Towarzystwo Edukacji Bankowej S.A.

Wodzisław Śl., dn. 18.11.2008r.

Szkoła Europejska
EUROCOLLEGE
w Wodzisławiu Śl.

PODSTAWY STATYSTYKI, EKONOMIKI

I ORGANIZACJI PRACY

PRACA DOMOWA

Opracował:

Janusz Pawliczek

1

I.

Tabelaryczna prezentacja opracowanego materiału statystycznego:

Tablica 1. Produkcja płaszczy męskich w Zakładach

Przemysłu Odzieżowego „AKA” w Krakowie
w latach 1998 – 2003r. w tys. szt.

Okres

Ilość płaszczy w tys. szt.

1998

64

1999

80

2000

86

2001

82

2002

62

2003

54

Źródło: dane umowne

Tablica 2. Sprzedaż artykułów odzieżowych w sklepach

GSS „Społem” w Lublińcu, w latach

2000 - 2003

Okres

Obrót w tys. zł.

2000

36,0

2001

45,0

2002

36,0

2003

54,0

Źródło: dane umowne

2

II.

Opis zaprezentowanych tablic:

Obydwie przedstawione powyżej tablice są zbudowane w podobny sposób. Materiał

statystyczny jest usystematyzowany i podany w zwięzłej, a także zrozumiałej formie. Dane
statystyczne uporządkowane są według jednego kryterium, tj. informacji o czasie,
wyszczególnieniu kilku lat z pewnego przedziału czasowego.

Tablice te stanowią szeregi statystyczne i są, według definicji, dynamicznymi szeregami

statystycznymi, gdyż pokazują nam jak kształtuje się dane zjawisko w pewnych okresach
czasowych (szeregi czasowe okresów). W naszym przypadku tablice pokazują kształtowanie się
wielkości produkcji liczonej w tysiącach sztuk (tab. 1) oraz obrotu wykazywanego w tysiącach
złotych (tab. 2) pewnych, przykładowo podanych, zakładów pracy, liczonych za dany rok.

Dynamiczne szeregi statystyczne zwane również szeregami czasowymi, chronologicznymi

lub rozwojowymi, służą do prezentacji rozwoju zjawiska w czasie. Szeregi dynamiczne
zbudowane są z dwóch kolumn. W pierwszej z nich podawane są momenty lub okresy czasu, a w
drugiej kolumnie zapisywana jest wielkość badanego zjawiska, jaka wystąpiła w czasie (okresie
czasu) wyznaczonym w pierwszej kolumnie.

Tablice powyższe charakteryzują się następującymi właściwościami:

1.

Wykazy klasyfikacyjne tych szeregów statystycznych posiadają następujące przedziały
klasowe: 1998-2003 (tj. posiada 6 klas) dla tablicy 1, oraz 2000-2003 (tj. posiada 4 klasy) dla
tablicy 2.

2.

Dla przedziału klasowego z tablicy 1 dolna granica przedziału to 1998, górna granica 2003,
zaś rozpiętość przedziału klasowego wynosi 5. Dla przedziału klasowego z tablicy 2 dolna
granica przedziału to 2000, górna granica 2003, zaś rozpiętość przedziału wynosi 3.

3.

Obydwa przedziały klasowe są obustronnie domknięte, a poszczególne klasy w tych
przedziałach są klasami zamkniętymi. Klasy się nie zazębiają.

4.

Obydwa szeregi dynamiczne charakteryzują się cechą mierzalną ze zmiennością skokową.

5.

Charakterystyka zbiorowości statystycznej dla tablicy 1:
a)

zbiorowość statystyczna: produkcja płaszczy męskich w ZPO „AKA” w Krakowie,

b)

jednostka statystyczna: produkcja płaszczy męskich,

•

rzeczowo: płaszcze męskie,

•

czasowo: lata 1998-2003r.,

•

terytorialnie: Zakład Przemysłu Odzieżowego „AKA” w Krakowie,

•

zakresowo: ilość płaszczy w tys. szt.

c)

cecha statystyczna: okres produkcyjny - cecha mierzalna ze zmiennością skokową.

d)

warianty: 6.

e)

liczebność cząstkowa wariantu 3.: 86000.

f)

ilość liczebności cząstkowych: 6.

g)

liczebność generalna: 428000.

6.

W analogiczny sposób można scharakteryzować zbiorowość statystyczną dla tablicy 2.:
a)

zbiorowość statystyczna: sprzedaż artykułów odzieżowych w sklepach GSS „Społem”
w Lublińcu,

b)

jednostka statystyczna: obrót artykułami odzieżowymi,

•

rzeczowo: artykuły odzieżowe,

•

czasowo: lata 2000-2003r.,

•

terytorialnie: sklepy GSS „Społem” w Lublińcu,

•

zakresowo: obrót liczony w tys. zł.

c)

cecha statystyczna: okres produkcyjny - cecha mierzalna ze zmiennością skokową.

d)

warianty: 4.

e)

liczebność cząstkowa wariantu 3.: 36000.

f)

ilość liczebności cząstkowych: 4.

g)

liczebność generalna: 171000.

3

III.

