„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 

 

 

 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 
              NARODOWEJ 

 
 

 

 

 

Artur Kryczka 

 

 

Spalanie paliw technicznych 
714[02].Z1.01 

 

 

 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 

 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom  2006 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1

Recenzenci: 
mgr inż. Bogumiła Porębska 
mgr inż. Halina Gołąb 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Barbara Olech 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Krzysztof Wojewoda 
 
 
Korekta: 

 
 
 

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[02].Z1.01 
Spalanie paliw technicznych  zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu 
kominiarz. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
 
 

 

Wydawca 
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom  2006

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2

SPIS TREŚCI 
 

1.  Wprowadzenie 

3 

2.  Wymagania wstępne 

5 

3.  Cele kształcenia 

6 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

7 

5. Ćwiczenia  

10 

5.1. Rodzaje paliw 

10 

   5.1.1. Ćwiczenia 10 
5.2. Właściwości fizykochemiczne paliw  

12 

   5.2.1. Ćwiczenia 12 
5.3. Przebieg procesu spalania 

14 

   5.3.1. Ćwiczenia 14 
5.4. Współczynnik nadmiaru powietrza 

16 

   5.4.1. Ćwiczenia 16 
5.5. Techniczne uwarunkowania procesu spalania 

18 

   5.5.1. Ćwiczenia 18 
5.6. Produkty spalania 

20 

   5.6.1. Ćwiczenia 20 
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia  

22 

7. Literatura 

35 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3

1. WPROWADZENIE 

 

 Przekazujemy 

Państwu Poradnik dla nauczyciela „Spalanie paliw technicznych”, który 

będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie 
kominiarz 714[02]. 
 W poradniku zamieszczono: 

−  wymagania wstępne, 
−  wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć, 
−  przykładowe scenariusze zajęć, 
−  propozycje  ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności 

praktycznych, 

−  wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki. 

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym 
uwzględnieniem: 

−  pokazu z objaśnieniem, 
−  tekstu przewodniego, 
−  metody projektów, 
−  ćwiczeń praktycznych. 

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej 
pracy uczniów do pracy zespołowej. 
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może 
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.  
W tym rozdziale podano również: 

−  plan testu w formie tabelarycznej, 
−  punktacje zadań, 
−  propozycje norm wymagań, 
−  instrukcję dla nauczyciela, 
−  instrukcję dla ucznia, 
−  kartę odpowiedzi, 
−  zestaw zadań testowych. 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

Moduł 714[02].Z1 

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie 

Moduł 714[02].Z1.01 

Spalanie paliw technicznych 

 

Moduł 714[02].Z1.02 

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, 

spalinowych i dymowych 

 

Moduł 714[02].Z1.03 

Przygotowanie materiałów stosowanych  

w konstrukcjach ognioodpornych 

 

Moduł 714[02].Z1.04 

Przygotowanie zapraw ognioodpornych 

 

Moduł 714[02].Z1.05 

Wykonywanie podstawowych operacji 

technologicznych 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej„Spalanie paliw technicznych”  

uczeń powinien umieć: 
−  posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, 
−  rozpoznawać podstawowe materiały budowlane, 
−  posługiwać się dokumentacją techniczną, 
−  przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej  

i ochrony środowiska, 

−  magazynować, składować i transportować materiały budowlane. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6

3. CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć: 

−  zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej 

obowiązujące na stanowisku pracy, 

−  wyjaśnić zasady ruchu powietrza i gazów spalinowych w przewodach kominowych, 
−  wyjaśnić zasady obliczania ciągu, 
−  wyjaśnić zasady osadzania się sadzy, 
−  wyjaśnić zjawisko ciągu, 
−  określić właściwości gazów, 
−  określić rodzaje paliw: stałych, gazowych i płynnych, 
−  porównać właściwości paliw, 
−  scharakteryzować proces spalania, 
−  określić wpływ paliwa na proces spalania, 
−  określić wpływ paliwa na akumulację ciepła, 
−  wyjaśnić wpływ gazów spalinowych na organizm człowieka, 
−  scharakteryzować rodzaje gazów spalinowych, 
−  określić lepkość gazów spalinowych, 
−  wyjaśnić wpływ kształtu przewodu na ciąg, 
−  wyjaśnić wpływ materiału przewodu na ciąg, 
−  wyjaśnić wpływ zawilgocenia na ciąg, 
−  określić wpływ ciągu na zużycie paliwa, 
−  wyjaśnić zasady regulacji ciągu, 
−  wyjaśnić zasady przenikania ciepła przez ścianki przewodu kominowego, 
−  wyjaśnić wpływ temperatury na przewody kominowe, 
−  porównać odporność ogniową elementów budynku, 
−  określić rodzaje sadzy, 
−  dokonać pomiaru ciągu komina. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 
 

