalnego, zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, prowadził działalność
rolniczą samodzielnie przez co najmniej ostatnie 10 lat.
4.

Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów

W związku z obowiązkiem wprowadzenia zasady wzajemnej zgodności (cross compliance),

poprawą konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa, ochroną środowiska i koniecznością spełnienia
norm dotyczących bezpieczeństwa pracy opartych na przepisach unijnych, wprowadzono to
działanie, które zakłada zapewnienie dostępu do usług doradczych z zakresu doradztwa
rolniczego i leśnego rolnikom otrzymującym płatności bezpośrednie oraz posiadaczom lasów.

Pomoc polegająca na świadczeniu usług doradczych będzie udzielana w zakresie:

−

dostosowania gospodarstw do zasady wzajemnej zgodności, tj. gospodarki gruntami, ochrony
środowiska, zdrowia publicznego, dobrostanu i zdrowia zwierząt oraz zdrowotności roślin,

−

zwiększenia konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych i leśnych,

−

wspierania restrukturyzacji, rozwoju i innowacji w gospodarstwach rolnych i leśnych,

−

ochrony środowiska naturalnego,

−

poprawy bezpieczeństwa pracy.

Usługi doradcze dla rolników będą świadczyły instytucje i podmioty doradcze prywatne

i publiczne, które prowadzą działalność z zakresu doradztwa.

Pomoc będzie wypłacana w wysokości 80% poniesionych kosztów, jednak w kwocie nie

większej niż 1500 euro na jedno gospodarstwo w całym okresie programowania.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie posiadająca

osobowości prawnej prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub
zwierzęcej lub będąca posiadaczem lasu.
5.

Modernizacja gospodarstw rolnych

Celem tego działania jest wsparcie modernizacji gospodarstw rolnych, które ma się przyczynić

do zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie nowych technologii produkcji,
poprawę jakości produkcji, różnicowanie działalności rolniczej oraz zharmonizowanie warunków
produkcji rolnej z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, higieny produkcji
i warunków utrzymania zwierząt.

Wsparcie będzie udzielane na inwestycje, które przyczynią się do poprawy ogólnych wyników

gospodarstwa, w tym: wzrostu wartości dodanej brutto w gospodarstwie, a w szczególności
w wyniku racjonalizacji technologii produkcji lub wprowadzenia innowacji, zmiany profilu lub
eskalacji produkcji, poprawy jakości produkcji lub zwiększenia wartości dodanej produktu,
poprawy sytuacji w gospodarstwie w zakresie ochrony środowiska, poprawy sytuacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w gospodarstwie w zakresie warunków utrzymania zwierząt, higieny i bezpieczeństwa pracy oraz
poprawy sytuacji w gospodarstwie w zakresie infrastruktury drogowej. Ponadto inwestycje musza
spełniać wymagania określone przepisami prawa, musza być uzasadnione pod względem
wysokości kosztów oraz mieć charakter inwestycji odtworzeniowej.

Rodzaje inwestycji, na które będzie udzielana pomoc finansowa:

1. inwestycje materialne:

−

budowa lub remont połączony z modernizacją budynków lub budowli,

−

zakup instalacji maszyn, urządzeń w tym sprzętu komputerowego,

−

zakładanie, modernizacja sadów lub plantacji wieloletnich,

−

zakup, instalacja lub budowa elementów infrastruktury technicznej wpływających
bezpośrednio na warunki prowadzenia działalności rolniczej, przygotowania do
sprzedaży lub sprzedaży bezpośredniej;

2. inwestycje niematerialne:

−

zakup patentów, licencji, w tym licencji na oprogramowanie,

−

usługi związane z przygotowaniem dokumentacji technicznej lub ekonomicznej
dotyczącej projektu oraz nadzorem technicznym, związane bezpośrednio z realizacją
projektu.

Wsparcie będzie miało postać refundacji części kosztów kwalifikowanych.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna lub spółka osobowa prowadząca działalność

w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej.
6.

Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej
Celem działania jest poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw w sektorze przetwórstwa

i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, uwarunkowane wzrostem wartości dodanej,
jakości produkcji, obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów i
technologii produkcji, jak również poprawa warunków produkcji w odniesieniu do
obowiązujących lub nowowprowadzanych standardów.

Wsparcie przetwórstwa produktów rolnych jest szczególnie ważne, ponieważ sektor ten

zaliczany jest do najważniejszych gałęzi polskiej gospodarki, zarówno pod względem
zatrudnienia jak i wartości produkcji. Pomoc będzie kierowana przede wszystkim do małych i
średnich przedsiębiorstw, których rozwój warunkuje powstawanie nowych miejsc pracy,
natomiast wsparcie większych zakładów będzie się przyczyniać do poprawy ich pozycji
konkurencyjnej na rynkach globalnych. Pomoc udzielona w ramach tego działania będzie
wpływać również na sytuację producentów rolnych, którzy ze względu na powiązania
kontraktacyjne z zakładami przetwórczymi, stabilizować będą zbyt produktów rolnych.

W ramach tego działania pomoc będzie udzielana na realizację projektów związanych

z modernizacją lub budową zakładów przetwórstwa produktów rolnych lub infrastruktury handlu
hurtowego produktami rolnymi. Wspierane będą inwestycje, których celem jest poprawa
ogólnych wyników przedsiębiorstw, warunków ochrony środowiska, dostosowanie do
nowowprowadzonych norm wspólnotowych (dotyczy to tylko mikroprzedsiębiorstw).

Wspierane będą inwestycje w sektorach przetwórstwa mleka (z wyjątkiem produkcji masła),

mięsa, owoców i warzyw (z wyjątkiem napojów winopodobnych i winopochodnych), zbóż
(z wyjątkiem produkcji słodu), ziemniaków, jaj, miodu, lnu i konopi, roślin oleistych,
wysokobiałkowych, przetwarzania produktów rolnych na cele energetyczne, a także usuługowe
zamrażanie wraz z przechowywaniem produktów rolnych.

Inwestycje objęte wsparciem:

−

budowa, modernizacja lub przebudowa budynków lub budowli stanowiących infrastrukturę
zakładów przetwórstwa lub handlu hurtowego produktami rolnymi,

−

zakup lub instalacja maszyn i urządzeń do przetwarzania, magazynowania lub przygotowania
produktów do sprzedaży,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zakup lub instalacja aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem
produkcji lub magazynowania, w tym oprogramowanie,

−

zakup specjalistycznych środków transportu,

−

zakup lub instalacja urządzeń służących poprawie ochrony środowiska.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej, która prowadzi działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do
obrotu produktów rolnych lub działa jako przedsiębiorca prowadzący małe bądź średnie
przedsiębiorstwo albo przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 750 pracowników albo
przedsiębiorstwo, którego obrót nie przekracza równowartości w złotych 200 mln euro.
7.

Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem

rolnictwa i leśnictwa.

W tym przypadku pomoc będzie udzielana w ramach dwóch schematów:

Schemat I – scalanie gruntów
Schemat II – gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi.
Cele schematu I to poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych poprzez wykonanie

prac scaleniowych, wytyczenie i urządzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów
rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań gospodarczych, a także wydzielenie, bez
procedury wywłaszczeniowej, niezbędnych gruntów na cele infrastruktury technicznej i
społecznej w ramach postępowania scaleniowego.

Zmniejszanie liczby działek pozwala na poprawę efektywności gospodarowania poprzez

zmniejszenie kosztów transportu oraz ułatwienie mechanizacji upraw. Pomoc finansowa ma
pokrywać koszty sporządzania dokumentacji geodezyjnej i prawnej, wytyczania i urządzania
funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz wydzielania gruntów
ekwiwalentnych dla rolników w niewielkiej odległości od siedziby gospodarstwa rolnego.
W

ramach projektów scaleniowych mają być również prowadzone prace w zakresie

zagospodarowania poscaleniowego, uwzględniające wymogi ochrony środowiska naturalnego.

Beneficjent: starosta.
Schemat II zakłada poprawę jakości gleb poprzez regulację stosunków wodnych, zwiększenie

retencji wodnej oraz poprawę ochrony użytków rolnych przed powodziami.

Pomoc udzielana w ramach tego schematu dotyczy realizacji projektów z zakresu melioracji

wodnych oraz projektów związanych z kształtowaniem przekroju podłużnego i poprzecznego
i układu poziomego koryta cieku naturalnego, pod warunkiem, że służą one regulacji stosunków
wodnych w glebie, ułatwianiu jej uprawy oraz ochronie przeciwpowodziowej użytków rolnych.

Pomoc będzie udzielana na:

−

budowę lub remont urządzeń melioracji wodnych służących do retencjonowania i regulacji
poziomu wód, np. jazów, zastawek, zbiorników wodnych, stopni wodnych itp.,

−

budowę lub remont systemów nawodnień grawitacyjnych,

−

remont istniejących urządzeń melioracji wodnych w celu dostosowania ich do nawodnień
grawitacyjnych,

−

budowa lub remont urządzeń doprowadzających i odprowadzających wodę w ramach
systemów urządzeń melioracji wodnych,

−

projekty służące poprawie warunków korzystania z wód dla potrzeb rolnictwa,

−

projekty z zakresu poprawy ochrony przeciwpowodziowej użytków rolnych.

Beneficjent: Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych.
8.

Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności.

Celem tego działania jest poprawa jakości produkcji i produktów rolnych przeznaczonych do

spożycia przez ludzi poprzez zwiększenie spożycia żywności wysokiej jakości oraz wsparcie
rolników wytwarzających taką żywność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

To wsparcie jest szczególnie ważne, ponieważ rynek produktów uczestniczących w tych

systemach dopiero się w Polsce rozwija. Udział rolników w systemie umożliwi osiąganie
wyższych dochodów przy jednoczesnej ochronie dziedzictwa narodowego oraz dbaniu o wpływ
procesu wytwarzania na środowisko. Wytwarzanie produktów objętych tym systemem pozwoli na
zmianę sposobu konkurowania – zamiast wytwarzania dużej ilości produktów homogenicznych
produkowane są wyroby wysokiej jakości. Ponadto współpraca producentów objętych systemami
żywności wysokiej jakości będzie sprzyjać zwiększaniu siły ekonomicznej podmiotów
znajdujących się na rynku.

Systemy, w których będą uczestniczyć beneficjenci:

−

System Chronionych Nazw Pochodzenia, Chronionych Oznaczeń Geograficznych,

−

System Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności,

−

produkcja ekologiczna,

−

produkcja integrowana.

−

Inne krajowe systemy jakości.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej, która została wpisana do ewidencji producentów oraz ewidencji wniosków
o przyznanie płatności, a także wytwarza produkty uczestniczące w systemach jakości.
9.

Działania informacyjne i promocyjne

Zarówno wśród producentów jak i konsumentów obserwuje się niski poziom wiedzy na temat

istnienia systemów wytwarzania i kontroli produktów rolnych o wysokiej jakości. W wyniku tego
utrzymuje się niska podaż tych produktów oraz niski popyt. Działania informacyjne i promocyjne
mają za zadanie zwiększenie popytu na produktu rolne i środki spożywcze objęte mechanizmem
jakości żywności, pogłębienie wiedzy konsumentów o zaletach produktów objętych
mechanizmem jakości żywności, pogłębienie wiedzy konsumentów o samym mechanizmie
jakości żywności oraz wsparcie grup producentów skupiających podmioty aktywnie uczestniczące
w systemach jakości żywności.

