plik

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

Eksploatacja gazu z pokładów łupkowych to szansa dla Polski na

uniezależnienie się od zewnętrznych dostaw tego surowca i na czerpanie
korzyści z jego sprzedaży. Jednakże w Europie wzmaga się krytyka tej
technologii, a w ramach debaty na ten temat argumenty merytoryczne mieszają
się z ideologicznymi. Angażują się w nią grupy interesu, którym na rękę byłoby
ograniczenie

lub

uniemożliwienie

wydobycia

gazu

łupkowego

w Polsce. Waldemar Pawlak stwierdził w lipcu tego roku, że ,,są różne interesy i
będzie można obserwować, które kraje europejskie będą miały zbieżne interesy
z interesami na przykład rosyjskimi w zakresie gazu łupkowego”. Analiza
argumentacji lobby antyłupkowego pozwala sformułować wnioski dotyczące
działania

polskich

instytucji

publicznych,

które

mogą

pomóc

w obronie raczkującego polskiego sektora wydobycia tego rodzaju surowca.

Wzrost zainteresowania problematyką gazu łupkowego w UE

5 kwietnia 2011 roku amerykańska agencja rządowa Energy Information

Administration (EIA) opublikowała raport pt. „World Shale Gas Resources: An Initial
Assessement  of  14  Regions  Outside  the  United  States”  („Światowe  złoża  gazu
łupkowego:  wstępna  ocena  14  regionów  poza  USA”  -  tłum.  aut.),  który  odbił  się
szerokim  echem  w  polskich  mediach. Wedle  amerykańskich  badań  Polska  posiada
największe  złoża  gazu  łupkowego  w  Europie  i  jedne  z  największych  na  świecie,
plasując się na 11. miejscu po Chinach, USA, Argentynie, Meksyku, RPA, Australii,
Kanadzie,  Libii,  Algierii  i  Brazylii.  EIA  podaje,  że  Polska  dysponuje  ok.  5,3  bln  m

surowca. Polskie złoża łupków oceniane są przez Amerykanów jako technicznie
możliwe do wydobycia. Łupki w Polsce zlokalizowane są w trzech basenach:
Bałtyckim, Podlaskim i Lubelskim, spośród których pierwszy i ostatni mają najlepsze
rokowania pod względem eksploatacji.

Dyskusje na temat gazu łupkowego w Polsce rozpoczęły się na długo po

opublikowaniu  amerykańskiego  raportu.  Gaz  łupkowy  stał  się  jednym  z  głównych
tematów,  poruszanych  w  czasie  prezydenckiej  kampanii  wyborczej  w  2010  r.
Jednakże  dokument  EIA  okazał  się  przełomowy,  ponieważ  w  naukowy  sposób
potwierdził,  że  Polska  posiada  największe  złoża,  potencjalnie  gotowego  do

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

eksploatacji  gazu  łupkowego  w  Europie.  Na  łamach  „Naszego  Dziennika”1  prof.
Mariusz  Orion-Jędrysek  −  pracownik  naukowy  w  Zakładzie  Geologii  Stosowanej
i  Geochemii  Uniwersytetu Wrocławskiego,  były  podsekretarz  stanu  i  główny  geolog
kraju  w  latach  2005-2007  −  alarmował,  że  polskie  zasoby  geologiczne  są
nieodpowiednio zabezpieczone przed rabunkową eksploatacją, a rząd poświęca zbyt
mało uwagi kwestii gazu łupkowego.

Po opublikowaniu raportu EIA przybrał na sile trwający już wcześniej lobbing

środowisk  ekologicznych  przeciwko  wydobyciu  gazu  łupkowego.  Z  drugiej  strony,
polscy i amerykańscy politycy i przemysłowcy starają się przekonać opinię publiczną
do  łupków,  organizując  spotkania  dotyczące  tego  sposobu  pozyskiwania  gazu.
W  dniach  28-29  marca  br.  PKN  Orlen  wraz  z  Energy  and  Geoscience  Institute
University  of  Utah  i  Schlumberger  Innovation  Center  zorganizowali  konferencję,  na
której  omawiano  perspektywy  wydobycia  gazu  łupkowego  w  Polsce  –  gościem  był
m.in.  premier  Donald  Tusk.  11  i  12  maja  br.  odbyła  się  w  Warszawie  konferencja
„The  Poland  –  U.S.  Energy  Roundtable”,  podczas  której  dyrektor  Departamentu
Gazu  i  Ropy  Ministerstwa  Gospodarki,  Maciej  Kaliski,  przestrzegał  przed
wzrastaniem  antyłupkowych  nastrojów  w  Europie  i  Rosji.  Większe  zainteresowanie
tematyką  wśród  europejskich  polityków  i  społeczeństw  (protesty  we  Francji,
optymizm
w Polsce), nie oznacza bynajmniej, że przyszłość gazu łupkowego jest niezagrożona.
Przeciwnie  –  aktywizacja  ekologów  wysuwających  przeciw  łupkom  coraz  więcej
argumentów  sprawia,  że  posiadające  złoża  państwa  oraz  organa  Unii  Europejskiej,
którym zależy na implementacji „zielonej energii”, mogą stworzyć legislacyjne bariery
dla tej innowacyjnej metody pozyskiwania gazu ziemnego.

