background image

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Pomiar efektywności pracy pracowników 

sądownictwa

 

 

 

 

  

Tomasz Rostkowski 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego  

GURKL.pl 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image
background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  3 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Projekt graficzny okładki, skład i łamanie 

Mammaca Projects 

 

© Copyright by Główny Urząd ds. Rozwoju Kapitału Ludzkiego w Warszawie 2010 

All human rights reserved 

 

Wydane przez: 

Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego 

 

Adres redakcji i biblioteka 

www.gurkl.pl

 

  

Licencja: 

Właściciele  praw  autorskich  nie  wyrażaja  zgody  na  jakiekolwiek  wykorzystanie  całości 
niniejszego opracowania, ani jego fragmentów dla celów komercyjnych bez pisemnej zgody.  

Powyższe  dotyczy  przede  wszystkim  firm  szkoleniowych,  doradczych  i  badawczych  oraz 
organizacji  pozarządowych  realizujących  projekty  z  zakresu  zarządzania  kapitałem  ludzkim 
finansowane ze środków publicznych.   

 

 

 

Uwaga!!! 

Kopiowanie elektroniczne rozwija 

czytelnictwo – polecaj nasze publikacje!!! 

 

Uwaga!!! 

Drukowanie kosztuje – czytaj z monitora!!! 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  4 

 

Spis treści 

 

Efektywność pracy i jej ocena .................................................................................... 5 

Źródło problemów oceny efektywności w sądownictwie ..................................................5

 

Sprawność działania.............................................................................................................5

 

Ocena efektywności pracowników wydziałów Sądu Rejonowego w Białymstoku 8 

Geneza ...................................................................................................................................8

 

Geneza zadania...................................................................................................................10

 

Zadanie i jego znaczenie dla organizacji..........................................................................10

 

Obszary zadania .................................................................................................................12

 

Realizacja zadania..............................................................................................................12

 

Etap pierwszy ...................................................................................................................13

 

Etap drugi .........................................................................................................................14

 

Etap trzeci.........................................................................................................................16

 

Etap czwarty.....................................................................................................................16

 

Pytania ........................................................................................................................ 17 
Zalecana literatura .................................................................................................... 18 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  5 

 

 

Efektywność pracy i jej ocena 

Źródło problemów oceny efektywności w sądownictwie 

Organizacje  komercyjne  w  odróżnieniu  od  organizacji  sektora  publicznego  dysponują 
cennym  miernikiem  własnej  skuteczności  działania  –  zyskiem.  Nie  jest  on  jedynym,  ani 
nawet  głównym  miernikiem,  przy  pomocy  którego  określana  jest  wartość  przedsiębiorstwa 
dla  właścicieli.  Jedyną  odpowiedzią  na  pytania  pracowników  organizacji  komercyjnych  o 
poprawę  warunków  pracy,  czy  wyższe  wynagrodzenia  jest  odpowiedź:  „jeśli  uzyskacie 
odpowiednie  efekty,  część  środków  może  być  przeznaczona  na  poprawę  warunków  pracy”. 
Upraszczając można powiedzić, że wysokie wynagrodzenia niektórych grup pracowników i, 
zazwyczaj,  towarzyszące  im  znakomite  warunki  pracy  nie  są  rezultatem  nieracjonalnej 
hojności  właścicieli  organizacji,  ale  potwierdzeniem  wysokiej  efektywności  pracy  jej 
pracowników. 

Organizacje  publiczne  właśnie  dlatego  są  publiczne  i  posiadają  monopol  na  swoje  usługi, 
gdyż  uznano,  że  mechanizmy  rynkowe  nie  sprawdzają  się  w  prowadzeniu  pewnego  typu 
działań lub nie wszystkich stać na usługi, do których dostęp powinni mieć wszyscy obywatele 
niezależnie od poziomu zamożności. Nikt też nie oczekuje zysków z tej działalności. Oznacza 
to, że środki na zaspokojenie potrzeb pracowników sektora publicznego nie mogą być częścią 
„wypracowanych rezultatów” w znaczeniu dosłownym.  

Całkowite zwolnienie sektora publicznego z odpowiedzialności za rezultaty nie jest możliwe. 
Państwa  zwyczajnie  nie  stać  na  zapewnienie  wszystkich  usług  na  poziomie  jakiego  mogą 
oczekiwać Obywatele. Ważne jest jednak to, aby Obywatele byli świadomi na co mogą liczyć 
i jak dużo środków potrzeba, aby te standardy podnieść. 

Powyższe,  oczywiste  spostrzeżenia  przekładają  się  wprost  na  funkcjonowanie  Sądów  w 
Polsce.  Zgadzając  się,  że  Sędziowie  i  waga  ich  zadań  zasługują  na  najwyższy  poziom 
zarówno wyposażenia technicznego, jak obsługi administracyjnej należy przyjąć jako fakt, że 
poprawa w tych obszarach musi następować stopniowo, bo obywateli zwyczajnie nie stać na 
zapewnienie  Sędziom  oczekiwanego  przez  nich  poziomu  obsługi.  Jednocześnie,  aby 
właściwie organizować własną pracę Sędzia musi znać standardy obsługi administracyjnej, na 
które  może  liczyć  i,  dzięki  temu,  ustalać  jaką  sprawność  działania  jest  w  stanie  uzyskać 
wobec istnienia obiektywnych ograniczeń. Sytuacja Sędziego jest zatem podobna do sytuacji 
Obywateli.  Zarówno  Sędzia,  jak  Obywatele  muszą  wiedzieć  jakiej  jakości  usług  mogą 
oczekiwać. 

Sprawność działania 

Często uważa się, że Sądy powinny działać sprawnie. Jednak „sprawność” to ogólna nazwa 
wszystkich  walorów  praktycznego  działania.  Każda  zmiana  na  lepsze  to  usprawnienie. 
Sprawność może zatem obejmować różne miary

1

1.  dokładność  tj.  mniejsze  lub  większe  odchylenie  od  jakiejś  zamierzonej  własności 

wytworu  (produktu,  czy  usługi),  przy  czym  istotne  jest  także  uwzględnienie 
wielowymiarowości oceny wytworu, 

2.  miary dotyczące sposobu wykonywania pracy w tym:  

                                                        

1

 T. Kotarbiński „Traktat o dobrej robocie“ Ossolineum Wydanie IV Wrocław – Warszawa – 

Kraków 1969 Str. 394 - 408 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  6 

 

a.  energiczność  (,  której  elementem  jest  inicjatywa  –  przedsiębiorczość)  może 

być  oceniana  z  punktu  widzenia  intensywności  jej  występowania  (np. 
opieszałość) lub czasu trwania (np. wytrwałość, uporczywość), 

b.  gospodarność  –  ekonomiczność,  która  może  być  realizowana  na  różne 

sposoby tj. poprzez pracę oszczędną, bardziej produkcyjną (wydajną), 

c.  umiejętności wykonującego (zręczność, znawstwo), 
d.  organizacyjne  (zapewnienie  ładu,  aby  czynności  wykonywane  wcześniej 

umożliwiały lub ułatwiały sprawniejsze wykonanie kolejnych czynności), 

3. miary dotyczące wykonawców (np. skrupulatność, zapobiegliwość). 

