plik

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Lipiec 2002

Zbyszek Orłowski po analizie treści nadsyła−
nych  e−maili  zasygnalizował  mi  ostatnio,  że
istnieje duże zainteresowanie układami elek−
tronicznymi  do  akwarium.  Iw ten  sposób
zrodził się temat  kolejnego zadania Szkoły:

Zaprojektować urządzenie elektro−

niczne, przydatne do domowego akwa−
rium, terrarium czy oczka wodnego.

Osoby, które nie mają i nie miały akwa−

rium, powinny zasięgnąć opinii znajomych
akwarystów. W czym my, elektronicy, mogli−
byśmy tu pomóc? A może macie własne
przemyślenia i pomysły w tej dziedzinie?

Ponieważ coraz więcej osób ma na

podwórku małe oczka wodne, a w nich ryb−
ki, można pomyśleć także i o takich „akwa−
riach”. Oprócz rybek w naszych domach po−
jawia się coraz więcej innych egzotycznych
stworzeń. Dlatego temat zadania obejmuje
także terraria. Ogólnie biorąc, tematem zada−

nia może być urządzenie elektroniczne, po−
magające w domowej hodowli jakichkolwiek
żywych zwierząt.

Temat jest specyficzny i chyba dość trud−

ny, ale mam nadzieję, że przyślecie ciekawe
propozycje. Nie będzie tragedii, jeśli tym ra−
zem nie dotrze do mnie żaden model. Chodzi
mi o to, byście nie pominęli aspektów użyt−
kowych  projektowanych  układów.  Niestety,
dość często zauważam, że nie tylko projekty
nadsyłane do Szkoły są oderwane od rzeczy−
wistości.  A w naszej  Szkole  Konstruktorów
nie powinniśmy dopuścić do takiego groźne−
go  skrzywienia.  W skrajnym  przypadku  bę−
dzie  lepiej,  jeśli  w ogóle  nie  będzie  modeli,
a za to pojawią się godne uwagi projekty te−
oretyczne, a do tego ciekawe pomysły i idee.
Lepsze to, niż zupełnie niesprawdzone i nie−
praktyczne  modele,  konstruowane  „sobie,
a muzom”.

Mimo wszystko spodziewam się, że za−

proponujecie budowę kompletnych „kom−
bajnów”. Z uwagi na zainteresowanie tema−
tem, ewentualne modele mają bardzo dużą

szansę  na  publikację  w dziale  E−2000  lub
w Forum  Czytelników.  Tylko  mam  gorącą
prośbę: nie budujcie modeli „w ciemno”, bez
konsultacji i bez sprawdzenia ich w prakty−
ce.  Temat  jest  swoisty  i trzeba  uwzględnić
szereg  praktycznych  czynników.  Dlatego
umówmy się, że jeśli ktoś chce przysłać mo−
del,  niech  sprawdzi  go  praktycznie,  a przy−
najmniej  zasięgnie  opinii  znajomego  akwa−
rysty.  Ikoniecznie  niech  wtedy  napisze,
o tych próbach czy konsultacjach.

Każdy, kto już wcześniej wykonał i użytku−

je jakieś „akwarystyczne” urządzenie, może
śmiało podzielić się z drugimi swymi doświad−
czeniami, i to nie tylko w ramach Szkoły. Kto
chciałby opublikować stosowny projekt
w dziale E−2000,

P−3000 czy w Forum, może

najpierw skontaktować się ze mną (listownie
lub e−mailem: piotr.gorecki@edw.com.pl)
w celu uzgodnienia szczegółów, albo też od ra−
zu nadeśle projekt na adres redakcji EdW.

Czekam też na propozycje kolejnych za−

dań. Pomysłodawcy wykorzystanych zadań
otrzymują nagrody rzeczowe.

Temat zadania 73 brzmiał: Zaprojektować
urządzenie elektroniczne przydatne tury−
stom obozującym pod namiotami.