Rozbudowa arsenału argumentów przeciw łupkom

O ile do niedawna przeciwnicy wydobycia gazu łupkowego koncentrowali się

wyłącznie na jego ekologicznym aspekcie, o tyle w ostatnim czasie ich argumentacja
zyskała nowe wymiary. A r g u m e n t y p r z e c i w n i k ó w ł u p k ó w m o ż n a j u ż
p o d z i e l i ć

n a

c z t e r y

g r u p y :

e k o l o g i c z n ą ,

e k o n o m i c z n ą ,

s p o ł e c z n ą   i   p r a w n ą .  Środowiska  ekologiczne  skupiają  się  w  swej  krytyce
głównie na rzekomej szkodliwości metody szczelinowania hydraulicznego. Ekolodzy
powołują  się  na  film  dokumentalny  Josha  Foxa  „Gasland”  („Kraj  gazem  płynący”),
który  w  złym  świetle  przedstawia  wpływ  łupków  na  społeczności  żyjące  w  pobliżu
miejsc eksploatacji.

Najpopularniejszą grupę argumentów osób nieprzychylnie nastawionych do

łupków stanowią a r g u m e n t y e k o l o g i c z n e , które wpłynęły już na decyzje
poszczególnych rządów. W marcu 2011 r. protesty ekologów we Francji skłoniły
premiera François Fillona do ogłoszenia czasowego moratorium na wydobycie gazu

1 M. Orion-Jędrysek, Gaz łupkowy poza kontrolą, www.naszdziennik.pl, 14.10.2011

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

łupkowego.  W  maju  niższa  izba  francuskiego  parlamentu  zakazała  prowadzenia
wydobycia  gazu  łupkowego  metodą  szczelinowania  hydraulicznego  z  obawy  przed
zatruciem  wód  gruntowych.  9  maja  br.    Jacek  Winiarski,  rzecznik  Greenpeace
w  Polsce  powiedział:  „Do  odwiertów  wpompowywana  jest  duża  ilość  wody
z dodatkiem specjalnych chemikaliów. Prowadzi to do zanieczyszczenia wody pitnej.
Greenpeace  nie  jest  przeciwny  gazowi,  bo  uważamy  go  za  paliwo  przejściowe
w drodze od paliw kopalnych do OZE. Jednak kluczową kwestią w przypadku łupków
będzie  to,  jak  technologia  wydobycia  będzie  wpływała  na  środowisko  naturalne.
Metoda  z  USA jest dla nas  zła”2. 17  maja  2011 roku w piśmie „Proceedings of the
National  Academy  of  Sciences”  (prestiżowy  tytuł  Amerykańskiej  Akademii  Nauk)
pojawił się artykuł na temat zanieczyszczenia wody przez wydobycie łupków: autorzy
twierdzą,  że  w  przydomowych  studniach  mieszkańców  okolic  wydobycia  znaleźli
duże stężenie metanu – 64 miligramy na litr (norma to 1 mg). Ich zdaniem powoduje
to wzrost ryzyka wybuchu, ponieważ taka woda jest łatwopalna. Winą za to obarczyli
metodę szczelinowania hydraulicznego3.