Scenariusz zajęć 1 
 

Osoba prowadząca ………………………………………………. 
Modułowy program nauczania:   Kominiarz 714[02] 
Moduł: 

    Konstrukcje 

zduńskie i kominiarskie 714[02].Z1 

Jednostka modułowa: Spalanie paliw technicznych 714[02].Z1.01 
 

Temat: Właściwości paliw gazowych 
 

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozróżniana paliw na podstawie ich właściwości 
fizykochemicznych. 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−  scharakteryzować paliwa techniczne ze względna ich właściwości, 
−  dobrać i ocenić przydatność paliw ze względu na ich przechowywanie i spalanie. 

Metody nauczania– uczenia się:  

−  metaplan, 
−  pokaz z objaśnieniem 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−  grupowa. 

Czas: 90min. 
Środki dydaktyczne:  

−  próbki węgla kamiennego węgla brunatnego, węgla drzewnego, torfu , 
−  próbki drewna, pelety,  
−  próbki paliw płynnych takich benzyny, ropy naftowej,  
−  papier formatu A3, 
−  kredki lub flamastry. 

Przebieg zajęć: 
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.  
3.  Realizacja tematu: 

−  nauczyciel pokazuje próbki paliw technicznych omawiając ich właściwości i warunki 

techniczne jakie z nich wynikają przy spalaniu, 

−  uczniów dzielimy na grupy 2-3 osobowe, każda grupa losuje po jednej z próbek 

paliwa i tworzy plakat ukazujący właściwości paliwa, 

−  każda grupa ma rozpoznać paliwo wypisując jego główne składniki i właściwości oraz 

uwarunkowania techniczne przy spalaniu, 

−  nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, 
−  prezentacja plakatów wykonanych w grupach, 
−  po prezentacjach wszystkich grup następuje zmiana wyrobów dla danej grupy, 
−  powtarzamy ćwiczenie j.w. 

4.  Po zakończeniu prezentacji uczniowie wskazują trudności jakie napotkali. 
5.  Nauczyciel analizuje pracę uczniów . 
 
Zakończenie zajęć 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8

Uporządkowanie stanowisk pracy i klasopracowni. 
 
Praca domowa 
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Właściwości paliw gazowych.  
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−  anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych 

umiejętności. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9

Scenariusz zajęć 2 
 

Osoba prowadząca ………………………………………………. 
Modułowy program nauczania:   Kominiarz 714[02] 
Moduł:  

 

 

      Konstrukcje zduńskie i kominiarskie 714[02].Z1 

Jednostka modułowa: Spalanie paliw technicznych714[01].Z1.01 
 

Temat: Pomiar ciągu kominowego w kanałach wentylacyjnych. 

Cel ogólny: nabycie umiejętności pomiaru ciągu kominowego za pomocą anemometru . 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi: 

−  posługiwać się anemometrem,  
−  zinterpretować wyniki pomiarów . 

Metody nauczania– uczenia się:  

−  ćwiczenia praktyczne,   
−  pokaz z objaśnieniem. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−  indywidualna. 

Czas: 90min. 

Środki dydaktyczne: 

−  anemometr , 
−  papier formatu A4,  
−  długopis 

Przebieg zajęć: 
1)  Sprawy organizacyjne. 
2)  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 
3)  Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia. 
4)  Realizacja tematu: 

−  każdy uczeń wykonuje pomiar ciągu kominowego za pomocą anemometru i zapisuje 

odczytana wartość prędkości na kartce papieru. 

−  przelicza wartość podaną w jednostkach prędkości na wartość podaną Pa. 
−  nauczyciel obserwuje pracę uczniów i pomaga w obsłudze anemometru. 

5)  Uczeń prezentuje wyniki wykonanego pomiaru. 
6)  Nauczyciel analizuje pracę ucznia . 
Zakończenie zajęć 
Uporządkowanie stanowisk pracy i klasopracowni. 
 