Pomysłodawca, Paweł Szwed, proponował

zaprojektowanie  systemu  łączności  świetlnej
między  namiotami,  ale  ja  rozszerzyłem  ramy
zadania. Nie uważam wcale pomysłu Pawła za
chybiony. System łączności świetlnej może się
komuś  wydać  dziwny  i niepotrzebny,  ale  ja
mam w tej kwestii inne zdanie. Pod namiotami
obozują przede wszystkim ludzie młodzi i bar−
dzo  młodzi.  System  łączności  świetlnej,  na

przykład w postaci telegrafu optycznego o za−
sięgu 100 czy 200 metrów może być znakomi−
tą zabawką, a dla wielu – pierwszym kontak−
tem z cudownym elektronicznym hobby. Mo−
że ponadto zachęcić do rozmaitych ekspery−
mentów, do zapoznania się z alfabetem Mor−
se’a, czy do zainteresowania się radiokomuni−
kacją. Cieszę się, że oprócz pomysłów na roz−
maite systemy łączności nadesłaliście wiele in−
nych interesujących rozwiązań i schematów.

Systemy łączności
świetlnej

Piotr Bechcicki z Sochaczewa zapropono−
wał budowę systemu łączności dźwiękowej

z wykorzystaniem  lasera  i fotorezystora.
Grzegorz  Wieliszewski z Raczek  chce  za−
stosować  laser  i fototranzystor.  Natomiast
Andrzej Szymczak ze Środy Śl. chce wyko−
rzystać  diodę  podczerwieni  LD274.  Marcin
Więckowski z Katowic  też  chce  wykorzy−
stać promieniowanie podczerwone, a wiązkę
dodatkowo  skupiać  za  pomocą  soczewek.
Wszyscy  wymienieni  Koledzy  proponują
klasyczne systemy analogowe, gdzie amplitu−
da promieniowania odpowiada chwilowej war−
tości sygnału audio. Układy należy jednak po−
ważnie  zmienić  i dopracować.  Żeby  dowarto−
ściować wymienionych niedoświadczonych je−
szcze uczestników powiem, że zaproponowali

Rozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny i zwięzły opis działania.

Model i schematy montażowe nie są wymagane, ale przysłanie działającego modelu lub jego

fotografii zwiększa szansę na nagrodę.

Ponieważ rozwiązania nadsyłają Czytelnicy o różnym stopniu zaawansowania, mile widziane

jest podanie swego wieku.

Ewentualne listy do redakcji czy spostrzeżenia do erraty powinny być umieszczone na oddzielnych

kartkach, również opatrzonych nazwiskiem i pełnym adresem. Prace należy nadsyłać w terminie

45 dni od ukazania się numeru EdW (w przypadku prenumeratorów – od otrzymania pisma pocztą).

łł

Zadanie nr 77

Rozwiązanie zadania nr 73

Szkoła Konstruktorów

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Lipiec 2002

budowę komunikatorów elektromagnetycz−
nych z modulacją dwuwstęgową AM o czę−
stotliwości fali nośnej ponad 300 teraherców.

Pomysłodawca niniejszego zadania, Paweł

Szwed z Grodźca Śl. nadesłał pracę z propozy−
cją budowy toru laserowego z modulacją am−
plitudy, gdzie dzięki koderowi i dekoderowi
stereo możliwe jest przesłanie dwóch oddziel−
nych sygnałów albo sygnału stereo. Schematy
nadajnika i odbiornika są do wglądu na stronie
internetowej (Szwed1.gif, Szwed2.gif).

15−letni Kamil Waszczyński z Rudnik

przysłał  schematy  toru  do  przesyłania  głosu
z układami  scalonymi,  które  przestały  być
produkowane,  gdy  Kamil  chodził  do  przed−
szkola. (Waszczynski1.gif, Waszczynski2.gif).
Albo  przerysował  je  z jakiejś  starej  książki
czy  czasopisma,  albo  jest  naprawdę  zdolny
i powinien  szybko  rozwijać  swe  talenty.  Na
razie  na  zachętę  przydzielam  jeden  punkt
i czekam na dalsze, samodzielne prace.

Na rysunku 1 można zobaczyć prosty sy−

stem  telegrafu  optycznego  z diodą  podczer−
woną. Jego Autorem jest Jarosław Tarnawa
z Godziszki.  Jarek  wspomniał  też  krótko
o możliwości zastosowania toru z modulacją
FM  uzyskiwaną  z pomocą  kostki  4046.
14−letni  Jakub  Jagiełło z Gorzowa  Wlkp.
przysłał  schemat  telegrafu  na  podczerwień.
Budowę  telegrafu  świetlnego  zaproponował
także  Jacek  Konieczny z Poznania.  Prawi−
dłowo chce spożytkować w nadajniku kostkę
4047,  natomiast  jego  odbiornik  należałoby
radykalnie uprościć – zamiast fototranzysto−
ra i współpracującego układu zastosować go−
tową kostkę TFMS (SFH506).