Po publikacji amerykańskiego raportu nt. łupków rozmaite grupy zaczęły

wysuwać  a r g u m e n t y   e k o n o m i c z n e ,  podające  w  wątpliwość  opłacalność
wydobycia  gazu  z  łupków.  Część  argumentów  ekonomicznych  opiera  się  na
fałszywych  przesłankach  ekologicznych  –  wedle  nich  pokrycie  strat  związanych  ze
zniszczeniem  krajobrazu,  zatruciem  mieszkańców  i  wód  gruntowych  w  efekcie
wymaga  nakładów  finansowych  przewyższających  zyski  ze  sprzedaży  gazu
łupkowego.  6  kwietnia  2011  roku  dyrektor  Greenpeace  Russia,  Vladimir  Chuprov,
powiedział  wprost,  że  wydobycie  gazu  łupkowego  jest  nieopłacalne.  Podkreślił,  że
łupki  wymagają  dużych  inwestycji  i  zaawansowanych  technologii,  a  ich
konkurencyjność  na  rynku  energetycznym  stoi  wciąż  pod  znakiem  zapytania

26 czerwca br. dziennik „New York Times”, powołując się na listy pracowników
koncernów energetycznych, wskazał, że wydobycie gazu łupkowego jest „w zasadzie
nieopłacalne”. NYT przedstawia wydobycie gazu łupkowego jako bardzo kosztowne
przedsięwzięcie, w którym koszt wydobycia przewyższa zysk ze sprzedaży gazu5.

Coraz większe znaczenie zyskują również a r g u m e n t y o c h a r a k t e r z e

s p o ł e c z n y m   –   wskazuje  się  na  niechętny  stosunek  lokalnych  społeczności  do
łupków  oraz  zachwianie  równowagi  krajobrazowej  i  destrukcję  fauny  i  flory
w  regionach  eksploatowania  złóż  łupków.  22  marca  2011  r.  podczas  spotkania
mieszkańców  Niestkowa  zdecydowana  większość  z  30  obecnych  zagłosowała
przeciw  wydobyciu  gazu  łupkowego  w  okolicy.  „Nie  po  to  kupowaliśmy  za  duże

Czy wydobycie łupków zaszkodzi środowisku naturalnemu? Darek Malinowski, www.gazownictwo.wnp.pl, 28.07.2011

S. G. Osborn, A. Vengosh, N. R. Warner, R. B. Jackson, Methane contamination of drinking water accompanying gas-well

drilling and hydraulic fracturing, „Proceedings of the National Academy of Sciences” 17.05.2011, t. 108, nr 20.

Experts skeptical over commercial benefits of shale gas extraction, http://en.rian.ru/business/20100406/158452243.html,

03.08.2011

Documents: Leaked Industry E-mails and Reports, www.nytimes.com, 28.07.2011

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

pieniądze działki i budowaliśmy domy na wsi, aby teraz zabierano nam ciszę i spokój.
Jeśli  chcecie  zarabiać  na  wydobyciu  gazu,  to  róbcie  to  w  miejscach,  gdzie  nie
mieszkają  ludzie”  −  wypowiedź  mieszkańca  Niestkowa,  gdzie  trwają  prace
poszukiwawcze  koncernów  energetycznych6.  Inny  przykład:  jak  podaje
„Rzeczpospolita”, zdaniem amerykańskich ekologów obywatele USA są „pozbawieni
dostępu  do  informacji  na  temat  toksycznych  substancji  używanych  podczas
wydobycia”

W debacie o wykorzystaniu złóż gazu łupkowego mogą także zostać

wykorzystane argumenty prawne. Kolejnym bowiem problemem, jaki stoi przed
eksploatacją polskich łupków, jest

p o l s k i e

p r a w o

g e o l o g i c z n e

i   g ó r n i c z e .   Michał  Szubski,  prezes  PGNiG,  wskazuje,  że  stwarzające  wiele
utrudnień  inwestorom  polskie  prawo  może  być  istotnym  ograniczeniem  dla
wykorzystania polskiego potencjału: „Trzeba rozwiązać problem cenotwórstwa, czyli
urzędowego  ustalania  ceny  gazu,  ponieważ  potrzebna  jest  nam  zdolność
generowania kapitału na rozwój. Jeśli to się nie uda, będziemy zmuszeni ograniczyć
inwestycje”

Jak widać, argumenty przeciwników wydobycia gazu łupkowego ogniskują się

na  kilku  związanych  z  nim  płaszczyznach.  Ustawodawstwo  antyłupkowe  może  tym
samym  zyskać  fundamenty,  niezwiązane  tylko  z  ochroną  środowiska  naturalnego.
Polska,  stojąc  na  straży  swoich  interesów  ekonomicznych,  powinna  dążyć  do
specjalnej legislacji, uwzględniającej wszystkie powyższe czynniki.

