Microsoft Excel 2000

- 162 -

Wykresy w Excelu

W arkuszu kalkulacyjnym przeliczamy dane, badamy

zale

żności i dynamikę zmian poszczególnych serii danych. Często

jednak

śledzenie tendencji i zależności między seriami jest trudne

szczególnie w długich seriach danych.

Znacznie łatwiej b

ędzie dostrzec zależności i tendencje jeśli

przedstawimy dane na odpowiednio dobranym wykresie. W Excelu
mo

żna tworzyć wykresy na podstawie jednej lub więcej serii danych.

Oferta typów wykresów obejmuje 14 typów standardowych, z których
ka

żdy może wystąpić w jednym z kilku podtypów pokazujących dane

w inny sposób (czasem te

ż odpowiednio przeliczone np. na procenty),

oraz 20 typów niestandardowych, maj

ących określony typ i dobrane

odpowiednie formatowania poszczególnych elementów składaj

ących

si

ę na wykres. Użytkownik może definiować własne typy

niestandardowe i doł

ączać je do wbudowanych. Wbudowanych typów

nie mo

żna usuwać, jednak zdefiniowane przez użytkownika dają się

usuwa

ć.

W zale

żności od ilości serii danych należy wybrać odpowiedni

typ i podtyp wykresu aby jak najlepiej przedstawi

ć dane. Na przykład

dla wykresów kołowych obrazowana jest tylko jedna seria danych
niezale

żnie od tego ile serii zostało zaznaczonych. Wykresy

kolumnowe, słupkowe, warstwowe lub liniowe mog

ą przedstawiać

wi

ęcej niż jedną serię danych, pod warunkiem, że dane te są tego

samego typu. Je

śli tak nie jest np. wartości w poszczególnych seriach

bardzo mocno si

ę różnią do siebie, to można utworzyć wykres

zło

żony posiadający dwie osie wartości, lub wybrać inny rodzaj

skalowania dla osi warto

ści (np. logarytmiczny).

Ogólnie mo

żna powiedzieć, że wykresy słupkowe i

kolumnowe nadaj

ą się do porównywania wartości różnych kategorii w

Microsoft Excel 2000

- 163 -

czasie. Wykresy słupkowe dobrze ilustruj

ą różnice między

elementami wykresu, za

ś kolumnowe lepiej prezentują zmiany w

czasie.

Wykresy kołowe przedstawiaj

ą zależności między elementami

cało

ści. Wykresy warstwowe i liniowe najlepiej pokazują dynamikę

zmian w czasie.

Dobór odpowiedniego typu wykresu wymaga nie tylko

subtelnego wyczucia estetycznego ale i pewnego do

świadczenia.

Zestawienie typów wykresów w Excelu wraz z ich krótk

ą

charakterystyk

ą znajduje się w Dodatku.

Tworzenie wykresu

Tworzenie wykresu rozpoczynamy od przygotowania tabeli

zawieraj

ącej dane, które chcemy przedstawić na wykresie.

Dane w tabeli powy

żej ułożone są w serie wartości

dotycz

ących albo poszczególnych filii przedsiębiorstwa (wiersze) albo

lat (kolumny). Zauwa

żmy, że seria trzecia odpowiadająca Filii 3 ma

warto

ści znacznie różniące się od wartości pozostałych serii.

Tworzenie wykresu odbywa si

ę przy pomocy kreatora wykresów.

Najpierw nale

ży zaznaczyć obszar arkusza zawierający dane z

uwzgl

ędnieniem wiersza zawierającego opisy kategorii oraz

kolumny zawieraj

ącej nazwy serii danych.

Microsoft Excel 2000

- 164 -

Uwaga!

Je

żeli serie, które chcemy pokazać na wykresie, nie znajdują się w

przyległych obszarach, mo

żemy je zaznaczać przytrzymując klawisz

Ctrl.

Program traktuje nagłówki kolumn jako nazwy kategorii a

napisy w pierwszej kolumnie jako nazwy serii je

śli ilość wierszy jest

równa lub mniejsza od liczby kolumn w obszarze danych. Pierwszy
krok Kreatora wykresów otrzymamy je

śli wybierzemy teraz ikonę

Kreator wykresów lub z menu Wstaw wybierzemy opcj

ę Wykres....

W kroku tym decydujemy o typie wykresu i jego podtypie.

Mo

żemy też nacisnąć i przytrzymać klawisz „Naciśnij, aby

zobaczy

ć przykład” co pozwoli ocenić czy wybrany typ wykresu

odpowiada naszym zamierzeniom.

