5. Kino indyjskie lat 50 – Bollywood contra film autorski
Tak naprawdę nie mam pojęcia ile mamy z tego umieć, streściłam wszystko, skupiłam się bardziej na filmach,
które są na liście, ale nic z tego nie widziałam, więc nie wiem czy to wszystko to prawda, hehe)
PRZEŁOM DŹWIĘKOWY
•
Pierwszym filmem dźwiękowym pokazanym w Indiach była amerykańska Melodia
Miłości Archa Heatha- dystrybuowany przez kalkucką rodzinę Madanów
•
Na przełomie lat 20. i 30. do Indii dotarł kryzys gospodarczy. Madanowie
zainwestowali w sprzęt dźwiękowy i teraz musieli pozbyć się kin
•
14 marca 1931
–
premiera pierwszego indyjskiego filmu dźwiękowego-
Piękno
świata (Alam Ara
) Ardeshira Iraniego
Monumentalny dramat kostiumowy
nie zachował się do naszych czasów
popularyzacja języka „hindustani”, będącego połączeniem klasycznego hindi i
jego muzułmańskiej odmiany urdu
wystąpili najwięksi aktorzy kina dźwiękowego: Zubeida- queen of the talkies,
Fatma Begum, pierwsza reżyserka w kinie indyjskim (zadebiutowała w 1926
roku), P
rithviraj Kapoor, założyciel filmowej dynastii, którego potomkowie do
dziś tworzą indyjskie kino popularne, oraz „Mistrz” Vithal, zwany indyjskim
Douglasem Fairbanksem.
12 pieśni i taniec
MUZYKA I TANIEC
Ogólnie indyjskie kino od początku miało muzyczno-taneczny charakter. Wynika to z
tradycji-
połączenia poezji, tańca i śpiewu. Sztuka średniej jakości, ale każdy ruch ma
znaczenie, a muzyka podkreśla emocjonalność, wiąże się z rozwojem akcji, nadaje jej tempo,
uzasadnia narracyjne zwroty i przemianę bohaterów. Na początku kina dźwiękowego pieśni
nagrywano metodą postsynchronów. Bardzo dużo było śpiewaków, którzy nie występowali
bo byli za brzydcy ;c – np. Lata Mangeshkar-
nagrała ponad 25 tys piosenek w 8 językach.
Taniec grupowy. Bardzo ważna scena snu z Włóczęgi (1951) Raja Kapoora. Dwa oniryczne
tańce- ekstatyczny i liryczny, metaforyzujące jego emocje: strach o ukochaną i niepokój o
własną przyszłość.
JĘZYK
W Indiach był duży problem z językami. Najwięcej filmów kręcono w Bombaju, gdzie
większość ludzi mówiła językiem marathi, a w całych Indiach najwięcej osób posługiwało się
językiem hindi. Oprócz tego tak naprawdę w każdym regionie był inny język. Dużo
naleciałości z angielskiego.
WIELKIE WYTWÓRNIE
New Theatres w Kalkucie
– Birendra Nath Sircar
Debaki Bose
1. Chandidas (1932)-
muzyka częściowo zastępuje dialogi
2.
Święty Puran (1933)- nakręcony w hindi, a powstał w regionie języka bengalskiego-
początek All-India Films (filmy przekraczające podziały językowe)
3. Seeta (1934)- pokazany na Festiwalu w Wenecji
Pramathersh Chandra Barua
Dewdas (1935)
•
Na podstawie powieśći Sarat Chandry Chatterjee
• Dwie wersje: w bengalskim i hindi
•
Melodramat z dialogami właściwymi mowie potocznej; miłość Dewdasa i Parwati,
który
ch rodzice nie zgadzają się, by byli razem
Prabhat Film Company
- Rajaram Vankudre Shantaram
Rajaram Vankudre Shantaram
• Król Ayodhya (1932)
•
Również filmy mitologiczne, przygodowe, dewocyjne
•
Współczesne dramaty obyczajowe:
Świat się nie zgadza/ Małżeństwo dzieci (1937) - kobiecie zmuszonej do małżeństwa z
dużo starszym mężczyzną, któremu odmawia prawa do skonsumowania związku.
Mimo zdumienia rodziny mąż, wykształcony postępowy prawnik, zwraca kobiecie
wolność i popełnia samobójstwo.
Życie jest jedno/ Życie trzeba lubić (1939) – pozytywna postać kurtyzany
Bombay Talkies
- Himansu Rai
•
Zatrudniali niemieckiego reżysera Franza Ostena, dzięki czemu Rai i jego żona
pracowali w Niemczech- m.in. ze Sterbergiem i Langiem.
•
Filmy społeczne np. Nietykalna (1936)
Działały również mniejsze wytwórnie, ale te trzy są najważniejsze.
W 1943 roku rząd wdrożył program oszczędnościowy, przez który produkowane było dużo
mniej filmów. Wytwórnie powoli zamieniane zostają na niezależnych producentów, którzy
mieli pien
iądze na wynajem sprzętu i wyższe stawki dla aktorów. Przez to wykształcił się
specyficzny star-
system i typ niezależnego producenta.