Lobby antyłupkowe – Unia Europejska

Na zamówienie Komisji ds. Środowiska, Zdrowia Publicznego oraz

Bezpieczeństwa Żywnościowego Parlamentu Europejskiego (European Parliament’s
Committee on Environment, Public Health and Food Safety – ENVI)

powstał raport

na  temat  eksploatacji  gazu  ze  złóż  łupkowych.  Został  on  sporządzony  przez
Wuppertal  Institute  for  Climate,  Environment  and  Energy  oraz  agencję  doradczą
Ludwig-Boelkow-Systemtechnik  GmbH.  Autorzy  tekstu  „Wpływ  wydobycia  gazu
łupkowego  i  łupków  bitumicznych  na  środowisko  oraz  ludzkie  zdrowie”  mają  wiele
zastrzeżeń  co  do  funkcjonowania  prawa  górniczego  w  Europie.  Nawołują  do
ponownej  oceny  kwestii  związanych  ze  zmianami  klimatycznymi,  przejściem  do
zrównoważonego  systemu  energetycznego,  które  są  dla  Unii  Europejskiej
priorytetami.  Zachęcają  również  do  zastanowienia  się  nad  zwiększeniem  udziału

Z. Marecki, Mieszkańcy Niestkowa nie chcą, aby wydobywano tu gaz łupkowy, www.gp24.pl, 1.07.2011

Ekolodzy krytykują gaz łupkowy, www.rp.pl, 21.07.2011

Prawo kontra łupki, www.wprost.pl, 2.06.2011

Stefan Lechtenboehmer, Matthias Altmann, Sofia Capito, Zsolt Matra, Werner Weindorf, Werner Zittel, Impacts of shale gas

and shale oil extraction on the environment and on human health, Bruksela 2011

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

społeczeństwa w dyskusji w dziedzinie górnictwa na poziomie lokalnym
i regionalnym.

Według twórców dokumentu, stosowanie technologii do wydobywania gazu

z  łupków  wiąże  się  z  nieuniknionym  wpływem  na  środowisko,  z  wysokim  ryzykiem
poniesienia szkód ekologicznych. Ryzyko wypadków zwiększa się wraz ze wzrostem
presji gospodarczej (złe użytkowanie w celu obniżenia kosztów i czasu produkcji), co
może powodować np. zanieczyszczenie wód gruntowych przez niewykryte przecieki.
Obecne  ramy  legislacyjne  Unii  Europejskiej  przewidują  oddziaływanie  kopalni  na
środowisko dopiero  wtedy, gdy tempo produkcji  przekracza  wartość 500 000  m

dzień  –  według  autorów  limit  ten  jest  zbyt  wysoki.  Władze  lokalne  i  regionalne
powinny  mieć  prawo  do  wyłączenia  obszarów  wrażliwych  (jak  np.  strefy  ochronne
ujęć wody pitnej, wsie, grunty orne itp.), a także prawo do decydowania o zakazie lub
licencjonowaniu  działań  związanych  z  kruszeniem  hydraulicznym  na  swoim
terytorium;  brakuje  analizy  obecnych  procedur  przyznawania  koncesji  na
poszukiwanie oraz eksploatację złóż ropy i gazu.

W raporcie zwrócono uwagę, że zapotrzebowanie na gaz w Europie będzie

wzrastać  i  jedyną  alternatywą  dla  pozyskiwania  go  drogą  dostaw  z  Rosji  może  być
gaz  łupkowy.  Dokument  wskazuje,  że  od  kilku  lat  europejska  produkcja  gazu
ziemnego  gwałtownie  spada  i  przewiduje  jej  dalszy  spadek  o  kolejne  30  lub  więcej
procent do 2035 roku. Europejski popyt na gaz będzie narastał do 2035 roku, import
tego  surowca  będzie  nadal  się  zwiększał.  Zdaniem  autorów  raportu  jest  bardzo
wątpliwe,  czy  dodatkowy  import  rzędu  100  mld  m

(lub więcej) będzie miał szansę

zostać zrealizowany.