Praca domowa 
Odszukaj w internecie wiadomości na temat przyrządów do pomiaru ciągu kominowego.   
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−  anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych 

umiejętności. 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10

5.ĆWICZENIA 
 

5.1. Rodzaje paliw 
 

5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Na podstawie informacji zawartych w tabeli z właściwościami uporządkuj paliwa stałe 

kopalniane wg wieku geologicznego zaczynając od najstarszego do najmłodszego. 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  prawidłowo odczytać zawartość węgla w poszczególnych paliwach kopalnianych, 
2)  wypisać paliwa w kolejność o największej zawartości węgla, 
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia 
 

Zalecane metody nauczania-uczenia się: 

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  ćwiczenia praktyczne 

 

Środki dydaktyczne: 

–  tabela zawierająca skład różnych paliw kopalnianych, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 2 

Na kartkach formatu A4 znajdują się wypisane pierwiastki i związki chemiczne. Wybierz  

i uporządkuj je tworząc grupy składników paliw stałych ,płynnych i gazowych. 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  prawidłowo zidentyfikować pierwiastki i związki chemiczne zapisane na kartkach , 
2)  prawidłowo przyporządkować pierwiastki i związki chemiczne zapisane na kartkach  

do rodzaju paliw, 

3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia. 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11

−  pokaz z objaśnieniem,  
−  ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

–  kartki z zapisanymi różnymi pierwiastkami i związkami chemicznymi, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12

5.2. Właściwości fizykochemiczne paliw 

 
5.2.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Oblicz gęstość nasypową dla węgla. 
 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zmierzyć wymiary wewnętrzne pojemnika na węgiel w ustalonych 

 

jednostkach miary, 

2)  zapisać wyniki pomiaru: 

  długość .................... 

         

szerokość .................   

         

wysokość .................. 

3)  obliczyć objętość pojemnika, 
4)  zważyć pusty pojemnik na wadze (np. szalkowej), 
5)  napełnić pojemnik węglem, 
6)  zważyć pojemnik z węglem na wadze (np. szalkowej), 
7)  obliczyć gęstość nasypową węgla,  
8)  zapisać wynik porównać z wielkością w tabeli, 
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
10) dokonać oceny poprawności  wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

−  pokaz z objaśnieniem,  
−  ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

−  prostopadłościenne pudełko np. kartonowe , 
−  węgiel w ilości zapewniającej całkowite zapełnienie  pudełka , 
−  przymiar liniowy, 
−  waga, 
−  tabela zawierająca wartości  gęstości nasypowych różnych paliw stałych, 
−  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 2 

Oblicz liczbę Wobbego dla gazu  o gęstości 0,78kg/m

3

 i wartości opałowej 30000kJ/kg 

Gęstość powietrza wynosi 1,29kg/m

3

. 

 
 
 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13

Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien:  

1)  obliczyć gęstość względną gazu w stosunku do powietrza korzystając ze wzoru, 
2)  obliczyć liczbę Wobbego korzystając ze wzoru,. 
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności i wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

−  pokaz z objaśnieniem,  
−  ćwiczenia praktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

–  długopis,  
–  kalkulator z podstawowymi funkcjami, 
–  kartka papieru formatu A4 , 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 3 

Do pomieszczenia o długości 8m, szerokości 6m i wysokości 3m ulotniło się 5m

3

 

mieszaniny gazu propan, butan. Oblicz stężenie tego gazu i porównując z wartościami  
w tabeli określ czy nastąpi wybuch. 

 

Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres 

i techniki wykonania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  obliczyć  stężenie gazu w pomieszczeniu, 
2)  uzyskaną wartość porównać z dolną i górną granicą wybuchowości dla mieszaniny gazu 

propan, butan, 

3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

−  pokaz z objaśnieniem,  
−  ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

–  tabela z zawierająca  granice wybuchowości dla mieszaniny gazu propan butan, 
–  długopis , 
–  kalkulator z podstawowymi funkcjami, 
–  kartka papieru formatu A4,  
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14

5.3. Przebieg procesu spalania 

 
5.3.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Oblicz sprawność kotła gazowego zasilanego gazem o wartości opałowej 30000kJ/kg 

wiedząc  że strata kominowa wynosi 2000kJ/kg, strata związana ze stratami ciepła poprzez 
promieniowanie i konwekcję 1000 kJ/kg. 

 

Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  obliczyć całkowitą stratę spalania, 
2)  obliczyć procentowy udział strat spalania w stosunku do wartości opałowej, 
3)  obliczyć  sprawność kotła , 
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
5)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

−  pokaz z objaśnieniem,  
−  ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

–  długopis , 
–  kartka papieru formatu A4, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 2 

Narysuj plakat przedstawiający kocioł połączony z kominem pokazujący straty spalania.  
 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres 

i techniki wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien:  

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji, 
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  metaplan. 
 

Środki dydaktyczne: 

–  kredki,  
–  kartka papieru formatu A3, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 3 

Oblicz sprawność kotła na paliwo stałe zasilanego węglem o wartości opałowej 20000 

kJ/kg  wiedząc  że, strata popielnikowa 1000 kJ/kg wynosi,  kominowa wynosi 1500 kJ/kg, 
strata związana ze stratami ciepła poprzez promieniowanie i konwekcję 1000 kJ/kg  a strata  
w koksiku lotnym i sadzy 500 kJ/kg.  