Ujmując  zagadnienie  sprawności  syntetycznie:  „powinniśmy  starać  się,  by  działanie  nasze 
było: 

  skuteczne – osiągało zamierzony cel (zgodność zamierzeń z celem), 

  dokładne  –  najbardziej  zbliżone  pod  istotnymi  względami  do  wzoru  (wystarczająco 

podobne do wzoru), 

  staranne – wykonane z troską o udatność wytworu (...), 

  poprawne – pozbawione usterek, 

  ekonomiczne – wydajne i oszczędne”

2

Wydaje się, że wśród pracowników wymiaru sprawiedliwości szczególne wątpliwości budzi 
możliwość  zastosowania  miar  ekonomicznych  do  oceny  funkcjonowania  Sądów,  co  wynika 
wyłącznie  z  niedocenienia  instrumentarium  jakim  dysponują  ekonomiści  i  błędnego 
rozumienia  ekonomiczności  działań.  Wśród  zarzutów  formułowanych  przez  pracowników 
wymiaru  sądownictwa  pod  adresem  ekonomistów  najczęściej  spotkać  można  zarzuty 
mówiące o tym, iż „ekonomistom zależy na tym, aby Sądy działały tanio” lub „ekonomistom 
zależy  na  tym,  aby  Sądy  maksymalizowały  efektywność”.  Faktycznie,  w  teorii  ekonomii 
pojawiają  się  obie  powyższe  koncepcje.  Pierwsza  to  „minimalizacja  środków”,  czyli 
realizacja  zdefiniowaniowanych  zadań  przy  najniższym  możliwym  koszcie,  a  druga  bywa 
nazywana  „maksymalizacją  efektu”,  czyli  dążeniem  do  realizacji  jak  najwięcej 
zdefiniowanych  zadań  przy  założonym  koszcie.  Oprócz  tego  występuje  jeszcze  podejście 
trzecie  tj.  „optymalizacja  środków  /  efektów”.  Zarządzanie  będące  częścią  nauk 
ekonomicznych  można  zdefiniować  jako  dążenie  do  odkrycia  drogi  do  osiągania 
największego  skutku  użytecznego  przy  najmniejszym  nakładzie  sił  i  środków.  O  tym  czy 
konkretny  nakład  jest  „mały”,  czy  „duży”  decyduje  efekt.  Mówiąc  prościej:  nie  sposób  jest 
określić czy 5 złotych to „drogo”, czy „tanio” bez odpowiedzi na pytanie: za co?  

Wbrew opiniom nieekonomistów problem jakości nie jest w ekonomii pomijany. Przeciwnie, 
jest  on  kluczem  do  zrozumienia  zasad  ekonomii  i,  w  powyższych  wyjaśnieniach,  kryje  się 
pod określeniem „zdefiniowany”. Oznacza to, że standard musi zostać wcześniej określony w 
taki  sposób,  aby  efekt  mógł  być  dokładny,  staranny  i  poprawny  –  pozbawiony  usterek. 
Oczywistym  nieporozumieniem  jest  ograniczenie  kosztów  w  taki  sposób,  aby  ostateczny 
efekt był bezużyteczny. Podobnie nieracjonalne jest dążenie do najwyższej jakości w każdej 
sytuacji  –  jakość  powinna  być  odpowiednia  do  charakteru  danego  produktu  czy  usługi.  Ta 
sama zasada dotyczy pomiaru efektywności pracowników administracyjnych sądownictwa, a 
także Sędziów (np. oczywistym jest, że obszerne, bardzo szczegółowe uzasadnienie wyroku 
jest niezbędne jedynie w wybranych przypadkach), a kluczem do jej zastosowania musi być 
wystandaryzowanie  problemów.  Oczywiście  nie  każde  działanie  może  być  prowadzone  w 
sposób  wystandaryzowany,  gdyż  problem  może  mieć  charakter  jednostkowy.  W  takim 
przypadku należy odwołać się np. do doświadczeń praktyki i teorii zarządzania projektami.  

                                                        

2

 T. Pszczołowski „Zasady sprawnego działania“ Wiedza Powszechna Warszawa 1982 str. 

260 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  7 

 

Ważnym  problemem  jest  zatem  określenie  standardu.  W  przypadku  sądownictwa  kluczowe 
wydają się być pytania:  

  Jak precyzyjnie powinien zostać określony wzorzec?  

oraz  

  Jak duże odstępstwo od wzorca może być tolerowane?  

Specyfiką  sądownictwa  jest  to,  że  „każda  sprawa  jest  inna”.  Ta  opinia  jest  oczywiście 
prawdziwa,  ale  prawdą  jest  również,  że  nie  ma  dwóch  identycznych  ludzi,  a  także: 
ziemniaków,  samochodów  itp.  Wykorzystywane  w  życiu  codziennym  miary  np.  metr  mają 
taką  cechę,  że  w  świecie  realnym  nie  istnieją  (metr  to  odległość  jaką  światło  w  próżni 
pokonuje w konkretnym czasie). Wszystko co nazywamy „metrem” jest jedynie w większym 
lub  mniejszym  stopniu  podobne  do  miary  idealnej.  Przeciętnemu  klientowi  jest  całkowicie 
obojętne czy kupił 1 kilogram ziemniaków, czy 0,999 kilograma ziemniaków.  

W przypadku pracowników bezpośrednio wspierających działania Sędziego można na pewno 
powiedzieć,  że  każde  jego  zgodne  z  prawem  i  związane  z  pracą  zalecenie  powinno  być 
wykonane.  Z  punktu  widzenia  efektywności  działania  Sądu  ogromne  znaczenie  ma  czy 
polecenie będzie brzmiało np. „proszę wykorzystać formularz Z1p”, czy też Sędzia osobiście 
podyktuje  wymyśloną  przez  siebie  treść  zawiadomienia  kierowanego  do  oskarżyciela 
posiłkowego  dotyczącego  informacji  o  rozprawie  przeciwko...  W  przypadku 
wystandaryzowania  np.  korespondencji  wychodzącej  z  Sądu,  poza  korzyściami 
wizerunkowymi,  możliwością  wypracowania  najlepszego,  pozbawionego  wszelkich  wad 
wzorca  treści,  możliwością  wykorzystania  oferowanych  przez  proste  edytory  tekstu  opcji 
automatycznego (szybszego) tworzenia korespondencji uzyskuje się dwie niezwykle istotne z 
punktu widzenia zarządzania pracownikami korzyści.  