Komisja ds. Środowiska, Zdrowia Publicznego oraz Bezpieczeństwa

Żywnościowego

Parlamentu

Europejskiego

rekomenduje

przeprowadzenie

wyczerpującej  i  szczegółowej  analizy  europejskich  ram  legislacyjnych  dotyczących
wydobywania  gazu  łupkowego,  „gazu  zamkniętego”  oraz  kruszenia  hydraulicznego,
dalsze  ich  rozwijanie  (w  tym  obniżenie  progu  uznawania  przez  prawodawstwo
oddziaływania  kopalń  na  środowisko),  przeprowadzenie  analizy  Life  Cycle
Assessment  odnoszącej  się  do  oceny  długofalowych  konsekwencji  dla  środowiska
z podjęcia wydobycia oraz zharmonizowanie prawa w całej Unii Europejskiej. Według
Komisji  należy  ocenić,  czy  stosowanie  toksycznych  substancji  chemicznych  do
iniekcji  powinno  być  całkowicie  zakazane,  a  przynajmniej  liczba  dozwolonych
substancji  powinna  być  ograniczona,  a  ich  użytkowanie  monitorowane.  Informacje
o  stosowanych  chemikaliach  powinny  być  podane  do  widomości  publicznej.  Po
zaakceptowaniu  projektu  jednostki  wydobywczej  powinno  być  przeprowadzane
obowiązkowe  monitorowanie  przepływów  wód  powierzchniowych  oraz  emisji
szkodliwych  substancji  do  atmosfery.  Zdaniem  członków  Komisji  należy  prowadzić
statystyki  dotyczące  wypadków  i  gromadzić  reklamacje  na  szczeblu  europejskim.
Ze  względu  na  skomplikowany  charakter  możliwych  skutków  i  zagrożeń  dla
środowiska oraz zdrowia ludzkiego, Komisja zaleca opracowanie nowej dyrektywy na
szczeblu europejskim w zakresie kruszenia hydraulicznego.

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

Zastrzeżenia do raportu

Po opublikowaniu dokumentu, szef Komisji, niemiecki polityk Jo Leinen (S&D),

zapowiedział 13 lipca 2011 roku, że Parlament podejmie debatę i zdecyduje
w kwestii środków zaradczych. Dokument powiela zarzuty przedstawiane przez
krytyków eksploatacji gazu łupkowego jeszcze przed prezentacją raportu.

Raport został sporządzony przez ekspertów z niemieckiego Wuppertal

Institute  for  Climate,  Environment  and  Energy  (organizacji,  której  właścicielem  jest
niemiecki  land  Nadrenii  Północnej−Westfalii  –  jedyny,  w  którym  zarządzono
moratorium na wydobycie gazu łupkowego), oraz niemieckiej firmy doradczej Ludwig-
Boelkow-Systemtechnik  GmbH  (podmiotu  gospodarczego  zajmującego  się
doradztwem  na  rynku  ,,energii  zrównoważonej”,  czyli  odnawialnej).  O  sprawie
informował  poseł  do  Parlamentu  Europejskiego  Konrad  Szymański

. Sam

przewodniczący  Leinen  jest  znany  ze  swojej  działalności  w  organizacjach
sprzeciwiających  się  nuklearyzacji  Europy  Zachodniej  w  czasie  zimnej  wojny.  Jak
informuje  portal  Forsal.pl

, lewicowy polityk jest dobrym znajomym Gerharda

Schroedera,  członka  rady  nadzorczej  konsorcjum  Nord  Stream,  zajmującego  się
budową  Gazociągu  Północnego.  Osoby  pracujące  nad  dokumentem  komisji  nie
mogą  być  uznane  za  bezstronne,  co  oprócz  argumentów  naukowych  może
wskazywać na jego niewiarygodność.

Polskie badania

Raport Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa

Środowiska  oraz  Państwowego  Instytutu  Geologii  pt.:  ,,Środowiskowe  aspekty
poszukiwań  i  produkcji  gazu  ziemnego  łupkowego  i  ropy  naftowej  łupkowej”
przedstawia  argumenty  zadające  kłam  argumentacji  lobby  antyłupkowego.  Twórcy
dokumentu  udowadniają,  że  eksploatacja  tego  typu  surowców  nie  wiąże  się
z zagrożeniami dla miejscowej ludności. Wszelkie niebezpieczeństwa mogą wynikać
z niedbałości na terenie eksploatacyjnym, przed którą dobrze zabezpiecza nas prawo
państwowe. Raport przeczy również tezie o marnotrawstwie wody w trakcie procesu
– zużywa się jej 18 razy mniej niż przy wydobyciu węgla brunatnego i czterokrotnie
mniej  niż  przy  wydobyciu  węgla  kamiennego.  Zanieczyszczenie  gruntu  środkami
wtłaczanymi  razem  z  wodą  w  trakcie  procesu  kruszenia  hydraulicznego  jest  mało
prawdopodobne.