Beneficjent: grupa producentów niezależnie od jej formy prawnej, rozumiana jako organizacja

producentów lub przetwórców aktywnie uczestniczących w mechanizmie jakości i skupionych
wokół produktu rolnego, środka spożywczego lub sposobu produkcji. Za grupę producentów nie
uważa się organizacji branżowych i międzybranżowych reprezentujących jeden lub więcej
sektorów.
10.

Grupy producentów rolnych

Pomimo wielu korzyści, jakie mogą odnieść rolnicy działający w grupie, nie są oni przekonani

do podejmowania wspólnych działań, ponieważ silny indywidualizm poszczególnych
producentów rolnych ogranicza ich zainteresowanie tym działaniem. Proces zmiany zachowań
jest dość powolny, a jego przyspieszenie najczęściej następuje w wyniku zmian pokoleniowych.
Dlatego też celem działania „Grupy producentów rolnych” będzie wzmocnienie struktury
instytucjonalnej w sektorze prywatnej produkcji rolnej w celu wsparcia funkcjonowania
producentów rolnych poprzez zachęcanie ich do tworzenia grup producentów rolnych
i

współpracy. Celem szczególnym jest też dostosowanie produkcji prowadzonej w

gospodarstwach członków grup producentów rolnych do wymogów rynkowych poprzez wspólne
wprowadzenie towarów do obrotu, a w tym przygotowanie do sprzedaży, jej centralizacji i
dostawy do odbiorców oraz ustanowienia wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji.

Beneficjent: nowo utworzona grupa producentów rolnych.

Oś środowiskowa – zrównoważone gospodarowanie obszarami (zasobami) gruntów
rolnych i leśnych.

Na tle innych krajów europejskich polski stan środowiska naturalnego oraz różnorodność

biologiczna znacznie się wyróżnia. W związku z tym oś środowiskowa zakłada wprowadzenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

takich działań zachęcających rolników, które będą sprzyjały zachowaniu i poprawie stanu siedlisk
przyrodniczych i ostoi gatunków, stanowiących dobro publiczne. Cel tej osi będzie realizowany
poprzez bezpośrednie działania, związane z odpowiednimi praktykami rolniczymi w obrębie
gospodarstwa, takimi jak promowanie zrównoważonego sposobu gospodarowania, odpowiednie
użytkowanie gleb i ochrona wód, kształtowanie struktury krajobrazu, przywracanie walorów lub
utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo. W tym aspekcie szczególne znaczenie
będą miały obszary Natura 2000 oraz obszary, na których będą realizowane działania zgodne
z Ramową Dyrektywą Wodną w zakresie wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.

Zachowanie i dobry stan środowiska obszarów rolnych, w tym osiągnięcie i utrzymanie

dobrego stanu gleb i wód, wiąże się miedzy innymi z utrzymaniem ciągłości ich użytkowania
rolniczego, tradycyjnego użytkowania łąk i pastwisk. Dotyczy to także obszarów, gdzie ze
względu na utrudnienia wynikające z obecności gruntów słabszej jakości oraz położeniu na
stokach i w paśmie podgórskim oraz górskim, jest mało opłacalne. Rejony te są narażone na
marginalizację i zaprzestanie działalności rolniczej na gruntach rolnych o słabszej jakości. Tam
szczególnie będzie konieczne zapewnienie wsparcia dla użytkowania rolniczego.

Poprawa środowiska i zrównoważone użytkowanie obszarów wiejskich wiąże się nie tylko

z gruntami rolnymi, ale również z lasami. W tym celu planowane są działania, które przyczynią
się do zwiększenia lesistości w Polsce, poprzez przeznaczanie gruntów rolnych oraz obszarów
wyłączonych z produkcji rolnej pod zalesianie.

Większość działań przewidzianych do realizacji to działania o charakterze wieloletnim, a ich

realizacja będzie wpływać na zrównoważony i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich
w sposób trwały. Ze względu na uniwersalny charakter działań i zróżnicowaną ofertę ze wsparcia
będą mogły skorzystać zarówno duże i dobrze zorganizowane gospodarstwa, jak i te małe,
funkcjonujące w sposób tradycyjny, przy dużych nakładach pracy własnej i niewielkiej presji na
środowisko.

Działania przewidziane do realizacji w latach 2007–2013 w ramach osi
środowiskowej.

Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych

warunkach gospodarowania (ONW)

Celem wsparcia gospodarowania na obszarach ONW jest zachęcenie rolników do

kontynuowania działalności rolniczej na obszarach charakteryzujących się szczególnymi
warunkami gospodarowania oraz utrzymanie i promocja zrównoważonych systemów rolnych.
Pomoc finansowa przeznaczona na to działanie powinna przyczynić się do zachowania krajobrazu
oraz zachęcać do stosowania metod przyjaznych dla środowiska.

Wsparcie polega na dopłatach wyrównawczych udzielanych dla gospodarstw położonych na

terenach, na których produkcja rolnicza jest utrudniona ze względu na niekorzystne warunki
naturalne. Dopłaty te mają za zadanie kompensację istniejących utrudnień w stosunku do
gospodarstw położonych poza strefami ONW i przeciwdziałanie wyludnianiu się obszarów
wiejskich i zatracaniu ich rolniczego wykorzystania.

Podział stref ONW:

−

strefy górskie – produkcja rolna utrudniona ze względu na niekorzystne warunki klimatyczne
i ukształtowanie terenu;

−

strefy nizinne – ograniczenia produktywności związane z niską jakością gleb, niekorzystnymi
warunkami klimatycznymi, wodnymi, niesprzyjającą rzeźbą terenu, wskaźnikiem
demograficznym i znacznym udziałem ludności związanej z rolnictwem;

−

strefy ze specyficznymi naturalnymi utrudnieniami – gminy i obręby rejonów podgórskich;
Obszary te charakteryzują się co najmniej dwiema z następujących cech:

−

średnia powierzchnia gospodarstw rolnych wynosi poniżej 7,5 ha;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

gleby są zagrożone występowaniem erozji wodnej;

−

udział gospodarstw rolnych, które zaprzestały produkcji rolnej, wynosi powyżej 25%
wszystkich gospodarstw;

−

udział trwałych użytków zielonych wynosi powyżej 40% w strukturze użytkowania gruntów.

Pomoc finansowa w tym działaniu będzie podlegać degresywności, czyli zmniejszeniu

w zależności od powierzchni gospodarstwa:

−

do 50 ha – 100% płatności,

−

50,01 – 100 ha – 50% płatności,

−

100,01 – 300 ha – 25% płatności,

−

powyżej 300 ha – brak płatności.

Warunkiem uzyskanie wsparcia jest prowadzenie działalności rolniczej przez co najmniej 5 lat

od momentu uzyskania pierwszej płatności oraz przestrzeganie podstawowych wymagań na
obszarze całego gospodarstwa.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej, prowadząca działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej.
2.

Program rolno-środowiskowy (płatności rolno-środowiskowe)

To działanie ma na celu przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk

użytkowanych rolniczo; promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania, odpowiednie
użytkowanie gleb i wód, kształtowanie struktury krajobrazu oraz ochronę lokalnych ras zwierząt
gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych.

Program rolno-środowiskowy obejmuje 9 pakietów, w ramach których przewidziano

warianty:
Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone:

wariant 1.1 zrównoważony system gospodarowania;

Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne:

wariant 2.1 uprawy rolnicze z certyfikatem zgodności,
wariant 2.2 uprawy rolnicze w okresie przestawiania,
wariant 2.3 trwałe użytki zielone z certyfikatem zgodności ,
wariant 2.4 trwałe użytki zielone w okresie przestawiania,
wariant 2.5 uprawy warzywne z certyfikatem zgodności,
wariant 2.6 uprawy warzywne w okresie przestawiania,
wariant 2.7 uprawy zielarskie z certyfikatem zgodności,
wariant 2.8 uprawy zielarskie w okresie przestawiania,
wariant 2.9 uprawy + jagodowe z certyfikatem zgodności,
wariant 2.10 uprawy sadownicze + jagodowe w okresie przestawiania,
wariant 2.11 pozostałe uprawy sadownicze + jagodowe z certyfikatem zgodności,
wariant 2.12 pozostałe uprawy sadownicze + jagodowe w okresie przestawiania;

Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone:

wariant 3.1 ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach;

Pakiet 4. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami
Natura 2000:

wariant 4.1 ochrona siedlisk lęgowych ptaków,
wariant 4.1 mechowiska,
wariant 4.2 szuwary wielkoturzycowe,
wariant 4.3 łąki trzęślicowe i selernicowe,
wariant 4.4 murawy ciepłolubne,
wariant 4.5 półnaturalne łąki wilgotne,
wariant 4.6 półnaturalne łąki siedlisk świeżych,
wariant 4.7 bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wariant 4.8 słonorośla,
wariant 4.9 użytki przyrodnicze;

Pakiet 5. Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura
2000:

Pakiet 6. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie:

wariant 6.1 produkcja towarowa lokalnych odmian roślin uprawnych,
wariant 6.2 produkcja towarowa nasienna lokalnych roślin uprawnych,
wariant 6.3 produkcja nasienna na zlecenie banku genów,
wariant 564 sady tradycyjne;

Pakiet 7. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie:

wariant 6.1 zachowanie lokalnych ras bydła,
wariant 6.2 zachowanie lokalnych ras koni,
wariant 6.3 utrzymanie lokalnych ras owiec,
wariant 6.4 utrzymanie lokalnych ras świń;

Pakiet 8. ochrona gleb i wód:

wariant 8.1 wsiewki poplonowe,
wariant 8.2 międzyplon ozimy,
wariant 8.3 międzyplon ścierniskowy;

Pakiet 9. strefy buforowe:

wariant 9.1 utrzymanie 2 – metrowych stref buforowych,
wariant 9.2 utrzymanie 5 – metrowych stref buforowych,
wariant 9.3 utrzymanie 2 – metrowych miedz śródpolnych,
wariant 9.4 utrzymanie 5 – metrowych miedz śródpolnych.
Program rolno-środowiskowy jest działaniem 5-letnim i obejmuje zobowiązania

wykraczające poza wymogi wynikające ze Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej oraz minimalne
wymogi
z zakresu stosowania nawozów i środków ochrony roślin. Producenci muszą przestrzegać tych
wymogów oraz dodatkowych zadań wynikających z poszczególnych pakietów i wariantów, które
prowadzą do osiągnięcia określonego celu środowiskowego.

Ponadto w gospodarstwie zakwalifikowanym do płatności rolno-środowiskowych będzie

obowiązek pozostawienia trwałych użytków zielonych oraz elementów krajobrazu nie
użytkowanych rolniczo.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca

osobowości prawnej, prowadząca działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej.
3.

Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne

W Polsce występuje wiele gruntów rolnych niskich klas bonitacyjnych, które są lub jeszcze do

niedawna były użytkowane rolniczo. Ze względu na ich niską produktywność wyłączenie ich
z uprawy jest uzasadnione ekonomicznie, w związku z tym zalesienie takich gruntów wpłynie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

korzystnie na ich wartość ekonomiczną i pozwoli na znaczną poprawę wskaźników
statystycznych dotyczących obszarów leśnych w Polsce.