Marin Wiązania z Gacek (ostatnio z Buska

Zdroju) wykonał mikroprocesorowy „Komuni−

kator  świetlny”,  pokazany  na  fotografii  1.
Nadajnikiem  jest  dowolny  pilot  pracujący
w kodzie  RC−5.  Ponieważ  układ  może  zna−
leźć szereg innych pożytecznych zastosowań,
kieruję go do sprawdzenia i do publikacji.

Andrzej Sadowski−Skwarczewski ze

Skarżyska−Kam. przysłał tor laserowy audio.
Nadajnik i odbiornik można zobaczyć na foto−
grafiach 2 i 3. Zasada działania przypomina
wzmacniacze klasy D. Ten bardzo interesują−
cy projekt bez chwili namysłu skierowałem do
Pracowni Konstrukcyjnej i do publikacji.

Odstraszacze owadów

Sporo  uczestników  uznało,  że  bardzo  przy−
datny  pod  namiotem  okaże  się  odstraszacz
owadów. Chodzi głównie o komary, bo póki
co  nie  ma  doniesień  o elektronicznych  od−
straszaczach meszek. Choć sprawa dyskusyj−
na, liczne źródła podają, że komary uciekają

od źródeł wysokiego dźwięku. Dane z po−
szczególnych publikacji nie są jednakowe,
jeśli chodzi o częstotliwość i ewentualną mo−
dulację dźwięku straszącego komary.

Nie ulega jednak wątpliwości, że letni po−

byt pod namiotem może być doskonałą oka−
zją do praktycznego wypróbowania różnych
odstraszaczy, różnych częstotliwości pracy
i modulacji. Można zacząć od prostych gene−
ratorów (ultra)dźwięku ciągłego.

Taki prosty generatorek wykonał 14−letni

Jakub Świegot ze Środy Wlkp., bo sam się
w ubiegłym  roku  przekonał,  jak  bardzo
przydatny  byłby  pod  namiotem  taki  przy−
rząd.  Model  pokazany  jest  na  fotografii  4,
a schemat na rysunku 2. W modelu często−
tliwość  można  zmieniać  w zakresie  około
12...25kHz.

Dariusz Dre−

licharz z Prze−
myśla  wykonał
„Obozowy  nie−
zbędnik”,  poka−
zany na fotogra−
fii 5. Oryginalny
schemat  zamie−
szczony  jest  na
rysunku  3.  Nie−
zbędnik  zawiera
odstraszacz  ko−
marów  i prosty
detektor

poja−

wienia się wody
pod namiotem.
Dariusz modulu−
je okresowo często−
tliwość generatora

VCC

C5V1

Głośnik lub

słuchawki

TFMS

ODBIORNIK

VCC

U1A

U1B

U1C

U1D

IRED

36kHz

np.1kHz

NADAJNIK

Rys. 1

Fot. 1 Komunikator Marcina Wiązani

C1
100 F

C2
10nF

VCC

3,3k

R2
15k

PR1
470

4011

R3
470

47nF

membrana

piezo

Fot. 5

Fot. 3 Odbiornik Andrzeja Sadowskie−

go−Skwarczewskiego

Fot. 2 Nadajnik Andrzeja Sadowskie−

go−Skwarczewskiego

Fot. 5 Niezbędnik

Dariusza Drelicharza

Fot. 4 Odstraszacz Jakuba Świegota

Rys. 2

Szkoła Konstruktorów

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Lipiec 2002

VCO  w zakresie  16,5...21,5kHz  (przebieg
modulujący można wziąć wprost z kondensa−
tora  C3).  Fotorezystor  R1  pozwala  włączać
odstraszacz  automatycznie  po  zapadnięciu
zmroku.  Detektor  wody  jest  bardzo  prosty,
słusznie nie uwzględnia problemu elektrolizy
ze względu na sporadyczny kontakt z wodą.
Popieram  sens  budowy  wykrywacza  wody
pod  namiotem  –  w końcu  czerwca  1984  na
kempingu w Giżycku nad kanałem Niegocin−
Kisajno sam przekonałem się, co znaczy wo−
da podchodząca w nocy do namiotu.