Po pierwsze istnieje możliwość szybkiego wdrażania pracowników do zadań. O wiele łatwiej, 
taniej  i  szybciej  można  nauczyć  pracownika  systemu  tworzenia  zautomatyzowanej 
korespondencji  niż  wyjaśniać  mu  konieczność  zamieszczenia  pouczenia  w  przypadku  X  i 
informowania,  że  w  przypadku  Y  takiej  konieczności  nie  ma,  czy  też  wyjaśniać 
pracownikowi,  które  elementy  pisma  są  wymagane  prawem,  a  które  stanowią  element 
polityki  informacyjnej  Sądu.  Ponadto  pracownicy  posługujący  się  tym  samym  systemem 
korespondencji co Sędziowie mogą się zastępować w sposób nieodczuwalny przez Sędziego. 
W  przypadku,  gdy  Sędziowie  mają  różne  oczekiwania  i  Sędzia  X  używa  sformułowania 
„wzywa  się  Pana  do  osobistego  stawiennictwa...”  podczas,  gdy  Sędzia  Y  używa 
sformułowania  „Sąd  Rejonowy  w  ...  Wydział  wzywa  Pana  do  osobistego  stawiennictwa...” 
oznacza to konieczność nauczenia się przez pracowników administracyjnych metodyki pracy 
konkretnego  Sędziego,  jego  oczekiwań  i  upodobań  estetycznych.  W  przypadku  choroby, 
urlopu,  czy  długotrwałej  nieobecności  w  pracy  pracownika,  który  zna  oczekiwania 
konkretnego Sędziego pracownik, który go zastępuje musi się ich nauczyć. Zawsze zajmuje 
to  czas,  za  który  płaci  pracownikowi  Sąd  (niepotrzebnie)  i  jest  powodem  niezadowolenia 
Sędziego  (niepotrzebnie).  Sąd  ma  też  mniejszą  możliwość  szybkiego  skorzystania  z  usług 
pracowników  innego  Sądu  np.  w  przypadku  zwiększonego  wpływu  spraw,  gdyż  w  innym 
Sądzie mogą obowiązywać całkowicie inne zasady tworzenia korespondencji. 

Po drugie istnieje możliwość oceny efektywności pracownika. Wystarczy policzyć ile pism, 
jakiego  typu  przygotował  pracownik  co,  wobec  informatyzacji  Sądów,  może  oznaczać  po 
prostu  sprawdzenie  tego  w  systemie  informatycznym.  Pracownik  może  otrzymywać 
wynagrodzenie uzależnione od tego ile pracy rzeczywiście wykonał. Jakość pracy jest łatwa 
do oceny i polega na sprawdzeniu, czy pracownik wykorzystał odpowiedni wzorzec. Proste 
oprogramowanie biurowe może zapewniać, że pracownik będzie mógł zmodyfikować jedynie 
przeznaczone  do  tego  obszary  pisma  więc  nie  ma  także  konieczności  szczegółowego 
sprawdzania wszystkich błędów, jakie mógł popełnić. 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  8 

 

Problem,  który  należy  rozwiązać  to  dokładność  pomiaru.  Wracając  do  przykładu 
korespondencji,  można  powiedzieć,  że  pomiar  może  dotyczyć  jedynie  liczby  tworzonej 
korespondencji.  W  przypadku,  gdy  pracownik  jest  odpowiedzialny  za  tworzenie  wielu 
różnych  dokumentów  można  także  nadać  im  wagę  np.  trudne  pisma  =  1,5,  średnie  =  1,  a 
łatwe = 0,5 punktu. W takim przypadku  rodzi to jednak konieczność bardziej precyzyjnego 
weryfikowania efektywności pracowników, co jest czasochłonne i rodzi koszty. Można także 
uznać,  że  pracownik  przygotowuje  nie  tyle  różne  pisma,  co  po  prostu  „korespondencję”  w 
dłuższym okresie. W związku z tym na pewno trafią się pisma „trudne”, „średnie”  i „łatwe”, 
które  się,  przynajmniej  do  pewnego  stopnia,  zrównoważą.  Być  może  koszt  kontroli 
efektywności  w  przypadku  rozróżnienia  spraw  na  „trudne”  i  „łatwe”  nie  będzie  w 
konkretnym  przypadku  znaczący,  jednak  może  się  okazać,  że  przewyższa  on  korzyści  z 
precyzyjnego różnicowania czynności wykonanych przez pracownika. 

Ostateczna korzyść z ujednolicenia korespondencji z punktu widzenia zarządzania kapitałem 
ludzkim  to  możliwość  wprowadzenia  norm  pracy  i  możliwość  efektywnego  zarządzania 
pracownikami Sądu.  

Ocena  efektywności  pracowników  wydziałów  Sądu 
Rejonowego w Białymstoku 

Geneza 

Sąd Rejonowy w Białymstoku to jeden z największych w Polsce Sądów – jest pracodawcą dla 
blisko 600 osób. Sąd posiada ultranowoczesną infrastrukturę, a budynek, który zajmuje może 
być  wykorzystywany  jako  wzór  zapewnienia  pracownikom  i  interesantom  sądownictwa 
odpowiednich dla XXI wieku warunków pracy i załatwiania spraw.  

Budynek Sądu Rejonowego w Białymstoku 

 

źródło: strona internetowa Sądu Rejonowego w Białymstoku  

http://www.bialystok.sr.gov.pl/zdjecia_sad.php

  

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  9 

 

 

Budynek Sądu Rejonowego w Białymstoku – wejście główne 

 

źródło: źródło: strona internetowa Sądu Rejonowego w Białymstoku  

http://www.bialystok.sr.gov.pl/zdjecia_sad.php

  

Jednocześnie  wchodzący  do  budynku  nie  mogą  mieć  wątpliwości,  że  jest  on  zajmowany 
przez  Sąd.  Świadczy  o  tym  sentencja  nad  wejściem  głównym:  „Iustitias  Vestras  Iudicabo”, 
często cytowana także wewnątrz Sądu m.in. przez jego Prezesa. 

 

W Sądzie Rejonowym w sierpniu 2010 roku istniały następujące wydziały: 

  I Wydział Cywilny, 

  II Wydział Cywilny, 

  Sekcja Egzekucyjna, 

  III Wydział Karny, 

  Sekcja ds. Nadzoru nad Postępowaniem Przygotowawczym, 

  IV Wydział Rodzinny i Nieletnich, 

  V Wydział Rodzinny i Nieletnich, 

  VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, 

  VII Wydział Karny, 

  VIII Wydział Gospodarczy, 

  IX Wydział Ksiąg Wieczystych, 

  X Wydział Gospodarczy Rejestru Zastawów, 

  XI Wydział Cywilny, 

  XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, 

  Sekcja I prowadząca Rejestr Przedsiębiorstw, 

  Sekcja II prowadząca Rejestr Stowarzyszeń, 

  Sekcja III prowadząca Rejestr Dłużników Niewypłacalnych, 

  XIII Wydział Karny, 

  XIV Wydział Gospodarczy dla Spraw Upadłościowych i Naprawczych, 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  10 

 

  XV Wydział Karny. 

W Sądzie utworzono w tym czasie następujące oddziały: 

  Oddział Administracyjny, 

  Oddział Finansowy, 

  Oddział Gospodarczy, 

  Oddział Informatyczny, 

  Oddział Kadr. 