Cele wsparcia to przede wszystkim powiększenie obszarów leśnych, utrzymanie

i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji
kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych oraz zwiększanie udziału lasów
w globalnym bilansie węgla.

Pomoc finansowa będzie udzielana w ramach dwóch schematów:
Schemat I – zalesianie gruntów rolnych
Schemat II – zalesianie gruntów nie uprawianych rolniczo.
Schemat I polega na udzielaniu pomocy finansowej na zagospodarowanie gruntów rolnych

pod sztucznie założony las (nasadzenia). Wsparcie będzie udzielane na założenie uprawy leśnej
(tzw. wsparcie na zalesianie), na pielęgnację uprawy leśnej (tzw. premia pielęgnacyjna), oraz
będzie dotyczyć utraconego dochodu z tytułu wyłączenia gruntów spod uprawy rolnej (tzw.
premia zalesieniowa).

Schemat II dotyczy tylko leśnego zagospodarowania gruntów lasotwórczych, na których

wystąpiła sukcesja naturalna. Aby uzyskać pomoc w ramach tego działania maksymalny wiek
drzew już rosnących nie może przekraczać 20 lat, a pokrycie powierzchni gruntu przez drzewa
i krzewy powinno przekraczać 50%.

Warunki uzyskania wsparcia dla obu schematów:

−

zalesienia gruntów rolnych mogą być wykonane na gruntach użytkowanych jako grunty orne
lub sady, które nie są położone na obszarze Natura,

−

zalesienia gruntów innych niż rolnicze mogą być wykonane na gruntach rolnych
odłogowanych, szczególnie z samosiewem gatunków rodzimych drzew lasotwórczych
i w wieku do 20 lat oraz na innych gruntach wymagających ochrony przed erozja,
położonych poza obszarami Natura 2000,

−

grunty przeznaczone pod zalesienia muszą być przewidziane do zalesienia w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego lub na podstawie zapisów w studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

−

zalesienia musza być wykonane z godnie z wymogami ochrony przeciwpożarowej,

−

na obszarze całego gospodarstwa rolnego należy przestrzegać podstawowych wymagań
(schemat I),

−

minimalna powierzchnia, na której należy wykonać zalesienie nie może być mniejsza niż
0,5 ha, przy minimalnej szerokości działki 20 m, z wyjątkiem gruntów graniczących z lasem,

−

powierzchnia maksymalna, zgłaszana przez jednego beneficjenta w okresie 2007–2013 nie
może być większa niż 20 ha,

−

do zalesień można wykorzystać jedynie rodzime gatunki drzew i krzewów,

−

zalesienie musi być dostosowane do lokalnych warunków siedliskowych, dlatego przy
ustalaniu składu gatunkowego uprawy należy wziąć pod uwagę rolniczą klasyfikację gruntów
rolnych oraz regionalizację przyrodniczo-leśną,

−

materiał do nasadzeń musi spełniać wymagania jakościowe.

Beneficjent: osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej, z wyłączeniem jednostki organizacyjnej reprezentującej Skarb Państwa
w zakresie zarządzania mieniem stanowiącym własność Skarbu Państwa.
4.

Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie

instrumentów zapobiegawczych

To działanie dotyczy lasów zniszczonych w wyniku katastrof naturalnych oraz klęsk

żywiołowych. Celem wsparcia jest przywrócenie potencjału biologicznego poprzez odnowienie
i pielęgnację drzewostanów zniszczonych przez czynniki biotyczne i abiotyczne oraz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wprowadzenie mechanizmów zapobiegających katastrofom naturalnym, ze szczególnym
uwzględnieniem zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Zakłada się, iż cele działania zostaną zrealizowane przez uporządkowanie uszkodzonych

powierzchni leśnych, przygotowanie leśnego materiału sadzeniowego, stopniowe odnawianie
drzewostanów wraz z pielęgnacją i ochroną założonych upraw, pielęgnację i ochronę
uszkodzonych drzewostanów we wszystkich klasach wieków oraz cennych leśnych obiektów
przyrodniczych, udostępnienie lasu społeczeństwu poprzez budowę i modernizację leśnej bazy
turystycznej i edukacyjnej oraz wzmocnienie systemu ochrony przeciwpożarowej obszarów
leśnych.

Wsparcie będzie można uzyskać na:

−

przygotowanie leśnego materiału rozmnożeniowego na potrzeby odbudowy uszkodzonych
lasów,

−

uporządkowanie uszkodzonej powierzchni leśnej,

−

odnowienia lasów wraz z pielęgnacją i ochroną założonych upraw,

−

pielęgnację i ochronę uszkodzonych drzewostanów oraz cennych obiektów przyrodniczych,
wzmocnienie systemu ochrony przeciwpożarowej.

Działanie to będzie realizowane w ramach 2 schematów:
Schemat I będzie dotyczył wsparcia dla obszarów, na których nastąpiła katastrofa naturalna

lub klęska żywiołowa.

Schemat II to wprowadzenie elementów zapobiegawczych na terenach zaliczonych do dwóch

najwyższych kategorii zagrożenia pożarowego.

Beneficjent: jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej – Nadleśnictwa

Państwowego Gospodarstwa Leśnego, Lasy Państwowe.

Oś społeczna – jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki
wiejskiej

Głównym celem tej osi jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich. Cel ten łączy się

zarówno z podstawowymi kierunkami rozwoju ekonomicznego i społecznego gospodarstw
rolnych poprzez wzmocnienie potencjału ekonomicznego, restrukturyzację i modernizację, jak
i dobrymi warunkami do życia pod względem jakości środowiska i krajobrazu, infrastrukturę
społeczną i techniczną. Działania dostępne w ramach tej osi uzupełniają priorytety z dwóch
pierwszych osi i w sposób synergiczny mogą oddziaływać pozytywnie na mieszkańców obszarów
wiejskich. Zamierzeniem osi 3 jest także pobudzanie działalności gospodarczej na obszarach
wiejskich, co pośrednio może wpłynąć na możliwość koncentracji produkcji rolniczej i przejścia
ludności związanej z rolnictwem do pracy w innych sektorach gospodarki, a co za tym idzie –
tworzyć warunki dla przekształceń wewnątrz sektora rolnego, a zwłaszcza redukcji bezrobocia
ukrytego, powiększania areału gospodarstw rolnych, ich modernizacji, poprawy konkurencyjności
i ukierunkowania rynkowego produkcji.

W ramach osi 3 przewidziano działania dotyczące różnicowania działalności gospodarczej,

które w Polsce stanowią ogromną szansę dla mieszkańców wsi przede wszystkim ze względu na
duże zasoby ludzkie i wysoki poziom bezrobocia. Priorytet stanowi zapewnienie pracy
i dochodów poprzez rozwój działalności pozarolniczej, ponieważ niskie dochody wynikają
z niedostatecznego wykorzystania pracy rodzin wiejskich. Rolnictwo powinno absorbować coraz
mniejszy zasób siły roboczej, a wizja strategiczna zakłada utrzymanie żywotności obszarów
wiejskich. Dlatego też tak ważne jet wsparcie procesów tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na
wsi oraz ułatwiania zatrudnienia w lokalnych ośrodkach miejskich.

Innego rodzaju działaniami przewidzianymi do realizacji w ramach tej osi są instrumenty

mające na celu poprawę jakości życia na wsi. Dotyczą one poprawy odnowy wsi, poprawy stanu
dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, uwzględniają ważne funkcje społeczne i kulturalne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

To powinno przyczynić się do polepszenia jakości życia i stanowić dodatkowy czynnik,
kształtujący przemiany strukturalne i przeciwdziałające depopulacji, a nawet stworzyć silniejsze
poczucie identyfikacji mieszkańców z obszarów wiejskich z ich regionem i jego tradycjami i
wartościami.

Działania przewidziane do realizacji w latach 2007–2013 w ramach osi społecznej:

Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
Celem tego działania jest różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub

rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników działalności nierolniczej lub
związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów i promocję
zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich.

Realizacja tego działania powinna stworzyć warunki do zrównoważonego rozwoju społeczno-

gospodarczego obszarów wiejskich.

Wsparcie będzie można uzyskać na szereg działań, jak:

−

usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnych,

−

usługi dla ludności,

−

sprzedaż hurtowa i detaliczna,

−

rzemiosło lub rękodzielnictwo,

−

roboty i usługi budowlane i instalacyjne,

−

usługi turystyczne oraz związane ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem,

−

usługi transportowe,

−

usługi komunalne,

−

przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych,

−

magazynowanie lub przechowywanie towarów,

−

wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy,

−

rachunkowość, doradztwo lub usługi informatyczne.

Podstawowe warunki uzyskania wsparcia to uzasadnienie ekonomiczne, zarejestrowanie

działalności w miejscowości należącej do gminy wiejskiej lub gminy miejsko-wiejskiej oraz
miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5000 mieszkańców oraz możliwość
zatrudnienia w ramach podjętej lub rozwijanej działalności nierolniczej.

Beneficjent: osoba fizyczna (rolnik lub małżonek rolnika lub domownik) podlegająca

ubezpieczeniu społecznemu rolników.
2.

Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw

To działanie ma służyć wzrostowi konkurencyjności gospodarczej obszarów wiejskich,

rozwojowi przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji wzrostowi zatrudnienia na
obszarach wiejskich.

Realizacja powinna stworzyć warunki do dywersyfikacji działalności gospodarczej i poprawy

możliwości zatrudnienia, tym samym przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju społeczno-
gospodarczego obszarów wiejskich.

Pomoc będzie udzielana podmiot z tytułu inwestycji związanych z tworzeniem lub rozwojem

już istniejących mikroprzedsiębiorstw na działania z zakresu:

−

usług dla gospodarstw rolnych lub leśnych,

−

usług dla ludności,

−

sprzedaży hurtowej i detalicznej,

−

rzemiosła lub rękodzielnictwo,

−

robót i usług budowlanych i instalacyjnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem,

−

usług transportowych,

−

usług komunalnych,

−

przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych,

−

magazynowania lub przechowywanie towarów,

−

wytwarzania produktów energetycznych z biomasy,

−

rachunkowości i doradztwa lub usługi informatycznej.

Podstawowe warunki uzyskania wsparcia to uzasadnienie ekonomiczne oraz przygotowanie

biznesplanu, który przewiduje możliwość utworzenia co najmniej 1 miejsca pracy. Pozostałe
warunki uzależnione są od rodzaju beneficjenta.

Beneficjent będący podmiotem innym niż grupa producentów rolnych, wstępnie uznana grupa

producentów owoców i warzyw, uznane organizacje producentów owoców i warzyw oraz
podmioty świadczące usługi dla gospodarstw rolnych lub leśnych musi zarejestrować działalność
w miejscowości należącej do gminy wiejskiej lub gminy miejsko-wiejskiej oraz miejskiej,
z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5000 mieszkańców. Natomiast beneficjent
będący grupą producentów rolnych, wstępnie uznaną grupą producentów owoców i warzyw,
uznaną organizacją producentów owoców i warzyw oraz podmiotem świadczącym usługi dla
gospodarstw rolnych lub leśnych musi zarejestrować działalność w miejscowości należącej do
gminy wiejskiej lub gminy miejsko-wiejskiej z wyłączeniem miast liczących poniżej 20 000
mieszkańców oraz gminy miejskiej z wyłączeniem miejscowości liczących poniżej 5000
mieszkańców.