Microsoft Excel 2000

- 165 -

W nast

ępnym oknie dialogowym

Microsoft Excel 2000

- 166 -

widzimy pole edycji „Zakres danych” i je

śli wcześniej

zaznaczyli

śmy odpowiedni obszar danych to znajduje się tu odwołanie

do tego zakresu poprzedzone nazw

ą arkusza. Mamy też wybrane Serie

w: Wiersze lub Kolumny w zale

żności od ilości wierszy i kolumn

zawieraj

ących dane (patrz wyżej). Zakładka Serie pozwala usuwać

serie danych, dodawa

ć nowe, jak również zmodyfikować odwołania

do zakresów danych poszczególnych serii oraz ich nazw. Jest tu tak

że

pole edycyjne do okre

ślenia nazw kategorii. Warto sprawdzić na tej

karcie poprawno

ść domyślnego wyboru serii i etykiet osi kategorii,

gdy

ż nie zawsze Excel rozpoznaje etykiety osi X zgodnie z naszymi

oczekiwaniami.

W nast

ępnym (trzecim) kroku kreatora mamy do dyspozycji

sze

ść zakładek Tytuły, Osie, Linie siatki, Legenda, Etykiety

danych, Tabela danych.

Wybieraj

ąc odpowiednią zakładkę możemy zdecydować o

podstawowych cechach wykresu: czy ma by

ć tytuł, legenda (i gdzie

umieszczona), czy maj

ą być wyświetlane linie siatki, czy na wykresie

Microsoft Excel 2000

- 167 -

maj

ą być drukowane wartości danych dla poszczególnych punktów,

czy ma by

ć włączona tabela z danymi.

Krok czwarty kreatora pozwala zdecydowa

ć, czy wykres ma być

utworzony jako nowy arkusz w skoroszycie, czy jako obiekt osadzony
w wybranym arkuszu.

Po klikni

ęciu w klawisz Zakończ tworzony jest wykres, który

mo

że wyglądać podobnie do poniższego

Zwró

ćmy uwagę, że ze względu na duże różnice między

warto

ściami serii Filia 3 i pozostałych rozróżnienie między

warto

ściami serii Filia 1, Filia 2 oraz Filia 4 jest utrudnione.

Zestawienie produkcji

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

1994

1995

1996

1997

Filia 1

Filia 2

Filia 3

Filia 4

Microsoft Excel 2000

- 168 -

Nale

żałoby wybrać wykres złożony i dla serii Filia 3 wstawić drugą

o

ś wartości.

Formatowanie wykresu

Po utworzeniu wykresu mo

żemy zmodyfikować jego

poszczególne elementy wybieraj

ąc najpierw element mający podlegać

zmianom. Mo

żemy modyfikować (w większości typów):

Obszar wykresu

desenie

obramowanie

obszar

czcionka (rodzaj, styl, rozmiar, podkre

ślenie, kolor, tło, efekty

(przekre

ślenie, indeks górny i dolny)

wła

ściwości (pozycjonowanie, drukowanie, blokowanie)

Obszar kre

ślenia

desenie

obramowanie

obszar

Legenda

desenie (jak wy

żej)

czcionka (jak wy

żej)

poło

żenie (na dole, w rogu, na górze, z prawej, z lewej;

myszk

ą – w dowolnym miejscu)

Serie danych

desenie jak wy

żej)

osie (dodanie drugiej osi warto

ści)

słupki bł

ędów (wartościowo, procentowo, w odchyleniach

standardowych, lub niestandardowo)

Microsoft Excel 2000

- 169 -

kolejno

ść serii (przesuwanie w górę lub w dół)

etykiety danych (brak, pokazuj warto

ści, pokazuj etykiety)

opcje (zakładka, szeroko

ść przerwy między seriami)

Osie

desenie (styl, kolor, grubo

ść, typy i etykiety znaczników)

skala (minimum, maksimum, jednostka główna i pomocnicza,
przeci

ęcie osi, skala logarytmiczna lub odwrotna

czcionka (jak wy

żej)

liczby (wybór typu formatowania
wyrównanie tekstu (pionowe, poziome lub o dowolnym
nachyleniu podanym w stopniach (całkowite)).

Podstawowy sposób modyfikacji elementów wykresu polega

na wybraniu tego elementu, a nast

ępnie wybraniu z menu Format

pierwszej opcji (tre

ść napisu tej opcji zmienia się w zależności od tego

co wybrano).

Mo

żna wybrać element klikając go myszką, lub też z listwy na

pasku narz

ędziowym Wykres, który pojawia się automatycznie gdy

wybierzemy jaki

ś element wykresu.