Budowę odstraszacza komarów proponu−

je też wspominany już Andrzej Szymczak.
Chce wykorzystać prosty generator z bram−
kami kostki 4049.

Ekonomiczne oświetlenie
turystyczne

Cieszę  się,  że  pomyśleliście  o odwiecznym
problemie obozowiczów, jakim jest oświetle−
nie.  Zwyczajne  latarki  mają  istotne  wady,
w tym wąski strumień światła. Trudno zwy−
kłą  latarką  oświetlić  wnętrze  namiotu  czy
stół z kolacją. W takich przypadkach znako−
micie  zdają  egzamin  świetlówki.  Mam  wie−
lofunkcyjną latarkę Philipsa i znam z prakty−
ki  zalety  zawartej  w niej  przenośnej  świe−
tlówki. Niektórzy Koledzy zamiast kupować
gotową  lampę,  chcą  takową  zrobić  samo−
dzielnie. Ichwała im za to!

Na przykład Marcin Rekowski z Brusów

podał schemat prostej przetwornicy do świe−
tlówki. Z kolei Robert Jaworowski z Augu−
stowa przysłał schemat „Lampki biwakowej”
z diodami  LED,  obwodami  automatycznego
wyłączania  (Jaworowski.gif).  Układ  dodat−
kowo  może  pełnić  rolę  prostego  alarmu  na−

miotowego. Jego kolega, Mariusz Chilmon
też  chce  wykorzystać  lampkę  z diodą  LED,
białą (Chilmon.gif). Obaj przewidzieli możli−
wość  pracy  ciągłej  oraz  tryb  z automatycz−
nym  wyłączaniem  po  upływie  określonego
czasu. Pomysły są interesujące, bo rzeczywi−
ście jest szansa na wykonanie ekonomicznej,
choć niezbyt jasnej lampy. Najwięcej będzie
zależeć od diody (diod) LED. Trzeba dobrać
diodę  o jak  najszerszym  kącie  świecenia,
ewentualnie  kilka  takich  diod.  Powinny  to
być diody dobrej firmy, ale raczej nie będą to

reklamowane diody super− i ultrajasne, bo te
mają wąski i bardzo wąski kąt świecenia. Za−
miast mało popularnych jeszcze diod białych
i niebieskich, trzeba będzie użyć diod zielo−
nych i żółtych, może nawet razem z czerwo−
nymi.  Ponieważ  jednak  dioda  jest  punkto−
wym  źródłem  światła,  być  może  trzeba  bę−
dzie wykonać jakiś rozpraszacz. Godne roz−
ważenia  jest  wykorzystanie  diod  o dużych
gabarytach,  np.  o średnicy  10  milimetrów
z dyfuzyjną soczewką.

Z przyjemnością przeczytałbym o do−

świadczeniach w tym zakresie – jeśli ktoś
w czasie wakacji wypróbuje takie oświetlenie,
niech napisze do mnie, powołując się na to za−
danie Szkoły. Praktyczne wnioski można na−
wet przedstawić w krótkim artykule w Forum.

Fotografia 6 pokazuje model Bartłomieja

Stróżyńskiego z Kęt. Jest to przetwornica in−
dukcyjna  z prostym  obwodem  automatyki.
Bartek opisał szczegółowo, jak testował dzia−
łanie  różnych  wersji  układu,  także  w niskich
temperaturach.  Stwierdził,  że  rdzeń  o współ−
czynniku  AL=250  nie  nadaje  się,  potrzeba
AL=630. Kieruję układ w trybie ekspresowym
do  Pracowni  Konstrukcyjnej  i mam  nadzieję,
że opis ukaże się jeszcze już w następnym nu−
merze w dziale Forum Czytelników.

Systemy alarmowe

Kolejny  temat  ważny  i praktyczny  dla  osób
obozujących pod namiotami to ochrona mie−
nia. Niestety, niejeden z nas przekonał się, że
pozostawienie  bez  dozoru  co  cenniejszych
przedmiotów jest więcej niż ryzykowne. Tro−
ska o rower pozostawiony koło namiotu czy
nawet  o przedmioty  w przedsionku  namiotu
naprawdę może być problemem spędzającym
sen  z powiek.  A turyści  zmęczeni  trudami
dnia śpią zwykle twardym snem  sprawiedli−
wych. Dlatego jak najbardziej jestem za wy−
korzystaniem  jakichś  prostych  systemów
alarmowych.