 

Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien:  

1)  obliczyć całkowitą stratę spalania, 
2)  obliczyć procentowy udział strat spalania w stosunku do wartości opałowej, 
3)  obliczyć  sprawność kotła , 
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
5)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

−  pokaz z objaśnieniem,  
−  ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

–  długopis , 
–  kartka papieru formatu A4, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16

5.4. Współczynnik nadmiaru powietrza 

 
5.4.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Oblicz współczynnik nadmiaru powietrza wiedząc, że do spalenia 200 kg węgla potrzeba 

2000 m

3

 powietrza, a z  wyliczeń teoretycznych wynika, że do spalenia 10 kg  potrzeba 80 m

3

 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien:  

1)  wypisać dane do zadania, 
2)  obliczyć zużycie powietrza dla warunków rzeczywistych, 
3)  obliczyć zużycie powietrza dla warunków teoretycznych, 
4)  obliczyć  wielkość  λ  podstawiając do wzoru, 
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia 

 
Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem, 
–  ćwiczenia praktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

–  długopis , 
–  kalkulator z podstawowymi funkcjami, 
–  kartka papieru formatu A4, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 2 

Oblicz ilość powietrza potrzebną do spalenia 11kg gazu propan butan wiedząc że na 1kg 

potrzeba 11m

3 

 powierza a współczynnik nadmiaru powietrza λ wynosi 1,4. 

 

Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)  wypisać dane do zadania, 
2)  obliczyć teoretyczną ilość powietrza potrzebną do spalania, 
3)  przekształcić wzór na  λ  , 
4)  obliczyć rzeczywistą ilość powietrza potrzebną do spalania, 
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  ćwiczenia praktyczne. 

 
Środki dydaktyczne: 

–  długopis, 
–  kartka papieru formatu A4, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18

5.5. Techniczne uwarunkowania procesu spalania 

 
5.5.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Na kartkach formatu A3 wykonaj plakat obrazujący czynniki, od których zależy ciąg 

kominowy. 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wypisać czynniki od których zależy ciąg kominowy, 
2)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
3)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  metaplan. 

 
Środki dydaktyczne: 

–  kredki lub kolorowe pisaki, 
–  kartki papieru formatu A3, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 2 

Oblicz ciąg kominowy w kanale o wysokości 6m . Gęstość spalin wynosi 1,31kg/m

3

. 

Gęstość powietrza w temperaturze 12ºC wynosi 1,31kg/m

3

. 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wypisana założenia do zadania, 
2)  obliczyć  wielkość  p

s

  podstawiając do wzoru, 

3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia 

 
Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  ćwiczenia praktyczne. 
 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19

Środki dydaktyczne: 

–  długopis , 
–  kalkulator z podstawowymi funkcjami 
–  kartka papieru formatu A4, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20

5.6. Produkty spalania 

 
5.6.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Oblicz gęstość spalin zawierających 70% dwutlenku węgla ,20% pary wodnej ,5 % tlenu 

i 5% azotu. 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien:  

1)  wypisać dane do zadania, 
2)  obliczyć  wielkość  podstawiając do wzoru, 
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
4)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  ćwiczenia praktyczne. 
 

Środki dydaktyczne: 

–  długopis , 
–  kalkulator z podstawowymi funkcjami 
–  kartka papieru formatu A4, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 
 
Ćwiczenie 2 

Na kartkach formatu A3 wykonaj plakat obrazujący produkty spalania i ich wpływ  

na organizmy żywe. 

 
Wskazówki do realizacji: 
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres 

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wypisać czynniki od których zależy ciąg kominowy, 
2)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
3)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania-uczenia się:  

–  pokaz z objaśnieniem,  
–  metaplan. 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21

Środki dydaktyczne: 

–  kredki lub kolorowe pisaki , 
–  kartki papieru formatu A3, 
–  literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 
 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 
TEST 1 

Test dwustopniowy do jednostki

 

do jednostki modułowej  

,,Spalanie paliw”. 

 

Test składa się z  21 zadań, z których:  

-

 

 zadania 1-15 są z poziomu podstawowego ,

 

-

 

zadania 16-21 są z poziomu ponadpodstawowego

. 

 

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt.  
Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące 
oceny szkolne: 

-

  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,  

-

  dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

-

  dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

-

  bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu 

ponadpodstawowego. 

Plan testu

 

Klucz odpowiedzi 

Nr 

pytania 

Cel operacyjny 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawne 

odpowiedzi  

1 

Określić wpływ zawartości węgla na 
paliwo 

B P  a 

2 

Zdefiniować pojęcie lepkości B 

P 

b 

3 

Zdefiniować proces spalania 
niecałkowitego. 