Mamy tu na my

śli sytuację, w której wykres został osadzony w

arkuszu kalkulacyjnym. Je

śli wykres jest w arkuszu wykresu

dostawionym do zeszytu, wystarczy si

ę do niego przełączyć, aby

pojawił si

ę pasek narzędziowy Wykres.

Uwaga! (Dotyczy całego pakietu Microsoft Office )

Je

śli jakiś pasek narzędziowy pojawia się automatycznie

(pasek wykresu, rysunku, WordArt-u itp.) w momencie
wybrania odpowiedniego obiektu, to nie nale

ży go zamykać

klawiszem zamykaj

ącym x, (widoczny w prawym górnym

naro

żniku paska), bo programy zapamiętują to ustalenie i po

powtórnym wybraniu obiektu pasek nie pojawi si

ę

automatycznie. (Trzeba wówczas wybra

ć Widok | Paski

narz

ędzi...). W chwili rezygnacji z wybrania obiektu (w

przypadku osadzonych wykresów i rysunków klawisz

Microsoft Excel 2000

- 170 -

ESCAPE) czy klikni

ęcia poza obiektem pasek znika

samorzutnie.

Innym sposobem wej

ścia w tryb modyfikacji (formatowania)

elementów wykresu jest wybranie elementu prawym klawiszem
myszki. Powoduje to wy

świetlenie menu lokalnego (kontekstowego),

którego zawarto

ść będzie inna w zależności od rodzaju obiektu, który

wybrano. Pierwsza opcja w tym menu zawsze dotyczy formatowania
wybranego obiektu, chocia

ż jest tam także dostęp do innych operacji

mo

żliwych do wykonania w stosunku do tego obiektu.

Klawiaturowym odpowiednikiem formatowania obiektu (po wybraniu
jakiego

ś elementu wykresu) jest Ctrl 1.

Obok znajduje si

ę menu kontekstowe

pojawiaj

ące się po kliknięciu prawym

klawiszem obszaru wykresu. Widzimy tu
opcje pozwalaj

ące modyfikować:

typ wykresu... (pierwszy krok kreatora)

dane

źródłowe... (drugi krok kreatora)

opcje wykresu... (trzeci krok kreatora)

poło

żenie... (czwarty krok kreatora)

a tak

że kopiować, przenieść (wytnij),

usun

ąć (wyczyść) i kilka innych.

Opcja Widok 3W b

ędzie aktywna tylko

wtedy je

śli aktualny typ wykresu jest

trójwymiarowy.

Menu kontekstowe zwi

ązane z serią danych zawiera opcję

Dodaj lini

ę trendu, a menu Wykres pojawiające się w menu

głównym po wybraniu osadzonego wykresu lub przeł

ączeniu się do

arkusza wykresu w zeszycie zawiera tak

że opcję Dodaj dane... przy

pomocy której mo

żemy dodawać albo nowe serie, albo dalsze

warto

ści istniejących serii.

Microsoft Excel 2000

- 171 -

Dodanie danych najłatwiej wykona

ć zaznaczając nową serię

danych w tabeli arkusza kalkulacyjnego i kopiuj

ąc na wykres dowolną

technik

ą (przez przeciągnięcie myszą, przez schowek, przy pomocy

skrótów klawiaturowych).

Poszczególne punkty serii danych mo

żemy modyfikować nie

tylko odno

śnie ich wyglądu ale także wartości. W tym celu należy

najpierw wybra

ć serię a następnie wybrać konkretny punkt serii

(lewym klawiszem myszy).

Mo

żliwa jest modyfikacja punktu co do jego wartości przez

przeci

ąganie punktu myszą oraz formatowanie deseni i etykiet

danych.

Do serii danych mo

żna dodać linię trendu w jednym z sześciu

typów trendu jak to wida

ć na poniższym rysunku.

Przy typie wielomianowym mo

żemy określić stopień

wielomianu (do 6), a przy typie

średnia ruchoma ustalić obliczenie z

Microsoft Excel 2000

- 172 -

dwóch lub trzech okresów. W prawie ka

żdym typie regresji możemy

umie

ścić na wykresie równanie linii trendu zgodnie z poniżej

zamieszczonymi wzorami ogólnymi je

śli wybierzemy zakładkę

Opcje.

liniowy

ax + b

a,b – rzeczywiste

logarytmiczny alnx + b

a,b – rzeczywiste

wielomianowy a

n

x

n

+ a

n-1

x

n

-1 +...+ a

0

a

k

– rzeczywiste, n<=6

pot

ęgowy

ax

b

a,b – rzeczywiste

wykładniczy

ae

bx

a,b – rzeczywiste

Zbiór wła

ściwości elementu wykresu, które są możliwe do

modyfikacji zale

ży od rodzaju elementu, ale także od typu wykresu.