Beneficjent: osoba fizyczna (rolnik lub małżonek rolnika lub domownik) podlegająca

ubezpieczeniu społecznemu rolników.
3.

Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej
Brak podstawowych elementów infrastruktury technicznej stanowi barierę dla rozwoju

obszarów wiejskich. Szczególne utrudnienia w tym zakresie występują w najmniejszych
miejscowościach, dlatego realizacja tego działania ma stanowić uzupełnienie zakresu wsparcia
obejmującego inwestycje przewidziane do finansowania w ramach programów operacyjnych,
współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego (ESRR) oraz programów
krajowych.

Celem działania jest więc poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich,

obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno-
gospodarczy, co przyczyni się do poprawy warunków życia oraz prowadzenia działalności
gospodarczej.

W ramach tego działania przewidziano wsparcie finansowe na realizację projektów z zakresu:

−

gospodarki wodno-ściekowej, a w szczególności zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania
i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej,

−

tworzenia systemu zbioru, segregacji i wywozu odpadów komunalnych,

−

wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, a w szczególności wiatru,
wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu lub biomasy.
Beneficjent: gmina lub jednostka organizacyjna, dla której organizatorem jest jednostka

samorządu terytorialnego.
4.

Odnowa i rozwój wsi
To działanie tworzy warunki dla rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów wiejskich

i aktywizacji ludności wiejskiej poprzez wsparcie inwestycyjne przyznawane na realizację
projektów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem,
odbudową i poprawą dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesienie
atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Celem działania jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie

potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich.
Ponadto realizacja tego działania powinna umożliwić rozwój tożsamości społeczności wiejskiej,
zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynąć na wzrost
atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich.

Wsparcie finansowe będzie udzielane na działania w zakresie:

−

budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów pełniących funkcje publiczne,
społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe oraz służących promocji obszarów wiejskich,
a w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki i kultury,

−

kształtowaniu obszaru przestrzeni publicznej,

−

budowy, remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych,

−

zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, a w tym
budynków będących zabytkami lub miejsc pracy,

−

odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych i budynków
będących zabytkami lub miejsc pamięci,

−

kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów.

Pomoc finansowa może być udzielona m.in. do projektów realizowanych w miejscowości

należącej do gminy wiejskiej, miejsko-wiejskiej lub miejskiej, z wyłączeniem miejscowości
liczących powyżej 5000 mieszkańców, projekt musi wpisywać się w zakres Planu Odnowy
Miejscowości i mieć charakter komercyjny.

Beneficjent: osoba prawna – gmina, instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka

samorządu terytorialnego, kościół lub inny związek wyznaniowy, organizacja pozarządowa
mająca status organizacji pożytku publicznego.
Oś Leader

Celem osi Leader jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie

potencjału społecznego na wsi, zwiększenie potencjału zdobywania środków finansowych i ich
wykorzystania oraz polepszenia zarządzania lokalnymi zasobami ich waloryzacja. Aktywizacja
społeczności wiejskiej wymaga włączenia do planowania i wdrażania inicjatyw partnerów
społecznych i właśnie temu ma służyć Leader.

Leader jest takim podejściem do obszarów wiejskich, które polega na oddolnym opracowaniu

przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich oraz realizację
wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby, wiedzę i umiejętności
przedstawicieli 3 sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele ci mają za
zadanie stworzenie lokalnej grupy działania (LGD), czyli partnerstwo sektorowe, samodzielnie
wybierające projekty, których realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów wspólnie
opracowanej strategii.

Budowa lokalnych strategii niesie za sobą szereg korzyści, wśród których najważniejsze to

lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów ludzkich i naturalnych i dostosowanie kierunków
działania do potrzeb podmiotów funkcjonujących na danym obszarze. Dodatkowo podejście
lokalne pomaga w wyznaczeniu pożądanych i najlepiej dopasowanych kierunków rozwoju oraz
pozwala na lepsze zdefiniowanie problemów obszaru i określenie sposobu ich rozwiązywania.

OBRÓT ZIEMIĄ

Obrót nieruchomościami rolnymi w Polsce reguluje Ustawa z dnia 11 kwietnia

o kształtowaniu ustroju rolnego. Celem ustawy jest poprawa struktury obszarowej gospodarstw
rolnych, przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych oraz zapewnienie
prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich
kwalifikacjach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasady gospodarowania mieniem Skarbu Państwa w odniesieniu do nieruchomości rolnych,

rozumieniu Kodeksu cywilnego, położonych na obszarach przeznaczonych w planach

zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej, z wyłączeniem gruntów
znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych i parków narodowych oraz innych
nieruchomości i składników mienia powstałych po likwidacji państwowych przedsiębiorstw
gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń reguluje Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o
gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Instytucją wykonującą prawo własności i inne prawa rzeczowe na rzecz Skarbu Państwa jest

Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR), która realizuje zadania wynikające z polityki państwa,
w tym:

−

tworzenia oraz poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych,

−

tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego
Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,

−

restrukturyzacji oraz prywatyzacji mienia Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolnicze,

−

obrotu nieruchomościami oraz innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanymi
na cele rolnicze,

−

administrowania zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolnicze.

Agencja gospodaruje Zasobem Skarbu Państwa poprzez:

−

sprzedaż mienia w całości lub w części,

−

oddanie na czas określony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub osobom
fizycznym,

−

wniesienie mienia lub jego części do spółki,

−

oddanie na czas oznaczony administratorowi całości lub części mienia, w celu
gospodarowania,

−

przekazanie w zarząd,

−

zamianę nieruchomości.

Oddanie na czas określony polega na wydzierżawieniu lub wynajęciu mienia należącego do

Skarbu Państwa, zarówno osobom fizycznym jak i prawnym, z zapewnieniem dzierżawcy lub
najemcy prawa kupna przedmiotu dzierżawy lub najmu, najpóźniej z upływem okresu, na jaki
została zawarta umowa.

Zarówno sprzedaż jak i dzierżawa mienia Skarbu Państwa odbywa się w drodze przetargu

ofert pisemnych lub publicznego przetargu ustnego.

Pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości rolnych przysługuje byłym właścicielom zbywanych

nieruchomości lub ich spadkobiercom, jeżeli nieruchomość została przejęta na rzecz Skarbu
Państwa przed dniem 1 stycznia 1992 r., spółdzielni produkcji rolnej władającej faktycznie
zbywaną nieruchomością, której użytkowanie ustanowione na rzecz tej spółdzielni wygasło
z dniem 31 grudnia 1993 r. oraz dzierżawcy zbywanej nieruchomości, jeżeli dzierżawa trwała co
najmniej 3 lata.

Agencja Nieruchomości Rolnych może zastrzec, iż w przetargu mogą uczestniczyć osoby

fizyczne, spełniające warunki określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego,
zamierzające utworzyć lub powiększyć gospodarstwo rodzinne. Osoby te muszą być:

−

rolnikami posiadającymi gospodarstwo rolne w gminie, na obszarze której położona jest
nieruchomość wystawiona do przetargu oraz zamierzającymi powiększyć to gospodarstwo,

−

pracownikami zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej,
zamierzającymi utworzyć gospodarstwo,

lub

−

rolnikami, którzy po dniu 31 grudnia 1991 r. sprzedali Skarbowi Państwa nieruchomości
niezbędne na cele publiczne, lub

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan likwidacji lub
upadłości.

Ponadto przetarg może zostać ograniczony do osób, które spełniają warunki do objęcia

programem osadnictwa rolniczego, repatriantów w rozumieniu przepisów o obywatelstwie
polskim, przybyłych do Polski nie wcześniej niż 6 lat przed dniem przetargu oraz do spółek
utworzonych przez pracowników państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.

W przypadku nie rozstrzygnięcia przetargu, Agencja Nieruchomości Rolnych może, podczas

ogłaszania kolejnych przetargów, ustalić niższą cenę wywoławczą, nie niższą jednak niż połowa
ceny ustalonej. Jeżeli w drodze kolejnego przetargu nie zostanie wyłoniony nabywca, wówczas
Agencja może sprzedać nieruchomość bez przetargu, jednak za cenę nie niższą, niż cena
wywoławcza ostatniego przetargu.

Agencji przysługuje prawo pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa przy odsprzedaży

nieruchomości przez nabywcę w okresie 5 lat od nabycia tej nieruchomości od Agencji.
Ustawa o ustroju rolnym reguluje także zasady sprzedaży ziemi cudzoziemcom. Zgodnie
z przepisami krajowymi oraz Traktatem Akcesyjnym Polska przez 12 lat od dnia wejścia do Unii
Europejskiej może stosować ograniczenia w handlu gruntami rolnymi i leśnymi. Natomiast
cudzoziemcy dzierżawiący ziemię w województwach północno-zachodnich będą mogli ją
wykupić po upływie 7 lat od daty podpisania umowy dzierżawy i pod warunkiem użytkowania
nieruchomości oraz legalnego zamieszkiwania na terytorium Polski. W pozostałych
województwach okres ochronny na grunty rolne i leśne obowiązuje przez 3 lata.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są elementy polityki rolnej państwa?

Co to są fundusze strukturalne i czemu mają służyć?

Jakie fundusze strukturalne obejmują działania związane z rolnictwem i rybactwem
(rybołówstwem)?

Jakie są główne priorytety Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo
i przetwórstwo ryb”?

Jakie są promowane działania w ramach 3 priorytetu Sektorowego Programu Operacyjnego
„Rybołówstwo i przetwórstwo ryb”?

Co to jest Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR)?

Jakie są wymagania uzyskania dofinansowania projektów służących realizacji priorytetu nr 3,
działania 3.2 Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb”

Co to jest Fundusz Poręczeń Unijnych?

Jakie działania mogą liczyć na wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu Rybackiego
(EFR)?

10.

Jakie działania mogą liczyć na wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)?

11.

Jakie akty prawne regulują zasady obrotu nieruchomościami rolnymi?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny poszczególnych działań pod kątem ich zgodności z wymaganiami uzyskania

finansowego wsparcia z Finansowego Instrumentu Wspierania Rybołówstwa (FIWR).

Wpisz w tabelę wyniki własnej analizy zgodności planowanych działań z wymaganiami

i uzasadnij swoją interpretację

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opis planowanego

działania

Podmiot realizujący

Koszt netto

realizacji

Czas

realizacji

Interpretacja zgodności, spodziewana

wielkość dofinansowania w % kosztów

kwalifikowanych i uzasadnienie

Utworzenie hodowli
ryby akwaryjnej
(nowej odmiany
barwnej gupika)

Właściciel sklepu
akwarystycznego.
Członek Polskiego
Związku
Miłośników
Akwarium

6000 zł

3 lata

Zakup materiału
zarybieniowego
(szczupaka) do
obsady rybacko
użytkowanych jezior

Polski Związek
Wędkarski
(PZW)

5000 zł

2 lata

Zakup materiału
zarybieniowego
(narybku
lina)stawów

Właściciel stawów
hodowlanych
o łącznej
powierzchni 20 ha

8000 zł

1 rok

Zakup materiału
zarybieniowego
(narybku lina)
stawów
doświadczalnych

Polski Związek
Wędkarski
(PZW)

15 000 zł

1 rok

Rozbudowa i
modernizacja
stawów
hodowlanych
podnosząca
wydajność produkcji

Właściciel stawów
hodowlanych o
łącznej powierzchni
20 ha

100 000 zł

3 lata

Remont progu
wodnego i jego
modernizacja
(budowa
przepławki)
spiętrzającego wodę
dopływającą do
obiektu
hodowlanego
pstrąga tęczowego

Przedsiębiorstwo
Produkcyjno-
Handlowe Spółka z
ograniczoną
odpowiedzialnością
.