Pracownicy  Sądu  w  ostatnich  latach  brali  udział  w  licznych  szkoleniach  i  studiach 
podyplomowych  z  zakresu  zarządzania,  w  tym  zarządzania  kapitałem  ludzkim,  dlatego 
struktura  organizacyjna  Sądu,  skład  osobowy  poszczególnych  jednostek  organizacyjnych  i 
metody  pracy  ulegają  zmianom  dostosowującym  stosowane  rozwiązania  do  potrzeb 
nowoczesnej, dużej organizacji.  

Geneza zadania 

Prezes  Sądu  Rejonowego  w  Białymstoku  jest  specjalistą  w  zakresie  prawa  pracy.  W  SR  w 
Białymstoku  nie  można  zatem  inaczej  niż  dosłownie  rozumieć  zapisu:  „wynagrodzenie  za 
pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej 
pracy  i  kwalifikacjom  wymaganym  przy  jej  wykonywaniu,  a  także  uwzględniało  ilość  i 
jakość świadczonej pracy”. 

Jednocześnie w sądownictwie, podobnie jak w innych obszarach sektora publicznego, często 
można  spotkać  sytuację,  w  której  pracownicy  wykonujący  trudniejszą  pracę  na  wysokim 
poziomie  „ilości  i  jakości”  zarabiają  mniej  niż  pracownicy  wykonujący  mniej  efektywnie 
łatwiejszą pracę. Tego rodzaju spostrzeżenia, jakkolwiek bez wątpienia prawdziwe, pozostają 
jedynie opinią tak długo, jak długo nie stworzy się norm pracy, pozwalających obiektywnie 
ocenić wkład pracy poszczególnych pracowników w sukces organizacji.  

Inny  zapis  kodeksu  pracy  mówi:  „normy  pracy,  stanowiące  miernik  nakładu  pracy,  jej 
wydajności i jakości, mogą być stosowane, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy”. Czy 
ustalanie  norm  pracy  jest  uzasadnione  rodzajem  pracy  w  Sądzie?  Zdaniem  Prezesa  Sądu 
Rejonowego w Białymstoku – tak. 

Zadanie i jego znaczenie dla organizacji 

Problemem, z jakim musiał się zmierzyć Sąd Rejonowy w Białymstoku było określenie norm 
pracy i metody pomiaru efektywności pracy.  

W  wymiarze  strategicznym  podstawowa  korzyść  z  realizacji  zadania  dotyczyła  możliwości 
określenia  rzeczywistej,  możliwej  do  określenia  –  potencjalnej  efektywności  Sądu.  W 
poprzednich latach Sąd w Białymstoku znakomicie radził sobie ze „wzrastającym wpływem” 
i  „załatwialnością”  spraw.  Odpowiedzialne  zarządzanie  dużą  instytucją  wymaga  jednak 
określenia  jak  wiele  spraw  może  być  załatwionych  przez  obecnym  poziomie  zatrudnienia. 
Jest  to  także  inspiracją  do  poszukiwania  odpowiedzi  na  pytanie:  w  jaki  sposób  opanować 
dalszy  np.  20%  wzrost  wpływu  spraw?  Na  ile  wpływ  może  być  opanowany  przez  obecnie 
zatrudnionych  pracowników?  Czy  w  sytuacji  kryzysowej  można  liczyć  na  ich  zwiększone 
zaangażowanie?  Jak  powinno  ono  być  nagrodzone?  Czy  zwiększony  wpływ  spraw  ma 
charakter  sezonowy?  Czy  konieczne  jest  zatrudnianie  pracowników  na  stałe?  Czy  możliwe 
jest  wykorzystanie  elastycznych  form  zatrudnienia?  Kiedy  konieczna  jest  decyzja  o 
zwiększeniu  liczby  pracowników?  Po  jakim  czasie  nowy  pracownik  może  osiągnąć  wyższą 
efektywność?  Na  ile  możliwe  jest  czasowe  przesunięcie  pracowników  z  wydziałów  mniej 
obciążonych do wydziałów bardziej obciążonych pracą? Itp.  

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  11 

 

Duże znaczenie każdego z powyższych pytań wynika z obserwacji praktyki sądownictwa w 
Polsce.  Sądy  nie  są  w  stanie  w  pełni  przewidzieć  wpływu  spraw,  z  jakim  będą  miały  do 
czynienia, ani terminów, w których będą one napływały. W niektórych przypadkach można 
łatwo  zauważyć  pewną  sezonowość  np.  wynikającą  z  faktu  rozliczania  Prokuratorów  w  z 
góry  ustalonych  terminach,  kiedy  efektem  ich  bardziej  intensywnej  pracy  jest  gwałtowny 
wzrost wpływu spraw. W innych przypadkach poznanie praktyki pracy partnerów – głównych 
interesantów  („dostarczycieli  spraw”)  daje  możliwość  przewidzenia  zakresu  przyszłych 
wyzwań  w  krótkim  okresie.  Współpraca  polegająca  na  przekazaniu  telefonicznie  krótkiej 
informacji  do  Sądu  w  postaci:  „dużo  pracujemy  w  ostatnich  dniach,  czyli  w  tym  miesiącu 
będziecie  mieli  więcej  pracy”  może  pozwolić  na  przygotowanie  pracowników  na  większą 
ilość  zadań.  Obserwacja  ogólnej  sytuacji  na  rynku  także  daje  pewne  wskazówki. 
Przedsiębiorstwa z opóźnieniem reagują na kryzys co także do pewnego stopnia pozwala na 
przewidywanie  wpływu  pewnych  typów  spraw.  Jednak  w  znaczącej  części  zadań  Sądu 
skuteczne  przewidzenie  ilości  i  rodzaju  spraw  jakie  wpłyną  w  bliższej  i  dalszej  przyszłości 
jest zadaniem trudnym. 

W  związku  z  tym  o  elastyczności  działania  Sądu  w  największej  mierze  decydują  systemy 
organizacji  pracy  i  elastyczność  samych  pracowników  np.  gotowość  do  zwiększenia 
zaangażowania w krótkim czasie, czy gotowość do krótkookresowego wsparcia pracowników 
innego  niż  własny  wydziału.  Praktyka  wskazuje,  że  w  krótkim  okresie  uzyskanie 
zewnętrznego  wsparcia  w  postaci  pozyskania  stażystów,  pracowników  tymczasowych  itp. 
może dotyczyć jedynie najprostszych spraw, gdyż przeszkolenie pracowników zajmuje czas. 
Co  więcej,  praktyka  wielu  Sądów  wskazuje,  że  pozyskiwanie  stażystów  (np.  w  ramach 
praktyk studenckich, czy dzięki współpracy z Urzędem Pracy) może okazać się rozwiązaniem 
przeciwskutecznym.  Stażyści  skierowani  do  wykonywania  wyłącznie  najprostszych  zadań 
szybko się rozczarowują co grozi zarówno niską efektywnością ich pracy, jak też utratą przez 
Sąd marki „dobrego pracodawcy”. Z kolei poświęcanie czasu na szkolenie stażystów w taki 
sposób,  aby  byli  oni  w  stanie  pozyskać  rzeczywiście  cenne  kompetencje  jest  niemożliwe  w 
okresie  zwiększonego  wpływu  spraw.  Dlatego  niektóre  pozornie  oczywiste  rozwiązania  nie 
mogą  przynieść  oczekiwanych  rezultatów,  a  inne  wymagają  wcześniejszego  przygotowania 
tj. dają rezultaty w długim okresie. Przykładem może być szkolenie pracowników wydziału X 
w  zakresie  specyfiki  pracy  wydziału  Y  w  pierwszym  półroczu,  aby  mogli  oni  wspierać 
pracowników wydziału Y w razie przewidywanego wzrostu ilości spraw w drugim półroczu.  