Np. dla wykresu powierzchniowego kolorowego nie mo

żemy

modyfikowa

ć kolorów powierzchni. Możemy za to (dotyczy to

wykresów trójwymiarowych) obraca

ć obszar kreślenia w przestrzeni

trójwymiarowej oraz ustala

ć inne właściwości charakterystyczne dla

trójwymiarowo

ści jak np. dodanie perspektywy

Formatuj

ąc serię danych można wypełnić słupki czy kolumny

dowolnym rysunkiem (format *.wmf, *.bmp) jak wida

ć na poniżej

zał

ączonym rysunku. Możliwe jest też ułożenie rysunków piętrowo.

Na rysunku powy

żej użyto bibliotecznego pliku sailing.wmf i dla tej

Zestaw ienie produkcji

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

1994

1995

1996

1997

m

ln

zł

29,0

30,0

31,0

32,0

33,0

34,0

35,0

36,0

37,0

38,0

ty

s

zł

Filia 1

Filia 2

Filia 4

Filia 3

Microsoft Excel 2000

- 173 -

serii danych (Filia 3) wybrano obramowanie automatyczne. Pozwala
to widzie

ć wszystkie słupki w tym także serii Filia 2 za rok 1997,

która przy wypełnieniu kolorem była by niewidoczna. Rozmiary
słupków poszczególnych serii danych nie ró

żnią się już tak bardzo

dzi

ęki wstawieniu drugiej osi wartości.

Zadanie 34.

W oparciu o tabel

ę utworzoną w Zadaniu 6 i rozszerzoną w

Zadaniach 9 i 19 sporz

ądzić następujące wykresy:

a) kolumnowy przedstawiaj

ący składkę podstawową i kolejne zniżki

b) kołowy 3-W przedstawiaj

ący strukturę zniżek w firmie (W

opcjach wykresu zrezygnuj z legendy, a zamiast tego wybierz
pokazuj etykiety i procenty) Ostatecznie wykres powinien by

ć

podobny do poni

ższego:

Zadanie 35.

Wpisz do arkusza dane z poni

ższej tabeli i utwórz:

a) wykres liniowy przedstawiaj

ący zmiany w liczbie bezrobotnych dla

ró

żnych poziomów wykształcenia w okresie 30.VI.91-31.12.93.

Daty maj

ą się znaleźć na osi x.

b) wykres kołowy przedstawiaj

ący strukturę bezrobocia w dniu

31.12.93

Struktura zni ek

Bezszkodowo



60%

Zabezpieczenia

30%

Stały klient

10%

Microsoft Excel 2000

- 174 -

c) wykres kolumnowy nakładany obrazuj

ący strukturę bezrobocia dla

kolejnych dat. (Wybierz podtyp: 100% skumulowany kolumnowy)

L.P. Wykształcenie

30 VI 91 31 XII 91

30 VI 92 31 XII 92

30 VI 93 31 XII 93

1

Wy sze

49,60

64,10

54,50

56,50

52,40

52,10

2

rednie zawodowe

363,40

482,50

512,60

527,90

574,10

581,50

3

rednie ogólne

119,40

155,50

165,50

177,90

192,90

193,20

4

Zasadnicze zawodowe

543,20

805,60

845,30

964,60

1020,50

1131,20

Ogółem

1075,60

1507,70

1577,90

1726,90

1839,90

1958,00

Bezrobotni zarejestrowani - wg wykształcenia - w tys.

Zadanie 36.

Dysponujesz nast

ępującymi danymi na temat zależności wysokości

produkcji i kosztów w pewnym przedsi

ębiorstwie w kolejnych

miesi

ącach 2000 roku:

Miesi



c

Produkcja

Koszty

1

100

20900

2

120

22900

3

140

24200

4

80

19000

5

70

17000

6

110

19800

7

120

21600

8

115

20200

9

125

22300

10

130

24000

11

130

24300

12

110

19300

Sporz

ądź wykres XY zależności kosztów od wysokości produkcji

(Wybierz podtyp bez linii ł

ączących punkty danych). Zaznacz na

wykresie seri

ę danych obrazującą koszty i wstaw dla niej linię trendu

obrazuj

ącą kierunek zmian kosztów. Korzystając z formatowania linii

trendu przedłu

ż ją do przodu o odpowiednią liczbę jednostek i określ

w przybli

żeniu wysokość kosztów dla produkcji równej 200 sztuk.

Wy

świetl równanie linii trendu na wykresie.