120 000 zł

2 lata

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować priorytetowe kierunki wsparcia rybołówstwa w UE.

określić procentowo maksymalną wielkość możliwego dofinansowania z Finansowego
Instrumentu Wspierania Rybołówstwa (FIWR) (0%; 40%; 70%),

podać przesłanki takiej interpretacji oraz wskazać na brakujące informacje mogące mieć
wpływ na interpretację odmienną od podanej.

porównać swoje tabele z tabelami kolegów,

przedyskutować interpretacje poszczególnych przypadków.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

odpowiednie akty prawne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zakładając, że planowane jest przejęcie przez młodego rolnika gospodarstwa po rodzicach

składającego się z 10 ha upraw rolnych (zboże), 15 ha łąk, przeprowadzić analizę dostępnych
form pomocy finansowej z funduszu strukturalnego EFRROW dla młodego rolnika i jego
rodziny. Staraj się znaleźć maksymalną liczbę rodzajów działań i tytułów wnioskowania o pomoc.

Beneficjent

Rodzaj działania lub tytuł

wnioskowania o pomoc

Forma pomocy

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować priorytetowe kierunki wsparcia obszarów wiejskich UE,

określić uwarunkowania znalezienia się w grupie beneficjentów młodego rolnika czy jego
rodziców,

przedstawić przesłanki takiej interpretacji oraz wskazać na brakujące informacje mogące
mieć wpływ na interpretację odmienną od podanej,

porównać swoje tabele z tabelami kolegów,

przedyskutować interpretacje poszczególnych przypadków.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odpowiednie przepisy prawne,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Posługując się własnymi danymi wypełnij wniosek o przyznanie jednolitej płatności

obszarowej zakładając, że jesteś rolnikiem opisanym w ćwiczeniu 2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pobrać ze strony Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa odpowiednie wnioski:
wniosek o wpis do ewidencji producentów oraz wniosek o przyznanie płatności
wielkoobszarowej.

przeczytać objaśnienia załączone do wniosków

starać się w sposób maksymalnie pełny wypełnić formularze,

uwzględnić we wniosku możliwość wykorzystania pomocy z tytułu wspierania
gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Założyć
lokalizację „swojego” gospodarstwa możliwie blisko miejsca obecnego zamieszkania,

posłużyć się wykazem obszarów ONW.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odpowiednie przepisy prawne,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Wypełnij wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w ramach działania 3.2 „Chów

i hodowla ryb”. Zakładając, że planujesz pogłębić istniejące stawy o powierzchni 5 ha ze średniej
głębokości 60 cm do średniej głębokości 130 cm. Inwestycja spowoduje dodatkowo powiększenie
powierzchni stawów o jeden ha. Planowany wzrost wydajności produkcji karpia z 153 kg/ha do
330 kg/ha rocznie w systemie dwuletnim chowu. Planowany koszt projektu 100 000 złotych. Czas
realizacji 1 rok. Planowany początek realizacji projektu 2005 rok. Nie jesteś płatnikiem podatku
Vat. Brakujące dane wyjściowe uzupełnić dowolnie na podstawie własnej wiedzy na temat zasad
prowadzenia akwakultury.

UWAGA: W chwili opracowania poradnika, wnioski te były już nieaktualne. Z powodu

braku dostępności nowych wniosków i zakładając ich podobieństwo do tych już nieaktualnych,
proponowane ćwiczenie bazuje na starym formularzu wniosku. Dlatego w chwili przystępowania
do wykonywania niniejszego ćwiczenia proponujemy sprawdzić aktualny stan wdrażania założeń
EFR i wykorzystać aktualne formularze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

pobrać ze strony Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa: wniosek o dofinansowanie
realizacji projektu w ramach działania 3.2 „Chów i hodowla ryb” 2004–2006 (zastosować
wskazówki zamieszczone w powyższym akapicie „UWAGA”),

przeczytać objaśnienia załączone do wniosków,

starać się w sposób maksymalnie pełny wypełnić formularze,

założyć, że z tytułu niemożności odzyskania podatku Vat całkowite koszty należy traktować
jako kwalifikowane.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura podana w poradniku,

−

przepisy prawne,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować politykę rolną państwa,

określić celowość istniejących funduszy strukturalnych,

dokonać analizy środków pomocowych Unii Europejskiej dla sektora
rolnego,

dokonać analizy środków pomocowych Unii Europejskiej dla sektora
rybackiego,

wypełnić wniosek o pomoc finansową w ramach funkcjonowania funduszy
strukturalnych,

określić zasady obrotu ziemią w Polsce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Instytucje wdrażające programy pomocowe Unii Europejskiej

4.3.1. Materiał nauczania

Instytucjami wdrażającymi programy pomocowe Unii Europejskiej dla rolnictwa

i rybołówstwa są Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencja Rynku
Rolnego.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest instytucją rządową, która powstała

w 1994 r. Celem ARiMR jest wspieranie działań służących rozwojowi rolnictwa i obszarów
wiejskich a także rybactwa. Agencja zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych
z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Zlecanie zadań ARiMR
oraz nadzór nad ich realizacją znajduje się w gestii Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Premiera

RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów. Struktura ARiMR jest
trzypoziomowa – Centrala, 16 Oddziałów Regionalnych oraz 314 Biur Powiatowych.

Działalność ARiMR wzoruje się na praktykach stosowanych przez podobne instytucje

wspierające rozwój rolnictwa w krajach Unii Europejskiej. ARiMR została wyznaczona przez
Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej oraz instytucji wdrożeniowej dla
środków pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W praktyce oznacza to, że
Agencja dokonuje transferów finansowych dla większości działań w ramach Wspólnej Polityki
Rolnej (WPR) i Funduszy Strukturalnych tj. Sektorowych Programów Operacyjnych
„Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich
2004–2006” oraz „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004–2006”. W ramach pomocy krajowej,
ARiMR dopłaca do oprocentowania kredytów bankowych, udziela gwarancji, poręczeń oraz
pożyczek.
Fundusz Poręczeń Unijnych

W przypadku uzyskania dofinansowania realizacji projektu (np. takiego jak wnioskowanego

w ćwiczeniu 3 rozdziału 4.2.), część środków finansowych, deklarowanych jako udział własny
(czyli 60% bądź 30%) można pozyskać w formie kredytu bankowego. Ułatwieniem w dostępie do
takiego kredytu może być poręczenie spłaty tego kredytu udzielone przez Fundusz Poręczeń
Unijnych.

Fundusz Poręczeń Unijnych został powołany ustawą z 16 kwietnia 2004 roku. Celem

działania Funduszu jest wspieranie polskich przedsiębiorców, samorządów i ich związków
realizujących w Polsce projekty współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Skorzystanie z
mechanizmu zabezpieczeń FPU umożliwia podmiotom absorpcję środków unijnych. Fundusz jest
obsługiwany przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Poręczenia, gwarancje i regwarancje
udzielane są poprzez sieć ponad 4 tys. placówek banków współpracujących na terenie całej
Polski.

Agencja Rynku Rolnego

Powołana w 1991 r. do stabilizacji rynku rolnego i ochrony dochodów uzyskiwanych

produkcji rolniczej, od 1 maja 2004 roku jest agencją płatniczą i działa zgodnie

z prawodawstwem unijnym. W skład Agencji wchodzi 16 Oddziałów Terenowych. Zasięg
terytorialny Oddziału Terenowego obejmuje obszar województwa. ARR jako agencja płatnicza
administruje w Polsce wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.
Bezpośrednie stosowanie Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce oznacza, że programy interwencyjne
uruchamiane są w przypadkach określonych w prawodawstwie UE bądź decyzją Komisji
Europejskiej podejmowaną po przeanalizowaniu sytuacji na rynkach rolnych.
Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wydaje decyzje administracyjne umożliwiające producentom rolnym, przedsiębiorcom
z branży rolno-spożywczej, w tym podmiotom skupującym i przetwórczym oraz importerom
i eksporterom uczestniczenie w mechanizmach WPR, za które odpowiedzialna jest ARR,

−

kontroluje prawidłowość wykorzystania środków finansowych wypłacanych uczestnikom
poszczególnych mechanizmów WPR,

−

wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR,

−

przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące mechanizmów WPR realizowanych
przez ARR,

−

informuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty
w odniesieniu do realizowanych przez ARR mechanizmów WPR.

Agencja Rynku Rolnego swoją działalnością obejmuje ponad 20 grup towarowych, realizując

w ich obrębie blisko 60 mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, między innymi:

−

interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów,

−

dopłaty do prywatnego przechowywania produktów,

−

administrowanie regulacjami handlowymi, w tym wydawanie pozwoleń na przywóz i wywóz
oraz wypłacanie refundacji wywozowych,

−

administrowanie systemami kwotowania produkcji wybranych produktów: mleka, skrobi
ziemniaczanej oraz tytoniu,

−

wsparcie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat, w tym dopłat do przetwórstwa,
spożycia oraz sprzedaży po obniżonych cenach produktów organizacjom o charakterze
niedochodowym.

Lista mechanizmów administrowanych przez Agencję Rynku Rolnego obejmuje:

– mechanizmy WPR.
  1.  Dopłaty do prywatnego przechowywania wieprzowiny
  2.  Dopłaty do prywatnego przechowywania baraniny/koziny
  3.  Dopłaty do prywatnego przechowywania wołowiny/cielęciny
  4.  Interwencyjny zakup i sprzedaż wołowiny
  5.  Interwencyjny zakup i sprzedaż masła
  6.  Interwencyjny zakup i sprzedaż odtłuszczonego mleka w proszku
  7.  Dopłaty do prywatnego przechowywania masła
  8.  Dopłaty do prywatnego przechowywania odtłuszczonego mleka w proszku
  9.  Dopłaty do prywatnego przechowywania serów
10.  Dopłaty do przetwórstwa masła, masła skoncentrowanego i śmietanki
11.  Dopłaty do zakupu masła przez instytucje i organizacje niedochodowe
12.  Dopłaty do odtłuszczonego mleka w proszku wykorzystywanego do produkcji pasz
13.  Dopłaty do masła skoncentrowanego wykorzystywanego w bezpośredniej konsumpcji
14.  Dopłaty do odtłuszczonego mleka przeznaczonego do produkcji kazeiny i kazeinianów
15.  Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych
16.  Kwotowanie produkcji mleka
17.  Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż
18.  Dopłaty w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej
19.  Dopłaty do skrobi wykorzystywanej na cele niespożywcze
20.  Administrowanie rozdysponowaniem owoców i warzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży
21.  Dopłaty dla hodowców jedwabników
22.  Dopłaty do produkcji suszu paszowego
23.  Dopłaty do przetwórstwa słomy lnianej i konopnej na włókno
24. Dopłaty do wykorzystywania moszczu gronowego i zagęszczonego moszczu gronowego
25.  Administrowanie potencjałem produkcyjnym winorośli i wina
26.  Pomoc do destylacji wina oraz produktów ubocznych pochodzących z wyrobu wina

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27.  Dopłaty do prywatnego składowania wina stołowego i moszczy gronowych
28.  Interwencyjny zakup i sprzedaż cukru
29. Opłaty cukrowe
30.  Monitorowanie produkcji oraz opłaty na rynku cukru
31.  Kontrola cukru pozakwotowego
32.  Restrukturyzacja przemysłu cukrowniczego
33.  Wsparcie rynku produktów pszczelich
34. Wsparcie rynku w sektorze jaj i drobiu
35.  Handel zagraniczny na rynku mleka
36.  Handel zagraniczny na rynku zbóż
37.  Handel zagraniczny na rynku cukru
38.  Handel zagraniczny na rynku wołowiny i cielęciny
39.  Handel zagraniczny na rynku wieprzowiny
40.  Handel zagraniczny na rynku drobiu i jaj oraz na rynku albumin
41.  Handel zagraniczny na rynku olejów i tłuszczów
42.  Handel zagraniczny na rynku ryżu
43.  Handel zagraniczny na rynku świeżych owoców i warzyw
44.  Handel zagraniczny na rynku bananów
45.  Handel zagraniczny na rynku przetworów owocowych i warzywnych
46.  Handel zagraniczny na rynku wina
47.  Handel zagraniczny w zakresie produktów przetworzonych non-aneks I
48.  Handel zagraniczny na rynku baraniny i koziny
49.  Handel zagraniczny na rynku lnu i konopi
50.  Handel zagraniczny na rynku nasion
51.  Handel zagraniczny na rynku alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego
52.  Handel zagraniczny – zasady horyzontalne
53. Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych
54. Dostarczanie nadwyżek żywności najuboższej ludności Unii Europejskiej
55.