Dodatkowym problemem sądownictwa, w tym Sądu Rejonowego w Białymstoku jest wysoki 
odsetek  kobiet,  w  tym  młodych  kobiet,  wśród  zatrudnionych.  O  ile  prawo  nakazuje  równe 
traktowanie  kobiet  i  mężczyzn,  o  tyle  bezsprzecznym  faktem  jest,  że  pracodawca 
zatrudniający  dużą  liczbę  kobiet  musi  ponosić  wyższe  koszty  związane  z  zapewnieniem 
elastyczności  funkcjonowania  organizacji.  Inaczej  mówiąc  przygotowując  organizację  do 
przetrwania najcięższych wyzwań Prezes Sądu oprócz tego, że musi uwzględniać możliwość 
zwiększenia wpływu spraw w „sezonie urlopowym” i jednocześnie w czasie boom’u na rynku 
pracy (publiczni pracodawcy tracą wtedy atrakcyjność w oczach pracowników i chętniej niż 
w  czasie  kryzysu  podejmują  oni  decyzję  o  zmianie  pracodawcy)  itp.  problemy.  Musi  także 
brać  pod  uwagę  możliwość  nieoczekiwanej,  długookresowej  nieobecności  kluczowych 
pracowników  w  organizacji.  Problem  ten  może  być  ogromnym  wyzwaniem  dla  małych 
organizacji, ale w dużych instytucjach istnieje możliwość jego rozwiązania poprzez założenie 
z  góry  tego  rodzaju  zdarzeń.  Inaczej  mówiąc  nieobecność  5  pracowników  w  ramach 
„kumulacji  narodzin  w  organizacji”  małego  Sądu  to  np.  15%  zatrudnionych.  W  dużej 
organizacji to poniżej 1% zatrudnionych, tak jest jak w przypadku SR w Białymstoku

3

                                                        

3

 problem ten jest jednym z argumentów na rzecz łączenia małych Sądów i/lub ułatwienia w 

czasowym przenoszeniu pracowników pomiędzy Sądami. 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  12 

 

W ramach bieżącego, taktycznego zarządzania kapitałem ludzkim realizacja zadania pozwala 
na  usprawnienie  procesów  rozwoju  kompetencji  pracowników  w  ramach  rotacji  zadań, 
pomiar  efektywności  pracowników  i  efektywności  organizacji  na  poziomie  wydziałów  (w 
tym  określenie  szacunkowej  wartości  –  kosztu  obsługi  każdej  sprawy)  i  wprowadzenie 
sprawiedliwego  systemu  wynagradzania  obejmującego  uzależnienie  wynagrodzenia 
zasadniczego pracownika od oczekiwanej od niego efektywności (lub odwrotnie uzależnienie 
oczekiwanej efektywności od wysokości otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego) oraz 
uzależnienie  wypłaty  wynagrodzeń  dodatkowych  –  premii  od  rzeczywiście  zrealizowanych 
zadań. 

Obszary zadania 

Aby zrealizować zadanie konieczne było znalezienie odpowiedzi na następujące pytania: 

1.  Jakie czynności wykonują pracownicy wydziałów? 
2.  Jak określić oczekiwany standard – wzorzec wykonania czynności? 
3.  Jaka jest faktyczna trudność wykonania poszczególnych czynności? 
4.  Jaka czas jest realnie potrzebny, by wykonać poszczególne czynności? 

Kolejny  problem  dotyczy  sposobu  pozyskiwania  informacji  na  temat  zrealizowanych 
czynności i czasu dokonywania rozliczeń. Problemy te nie zostały ostatecznie rozstrzygnięte, 
ale można powiedzieć, że: 

  Istnieje  możliwość  nałożenia  na  pracowników  i/lub  ich  przełożonych  obowiązku 

raportowania  wykonanych  działań,  jednak  nie  jest  to  rozwiązanie  komfortowe  i 
korzystniej  jest  pozyskiwać  wiedzę  z  istniejących  systemów  informatycznych  lub 
opracować  własne  proste  rozwiązania  np.  bazujące  na  kalendarzach,  będących  częścią 
systemu poczty elektronicznej w Sądzie. 

  Istnieje  możliwość  dziennego,  tygodniowego,  miesięcznego,  kwartalnego  i  rocznego 

rozliczania  efektywności  pracowników.  Wszystkie  te  możliwości  powinny  być 
wykorzystane  do  udzielania  informacji  zwrotnej  pracownikom  –  powinni  oni  posiadać 
aktualną  wiedzę  o  uzyskiwanej  przez  siebie  efektywności  pracy

4

.  Jednocześnie 

częstotliwość  rozliczenia  efektywności  pracy  dla  potrzeb  wynagradzania,  w  tym  w 
szczególności  wypłaty  premii,  powinna  uwzględniać  możliwość  wystąpienia 
krótkookresowych  problemów,  na  które  pracownicy  nie  mają  wpływu.  Oznacza  to,  że 
korzystne jest przyjęcie kwartalnej lub półrocznej częstotliwości rozliczania efektywności 
pracowników i wypłaty premii. 

Realizacja zadania 

Do realizacji zadania Prezes Sądu wyznaczył przedstawicieli trzech wydziałów o najbardziej 
zróżnicowanych  zadaniach.  W  tych  wydziałach  w  późniejszym  terminie  miało  zostać 
zrealizowane  wdrożenie  pilotażowe  rozwiązania.  W  przypadku  sukcesu  pilotażu  istniałaby 
względna  łatwość  adaptowania  przyjętych  rozwiązań  do  specyfiki  wszystkich  innych 
wydziałów.  Można  powiedzieć,  że  wybrane  wydziały  były  reprezentatywne  dla  specyfiki 
zadań  wszystkich  pozostałych  jednostek  organizacyjnych  bezpośrednio  wspierających  pracę 
orzeczników. Wybrane wydziały to Wydział I Cywilny, IX Ksiąg Wieczystych, XV Karny. 