Graficzna prezentacja danych statystycznych:

Rysunek 1. Produkcja płaszczy męskich w Zakładach

Przemysłu Odzieżowego „AKA” w Krakowie
w latach 1998-2003r. w tys. szt.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Rysunek 2. Sprzedaż artykułów odzieżowych w sklepach GSS

„Społem” w Lublińcu, w latach 2000-2003

2000

2001

2002

2003

Przyjęte proporcje i założenia:
1. Obrót sklepów w wys. 36,0 tys. zł. odpowiada 4 cm wysokości prostokąta.
2. Podstawa każdego prostokąta jest taka sama.

Obrót w tys. zł.

Okres

Źródło: Andrzej Komosa ”Statystyka”, str. 29, tabl. 26

Ilość płaszczy

w tys. szt.

Okres

Źródło: Andrzej Komosa ”Statystyka”, str. 29, tabl. 25

Obliczenia:

36,0 tys. zł. – 4,0 cm

36,0 tys. zł. – 4 cm
45,0 tys. zł. – x cm
x = (45,0*4):36,0
x = 5,0 cm

36,0 tys. zł. – 4 cm
54,0 tys. zł. – x cm
x = (54,0*4):36,0
x = 6,0 cm

4

IV.

Opis zaprezentowanych wykresów:

Rysunek 1 przedstawia nam, zawarty w tablicy 1, szereg dynamiczny ujęty w formie

wykresu liniowego w układzie współrzędnych XY, gdzie na osi odciętych (x) są zaznaczone
warianty cechy czasu, tj. okresy czasu, poszczególne lata, a na osi rzędnych (y) zaznaczone są
liczebności

cząstkowe

odpowiadające

poszczególnym

wariantom

cechy,

tj.

ilość

wyprodukowanych płaszczy. Szereg dynamiczny jest więc przedstawiony graficznie metodą
prezentacji w układzie współrzędnych.

W analogiczny do powyższego sposób, na rysunku 2, mamy pokazany szereg dynamiczny

zawarty w tablicy 2 i przedstawiony graficznie metodą powierzchniową z wykorzystaniem
prostokątów. Ponadto, celem porównania zjawisk i zobrazowania skali, pokazano obliczenia,
wyniki których posłużyły do wykreślenia wysokości poszczególnych prostokątów. Dla lepszego
oraz czytelniejszego odzwierciedlenia proporcji pomiędzy tymi figurami, przyjęto równe podstawy
wykreślonych prostokątów.

V.

Wnioski:

Obydwie, zaprezentowane powyżej, graficzne metody prezentacji danych statystycznych są,

wg mojej oceny, dobrane w sposób optymalny. Zarówno metoda wykresu liniowego, jak też
metoda powierzchniowa, obrazuje nam przebieg badanego zjawiska w czasie w sposób bardziej
dokładny i przejrzystszy w stosunku do innych, poznanych metod. W przypadku metody
powierzchniowej z wykorzystaniem prostokątów różnice między polami tych figur są znacznie
bardziej widoczne niż w przypadku różnic między polami innych figur.

Jedynie porównywalną do ww. metod i możliwą do wykorzystania w prezentacji jest metoda

liniowa. Prosta w wykonaniu, na pierwszy rzut oka widać kształtowanie się wielkości zjawiska,
jednakże wymaga ona podania wszystkich niezbędnych opisów (wariantów cechy) wraz
z wielkościami (liczebnościami cząstkowymi) danego zjawiska.

W metodzie powierzchniowej wykres kołowy lub wykres kilku kół jest mniej czytelny.

Różnice wariantów cechy rozpoznajemy po kolorach lub wielkościach kół, jednakże przy
zbliżonych liczebnościach cząstkowych różnice zacierają się i konieczne staje się podanie wartości
liczebności cząstkowych w legendzie. Ponadto, celem odczytania danych wartości, konieczny jest
ręczny pomiar, co rodzi dodatkowe błędy.

Metoda prezentacji graficznej z wykorzystaniem histogramu jest nieadekwatna do

przedstawionych w pracy szeregów statystycznych. Histogram bowiem stosuje się do prezentacji
materiału statystycznego z szeregów statystycznych z cechą mierzalną ale ze zmiennością ciągłą.

Metody: obrazkowa, ilościowa oraz wiedeńska, mimo że należą do najbardziej atrakcyjnych

metod, to podstawową ich wadą jest trudność i czasochłonność wykonania. Wadą jest również
zacieranie się różnic przy porównywalnych wartościach, a w przypadku bardzo dużych różnic
pomiędzy poszczególnymi wartościami rysunek staje się trudniejszy w odczytaniu. Ponadto, dla
metod ilościowej i wiedeńskiej, konieczne jest zastosowanie legendy.

Kartogramy natomiast stosowane są do prezentacji materiału statystycznego zawartego

w szeregach geograficznych. Powiązanie dużej ilości tekstu, liczb, symboli, punktów, figur oraz
konieczność prawidłowego sporządzenia legendy potęgują trudność w jego wykonaniu.

Wobec powyższego wykresy sporządzane w układzie współrzędnych najlepiej nadają się do

prezentowania kształtowania się poziomu określonego zjawiska na skutek upływu czasu. Ponadto
na jednym wykresie można przedstawić kształtowanie się poziomu różnych zjawisk.