Kontrola wykorzystania surowców uprawianych na gruntach odłogowanych z
przeznaczeniem do wytworzenia produktów nieżywnościowych

56. Wydawanie zezwoleń na wykorzystanie kazeiny i kazeinianów do produkcji serów
57.  Kontrola wykorzystania roślin energetycznych
– mechanizmy krajowe
58.  Kontraktacja, odbiór i przetwórstwo surowca tytoniowego
59.  Ustalanie nadmiernych zapasów produktów rolnych i cukrowych
60. Płatności dla plantatorów ziemniaków w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej
61. Płatności dla producentów surowca tytoniowego
62. Administrowanie Funduszem Promocji Mleczarstwa
63.  Monitorowanie rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych
64.  Dopłaty do materiału siewnego

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest i jakie ma zadania Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa?

Co to jest i jak działa Fundusz Poręczeń Unijnych ?

Gdzie zdobyć informacje o warunkach uzyskania gwarancji kredytowych Funduszu Poręczeń
Unijnych?

Co to jest i jakie ma zadania Agencja Rynku Rolnego?

4.3.3. Ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 1

Korzystając z głównie Internetu odszukaj na stronie Banku Gospodarstwa Krajowego

informacji o Funduszu Poręczeń Unijnych.
Pobierz odpowiedni wniosek o udzielenie przez BGK gwarancji/poręczenia spłaty kredytu ze
środków FPU.
Wypełnij wniosek.
Oblicz wielkość prowizji stosowaną w przypadku kredytu o wysokości 60 000 zł i 10-letnim
terminie jego spłaty i przy kwocie poręczenia 80% kwoty kredytu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

pozyskać ze strony internetowej Banku Gospodarstwa Krajowego informacje o Funduszu
Poręczeń Unijnych. Pobrać odpowiedni wniosek o udzielenie przez BGK
gwarancji/poręczenia spłaty kredytu ze środków FPU,

przeczytać objaśnienia załączone do wniosku,

starać się w sposób maksymalnie pełny wypełnić formularz,

na stronie PORĘCZENIE/GWARANCJA SPŁATY KREDYTU odszukać sposób naliczania
kosztów udzielenia gwarancji. Skorzystać z zamieszczonego wzoru:

Założenia:
KREDYT
– kwota kredytu   500 000 zł
– okres kredytu   5 lat
PORĘCZENIE FPU
– kwota poręczenia (80% kwoty kredytu)   400 000 zł
– okres poręczenia   5 lat + 3 miesiące
– prowizja BGK za poręczenie 1,5% (płatna gotówką/przelewem przez Kredytobiorcę)

Ile wynosi kwota poręczenia?

kwota kredytu x procent poręczenia = kwota poręczenia
500 000 zł × 80% = 400 000 zł

Ile wynosi prowizja z tytułu udzielenia poręczenia?

kwota poręczenia x procent prowizji za poręczenie uzależniony od okresu trwania zabezpieczenia
= kwota prowizji za poręczenie FPU
400 000 zł × 1,5% = 6000 zł (kwota prowizji za poręczenie FPU uiszczana przez Kredytobiorcę).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Opracuj wykaz dokumentów potrzebnych do sporządzenia i złożenia wniosku o udzielenie

przez BGK gwarancji/poręczenia spłaty kredytu ze środków FPU.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

pobrać ze strony internetowej Banku Gospodarstwa Krajowego informacje o Funduszu
Poręczeń Unijnych oraz odpowiedni wniosek o udzielenie przez BGK gwarancji/poręczenia
spłaty kredytu ze środków FPU,

przeczytać i wynotować wymagania przedstawione w części II. ZAŁĄCZNIKI oraz
objaśnienia załączone do wniosku,

wykonać wykaz w postaci punktowej listy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić rolę Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

korzystać z informacji o formach pomocy finansowej dla rolników i rybaków
zamieszczonych na stronach internetowych Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa,

określić rolę Agencji Rynku Rolnego,

złożyć aplikację o udzielenie przez BGK gwarancji/poręczenia spłaty kredytu
ze środków FPU.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Praca i zatrudnienie w Unii Europejskiej

4.4.1.

Materiał nauczania

Polityka w zakresie zatrudnienia w UE i Polsce

Polityka zatrudnienia w Unii Europejskiej jest stosunkowo nowa polityką. Jej koordynację

UE rozpoczęła w listopadzie 1997 r. podczas Szczytu Luksemburskiego. Przyjęto wówczas traktat
amsterdamski, w którym stworzono podstawę do formułowania Europejskiej Strategii
Zatrudnienia (ESZ). Z uwagi na przybierający na sile problem bezrobocia w krajach
członkowskich (17 mln osób pozostawało w tym czasie bez pracy) nadano jej priorytetowy
charakter. Celem Europejskiej Strategii Zatrudnienia jest powiązanie wzrostu gospodarczego Unii
z powstaniem nowych miejsc pracy, a także określenie zadań dla ponadnarodowej współpracy
państw UE w celu ograniczenia bezrobocia, redukcji ubóstwa i marginalizacji społecznej.

ESZ opiera się na czterech filarach:

Zatrudnialność – oznacza starania o możliwości powrotu bezrobotnych do pracy, a także
promocję rynku pracy otwartego dla wszystkich. Zadaniem tego filaru jest przeciwdziałanie
długoterminowemu bezrobociu poprzez wzmacnianie kształcenia ustawicznego, wspieranie
programów szkoleniowych i przekwalifikowań, opracowanie programów doradczych, pomoc
w dostosowywaniu programów edukacyjnych do zmieniających się potrzeb rynku pracy.

Przedsiębiorczość – oznacza dążenie do ułatwiania obywatelom UE zakładania i prowadzenia
firm oraz zatrudniania innych osób. Mocno akcentowana jest tu kwestia tworzenia nowych
miejsc pracy, w tym także motywacja do samozatrudnienia.

Zdolność adaptacyjna pracowników i pracodawców – ma na celu promowanie modernizacji
organizacji pracy, uelastycznienia czasu pracy, przyjmowania różnorodnych form zatrudnienia,
unowocześniania kontraktów o pracę, utrzymywania zdolności dostosowawczych przedsiębiorstw
poprzez przeprowadzane w firmach szkolenia pracowników.

Równość szans – filar ten skupia się na poszukiwaniu dróg pogodzenia życia zawodowego
z życiem rodzinnym, próbując rozwiązać problem nierówności w zatrudnianiu kobiet
i mężczyzn. Chodzi tu o ułatwianie powrotu na rynek pracy po dłuższej przerwie, a także
tworzenie warunków pracy dla osób niepełnosprawnych.
Wytyczne Polityki Zatrudnienia, przyjęte przez Radę Europejską dla państw członkowskich

decyzją Rady 2003/578/EC, wytyczają trzy główne cele:
1.

pełne zatrudnienie,

poprawę jakości i produktywności pracy,

wzmocnienie spójności społecznej i integracji.
Rada Europejska przyjęła także szczegółowe wytyczne polityki zatrudnienia, które obejmują:

aktywne i prewencyjne działania na rzecz bezrobotnych i biernych zawodowo,

tworzenie miejsc pracy i przedsiębiorczość,

promocję adaptacyjności i mobilności na rynku pracy,

promocję rozwoju kapitału ludzkiego i kształcenia ustawicznego,

wzrost podaży pracy i promowanie aktywnego starzenia się,

politykę równości szans dla kobiet i mężczyzn,

wspieranie integracji i zwalczanie dyskryminacji osób znajdujących się w niekorzystnej
sytuacji na rynku pracy,

rozwijanie finansowych zachęt do podejmowania zatrudnienia,

ograniczenie szarej strefy zatrudnienia,

10.

zmniejszanie regionalnych zróżnicowań w zatrudnieniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ESZ jest realizowana za pośrednictwem funduszy pomocowych, wspierających rynek pracy.

Polsce jest ona wspomagana przede wszystkim przez Europejski Fundusz Społeczny,

Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Inicjatywę Wspólnotową
EQUAL. Narzędziem ułatwiającym odpowiednie wykorzystanie środków przeznaczonych dla
Polski z UE jest m.in. Narodowa strategia wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich,
określająca zadania i cele polityki zatrudnienia zgodnie z priorytetami Europejskiej Strategii
Zatrudnienia, w której szczegółowo opisano potencjalne działania finansowane przez programy
pomocowe.

Obszary wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2000–2006, które

określiła Rada i Parlament Europejski, to:

−

aktywne formy walki z bezrobociem,

−

przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu,

−

kształcenie ustawiczne,

−

doskonalenie kadry pracowniczej i rozwój przedsiębiorczości,

−

aktywizacja zawodowa kobiet.
Działania realizowane w ramach EFS to:

−

wspieranie osób (edukacja i szkolenia zawodowe, pomoc w zatrudnieniu, szkolnictwo
wyższe, rozwój nauk i badań nad zagadnieniami objętymi przez EFS, tworzenie miejsc
pracy),

−

wspieranie struktur i systemów (poprawa systemu edukacji i szkoleń, modernizowanie usług
zatrudnienia, integrowanie systemu edukacji ze światem pracy, tworzenie systemów
przewidywania potrzeb kwalifikacji),

−

środki dodatkowe i podwyższenie świadomości (zapewnienie świadczeń dodatkowych dla
osób, które biorą udział w organizowanych programach, a które mają na utrzymaniu inne
osoby, rozwój umiejętności, podwyższanie świadomości społecznej, rozpowszechnianie
informacji).

Głównym celem Sektorowego Programu Operacyjnego – Rozwój Zasobów Ludzkich jest

budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do
rozwoju zasobów ludzkich na drodze kształcenia, szkolenia i pracy. Wynikające zeń cele
szczegółowe są następujące:

−

poprawa zatrudnialności poprzez rozwój jakości zasobów ludzkich,

−

rozwój przedsiębiorczości,

−

poprawa zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstw i ich pracowników do warunków
zmieniającego się rynku,

−

wzmocnienie polityki równości szans na rynku pracy.