B 

P 

c 

4 

Określić wpływ spalin na organizm 
człowieka. 

B P  d 

5 

Scharakteryzować proces spalania. 

B 

P 

b 

6 

Scharakteryzować parametry spalania. 

B 

PP 

d 

7 

Scharakteryzować ciąg kominowy. 

C 

P 

d 

8 

Rozpoznać sposób przekazywania ciepła. B 

P 

c 

9 

Rozpoznawać straty kominowe. 

B P 

c 

10 

Zdefiniować wartość opałową paliwa. 

B 

P 

d 

11 

Scharakteryzować sadze. 

B 

P 

b 

12 

Scharakteryzować paliwa gazowe. 

C 

P 

b 

13 

Rozpoznawać urządzenia grzewcze. 

C 

P  

c 

14 

Rozróżniać rodzaje gazów. 
 
 

B 

PP 

c 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23

15 

Rozpoznawać urządzenia do pomiaru 
ciągu kominowego. 

C 

P 

a 

16 

Obliczyć ciąg kominowy . 

C 

PP 

b 

17 

Obliczyć gęstość spalin. 

D PP 

a 

18 

Obliczyć liczbę Wobbego. 

D 

PP 

c 

19 

Obliczyć zawartość procentową węgla w 
paliwie. 

D 

PP 

c 

20 

Obliczyć zawartość procentową węgla w 
paliwie.  

C P 

 

a 

21 

Obliczyć współczynnik nadmiaru 
powietrza. 

C P 

b 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24

Przebieg testowania 
 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z conajmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.  Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, 

jakie będą w teście. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 

6.  Uczeń powinien otrzymać również oddzielną kartkę na brudnopis, w niektórych 

pytaniach  należy dokonać obliczeń. 

7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 

8.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony 

na udzielanie odpowiedzi. 

9.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru 

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 

10.  Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się 

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

11.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

12.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 

13.  Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które  

sprawiły uczniom największe trudności. 

14.  Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 

15.  Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń 

dydaktycznych. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 

2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.  Dodatkowo otrzymałeś oddzielną kartkę na brudnopis, ponieważ w niektórych pytaniach  

musisz dokonać obliczeń. 

5.  Test zawiera 21 zadań dotyczących spalania paliw technicznych. Są to zadnia 

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.  

6.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź 

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, 

a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.  Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego 

rozwiązanie  

na później . 

9.  Na rozwiązanie testu masz 45 min. 

Powodzenia

 

 

Materiały dla ucznia:

 

−  instrukcja, 

−  zestaw zadań testowych, 

−  karta odpowiedzi. 
 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

1.  Większa zawartość węgla w paliwie stałym świadczy o: 

a)  wieku geologicznym paliwa, 
b)  głębokości zalegania, 
c)  lepkości paliwa, 
d)  granicy wybuchowości gazu. 

2.  Tarcie miedzy cząsteczkowe w paliwie płynnym  nazywane jest: 

a)  gęstością, 
b)  lepkością, 
c)  masą, 
d)  granicą wybuchowości. 

3.  Gdy cześć paliwa nie spala się mówimy o spalaniu: 

a)  całkowitym, 
b)  zupełnym, 
c)  niecałkowitym, 
d)  niezupełnym. 

4.  Gazem posiadającym właściwości trujące jest: 

a)  metan, 
b)  propan , 
c)  dwutlenek węgla, 
d)  tlenek węgla. 

5.  Przy spalaniu niezupełnym płomień ma kolor: 

a)  niebieski, 
b)  ciemnoczerwony, 
c)  żółtopomarańczowy, 
d)  brunatny. 

6.  Parametrem charakteryzującym gaz ze względu na  warunki spalania jest: 

a)  gęstość, 
b)  dolna granica wybuchowości, 
c)  górna granica wybuchowości, 
d)  liczba Wobbego. 

7.  Wartość ciągu kominowego zależy od: 

a)  składu spalin, 
b)  długości przewodów spalinowych, 
c)  temperatury zapłonu paliwa, 
d)  wysokości kanałów spalinowych. 

 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26

8.  Przenoszenie ciepła przez fale elektromagnetyczne w środowisku gazowym nazywamy:  

a)  konwekcją, 
b)  przejmowaniem ciepła, 
c)  promieniowaniem, 
d)  przewodzeniem. 

9.  Strata spalania wynikająca z ucieczki ciepła przez ścianki kanałów odprowadzających 

spaliny nazywana jest stratą: 
a)  żużla, 
b)  rusztu, 
c)  kominową, 
d)  koksiku. 