SHANTARAM
W 1941 roku zdecydował się opuścić swoją wytwórnię i założyć nową, niezależną
RAJKAMAL KALAMANDIR.
Zrobił w niej ponad 20 filmów. Często o niepoprawnych
idealistach.
•
Podróż doktora Kotnisa (1946)
O II wojnie światowej. 7 indyjskich lekarzy, którzy zostali wysłani do Chin, by
wesprzeć oddziały Mao Tse Tunga. Sentymentalne pieśni, ogólnie bardzo
emocjonalny.
•
Dzwonią, dzwonią dzwonki w tańcu (1955)
•
Dwoje oczu, dwanaście rąk (1957)
Nagrodzony w Berlinie, główny bohater poświęca się resocjalizowaniu skazańców.
INDYJSKI NEOREALIZM
1946-54. Inicjator i twórca-
Khwaja Ahmad Abbas. Najczęściej scenarzysta, ale zdarzało mu
się też reżyserować i pisać sztuki teatralne. Często zatrudniał naturszczyków. Np.
Dzieci ziemi
(1946)
pierwszy film neorealistyczny, o życiu chłopów w zrujnowanym przez klęskę głodu Bengalu.
Skontrastował harmonię życia na wsi i wrodzoną uczciwość jej mieszkańców z bezdusznością
i okrucieństwem wielkiego miasta, gdzie nieprzebrane tłumy umierają z głodu na ulicach.
Zagubione dziecko
(1954)
Pierwszy od początku film w którym brak śpiewu i tańca. O siedmioletnim chłopcu, który
ucieka z sierocińca.
Neorealizm indyjski nie był związany z realiami wojennymi czy powojennymi, ale z
wycofaniem się Brytyjczyków i odzyskaniem przez Indie niepodległości w roku 1947.
•
Czterdziesty drugi (1949)
Hemena Gupty
•
Wykorzenieni (1950)
Nemai Ghosha
•
Babel (1951)
grupy filmowej Agradoot
Filmy dotyczące Bengalu, bardzo pesymistyczne, otwarte zakończenie.
Ogólnie jednak neorealizm stanowi bardziej ciekawostkę, najważniejsi byli wtedy twórcy
kina hindustani.
KINO HINDUSTANI
All-India Films-
filmy produkowane w kilku wersjach językowych. Językiem podstawowym
był hindustani- połączenie hindu i urdu. Kino miało integrować ponad podziałami
regionalnymi i językowymi.
Kilku twórców, którzy łączyli rozrywkę z artystycznymi ambicjami. Ta pierwsza poprzez
„jedną gwiazdę, sześć piosenek, trzy tańce”. Artyzm wynikał z wagi podejmowanego tematu
oraz sposobu przedstawienia.
Mehboob Khan
• Wielkie widowiska historyczne
•
Humayun
(1945)
Afirmacja czasów pokoju pomiędzy hindusami i muzułmanami w XVI wieku.
•
Mother India (1957)
Indyjskie
Przeminęło z wiatrem.
Główna bohaterka zmaga się z okrutnym losem, odpowiedzialna za całą
rodzinę i męża po wypadku. Chce postępować zgodnie z tradycją, Kobieta-
symbol Indii.
Gdy podły Sukhilali, u którego rodzina zapożyczyła się na
wysoki procent, przychodzi do osamotnionej
Radhy, aby nakłonić ją do cudzołóstwa w zamian za jedzenie, kobieta
odmawia: „Radha nie jest na sprzedaż! Może być sprzedana tylko za swoje
dzieci”.
Zmuszona okolicznościami (powódź niszczy jej dom, a dzieciom grozi śmierć
z głodu), najpierw postanawia przystać na jego warunki, ale na widok
kapliczki bogini dobrobytu Lakszmi, której wizerunek jest ironicznym
komentarzem do jej własnego ubóstwa, decyduje się walczyć z
przeciwno
ściami. W finale zabija własnego syna, który zszedł na przestępczą
drogę – niczym Kali, bogini śmierci i pogromczyni zła.
Radha nie jest zwykłą kobietą z prowincji, z którą los obszedł się
niesprawiedliwie. Staje
się ona personofikacją Indii upodlonych, ale silnych,
podnoszących się po ciosach i ostatecznie zwycięskich.
Ogromny sukces, nominacja do Oskara-
przegrał z Nocami Cabrii , ale i tak.
W głównej roli Nargis. (z reguły grała kobiety wyemancypowane i
wyzwolone)
Raj Kapoor
•
Gość, który grał u boku Nargis bardzo często. Czasami nazywany indyjską wersją
Charliego Chaplina… okeeej.
•
Wyższa klasa (1949)
z Nargis, o trójkącie miłosnym
•
Włóczęga (1951)
Pod banderą własnej wytwórni R.K.Films
Dramat społeczny przeciwko spetryfikowanej hierarchii społecznej
Tr
ochę typowych pieśni i tańców, trochę slumsów i ulicznej biedy. Oskarża klasy
wyższe, zaślepione i ograniczone.