Celem Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL jest promowanie innowacyjnych rozwiązań,

prowadzących do zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności, związanych z rynkiem
pracy w ramach współpracy ponadnarodowej. Kierunki działań związane z czterema filarami
Europejskiej Strategii Zatrudnienia są następujące:

−

ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy,

−

zwalczanie rasizmu i ksenofobii w miejscu pracy,

−

zapewnienie powszechnego dostępu do tworzenia biznesu,

−

umocnienie „gospodarki społecznej” (w tym tzw. trzeciego sektora), w szczególności usług
na rzecz społeczności lokalnych oraz poprawa jakości miejsc pracy w „gospodarce
społecznej”,

−

wspieranie idei uczenia się przez całe życie oraz integracyjnych form organizacji pracy,
sprzyjających zatrudnianiu i utrzymywaniu zatrudnienia osób doświadczających
dyskryminacji i nierówności na rynku pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wspieranie zdolności przystosowawczych przedsiębiorstw i pracowników do zmian
strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informatycznej i nowych
technologii,

−

godzenie życia rodzinnego i zawodowego, jak również ponowna integracja zawodowa kobiet
i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych
i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących,

−

ograniczenie nierówności w traktowaniu ze względu na płeć i przeciwdziałanie segregacji
zawodowej,

−

pomoc w integracji osób ubiegających się o status uchodźcy. Wsparcie dla instytucji
(systemu) zajmujących się osobami ubiegającymi się o status uchodźcy.
Wspólne priorytety oraz indywidualne cele polityki zatrudnienia w poszczególnych

państwach członkowskich określone zostały w wieloletnich wytycznych w sprawie zatrudnienia,
uzgodnionych wspólnie przez wszystkie państwa. Obecne wytyczne obejmują okres 2005–2008.
Stanowią one część zintegrowanych wytycznych na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
na lata 2005–2008, które dotyczą także zarządzania gospodarką. Wytyczne w sprawie
zatrudnienia stanowią podstawę krajowych programów reform oraz dotyczący zatrudnienia
składnik przyjętego przez UE „programu lizbońskiego”, który obejmuje wszelkie działania Unii
propagujące rozwój wiedzy oraz innowacyjność, które z kolei mają sprawić, że Europa stanie się
bardziej atrakcyjnym miejscem pracy i inwestowania, a także zapewnić tworzenie nowych,
lepszych miejsc pracy.

Agenda społeczna

Agenda społeczna na lata 2005–2010 obejmuje działania programowe, których celem jest

tworzenie miejsc pracy, zwalczanie ubóstwa oraz wpieranie równości szans dla wszystkich, w
tym również dla pracowników migrujących, aby zapewnić im takie samo ubezpieczenie społeczne
i prawa do emerytury w całej UE. Podejmowane działania są opracowywane we współpracy
z władzami publicznymi wszystkich szczebli – od lokalnego po ogólnokrajowy – a także
z przedstawicielami pracodawców i pracowników oraz organizacjami pozarządowymi. Agenda
jest ponadto ramowym dokumentem wspierającym państwa członkowskie w reformowaniu
systemów zabezpieczeń emerytalno-rentowych i systemów ochrony zdrowia, zwalczaniu
ubóstwa, rozwiązywaniu problemów społecznych i dotyczących zatrudnienia, pojawiających się
w miarę starzenia się ludności, a także w ich działaniach na rzecz równości szans i w
przeciwdziałaniu nierównościom i dyskryminacji. Rok 2007 ogłoszono „Rokiem równych szans
dla wszystkich”.

Inwestowanie w kapitał ludzki

UE odgrywa zasadniczą rolę w inwestowaniu w kapitał ludzki. Fundusz społeczny dysponuje

na okres 2007–2013 środkami w wysokości 308 mld euro, które przeznaczone zostaną na
zwiększanie elastyczności pracowników i przedsiębiorstw, dostępu do zatrudnienia i udziału
w rynku pracy; na zwalczanie dyskryminacji i ułatwianie dostępu do rynku pracy osobom
znajdującym się w niekorzystnej sytuacji; na promowanie reform w całej UE; oraz na
doskonalenie systemu edukacji i kształcenia oraz tworzenie zdolności instytucjonalnych
w regionach znajdujących się w trudnej sytuacji.

W ramach funduszu PROGRESS w tym samym okresie dostępne są środki w kwocie 700 mln

euro na prowadzenie ogólnoeuropejskich badań w dziedzinie zatrudnienia i spraw socjalnych,
szkolenie prawników i polityków, budowanie międzynarodowych sieci ułatwiających wymianę
wiedzy, doświadczeń i najbardziej sprawdzonych rozwiązań oraz zwiększanie wiedzy
społeczeństwa na temat działalności UE.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z kolei 500 mln euro rocznie z europejskiego funduszu dostosowania do globalizacji będzie

przeznaczane na udzielanie dostosowanej do indywidualnych potrzeb pomocy pracownikom,
którzy w wyniku liberalizacji handlu stracili pracę.
Minimalne standardy dla wszystkich

UE ma długą tradycję gwarantowania w całej Unii przyzwoitych warunków pracy oraz

ochrony praw pracowniczych poprzez wprowadzenie wspólnych minimalnych wymogów
dotyczących warunków pracy, zwolnień grupowych, pracy w niepełnym wymiarze godzin lub na
umowę na czas określony, jak również bezpieczeństwa i higieny pracy. Prawo UE chroni także
zasadę równości wynagrodzenia za tę samą pracę oraz ochrony przed molestowaniem
seksualnym. Obecnie UE zajmuje się kwestią elastyczności i pewności zatrudnienia (flexicurity),
zastanawiając się, jaką rolę powinno odgrywać bezpieczeństwo zatrudnienia i zabezpieczenie
społeczne w dobie globalizacji i w obliczu szybkiego postępu technologicznego.

UE zakazuje dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne,

niepełnosprawność, orientację seksualną, wiek oraz wyznanie lub światopogląd. Zakaz ten
znajduje wsparcie w prawodawstwie zakazującym dyskryminacji ze względu na płeć w dostępie
do towarów i usług (z pewnymi wyjątkami w branży ubezpieczeń), w strategiach programowych
dotyczących zwalczania dyskryminacji i ksenofobii oraz w fakcie uwzględniania spraw równości
płci we wszystkich obszarach polityki UE.

UE wspiera nowoczesne stosunki pracy oraz dialog między przedstawicielami pracowników

a pracodawcami. Zdrowe stosunki pracy służą nie tylko lepszej ochronie pracowników, lecz także
poprawie konkurencyjności. Komisja Europejska zachęca do stosowania zasad odpowiedzialności
społecznej w biznesie, propagując ideę, według której aspekty społeczne i ekologiczne powinny
stanowić integralną część strategii biznesowych.

Prawo do podjęcia pracy w dowolnym miejscu w UE jest fundamentalnym prawem

wszystkich obywateli UE, podlegającym pewnym przejściowym ograniczeniom w stosunku do
krajów, które przystąpiły do Unii od 2004 r.

Pracownicy czasowo delegowani do innego kraju lub pracujący tam na stałe dzięki przepisom

unijnym korzystają z ułatwień administracyjnych, zaś prawa związane z ochroną socjalną ich
rodzin i ich samych nie tracą ważności za granicą. Podobne ustalenia obowiązują w przypadku
osób przechodzących na emeryturę w innym państwie członkowskim. Prawo do opieki
zdrowotnej w innym kraju obejmuje również pomoc podróżnym w nagłych wypadkach.

Celem ułatwienia mobilności publiczne urzędy pracy z 31 państw zamieszczają na stronach

portalu Eures ogłoszenia dotyczące wolnych miejsc pracy. Portal ten jest punktem kompleksowej
obsługi dla osób poszukujących pracy. UE sprzyja mobilności pracowników, z uwagi na korzyści
jakie ona przynosi pod względem rozwoju osobistego i zawodowego oraz ze względu na jej rolę
jako jednego ze sposobów lepszego dopasowania kwalifikacji do zapotrzebowania na rynku
pracy.

Integracja społeczna i ochrona socjalna

Systemy zabezpieczenia społecznego w poszczególnych państwach UE są odzwierciedleniem

odrębnych narodowych tradycji, postępu społecznego i dziedzictwa kulturowego; reguluje je
prawo krajowe. Jednak państwa członkowskie koordynują swoją politykę w tym zakresie,
kierując się założeniem, że wszyscy powinni mieć dostęp do świadczeń społecznych, które:

−

stanowią zabezpieczenie społeczne, zarazem jednak sprawiając że zatrudnienie – jeśli tylko
jest możliwe – jest atrakcyjniejsze niż jego brak;

−

zapewniają racjonalny koszt świadczeń emerytalno-rentowych i opieki zdrowotnej,
nienaruszający wydolności systemu;

−

sprzyjają integracji społecznej i zwalczaniu ubóstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku gdy dana osoba przenosi się do innego kraju UE, zachowuje swe prawa do

zabezpieczenia społecznego.

Pomoc specjalistyczna

W UE działają dwie agencje, które zajmują się opracowywaniem i udostępnianiem wiedzy

specjalistycznej na temat zatrudnienia w UE, badaniami naukowymi w tej dziedzinie oraz
upowszechnianiem najlepszych wzorców. Są to:

−

Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy, z siedzibą
w Bilbao;

−

Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy, z siedzibą w Dublinie;

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej zapewnia Polakom prawo do podejmowania

legalnej pracy w innych państwach członkowskich.

Obecnie obywatele polscy mogą bez ograniczeń pracować w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwecji

(od 1 maja 2004 r.), Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Finlandii i Islandii (od 1 maja 2006 r.), we Włoszech
(od 31 lipca 2006 r.), Holandii (od 1 maja 2007 r.) oraz w tzw. nowych państwach członkowskich UE
za wyjątkiem Malty (od 1 maja 2004 r.). Wraz z wejściem do Unii Europejskiej w dniu 1 stycznia
2007 r. Bułgarii i Rumunii, Polacy zyskali dostęp do rynku pracy tych państw.

W pozostałych krajach obowiązują tak zwane okresy przejściowe, czyli ograniczenia

w dostępie do rynku pracy. Zostaną one zniesione z dniem 1 maja 2009 r.; w wyjątkowych
przypadkach – w razie wystąpienia poważnych zakłóceń na rynku pracy danego państwa lub
groźby ich wystąpienia – ograniczenia mogą zostać utrzymane jeszcze do 30 kwietnia 2011 roku.