10. Ilość ciepła otrzymywana w warunkach laboratoryjnych z 1kg paliwa nazywana jest:  

a)  gęstością, 
b)  lepkością, 
c)  ciepłem utajonym, 
d)  wartością opałową. 

11. Sadza powstaje z: 

a)  związków azotu, 
b)  związków wodoru, 
c)  nie spalonych cząsteczek paliwa, 
d)  związków fluoru. 

12. Głównym składnikiem gazu ziemnego jest: 

a)  siarkowodór, 
b)  metan, 
c)  wodór, 
d)  propan. 

13. Kotły w których wykorzystuje się energię skraplając parę wodna zawartą spalinach 

określa się jako: 
a)  z zamknięta komora spalania, 
b)  ze spalaniem dolnym, 
c)  kondensacyjne, 
d)  ze spalaniem górnym. 

14. Gaz propan i butan należy do grupy gazów: 

a)  naturalnych, 
b)  sztucznych, 
c)  porafineryjnych, 
d)  błotnych. 
 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27

15. Ciąg kominowy mierzymy za pomocą: 

a)  anemometru, 
b)  barometru, 
c)  termometru, 
d)  higrometru. 

16. Przyjmując że różnica gęstości spalin i powietrza to 0,1 kg/m

3

, a wartość przyspieszenia 

ziemskiego 10 m/s

2

  ciąg kominowy w kanale dymowym o wysokości 5 m  wynosi: 

a)  0,5 Pa, 
b)  5 Pa, 
c)  50 Pa, 
d)  100 Pa. 

17. Gdy w spalinach zawierają po 50% dwutlenku węgla i pary wodnej, gęstość dwutlenku 

węgla wynosi 0,6 kg/m

3

, a pary wodnej 1,0 kg/m

3

 to gęstość spalin wyniesie: 

a)  0,8 kg/m

3

, 

b)  1,0 kg/m

3

, 

c)  1,2 kg/m

3

, 

d)  0,9 kg/m

3

. 

18. Liczba Wobbego dla gazu o wartości opałowej 30000kJ/kg i gęstości względnej 1,0 kg/m

3

 

wynosi:  
a)  300 kJ/kg, 
b)  3000 kJ/kg, 
c)  30000 kJ/kg, 
d)  1000 kJ/kg. 

19. 12 kg pierwiastka czystego węgla znajduje się w 20 kg  węgla brunatnego oznacza to, że 

udział tego pierwiastka wynosi:  
a)  40%, 
b)  50%, 
c)  60%, 
d)  70%. 

20. Jeżeli w 12 kg węgla znajduje się 8 kg pierwiastka węgla jego zawartość procentowa 

wynosi: 
a)  60%, 
b)  70%, 
c)  80%, 
d)  90%. 

21. W sytuacji gdy rzeczywista ilość powietrza do spalania wynosi 15 m

3

, a ilość teoretyczna 

12 m

3

 to współczynnik nadmiaru powietrza wynosi: 

a)  1,2, 
b)  1,25, 
c)  1,3, 
d)  1,5. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko …………………………………………………….. 
 

Spalanie paliw technicznych 

Zakreśl poprawną odpowiedź  

Nr 

zadania 

Odpowiedź Punkty 

1 

a b c  d 

 

2 

a b c  d 

 

3 

a b c  d 

 

4 

a b c  d 

 

5 

a b c  d 

 

6 

a b c  d 

 

7 

a b c  d 

 

8 

a b c  d 

 

9 

a b c  d 

 

10 

a b c  d 

 

11 

a b c  d 

 

12 

a b c  d 

 

13 

a b c  d 

 

14 

a b c  d 

 

15 

a b c  d 

 

16 

a b c  d 

 

17 

a b c  d 

 

18 

a b c  d 

 

19 

a b c  d 

 

20 

a b c  d 

 

21 

a b c  d 

 

Razem:  

 
 

………………………………………… 

Ocena 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29

TEST 2 
 

Test dwustopniowy do jednostki modułowej  
,,Spalanie paliw technicznych”. 

 
Test składa się z  21 zadań, z których:  
−  zadania 1-14 są z poziomu podstawowego, 

− 

zadania 15-21 są z poziomu ponadpodstawowego

. 