Paweł Lasko z Nowego Sącza przysłał

prosty  schemat  z fotorezystorem,  wskaźni−
kiem  laserowym  i dwoma  przekaźnikami.
Wadą jest znaczny pobór prądu w stanie czu−
wania.  15−letni  Paweł  zaskoczył  mnie  śmia−
łym  i niewątpliwie  oryginalnym  pomysłem,
że jednym z układów wykonawczych mógł−
by być obok syreny...
silniczek wplątujący się we włosy.

Naprawdę cieszę się z takich niecodzien−

nych pomysłów, nawet jeśli są nie do końca
przemyślane (jaki procent amatorów cudzego
mienia nosi długie włosy?). A Pawłowi dla za−
chęty przydzielam dwa punkty za oryginalność
i zachęcam do dalszych eksperymentów.

Na rysunku 4 pokazany jest schemat alar−

mu rowerowego, pomysłu Jarosława Chudo−
by z Gorzowa Wlkp. Przycisk ON włącza czu−
wanie. Jeśli później ktoś poruszy rower, ma−
gnes zamocowany na kole zewrze i rozewrze

styki  kontaktronu,  a tym
włączy  alarm.  Przerywa−
ny dźwięk brzęczyka pie−
zo w nocy powinien wy−
starczyć  do  odstraszenia
złodzieja i obudzenia ko−
goś z obozu. Alarm moż−
na wyłączyć jakimś ukry−
tym  przyciskiem  OFF.
Podobnych  schematów
można  wymyślić  wiele.
Najważniejszą  sprawą
będzie  nie  tyle  układ

Rys. 3

Fot. 6 Przetwornica Bartłomieja

Stróżyńskiego

Szkoła Konstruktorów

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Lipiec 2002

elektroniczny, co solidna obudowa, nieza−
wodność, odporność na wpływy atmosferycz−
ne i łatwość obsługi.

Jakub Jagiełło z Gorzowa Wlkp. zapro−

jektował alarm do namiotu uruchamiany
przerwaniem wiązki podczerwieni. Schemat
pokazany jest na rysunku 5.

15−letni Marcin Dyoniziak z Brwinowa

nadesłał  prototyp,  pokazany  na  fotografii  7.
Jest to alarm rowerowy, ewentualnie bagażowy.
Choć wygląd modelu nie budzi zaufania, warto
przeanalizować schemat, zamieszczony na ry−
sunku  6.  Marcin  przetestował  model  i przy
okazji  wzbogacił  swą  wiedzę.  W układzie  na
szczególną uwagę zasługuje czujnik wstrząsów

S1,  wykonany  ze  styków  przekaźnika  i czte−
rech  ciężarków  wędkarskich  oraz  dodatkowy
styk  antysabotażowy  S2.  Zwarcie  choć  na
chwilę któregoś z nich wywołuje ciągły alarm
po czasie wyznaczonym przez R3, PR1, C3.

Marcin Wiązania wykonał nieskompli−

kowany model „Namiotowego stróża”. Sche−
mat jest pokazany na rysunku 7, a model na
fotografii 8. Układ reaguje na rozwarcie linii
dozorowej. Przy krótkim naruszeniu linii
brzęczyk piezo włączy się na czas wyznaczo−
ny przez C3, R2. Po przerwaniu linii dozoro−
wej sygnalizator włączy się na stałe.

Inne pomysły

Marcin Rekowski z Brusów uważa, że pod
namiotem  przyda  się  bateryjna  kolumna  ak−
tywna do walkmana. Rzecz gustu, ale pomysł
wart  odnotowania.  Wspomniany  już  Jacek
Konieczny z Poznania w swoich czterech li−
stach zaproponował trzy układy, a tym dziw−
ny  na  pierwszy  rzut  oka  system  łączności
ultradźwiękowej między rowerzystami. Cho−
dzi  o to,  żeby  ten  kto  jedzie  pierwszy  wie−
dział, że ktoś z grupy zanadto zostaje z tyłu.
Swego czasu dużo jeździłem rowerem, znam
problem  od  podszewki.  Problem  jest,  choć
złagodzony  dziś  przez  telefony  komórkowe,

w każdym razie ideę Jacka należałoby dopra−
cować.  Nie  wystarczy  jeden  nadajnik  z tyłu
i odbiornik  z przodu,  bo  podczas  jazdy  za−
chodzą ciągłe zmiany na prowadzeniu i prze−
tasowania  w grupie.  A nie  zawsze  jest  ktoś,

po  kim można się
spodziewać, że no−
torycznie  będzie
zostawał  z tyłu;
poza  tym  to  przy−
padek,  że  coś  się
komuś

zepsuje

w rowerze.