Możliwość stosowania rozwiązań przejściowych zawarta została w Traktacie o Przystąpieniu

do UE. Przewiduje on, że w okresie przejściowym będzie lub może być zawieszone stosowanie
artykułów 1–6 Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1612/68 w sprawie swobodnego przepływu
pracowników wewnątrz Wspólnoty Europejskiej. Okresowe ograniczenia dotyczą pracowników,
czyli osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Natomiast nie ma ograniczeń dla osób
chcących pracować na własny rachunek, czyli osób prowadzących działalność gospodarczą.
Zgodnie z Traktatem ograniczenia w dostępie do pracy nie dotyczą jednak pewnych kategorii
osób, jak np.: pracowników, którzy w dniu 1 maja 2004 roku byli dopuszczeni do pracy w danym
państwie przez nieprzerwany okres 12 miesięcy (czyli posiadali zezwolenie lub kolejno po sobie
następujące zezwolenia na pracę, pokrywające okres np.: od 1 czerwca 2003 do 1 czerwca 2004)
oraz osób, które po 1 maja 2004 roku będą legalnie zatrudnione przez nieprzerwany okres co
najmniej 12 miesięcy. Pracownicy tacy korzystają z postanowień art. 1–6 Rozporządzenia
1612/68, ale tylko w państwie, w którym to zezwolenie na pracę uprzednio otrzymali i pod
warunkiem, że nie opuszczą z własnej woli rynku pracy danego państwa. Oznacza to, że po
legalnym przepracowaniu roku można zmienić pracodawcę i nie ma wymogu uzyskiwania
zezwolenia na kolejną pracę w tym państwie. Obywatele wszystkich państw UE/EOG,
podejmujący legalną pracę w innym państwie członkowskim, mają takie same prawa i obowiązki
jak pracownicy lokalni. Jakakolwiek dyskryminacja ze względu na obywatelstwo jest zakazana.
Analogiczne zasady są stosowane w pozostałych państwach Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (EOG) – Norwegii, Islandii i Lichtensteinie.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki jest główny cel Europejskiej Strategii Zatrudnienia i na jakich głownych filarach opiera
się ESZ?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Co jest głównym celem Sektorowego Programu Operacyjnego – Rozwój Zasobów Ludzkich?

Jaki jest podstawowy fundusz pomocowy wspierających rynek pracy w ramach ESZ w Polsce ?

Jakie są „minimalne standardy dla wszystkich” obowiązujące na rynku pracy w Unii
Europejskiej?

Co to jest portal Eures i jak z niego korzystać?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z informacji w portalu EURES (http://www.eures.praca.gov.pl/) przeprowadź

następujące analizy:

−

sporządź listę krajów Unii Europejskiej, w których obywatel Polski musi starać się
o pozwolenie o pracę,

−

podaj zakres i terminy występujących ograniczeń dostępu do rynku pracy w tych krajach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

otworzyć korzystając z komputera z dostępem do Internetu stronę (http://www.eures.praca.gov.pl/),

odszukać potrzebne informacje na podstawie analizy zawartości portalu

wykonać listę krajów i podać szczegóły dotyczące ograniczeń dostępności do rynków pracy
dla obywateli Polski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Korzystając z informacji w portalu EURES (http://www.eures.praca.gov.pl/) oraz odsyłaczy

do stron tematycznych przeprowadź analizę rynków pracy Francji i Włoch oraz udziel odpowiedzi
na następujące pytania:

−

jakie zawody związane z rolnictwem są uważane we Francji za tzw.: „wolne zawody”, a ich
uprawianie we Francji przez obywatela polskiego, nie wiąże się z koniecznością starania się
o zezwolenie na pracę?

−

jakie rodzaje umów o pracę obowiązują we Francji?

−

jaka jest maksymalna stawka podatku dochodowego od osób fizycznych we Francji?

−

jakie jest minimalne godzinne wynagrodzenie netto pracownika kategorii 3a (zdolnego do
wykonywania tylko prostych zadań o charakterze ogólnym bez specjalnych wymagań
zawodowych) zatrudnionego w ogrodnictwie we Włoszech?

−

ile wynoszą średnie miesięczne zarobki netto /w Euro/ imigrantów zatrudnionych w sektorze
rolnym we Włoszech?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

korzystając z komputera z dostępem do Internetu otworzyć stronę (http://www.eures.praca.gov.pl/),

odszukać potrzebne informacje na podstawie analizy zawartości portalu i wykorzystaniu
odsyłaczy do odpowiednich stron interentowych,

udzielić pisemnych odpowiedzi na zadane pytania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura podana w poradniku.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować politykę zatrudnienia w Polsce i Unii Europejskiej?

określić zadania Europejskiego Funduszu Społecznego?

korzystać z informacji zamieszczonych w portalu Eures?

analizować możliwości i warunki zatrudnienia w różnych krajach Unii
Europejskiej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Instytucji prawa europejskiego wymienionych w 5 art. Traktatu Wspólnoty Europejskiej jest

Głównym organem decyzyjnym w Unii Europejskiej jest

Parlament Europejski.

Rada Unii Europejskiej.

Komisja Europejska.

Trybunał Sprawiedliwości.

Instytucją odpowiedzialną w Unii Europejskiej za bieżącą politykę jest

Parlament Europejski.

Rada Unii Europejskiej.

Komisja Europejska.

Trybunał Sprawiedliwości.

Podstawą integracji europejskiej obecnie jest integracja

regionalna.

gospodarcza.

kulturalna.

społeczna.

Przy realizacji polityki rolnej państwa najmniej wykorzystywana jest polityka

dochodowa.

podatkowa.

strukturalna.

kulturalna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Polityka rolna w Unii Europejskiej jest realizowana zgodnie z założeniami

polityki zagranicznej poszczególnych państw członkowskich.

polityki zagranicznej Unii Europejskiej.

Wspólnej Polityki Rolnej.

polityki rolnej kraju obejmującego Prezydencję w Unii Europejskiej.

Głównym źródłem finansowania realizacji polityki rolnej w Unii Europejskiej jest

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR).

Europejski Fundusz Społeczny (EFS).

Europejski Fundusz Rybacki (EFR).

Fundusz Spójności.

Wdrażaniu podstaw wsparcia Wspólnoty na poziomie centralnym służą działania w postaci

programów strategicznych.

sektorowych programów strategicznych.

sektorowych programów operacyjnych.

programów restrukturyzacyjnych.

Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa to fundusz

wspierania działań strukturalnych dotyczących rybołówstwa.

wspierania działań strukturalnych dotyczących rolnictwa i rybołówstwa.

emerytalny i ubezpieczeń w rybołówstwie.

dotowania płac w rybołówstwie i rolnictwie.

10.

Działania na rzecz chowu i hodowli ryb jeżeli wiążą się z realizacją technik redukujących
oddziaływanie na środowisko mogą liczyć na dofinansowanie z IFWR na poziomie

40%.

100%.

70%.

50%.

11. Działania na rzecz chowu i hodowli ryb jeżeli nie wiążą się z realizacją technik redukujących

oddziaływanie na środowisko mogą liczyć na dofinansowanie z IFWR na poziomie
a)

40%.

100%.

70%.

50%.

12. Hodowca rybek akwariowych może liczyć na wsparcie finansowe z IFWR jeżeli

projekt wiąże się z większą sprzedaże ryb akwariowych.

projekt dotyczy wyhodowania odmiany ozdobnej z gatunku użytkowego.

jest właścicielem stawów hodowlanych i jego projekt dotyczy hodowli ryb stawowych.

ma własny sklep akwarystyczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Polski Związek Wędkarski może stać się beneficjentem dofinansowania projektu z IFWR

tylko gdy projekt dotyczy zarybień.

tylko gdy projekt dotyczy działań wspierających chów i hodowlę ryb na terenie ośrodka
doświadczalnego.

w każdym przypadku gdy projekt dotyczy hodowli ryb.

nie może być beneficjentem w żadnym wypadku.

14. W latach 2007–2013 rolę IWFR przejmuje

Europejski Fundusz Rybactwa.

Fundusz Spójności.

Europejski Fundusz Społeczny.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

15. Głównym celem funkcjonowania Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju

Obszarów Wiejskich (EFRROW) jest
a)

jest promocja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich we Wspólnocie
Europejskiej.

likwidacja nieefektywnych sposobów gospodarowania ziemią.

zwiększenie powierzchni upraw we wspólnocie Europejskiej i intensyfikacja produkcji
rolnej.

zmniejszenie powierzchni upraw we wspólnocie Europejskiej.

16. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich ma priorytetowe osie

10.

17. Ułatwianie startu młodym rolnikom to zadanie realizowane w ramach osi

gospodarczej, której celem jest poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego.

środowiskowej, mającą za zadanie poprawę środowiska naturalnego i obszarów
wiejskich.

społecznej – zakładającą dywersyfikację ekonomiczną obszarów wiejskich i podniesienie
jakości życia na tych obszarach.

Leader.

18. Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych

warunkach gospodarowania (ONW) to zadanie realizowane w ramach osi
a)

gospodarczej, której celem jest poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego.

środowiskowej, mającą za zadanie poprawę środowiska naturalnego i obszarów
wiejskich.

społecznej – zakładającą dywersyfikację ekonomiczną obszarów wiejskich i podniesienie
jakości życia na tych obszarach.

Leader.

19. Instytucją wykonującą prawo własności i inne prawa rzeczowe na rzecz Skarbu Państwa jest

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Agencja Rynku Rolnego.

Agencja Nieruchomości Rolnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Funkcjonowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa Unii
Europejskiej

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

16.

a b c d

17.

a b c d

18.

a b c d

19.

a b c d

20.

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Chmielewska-Gill W., Czapla J., Dąbrowski J., Guba W.: Wspólna Polityka Rolna zasady
funkcjonowania oraz ich reforma. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa. Warszawa
2003

Co to jest Wspólna Polityka Rolna. www.agro.eko.org.pl

Dudziuk S.: Interwencja na rynku zbóż. Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

w Szepietowie. www.odr.pl

Wysocki G.: Mechanizm WPR – interwencyjny zakup zbóż. Wielkopolska Izba Rolnicza.
www.wir.org.pl

IRZ – System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt. Kaszubski Uniwersytet Ludowy.
www.kfhs.com.pl

Kozłowska A.: Poradnik dla rolników przyjaznych przyrodzie. Federacja Zielonych GAJA.
Szczecin 2007

Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Projekt 2006.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warszawa 2006

Biuletyn Informacji Publicznej. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
www.bip.minrol.gov.pl

Matyka W.: Wsparcie bezpośrednie a zasada wzajemnej zgodności. Lubuskie Aktualności
Rolnicze nr 9/2006. Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku. Kalsk 2006.

10.

Na czym polega Wspólna Polityka Rolna? Fundacja Batorego. www.batory.org.pl

11.

Narodowy Plan Rozwoju 2007–2013 Serwis Informacyjny Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego,
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/Wiadomosci/Narodowy+Plan+Rozwoju/

12.

Akty prawne UE dotyczące funduszy unijnych na lata 2004–2006, Serwis Informacyjny
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego,
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/Dokumenty/20042006/PRAWO+UE/

13.

Rozporządzenie RADY (WE) NR 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie

Europejskiego Funduszu Rybackiego http://prawo.lex.pl/akty/ue/L/06.223.1.html
Europejskie Służby Zatrudnienia, http://www.eures.praca.gov.pl/
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013, Ministerstwo Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, http://www.minrol.gov.pl/DesktopDefault.aspx?TabOrgId=1469&LangId=0
Sektorowy Program Operacyjny – Rybactwo 2004–2006,
http://www.arimr.gov.pl/index.php?id=7&id1=0&id2=0
Strategia Rozwoju Rybołówstwa 2007–2013, http://www.mgm.gov.pl/?sr=lista&dz=prawo
Strona www. Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, http://www.arimr.gov.pl/
Strona www. Agencji Rynku Rolnego, http://www.arn.gov.pl/
Dzienniki Ustaw, Monitory Polskie, dzienniki urzędowe ministrów i wojewodów