 

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt.  
Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma 
następujące oceny szkolne

: 

-

  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,  

-

  dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

-

  dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

-

  bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu 

ponadpodstawowego, 

Plan testu                                Klucz odpowiedzi 

Nr 

pytania 

Cel operacyjny 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawne 

odpowiedzi  

1 

Zdefiniować wartość opałową A 

P 

b 

2 

Zdefiniować procesu suszenia 

B 

P 

a 

3 

Zdefiniować proces spalania niezupełnego   

B 

P 

a 

4 

Zdefiniować procesu suszenia 

B 

P 

d 

5 

Określić temperaturę punktu rosy 

A 

PP 

d 

6 

Scharakteryzować paliwa stałe B 

P 

a 

7 

Rozpoznać sposób przekazywania ciepła B 

P 

a 

8 

Rozróżnić straty spalania 

B 

P 

d 

9 

Zdefiniować temperaturę krzepnięcia 
paliwa 

B P 

c 

10 

Scharakteryzować sadze 

B 

P 

d 

11 

Określać warunki stosowania gazów 

B 

P 

b 

12 

Scharakteryzować paliwa 

C 

P 

b 

13 

Scharakteryzować parametry spalania 

B 

PP 

b 

14 

Rozpoznawać urządzenia do mierzenia 
ciągu 

B P 

 

a 

15 

Obliczyć ciąg kominowy 

D 

PP 

b 

16 

Obliczyć gęstość spalin 

D 

PP 

b 

17 

Obliczyć liczbę Wobbego 

D PP 

c 

18 

Obliczyć udział procentowy składników 
paliw 

C 

PP 

a 

19 

Klasyfikować paliwa gazowe 

C 

PP 

b 

20 

Obliczyć współczynnik nadmiaru powietrza 

C 

PP 

b 

21 

Obliczyć udział procentowy składników 
paliw 

C 

PP  

c 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30

Przebieg testowania 
 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.  Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, 

jakie będą w teście. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 

6.  Uczeń powinien otrzymać również oddzielną kartkę na brudnopis, w niektórych pytaniach  

należy dokonać obliczeń. 

7.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 

8.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony 

na udzielanie odpowiedzi. 

9.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru 

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się 

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 

13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które  

sprawiły uczniom największe trudności. 

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 

15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń 

dydaktycznych. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 

2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.  Dodatkowo otrzymałeś oddzielną kartkę na brudnopis, ponieważ w niektórych pytaniach  

musisz dokonać obliczeń. 

5.  Test zawiera 21 zadań dotyczących spalania paliw technicznych. Są to zadania 

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.  

6.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź 

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, 

a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.  Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie  

na później . 

9.  Na rozwiązanie testu masz 45 min. 

Powodzenia 

 

 

Materiały dla ucznia:

 

−  instrukcja, 

−  zestaw zadań testowych, 

−  karta odpowiedzi. 

 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

1.  Jednostką wartości opałowej jest  : 

a.  kg/m

3

, 

b.  kJ/kg, 
c.  m

3

, 

d.  kg/s. 

2.  Odparowywanie wilgoci przemijającej i higroskopijnej nazywamy: 

a.  suszeniem , 
b.  zgazowywaniem, 
c.  odgazowywaniem, 
d.  rafinacją. 

3.  Gdy podczas spalania dostarczana jest niedostateczna ilość powietrza dochodzi do 

spalania: 
a.  niezupełnego, 
b.  niecałkowitego, 
c.  podciśnieniowego, 
d.  nadciśnieniowego. 

4.  W procesie usuwania składników gazowych z węgla przy ogrzewaniu bez dostępu 

powietrza powstaje : 
a.  węgiel brunatny , 
b.  torf , 
c.  propan  , 
d.  koks. 

5.  Temperatura punktu rosy spalin zawierających związki siarki wynosi około:  

a.  50ºC , 
b.  700ºC , 
c.  100ºC, 
d.  150ºC . 

6.  Zawartość pierwiastka węgla w węglu kamiennym lub brunatnym wpływa na: 

a.  wartość opałową, 
b.  temperaturę zapłonu, 
c.  gęstość, 
d.  lepkość  

7.  Przekazywanie ciepła przez powietrze krążące w pomieszczeniu nazywamy:  

a.  konwekcją, 
b.  przejmowaniem ciepła, 
c.  promieniowaniem, 
d.  przewodzeniem . 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32

8.  Strata spowodowana unoszeniem przez spaliny nie spalonych cząstek paliwa to:  

a.  strata żużla, 
b.  strata rusztu, 
c.  strata kominowa, 
d.  strata koksiku i sadzy. 

9.  Temperatura w której olej przechodzi z postaci płynnej w stałą:  

a.  temperaturą zapłonu, 
b.  temperaturą palenia, 
c.  temperaturą krzepnięcia , 
d.  temperaturą kondensacji. 

10.  Podczas spalania paliw zawierających wilgoć powstają sadze:  

a.  smołowe, 
b.  szkliste, 
c.  płatkowe 
d.  maziste.  