Jacek uważa

również, że tury−
ście

przydałaby

się...
laska do chodze−
nia po bagnach.
Laska z czujnika−
mi głębokości za−
nurzenia

laski

w bagno.  W tym
zakresie nie mam
doświadczenia,
słyszałem  tylko,
ze  chodzenie  po
bagnach wciąga...

Nie sprawdzałem, czy dosłownie, czy

w przenośni,  ale  wątpię  w sens  stosowania
laski ze zmodyfikowanym czujnikiem pozio−
mu  wody  i z elektronicznym  wskaźnikiem
w postaci linijki LED−ów. W jasny dzień nie
będzie  widać  diod  LED,  poza  tym  chodząc
po bagnach lepiej nie patrzyć na wskaźnik la−
ski, tylko pod nogi.

Na koniec zostawiłem niezwykłą propo−

zycję  Michała  Stacha z Kamionki  Małej.
Michał  stwierdził  mianowicie,  że  turystom
przyda się...
sonar,  czy  inaczej  dalmierz  ultradźwiękowy.
Model  pokazany  jest  na  fotografii  9.  Autor
przekonuje w swym liście, że komuś z miasta
trudno  sobie  wyobrazić  widoczność  równą
5cm przy pochmurnej pogodzie i mgle. Nieza−
leżnie od mojej i Waszej opinii w tej sprawie,
układ na pewno zasługuje na zainteresowanie,
a list świadczy, że Michał rzeczywiście prze−
prowadził liczne próby. Kieruję model do Pra−
cowni  Konstrukcyjnej  i mam  nadzieję,  że
układ niedługo ukaże się na łamach EdW.

K C

R Q

VCC

+9V
BAT

220
uF

VCC

U1A
4027

100k

Kontaktron

VCC

OFF

100k

VCC

680

10k

piezo

z gen.

R1
10k

C1
1nF

U1A

U1B

C2
22 F/16V
tantal.

4,7 F/16V

tantal.

100k

1N4148

PR1

2,5M

−

U1C

R4
100k

C4
100n

U1D

R5 1k

BC557B

BD130

lub lepiej

BD243

D1
LED MIG.

T3
BC548

R1
560

T2
BC548

47uF

Z1
ARK2

1N4148

4,7

C4
220nF

R4 10k

BT1
9V

1N4148

T1
BC558

4,7M

C3
220uF

R2 68k

100

piezo

Rys. 4

Rys. 5

Fot. 9 Sonar Michała Stacha

Rys. 6

Rys. 7

Fot. 8 Alarm Marcina Wiązani

Fot. 7 Prototyp Marcina Dyoniziaka

Szkoła Konstruktorów

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Lipiec 2002

Podsumowanie

Przy analizie prac zaobserwowałem, jak ma−
ło  kiedy,  silną  polaryzację:  z jednej  strony
wiele prac teoretycznych, niedopracowanych
i nie mających szans na realizację, z drugiej
strony  dużo  prac  wykonanych  starannie,
działających i co mnie najbardziej cieszy, za−
wierających  duży  ładunek  inwencji  i pomy−
słowości.  Choć  znaczna  część  nadesłanych
schematów i układów była za mało dopraco−
wana, cieszę się, że podaliście kilka napraw−
dę  interesujących  pomysłów.  Z przyjemno−
ścią  skierowałem  aż  cztery  projekty  do
sprawdzenia i późniejszej publikacji.

Mam też prośbę: wypróbujcie od strony

praktycznej oświetlenie turystyczne z wyso−
kosprawnymi  LED−ami.  Zbudujcie  też
i sprawdźcie  proste  alarmy  „turystyczne”,
zwracając  uwagę  na  minimalizację  poboru
prądu w spoczynku i podczas czuwania. Pro−
szę  o rzeczowe  wnioski  praktyczne  z takich
prób.