                                                        

4

 Jak wskazuje praktyka dostępność tego rodzaju bieżących informacji jest elementem bardzo 

silnie motywującym pracowników 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  13 

 

Etap pierwszy 

W  ramach  przygotowań  do  dalszych  etapów  pracownicy  poszczególnych  Wydziałów 
opracowali  listę  szczegółowych  czynności,  jakie  były  realizowane  w  Wydziale.  Poniżej 
zamieszczono listę tych czynności dla jednego z Wydziałów: 

1.  Prowadzenie urządzeń w wersji tradycyjnej (rejestracja spraw),   
2.  Prowadzenie urządzeń w systemie informatycznym (rejestracja spraw),   
3.  Rozkładanie korespondencji, 
4.  Przedstawianie pism i akt Przewodniczącemu/ Sędziemu, 

 

5.  Notowanie  posiedzeń  w  Currendzie  i  w  repertoriach  (nowe  terminy,  postanowienia, 

wokandy), 

 

6.  Podkładanie potwierdzeń wpłat,  
7.  Przygotowanie posiedzeń (rozpisywanie terminów posiedzeń),   
8.  Protokołowanie, 

 

9.  Wykonanie zarządzeń Sędziego,  
10.  Przygotowywanie projektów orzeczeń,   
11.  Uprawamacnianie orzeczeń, 

 

12.  Postępowanie międzyinstancyjne, 

 

13.  Wysyłanie wyroków z uzasadnieniami,   
14.  Wysyłanie odpisów: orzeczeń, 
15.  Wysyłanie odpisów: tytułów wykonawczych, 
16.  Wysyłanie odpisów: nakazów, 
17.  Czynności związane z biegłymi,  
18.  Czynności związane z OZ, 

 

19.  Przygotowanie wysyłki korespondencji,   
20.  Wykonanie orzeczeń po uprawomocnieniu, 

 

21.  Prowadzenie księgi należności,   
22.  Podszywanie akt, 

 

23.  Przygotowywanie akt do Archiwum, 

 

24.  Przygotowywanie statystyk, 

 

25.  Wykonywanie innych czynności zleconych przez kierownika, 

 

26.  Umieszczanie zwrotnych poświadczeń  odbioru w  aktach  sprawy, 

 

27.  Przygotowywanie  zarządzeń  do  Oddziału  Finansowego  (zwroty  opłaty, 

wynagrodzenie biegłych i inne).  

 

Następnie  poproszono  pracowników,  aby  zanotowali  następujące  informacje  przy 
poszczególnych zadaniach: 

1.  Jakiego typu czynności realizują? 
2.  Jaki procent czasu (szacunkowo) zużywają na realizację poszczególnych czynności? 
3.  Jak  oceniają  trudność  poszczególnych  zadań  (w  ramach  skali  „łatwe”,  „średnie”, 

„trudne”)? 

4.  Jakie są ich preferencje w zakresie wykonywania poszczególnych czynności? 

Analiza  pozyskanych  informacji  pozwoliła  na  poznanie  faktycznego  sposobu  podziału 
czynności  pomiędzy  pracowników.  Jak  wskazuje  praktyka  organizacji  posiadanie  tego 
rodzaju  wiedzy  sprzyja  takiemu  organizowaniu  pracy  (np.  w  związku  z  przerwami 
urlopowymi),  aby  nie  tylko  zapewnić  ciągłość  realizacji  zadań,  ale  także  wykorzystać 
zastępstwa do doskonalenia umiejętności, z których pracownicy nie korzystają na codzień lub 
ich w ogóle nie posiadają. W ten sposób można przyspieszyć kształcenie pracowników w taki 
sposób, aby posiadali oni wszystkie umiejętności ugruntowane doświadczeniem niezbędne do 
zastąpienia każdego innego pracowniku. 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  14 

 

Informacja  o  udziale  procentowym  poszczególnych  czynności  w  całości  czasu  pracy 
wskazała  na  stosunkowo  duże  rozdrobnienie  realizowania  poszczególnych  czynności.  Taki 
stan  rzeczy  otwiera  możliwości  poszukiwania  zwiększenia  efektywności  pracy  poprzez 
specjalizację  (np.  jedna  osoba  przez  dzień  /  tydzień  jest  delegowana  do  realizacji  jednego 
tylko zadania lub praca może być organizowana przez poszczególnych pracowników w taki 
sposób, aby blokować pewnego typu czynności tj. czynności X realizować nie na bieżąco, ale 
np. „na koniec dnia / tygodnia”, gdy zbierze się ich wystarczająco dużo).  

Większość zadań została przez pracowników oceniona jako łatwa co jest w pewnym stopniu 
efektem  ich  doświadczenia,  a  także  wysokiego  poziomu  kwalifikacji  jaki  został  określony 
prawem dla pracowników sądownictwa (np. konieczność posiadania wyższego wykształcenia 
w przypadku sekretarza sądowego, czy średniego w przypadku woźnego). 

Informacja  o  preferencjach  poszczególnych  pracowników  w  zakresie  wykonywania 
poszczególnych  czynności  daje  możliwość  takiego  podziału  zadań,  które  zwiększa 
zadowolenie z pracy poszczególnych osób przy wykorzystaniu faktu, że preferencje te mogą 
być różne. Z drugiej strony sama świadomość faktu, że przełożeni przy podziale zadań biorą 
pod  uwagę  oczekiwania  i  potrzeby  pracowników  powinna  oddziaływać  pozytywnie  na 
zaangażowanie i ich opinię o Sądzie jako pracodawcy. 

Etap drugi 

W  kolejnym  etapie  pracy  zorganizowano  spotkania  robocze  zespołu  złożonego  z 
przedstawicieli  wszystkich  wydziałów,  które  miały  brać  udział  w  późniejszym  pilotażu. 
Przedstawicielami  wydziałów  byli  zarówno  pracownicy  administracyjni,  jak  orzecznicy. 
Członkami  zespołu  były  także  osoby  zajmujące  kierownicze  stanowiska  w  oddziałach 
administracyjnym  i  finansowym.  Spotkania  miały  na  celu  ustalenie  obiektywnej  trudności 
poszczególnych zadań i czasochłonności ich realizacji.  

Do określenia różnic w wartości pracy pomiędzy stanowiskami  wykorzystywane są metody 
wartościowania stanowisk. Jak wskazuje praktyka, poszczególne stanowiska w sądownictwie 
poddają  się  opisowi  i,  co  jest  z  tym  związane,  wartościowaniu.  Jednak  w  tym  przypadku 
problem  nie  dotyczył  określenia  obiektywnej  wartości  stanowiska  na  tle  wszystkich  innych 
stanowisk w organizacji, ale określenie trudności poszczególnych czynności wykonywanych 
w  ramach  jednego  stanowiska  (w  praktyce  czynności  mogły  być  wykonywane  przez  osoby 
zajmujące „stanowiska” sekretarzy sądowych lub woźnych, jednak z punktu widzenia zakresu 
zadań  były  to  często  te  same  zakresy  czynności,  czyli,  wbrew  różnym  nazwom,  jedno 
stanowisko).  