11.  Pomieszczenia z urządzeniami zasilane gazami cięższymi od powietrza powinny:  

a.  znajdować się poniżej poziomu terenu , 
b.  znajdować się powyżej poziomu terenu , 
c.  posiadać wentylator wywiewny , 
d.  posiadać wentylator nawiewny. 

12.  Gdy paliwo jest dobrze rozdrobnione współczynnik nadmiaru powietrza jest:  

a.  większy, 
b.  mniejszy, 
c.  zależny od temperatury zapłonu , 
d.  zależny od temperatury palenia . 

13.  Parametrem charakteryzującym gaz ze względu na  niekontrolowane spalanie jest : 

a.  gęstość , 
b.  dolna granica wybuchowości , 
c.  lepkość , 
d.  liczba Wobbego. 

14.  Ciąg kominowy mierzymy za pomocą:  

a.  ciągomierza, 
b.  barometru, 
c.  termometru, 
d.  higrometru. 

 
 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33

15.  Przyjmując że różnica gęstości spalin i powietrza to 0,2 kg/m

3

 a wartość przyspieszenia 

ziemskiego 10m/s

2

 ciąg kominowy w kanale dymowym o wysokości 3 m wynosi:  

a.  3Pa, 
b.  6Pa, 
c.  30Pa, 
d.  60Pa. 

16.  Gdy w spalinach jest 50% dwutlenku węgla i pary wodnej oraz  że gęstość dwutlenku 

węgla wynosi 2,0 kg/m

3

, a pary wodnej  0,8 kg/m

3

 to gęstość spalin wyniesie  :  

a.  0,8 kg/m

3

, 

b.  1,4 kg/m

3

, 

c.  2,0 kg/m

3

, 

d.  2,8 kg/m

3

. 

17.  Liczba Wobbego dla gazu o wartości opałowej 25000 kJ/kg i gęstości względnej 1,0 

kg/m

3

 wynosi:  

a.  250kJ/kg, 
b.  2500kJ/kg, 
c.  25000kJ/kg, 
d.  50000kJ/kg. 

18.  8kg pierwiastka węgla znajduje się w 20 kg  paliwa oznacza to, że udział tego 

pierwiastka wynosi:  
a.  40% , 
b.  50% , 
c.  60% , 
d.  80%. 

19.  Gaz węglowy należy do grupy gazów  : 

a.  naturalnych , 
b.  sztucznych , 
c.  porafineryjnych, 
d.  błotnych.  

20.  Gdy rzeczywista ilość powietrza do spalania wynosi 10 m

3

 a ilość teoretyczna 8m

3

 to 

współczynnik nadmiaru powietrza wynosi: 
a.  1,2, 
b.  1,25, 
c.  1,3 , 
d.  1,5. 

21.  Jeżeli w 16kg węgla znajduje się 12 kg pierwiastka węgla jego zawartość procentowa 

wynosi:  
a.  50%, 
b.  70%, 
c.  75%, 
d.  80%. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko …………………………………………………….. 
 

Spalanie paliw technicznych 

Zakreśl poprawną odpowiedź  

Nr 

zadania 

Odpowiedź Punkty 

1 

a b c  d 

 

2 

a b c  d 

 

3 

a b c  d 

 

4 

a b c  d 

 

5 

a b c  d 

 

6 

a b c  d 

 

7 

a b c  d 

 

8 

a b c  d 

 

9 

a b c  d 

 

10 

a b c  d 

 

11 

a b c  d 

 

12 

a b c  d 

 

13 

a b c  d 

 

14 

a b c  d 

 

15 

a b c  d 

 

16 

a b c  d 

 

17 

a b c  d 

 

18 

a b c  d 

 

19 

a b c  d 

 

20 

a b c  d 

 

21 

a b c  d 

 

Razem:  

 
 

………………………………………… 

Ocena 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35

7. LITERATURA 
 

1.  Abramowicz K.,  W.Lenkiewicz: Podstawowe wiadomości z kominiarstwa. Zakład 

Wydawniczy CRS ,Warszawa 1965 

2.  Birszenk A.: Roboty zduńskie. Arkady, Warszawa 1973 
3.  Heryszek A.:  Kominiarz i jego wiedza zawodowa. Wydawnictwo Spółdzielcze, 

Warszawa 1985  

4.  Krygier K., Klinke T., Sewerynik J.: Ogrzewnictwo wentylacja klimatyzacja. WSiP, 

Warszawa 1991 

5.  Recknagel, Sprenger, Hoenmann, Schramek: Poradnik Ogrzewanie + Klimatyzacja. 

EWFE, Gdańsk 1994. 

6.  Katalogi producentów 
7.  Czasopismo: ”Kominiarz Polski” 
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji 
wydawniczych