Nie zachęcam natomiast do budowy naj−

prostszych  systemów  telefonu  świetlnego
z żarówką i fotorezystorem. Chyba, że chce−
cie się przekonać, że efekty są za małe w sto−
sunku  do  nakładów.  Zbudowanie  fototelefo−
nu  nie  jest  wcale  takie  łatwe,  jak  się  może
wydawać.  Najprostsze  analogowe  systemy
łączności z diodą IRED czy żarówką i fotore−
zystorem  będą  mieć  słaby  zasięg,  wystąpią
szumy i zakłócenia. Niewiele pomoże tu za−
stosowanie lasera. Młodym entuzjastom lase−
rów,  którzy  podkreślają  zasięg  łączy  lasero−
wych  przypominam  o trudności  z wcelowa−
nia laserem w odbiornik oddalony o kilkaset
metrów a inna, jeszcze trudniejsza, to sprawa
sterowanie diody laserowej.

Serdecznie za to zachęcam do budowy

prostego  telegrafu  świetlnego  z laserem  lub
diodą  IRED  i odbiornikiem  TFMS.  Ze
względu na wymaganą stałość częstotliwości
nośnej  proponuję  albo  układ  z klasycznym
generatorem  dwubramkowym,  albo  genera−
tor z kostką 4047 według rysunku 8. Warto
wypróbować  działanie  z diodą  IRED  o wą−
skim kącie (np. LD274), ewentualnie wyko−
rzystać  zwykłą  diodę  nadawczą  od  pilota
(o kącie świecenia ok. ±30 stopni) i soczew−
kę skupiającą. Nie zaszkodzi trochę poekspe−
rymentować,  zwłaszcza  z soczewkami.  Za−
sięg takiego prostego telegrafu może wynieść
ponad 200m.

Może będziecie zaskoczeni, ale warto

sprawdzić,  jak  zachowa  się  odbiornik  przy
zastosowaniu nie diody IRED, tylko modułu
laserowego,  świecącego  światłem  czerwo−
nym.  Tanie  wskaźniki  wytwarzają  światło
czerwone o długości fali około 700nm, które−
mu  naprawdę  niedaleko  do  podczerwieni.
Odbiornik TFMS5360 lub SFH506−36 zarea−
guje  na  takie  promieniowanie,  byle  tylko
udało  się  je  prawidłowo  zmodulować  prze−
biegiem  nośnym  36kHz.  Przy  okazji  muszę
rozwiać nadzieję sporej grupki uczestników,
którzy  chcieliby  wykorzystać  układ  TFMS
w torze  analogowym.  Jako,  że  jest  to  układ
typowo cyfrowy, nie ma szans, żeby w prosty
sposób uzyskać pasmo przenoszenia zbliżone
do pasma audio.

W przypadku odstraszacza komarów

można wykorzystać prosty układ według ry−
sunku 9 z różnymi membranami piezo. Czę−
stotliwość można regulować w szerokim za−
kresie 2...50kHz i sprawdzić, jakiej komary
nie lubią. Zaprzysięgli przeciwnicy komarów
zapewne zechcą wypróbować bardziej wy−
myślne generatory z modulacją AM i FM, na
przykład według rysunku 3.

Na koniec jeszcze wspomnę o rozwiąza−

niu zadania 72 Marcina Malicha z Wodzi−
sławia  Śl.,  które  choć  wysłane  w terminie
dotarło do mnie zbyt późno. Marcin zapro−
ponował  trzy  interesujące  urządzenia  dla
działkowców:  odstraszacz  ptaków,  system
automatycznego podlewania grządek i wia−
tromierz  (anemometr).  Doliczam  Marcino−
wi  punkty,  a schematy  można  znaleźć  na

stronie internetowej
(Malich72.gif).