Zespołowi przedstawiono szereg propozycji kryteriów, które mogą być brane pod uwagę przy 
obiektywnej ocenie trudności realizacji czynności. Wśród tych kryteriów znalazły się: 

Zakres współpracy 

1.  Głównie współpraca z innymi pracownikami „wsparcia działalności kluczowych”, 
2.  Głównie  z  innymi  pracownikami  „bezpośredniego  wsparcia  Sędziego”  i/lub 

„bezpośredniego kontaktu z interesantami”, 

3.  Głównie z Sędziami i interesantami, 
4.  Reprezentacja Sądu wobec instytucji zewnętrznych. 

Częstotliwość współpracy  

1.  Rzadko, 
2.  Często, 
3.  Bardzo często, 
4.  Stale.  

 Czas niezbędnego przeszkolenia 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  15 

 

1.  Krótkie przeszkolenie (kilka godzin), 
2.  Przeszkolenie (kilka dni), 
3.  Wszechstronne przeszkolenie (kilka tygodni), 
4.  Wszechstronne  przeszkolenie  wymagające  wsparcia  wielu  pracowników  o  różnych 

kompetencjach. 

„Rzadkość” kompetencji 

1.  Typowe, łatwo dostępne na rynku kompetencje, 
2.  Typowe kompetencje dla administracji, 
3.  Typowe kompetencje dla Wydziału, 
4.  Rzadkie kompetencje w skali Wydziału, 
5.  Rzadkie kompetencje w skali Sądu, 
6.  Rzadkie kompetencje w skali Sądownictwa. 

Samodzielność 

1.  Brak (prace wykonywane pod ścisłym nadzorem), 
2.  Ograniczona (prace kontrolowane wyrywkowo), 
3.  Znacząca  (możliwość  samodzielnego  wyboru  z  różnych  dostępnych  opcji  z 

możliwością zasięgnięcia opinii wewnątrz Sądu), 

4.  Duża (możliwość samodzielnego wyboru z różnych dostępnych opcji z możliwością 

zasięgnięcia opinii wewnątrz systemu Sądownictwa), 

5.  Bardzo  duża  (możliwość  samodzielnego  wyboru  z  różnych  dostępnych  opcji  przy 

braku możliwości zasięgnięcia opinii wewnątrz systemu Sądownictwa.  

Kierowanie pracownikami 

1.  Kierowanie pracownikami wykonawczymi (zespół do 5 osób), 
2.  Kierowanie pracownikami wykonawczymi (zespół powyżej 5 osób), 
3.  Kierowanie pracownikami – specjalistami (powyżej 30% zespołu), 
4.  Przywództwo – zarządzanie kierownikami. 

Monotonia 

1.  Wykonywanie zróżnicowanych czynności,  
2.  Wykonywanie powtarzalnych czynności, wymagające znaczącej koncentracji uwagi. 

W ramach spotkania ustalono, że niektóre kryteria jak np.: etyka, rzetelność i sumienność są 
kryteriami uniwersalnymi i powinny charakteryzować każde działanie Sądu i każde działanie 
pracownika Sądu.  

W  ramach  dyskusji  uzgodniono,  że  o  różnicach  w  wartości  poszczególnych  czynności 
powinna  rozstrzygać  wąska  grupa  kryteriów.  Dlatego  wyeliminowano  kryteria: 
samodzielność  i  kierowanie  pracownikami  jako  użyteczne  dla  wartościowania  stanowisk  i 
budowy  ścieżek  kariery  pracowników,  a  nie  dla  określania  wartości  czynności. 
Wyeliminowano  także  kryterium  rzadkości  kompetencji  uznając,  że  kryterium  dotyczące 
czasu  niezbędnego  na  przeszkolenie  jest  wystarczające.  W  większości  przypadków 
ograniczono także kafeterie poziomów spełnienia dla poszczególnych kryteriów. Wyjątkiem 
było kryterium monotonia, gdzie rozszerzono kafeterię poziomów do 3. 

Po  ustaleniu  wartości  pracy  ustalono  także  czasochłonność  poszczególnych  czynności. 
Uzgodniono,  że  sposobem  na  wstępne  ustalenie  czasochłonności  czynności  może  być 
przyjęcie  założenia,  że  pracownik  o  średnich  umiejętnościach  i  doświadczeniu,  przy 
uwzględnieniu konieczność robienia przerw w pracy i realizacji przez cały dzień jednej tylko 
czynności  może  ich  w  ciągu  dnia  roboczego  wykonać  X.  Zadaniem  zespołu  było  ustalenie 
wielkości X dla wszystkich czynności. 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  16 

 

W  ten  sposób  ustalono  wstępnie  trudność  poszczególnych  czynności  i  czasochłonność  ich 
realizacji. 

Dyskusja wskazała, że nie tylko Wydziały Karny i Cywilny różnią się znacząco specyfiką od 
Wydziału  zajmującego  się  księgami  wieczystymi,  ale  także  Wydział  Karny  i  Cywilny 
pomimo podobieństw w czynnościach różnią się od siebie. W Wydziale Ksiąg Wieczystych 
przyjęto zupełnie inną metodę organizacji pracy. Porównanie specyfiki Wydziału Karnego i 
Cywilnego wskazuje, że najczęściej stopień skomplikowania procedur w tym pierwszym jest 
większy. Jednak od tej zasady występowały także wyjątki. W wyniku dyskusji ustalono, że w 
niektórych przypadkach zarówno czasochłonność czynności, jak i trudność zadania mierzona 
czasem  niezbędnym  do  pozyskania  odpowiednich  umiejętności  są  większe  w  Wydziale 
Cywilnym. 

Uzgodniono,  że  ustalone  standardy  pracy  w  poszczególnych  Wydziałach  zostały  jasno 
określone  i  mogą  być  łatwo  przekazywane  pracownikom.  Dlatego  kontrola  jakości  pracy 
(zgodność ze standardem) nie powinna dostarczać trudności. 

Prezes  Sądu  nie  uczestniczył  w  spotkaniach,  jednak  był  dostępny  dla  członków  zespołu  w 
przypadku, gdyby nastąpiła konieczność rozstrzygnięcia wątpliwości. 

Etap trzeci 

Ustalenie  wartości  zadania  w  punktach  przez  zespoły  nie  uwzględniało  długookresowych 
interesów  Sądu.  Uznano,  że  jedyną  kompetentną  osobą  do  wskazania  wag  dla 
poszczególnych  kryteriów  jest  Prezes  Sądu,  który  powinien  mieć  pełną  swobodę  w 
ukierunkowaniu  wysiłków  pracowników  np.  na  podejmowanie  aktywnej  współpracy  z 
orzecznikami  i  lepszego  ich  wspierania  lub  na  zwiększenie  gotowości  do  realizacji 
monotonnych  zadań  lub  na  zrekompensowanie  pracownikom  konieczności  realizacji  zadań 
powszechnie  nie  lubianych  w  Sądzie.  Oczywistym  jest,  że  przed  ostatecznym  podjęciem 
decyzji  Prezes  może  konsultować  się  z  pracownikami,  a  przede  wszystkim 
Przewodniczącymi  Wydziałów  i  Kierownikami,  jednak  ostateczna  odpowiedzialność  za 
podjęcie tej decyzji nie może być delegowana. 