•
Pan 420 (1955)
Historia włóczęgi z Bombaju, który pada ofiarą intrygi zamożnego biznesmena
Przesłanie filmu jest proste: chciwość i wyzysk wywierają destrukcyjny wpływ na
wyzyskiwaczy, niszcząc wrodzona im- jako ludziom- dobroć.
Bimal Roy
•
Dwa hektary ziemi (1953)
Neorealistyczny charakter, ale także głębszy uniwersalizm. Ogromy sukces kasowy,
mimo że bez pieśni i tańca. Zestawienie sielskiej wsi z bezdusznym, zagrażającym jej
miastem. Rodzina ma długi i odbierają jej ziemię. Nagroda Jury w Cannes w 1954.
•
Madhumati
(1958)
O reinkarnacji.
•
Sujata
(1959)
przeciwko podziałowi kastowemu.
•
Uwięziona
(1963)
•
Dewdas
(1955)
Główny bohater- człowiek przegrany, który nie ma dość determinacji, by połączyć się
z ukochaną. Dewdas jest apatyczny, melancholijny, wydaje się być buntownikiem, ale
tak naprawdę nie jest nim- bunt nie przekłada się na działanie. Aktywne są za to
kobiety.
Pokazanie w jednym ujęciu upływu czasu- dziewczynka nabiera wodę, kamera
odjeżdża, skupia się na pąku lotosu a jak wraca, to zamiast dziewczynki jest już
dorosła kobieta.
Guru Dutt
Najbardziej osobiste filmy. Firma produkcyjna Guru Dutt Productions. Jego
kariera dzieli się
na dwa okresy:
• Filmy rozrywkowe (komedie i kino sensacyjne)
Strzała Amora (1954), Pan i Pani 55 (1955)
• Drugi- bardziej osobisty; filmy kultowe
Pragnienie (1957)
Historia poety Vijaya, który marzy, by jego twórczość dotarła do jak najszerszej
publiczności, ale uświadamia sobie, że to wszystko nie zależy od tego jak dobre
rzeczy pisze, ale od promocji itd.
Główna rola kobieta- Waheeda Rehman- później niewiarygodnie znana i ceniona.
Zagrała też w
Papierowe Kwiaty (1959)
Stary, zapomniany reżyser wspomina. Depresyjna atmosfera. główny bohater traci
żonę, która nie pochwala jego profesji, a po odejściu do rodziców uniemożliwia mu
kontakt z ukochaną córką. Kiedy filmowiec zakochuje się w swojej aktorce,
nastoletnia już córka wraca i niszczy ten związek. Po odejściu aktorki Suresh zaczyna
pić, stacza się i traci publiczność, a następnie pracę. Będąc na dnie, zakrada się do
filmowego
studia i umiera na krześle z napisem „reżyser”. Następnego dnia producent
obcesowo każe ekipie pozbyć się ciała; kamera odjeżdża i w planie ogólnym pokazuje
rozgardiasz, jaki zwykle panuje w studiu filmowym.
Satyajit Ray
Nowe kino indyjskie-
lata 60. Bengalski reżyser. Urodził się w 1921 roku, pochodził z
rodziny artystów i intelektualistów. Przyja
cielem rodziny był Rabindranath Tagore, laureat
Literackiej Nagrody Nobla w 1913.
Założył w Kalkucie Klub Filmowy w którym chciał pokazywać ludziom filmy z Europy i
Stanów. Dużo było z tym problemów, bo były idiotyczne przepisy związane z kinematografią.
TRYLOGIA O APU
Droga do miasta
(1955)
•
Debiut, na podstawie powieści Bibhutibhusana Bandopadhyaya (LOOOOOOOOL).
Wpływ na ten film miały dzieła De Siki i Viscontiego zobaczone w Londynie oraz
spotkanie z Renoirem. Władze nie finansowały, prywatni producenci nie byli
zainteresowani filmem przygnębiającym, bez piosenek i tańców.
•
W centrum indyjska prowincja i nieszczęsna rodzina Apu Roya, doświadczona przez
głód, powodzie, śmierć.
•
Plenery, współpracownicy, którzy nie mieli filmowego doświadczenia
• Film bez gwiazd
•
Dzięki Johnowi Hudsonowi Muzeum Sztuki Nowoczesnej z NY objęło patronat,
władze się zainteresowały i dzięki sukcesowi tego filmu zaczęły finansować kino
artystyczne
•
Główny bohater- Apu, to mały chłopiec. Częsciej oglądamy jego twarz niż to co widzi
Nieugięty
(1956)
Nastolatek i student
Świat Apu
(1959)
Dorosły, pracujący mąż i ojciec.
Dwa filmy na wskroś indyjskie:
Salon muzyczny (1958) i
Kamień Filozoficzny (1958) (potem jeszcze były Salon muzyczny i
Komnata Tajemnic oraz
Salon muzyczny i Więzień Azkabanu, hihi)
Salon muzyczny-
konflikt pomiędzy tradycją i nowoczesnością, pokazuje jakie są
konsekwencje zamknięcia na argumenty strony przeciwnej oraz jakim celom i komu na
służyć tradycja.
Kamień filozoficzny – komediowa przypowieść o ubogim urzędniku, który znajduje kamień
filozoficzny.