Przypominam,

żebyście  podawali
na  kopercie  lub
paczce  nie  tylko
adres,  ale  też  tytuł
czasopisma  i dział,
gdzie przesyłka ma
trafić.  Nie  przysy−
łajcie  paczek  na
adres  skrytki  po−
cztowej.  Przypo−
minam prawidłowy
adres:

AVT − EdW
Szkoła Konstruktorów zadanie XX
ul. Burleska 9
01−939 Warszawa

Prawie wszyscy uczestnicy wymienieni

z nazwiska otrzymują punkty (1...8). Aktual−
na punktacja podana jest w tabeli. Upominki
otrzymują: Jakub Świegot, Marcin Wiąza−
nia,  Michał  Stach,  Bartek  Stróżyński
i Andrzej  Sadowski.  Czterej  Koledzy,
których projekty trafią do publikacji uzyska−
ją  potem  honoraria  autorskie.  Nagrody
otrzymają:  Dariusz  Drelicharz  i Marcin
Dyoniziak.

Zachęcam serdecznie do udziału w bieżą−

cym i następnych zadaniach.

Wasz Instruktor

Piotr Górecki

4049

lub4069

membrana

piezo

V+

4047

OUT

GND

4,5...5,5V

piezo

z gen.

3,3k

4,7k

V+

10...
100k

2,2k

max<30mA

TFMS 5360
SFH 506−36

GND

V+

OUT

Rys. 8

Rys. 9

Marcin Wiązania Gacki  . . . . . . . . . . . . . . . . . .88
Mariusz Chilmon Augustów  . . . . . . . . . . . . . . .54
Dariusz Drelicharz Przemyśl  . . . . . . . . . . . . . .41
Marcin Malich Wodzisław Śl.  . . . . . . . . . . . . . .39
Krzysztof Kraska Przemyśl  . . . . . . . . . . . . . . .37
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . . . . . .37
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp.  . . . . . . . . . .30
Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Michał Stach Kamionka Mała . . . . . . . . . . . . . .29
Piotr Romysz Koszalin . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Jarosław Tarnawa Godziszka  . . . . . . . . . . . . .27
Piotr  Wójtowicz Wólka Bodzechowska  . . . . . 27
Roman Biadalski Zielona Góra  . . . . . . . . . . . .26
Rafał Stępień Rudy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
Filip Rus Zawiercie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
Szymon Janek Lublin  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
Mariusz Ciołek Kownaciska  . . . . . . . . . . . . . . .20
Jakub Kallas Gdynia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Jacek Konieczny Poznań  . . . . . . . . . . . . . . . .19
Michał Pasiecznik Zawiszów  . . . . . . . . . . . . . .18
Radosław Koppel Gliwice  . . . . . . . . . . . . . . . .17
Łukasz Cyga Chełmek  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Andrzej Sadowski Skarżysko Kam.  . . . . . . . . .16
Radosław Ciosk Trzebnica  . . . . . . . . . . . . . . .15
Piotr Dereszowski Chrzanów  . . . . . . . . . . . . .15
Maciej Jurzak Rabka  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Michał Koziak Sosnowiec  . . . . . . . . . . . . . . . .15
Ryszard Milewicz Wrocław  . . . . . . . . . . . . . . .15
Emil Ulanowski Skierniewice  . . . . . . . . . . . . . .15
Artur Filip Legionowo  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Aleksander Drab Zdziechowice  . . . . . . . . . . . .13
Robert Jaworowski Augustów  . . . . . . . . . . . . .13
Arkadiusz Zieliński Częstochowa  . . . . . . . . . .12
Dawid Lichosyt Gorenice . . . . . . . . . . . . . . . . .11
Wojciech Macek Nowy Sącz  . . . . . . . . . . . . . .11
Sebastian Mankiewicz Poznań  . . . . . . . . . . . .11
Paweł Szwed Grodziec Śl.  . . . . . . . . . . . . . . . .11
Marcin Dyoniziak Brwinów  . . . . . . . . . . . . . . .10
Jakub Jagiełło Gorzów Wlkp.  . . . . . . . . . . . . .10
Bartek Stróżyński Kęty  . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
Maciej Ciechowski Gdynia  . . . . . . . . . . . . . . . .9
Mariusz Ciszewski Polanica Zdr.  . . . . . . . . . . . .9
Filip Karbowski Warszawa  . . . . . . . . . . . . . . . .9
Witold Krzak Żywiec  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Piotr Kuśmierczuk Gościno . . . . . . . . . . . . . . . .9
Kamil Urbanowicz Ełk  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Michał Waśkiewicz Białystok  . . . . . . . . . . . . . . .9
Piotr Wilk Suchedniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

Punktacja Szkoły Konstruktorów