W  ten  sposób  dzięki  informacjom  o  czasochłonności  realizacji  czynności,  ich  trudności  i 
znaczeniu dla Sądu możliwe jest ustalenie „pensum”, do którego zrealizowania powinni być 
zobowiązani  pracownicy  w  zależności  od  otrzymywanego  wynagrodzenia.  „Pensum”  może 
być  określone  w  punktach  w  taki  sposób,  że  realizacja  jednej  czynności  X  =  2  punkty, 
czynności Y = 1 punkt, a czynności Z =  3 punkty, a pracownik w kwartale zobowiązany jest 
do  uzyskania  konkretnej  liczby  punktów  w  związku  z  uzyskiwaniem  wynagrodzenia  na 
poziomie 2000 złotych. W ten sposób pracownik wspólnie z przełożonym mogą ustalić np., 
że  będzie  on  koncentrował  się  na  zrealizowaniu  większej  liczby  mniej  wartościowych 
czynności lub mniejszej liczby czynności, których wartość jest większa. 

Etap czwarty 

Weryfikacja opracowanego rozwiązania... 

 

 

 

 

 

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  17 

 

Pytania  

1.  Jakie  mierniki  sprawności  mogłyby  zostać  wykorzystane  w  przypadku,  gdyby  Sąd 

jako organizacja był prywatną własnością Sędziego? 

2.  Czy  konkurujące  ze  sobą  Sądy  mogłyby  pozwolić  sobie  na  niską  jakość  (niską 

sprawność i jakość (niesprawiedliwe wyroki) działania), aby oferować „tanie” usługi? 

3.  Przy pomocy jakich mierników można określić jakość działania Sądu?  

a.  Przy pomocy jakich mierników można określić jakość działania administracji 

sądowej? 

4.  Przy pomocy jakich mierników można określić efektywność działania Sądu? 

a.  Przy  pomocy  jakich  mierników  można  określić  efektywność  działania 

administracji sądowej? 

5.  Jakie  metody  można  wykorzystać  do  poprawy  jakości  działania  administracji 

sądowej bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów? 

a.  Jakie  metody  można  wykorzystać  do  poprawy  efektywności  działania 

administracji sądowej bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów? 

i.  Jakie  metody  można  wykorzystać  do  skrócenia  czasu  realizacji 

działań  przez  administrację  sądową  bez  konieczności  ponoszenia 
dodatkowych kosztów? 

  Jakie  metody  można  wykorzystać  do  poprawy  jakości  i 

efektywności,  przy  jednoczesnym  skróceniu  czasu  realizacji 
działań przez administrację sądową bez konieczności ponoszenia 
dodatkowych kosztów? 

6.  Jakie sprawy można w uznać za niestandardowe (zakres „nietypowości” sprawy jest 

duży)? 

7.  Jakie dokumenty tworzone w Sądzie nie poddają się standaryzacji? 

a.  Dlaczego? 

i.  W  jakim  zakresie  mogą  być  standardowe,  a  w  jakim  „szyte  na 

miarę”?  

8.  Jakie elastyczne formy zatrudnienia pracowników mogą być wykorzystane w Sądzie? 
9.  W jaki sposób można przewidywać ilość zadań w Sądzie? 

a.  W jaki sposób można na to wpływać? 

10.  W  jakich  obszarach  funkcjonowania  Sądu  zadania  pracowników  administracyjnych 

są na tyle podobne, że ich szkolenie jest opłacalne?  

a.  W  jaki  sposób  organizować  szkolenia  pracowników  i  pozyskiwanie  przez 

nich doświadczeń, aby nie zakłócało to normalnej pracy Sądu?  

11.  „Nagroda powinna być przekazywana pracownikowi w możliwie najkrótszym czasie 

po osiągnięciu przez niego sukcesu”. Co to znaczy w Sądzie?  

a.  Co to znaczy w przypadku zadań wystandaryzowanych?  

i.  Co to znaczy w przypadku zadań niestandardowych realizowanych w 

długim okresie (np. 6 miesięcy)? 

12.  Co  można  zrobić  w  sytuacji,  gdy  wszyscy  pracownicy  deklarują,  że  nie  lubią 

realizować pewnej grupy zadań? 

a.  Co  można  zrobić  w  sytuacji,  gdy  wszyscy  pracownicy  chcą  realizować 

pewną grupę zadań? 

13.  Czy  wymienione  zadania  realizowane  przez  Wydział  uzasadniają  konieczność 

posiadania przez pracowników wyższego wykształcenia?  

a.  Które tak?  

i.  Które nie? 

14.  Dlaczego  zespół  złożony  był  zarówno  z  orzeczników,  jak  pracowników 

administracyjnych?  

background image

Pomiar efektywności pracy pracowników sądownictwa  

 

 

      

 

 

© Wydawnictwo Rozwoju Kapitału Ludzkiego, all human rights reserved 

 

  18 

 

a.  Jaka powinna być rola Kierowników Oddziałów biorących udział w pracach 

zespołu? 

15.  Jakie inne niż zaproponowane kryteria mogą służyć różnicowaniu trudności pracy w 

Wydziałach Sądu? 

16.  Czy Prezes Sądu powinien uczestniczyć w spotkaniach zespołu?  

a.  Jaka powinna być jego rola w pracach zespołu? 

17.  Które kryteria trudności pracy są najistotniejsze dla Sądu? 

a.  Które są najmniej istotne? 

i.  Ile  wynosi  różnica  pomiędzy  najmniej  istotnym  i  najbardziej 

istotnym kryterium? 

18.  W jaki sposób można zweryfikować słuszność ustaleń zespołu? 

a.  Jak sprawdzić rzeczywistą czasochłonność realizacji czynności? 

i.  Jak sprawdzić liczbę zrealizowanych czynności? 

19.  Czy możliwe jest wprowadzenie w życie nie w pełni sprawdzonego rozwiązania? 
20.  Jaka  będzie  reakcja  pracowników  na  badanie  efektywności  ich  pracy  i  uzależnienie 

wysokości  premii  od  nadwyżki  w  realizacji  „pensum”  w  ramach  wdrożenia 
pilotażowego? 

a.  Jaka będzie reakcja pracowników administracyjnych? 

i.  Jaka będzie reakcja orzeczników? 

  Jaka  będzie  reakcja  pracowników  i  orzeczników  innych 

Wydziałów? 

21.  Od  czego  zależą  reakcje  poszczególnych  grup  pracowników  na  wdrożenie  projektu 

pilotażowego? 

 

 

 

Zalecana literatura 

M. Juchnowicz (red) „Elastyczne zarządzanie kapitałem ludzkim” Difin, Warszawa 2007  

M.  Juchnowicz,  Ł.  Sienkiewicz  „Jak  oceniać  pracę?  Wartość  stanowiska  i  kompetencji”, 
Difin, Warszawa 2006  

T.  Rostkowski  (red.)  „Nowoczesne  metody  zarządzania  zasobami  ludzkimi”,  Difin, 
Warszawa,  2004  

T. Pszczołowski „Zasady sprawnego działania“ Wiedza Powszechna, Warszawa, 1982  

T. Kotarbiński „Traktat o dobrej robocie“ Ossolineum, Wydanie IV, Wrocław – Warszawa – 
Kraków, 1969