1.
Na podanych rysunkach zamieszczono dyfraktogramy ciał stałych. Co można powiedzieć o
strukturze krystalicznej tych materiałów? Odpowiedź uzasadnij. (1)
Kryształ - ciało stałe dające dyskretny obraz dyfrakcyjny. Zatem materiał, którego dyfraktogram
jest oznaczony jako B ma strukturę krystaliczną, a materiał o którego dyfraktogram jest oznaczony
jako A nie ma struktury krystalicznej.
2.
Które z podanych ciał stałych nie są przewodnikami elektrycznymi? Mg(s), C(grafit), I
2
(s), H
2
O(s)
(1)
I
2
(s), H
2
O(s)
3.
Podaj co najmniej trzy charakterystyczne właściwości kryształów kowalencyjnych. (1
)
twarde, wysoka temperatura topnienia, słabe przewodnictwo cieplne i elektryczne
4.
Jakie są indeksy (hkl) płaszczyzn krystalograficznych na załączonych rysunkach? (1)
5.
Narysuj kształt komórki elementarnej heksagonalnego układu krystalograficznego, zaznaczając
symbolicznie charakterystyczne kąty i długości. (1)
a=b≠c, α=β=90, γ≠120
Należy pamiętać, że komórka elementarna to równoległościan (tylko sześć ścian).
6.
Narysuj ułożenie atomów w układzie regularnym w komórce ściennie centrowanej oraz podaj
ilość atomów w takiej komórce wraz z uzasadnieniem. (1)
A
B
A
B
C
100
120
133
4 atomy w komórce = 8x1/8 + 6x1/2
7.
Podaj, na podstawie obliczeń, krytyczny stosunek promienia kationu (r
k
) do promienia anionu (r
a
)
dla koordynacji sześciennej. (2)
2(r
k
+ r
a
) = 2r
a
3
2r
k
+ 2r
a
- 2r
a
3
= 0
r
k
= r
a
(
3
– 1)
r
k
/r
a
=
3
– 1 = 0.732
8.
Na podstawie poniższego rysunku uzasadnij, że stechiometria sfalerytu (ZnS) jest zgodna z jego
strukturą krystaliczną. (1)
Stechiometrię związku można określić na podstawie ilości atomów w komórce elementarnej.
Należy zwrócić uwagę na położenie atomów (naroża – 1/8 atomu, ściany – 1/2 atomu, krawędzie
1/4 atomu, wnętrze równoległościanu 1 cały atom): Zn – 8x1/8 + 6x1/2 = 4 atomy ; S – 4 całe = 4
atomy: Zn
4
S
4
-> ZnS
Alternatywnie, można stwierdzić, że jony Zn
2+
na rysunku tworzą komórką ściennie centrowaną.
Baza w postaci Zn – S w połączeniu z siecią regularną z komórką FCC, przedstawioną na rysunku,
umożliwia odtworzenia struktury krystalicznej z zachowaniem proporcji 1:1 cynku i siarki.
9.
W której z poniższych struktur liczba koordynacyjna kationów i anionów w strukturze gęstego
upakowania jest taka sama? (1)
a.
Jony Cl
–
tworzą strukturę typu FCC i jony Na
+
zajmują wszystkie luki oktaedryczne w
komórce elementarnej.
b.
Jony Ca
2+
tworzą strukturę typu FCC i jony F
–
zajmują wszystkie osiem luk
tetraedrycznych w komórce elementarnej.
c.
Jony O
2–
tworzą strukturę typu FCC i jony Na
+
zajmują wszystkie osiem luk
tetraedrycznych w komórce elementarnej.
d.
Jony S
2–
tworzą strukturę typu FCC i jony Zn
2+
zajmują co drugą lukę tetraedryczną w
komórce elementarnej.
Zn
2+
S
2-
10.
Srebro tworzy sieć typu FCC i na podstawie pomiarów dyfrakcyjnych wykazano, że długość boku
komórki elementarnej wynosi 408,6 pm. Oblicz gęstość srebra (masa atomowa Ag wynosi
107,9 u). (2)
Z – 4 atomy na komórkę elementarną
a – długość boku komórki elementarnej [pm]
M
Ag
– masa atomowa Ag [u == g/mol]
Gęstość = Z * M
Ag
/a
3
N
A
Gęstość = 10.5 g/cm
3
11.
Który w podanych związków charakteryzuje się największą energią sieciową? Odpowiedź
uzasadnij uwzględniając oddziaływania elektrostatyczne pomiędzy jonami. LiF, NaF, CaF
2
, AlF
3
(1)
AlF
3
– największa energia przyciągania Coulombowskiego, największy ładunek z (iloczyn wynosi 3).
O wiele większy wpływ ładunku jonu na energię oddziaływania niż odległość pomiędzy jonami.
12.
Wapno, CaO, krystalizuje strukturze soli kamiennej. Oszacuj energię sieciową dla CaO. Wykładnik
Borna wynosi 8. (2)
Ca – 100 pm (dla LK = 6)
O – 140 pm (dla LK = 6)
A – 1,74756 dla soli kamiennej (NaCl);
n = 8
E = -3527 kJ/mol
13.
Oszacuj wartość energii sieciowej dla MgCl
2
na podstawie Cyklu Borna-Habera. (2)
ΔH
f
= ΔH
(sub)
+ IE
(1)
+ IE
(2)
+ ΔH
(dys)
- 2EA + U
(latt)
U
(latt)
= ΔH
f
- ΔH
(sub)
- IE
(1)
- IE
(2)
- ΔH
(dys)
+ 2EA
= -614.6 - 148 - 738 - 1450 - 243 + 2(349) kJ molˉ¹
= -2495.6 kJ molˉ¹
U
(latt)
= -2495.6 kJ molˉ¹
1. Musimy uwzględnić obydwie energie jonizacji magnezu.
2. Zgodnie z definicją podaną na kartce z danymi tablicowymi
powinowactwo elektronowe jest to energia
potrzebna do usunięcia elektronu z pojedynczo naładowanego anionu: X
–
= X + e. Bardziej ogólnie można
zapisać, że powinowactwo elektronowe = E
koniec
– E
początek
, w przypadku kiedy dodatkowy elektron jest
przyłączony do atomu lub cząsteczki. Oznacza to, że do obliczeń z cyklu Borna-Habera należy wziąć ujemną
wartość powinowactwa elektronowego. Wartość tą bierzemy dwukrotnie – dla każdego atomu chloru.
14.
Podaj wartość stałej Madelunga dla pary jonów A
+
B
-
. (1)
; ilość najbliższych sąsiadów w odległości 1r
AB
wynosi 1, zatem
, a
stała wynosi 1. Również w strukturach 3D każda para jonów liczona jest tylko raz.
15.
Podaj i uzasadnij obliczeniami wartość stałej Madelunga dla atomów zaznaczonych strzałką na
poniższym rysunku, uwzględniając wszystkie narysowane atomy. Różne kolory oznaczają jony o
różnym znaku, narysowany wielościan to sześcian. Czy na podstawie obliczonej wartości stałej
Madelunga można coś powiedzieć o względnej reaktywności ty jonów (uzasadnij)? Jeśli tak, to
co? (2+1)
Rozwiązanie podobnie jak w grupie 2.