Zobacz jak w szczegółach wygląda batalia wokół gazu łupkowego. Parlament Europejski zamawia ekspertyzy…

u zdeklarowanych przeciwników tego paliwa, www.wpolityce.pl, 21.07.2011

Gaz łupkowy w Polsce: lobby antyłupkowe rozlewa się po Europie, Zbigniew Parafianowicz, www.forsal.pl, 4.07.2011

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

W lipcu 2010 roku w Markowoli (koło Puław) firma Halliburton Company

wykonała  dla  PGNiG  zabiegi  szczelinowania  hydraulicznego  w  poszukiwaniu  gazu
z łupków. Nie dały one jednak spodziewanych efektów. Jednakże Państwowy Instytut
Geologiczny  18  lipca  2011  roku  opublikował  raport,  w  którym  stwierdza,  że  odwiert
Halliburtona  był  nieszkodliwy  dla  środowiska.  Raport  zaprezentowano  podczas
warsztatów  edukacyjnych  „Markowola  −  rok  po  zabiegu  hydraulicznego
szczelinowania.  Gaz  z  łupków  a  środowisko”,  które  w  miejscowości  Zwola
zorganizowało PGNiG. Eksperci wykonali m.in.: ekspertyzy fizykochemiczne i analizy
granulometryczne  gleby  i  podglebia  w  otoczeniu  urządzenia  wiertniczego  oraz
zbiorników  na  paliwa  płynne.  W  pobranych  próbkach  oznaczono  zawartości  metali
ciężkich  (Er,  Ni,  Pb),  olejów  mineralnych  i  chlorków.  W  obu  seriach  pomiarowych
wartości wszystkich badanych parametrów nie przekraczały limitów dopuszczalnych
dla  gruntów  rolnych  i  nie  zanotowano  znaczących  różnic  w  wynikach  uzyskanych
przed  rozpoczęciem  i  po  zakończeniu  prac.  Cały  teren  wiertni  został  zbadany  pod
kątem zawartości metanu w powietrzu glebowym na głębokości 1,2-1,5m. W żadnej
z  30  sond  nie  stwierdzono  metanu  w  ilościach  możliwych  do  wykrycia  przy  użyciu
zastosowanej  metody  pomiarowej,  zarówno  przed  rozpoczęciem  prac,  jak  i  po  ich
zakończeniu. Stan wód badano na podstawie próbek z 3 okolicznych studni

. Wyniki

uzyskane  przed  i  po  zakończeniu  prac  na  terenie  wiertni  nie  wskazują  na
jakiekolwiek  zmiany  hydrochemiczne  w  badanych  wodach.  W  warsztatach  udział
wzięli  również  przedstawiciele  Ministerstwa  Gospodarki,  Ministerstwa  Środowiska,
specjaliści  Państwowego  Instytutu  Geologicznego,  przedstawiciele  samorządów  na
terenach, na których odbywały się i odbywać będą poszukiwania gazu z łupków, oraz
przedstawiciele  firm  pracujących  przy  odwiertach  i  zabiegach  szczelinowania,  m.in.
Halliburton

Paweł Poprawa z Państwowego Instytutu Geologicznego w swojej wypowiedzi

o  gazie  łupkowym,  wśród  jego  zalet  wymienia  relatywnie  małą  wielkość  obszaru
przeznaczanego  na  potrzeby  prowadzenia  poszukiwania  i  eksploatacji  gazu
łupkowego,  który  wynosi  zwykle  od  0,5  do  3  ha.  Na  tym  terenie  rozmieszczane  są
zbiorniki  na  płyny  technologiczne.  Jako  inny  plus  wskazuje  dobrą  cenę  zbytu.
Do  głównych  problemów  zalicza  natomiast  koszty  wydobycia  (dwu-  a  nawet
czterokrotnie większe niż w USA). Wiercenie jest drogie, ponieważ firmy świadczące
usługi  wiertnicze  są  w  dużej  mierze  uzależnione  od  spółki-matki,  czyli  PGNiG,
w związku z tym brakuje prawdziwego rynku − ceny spadną, gdy wejdą zagraniczni
operatorzy. Dodaje również, że proces rozpoznania złóż jest długi. Wiercenia trwają
dłużej  niż  w  przypadku  gazu  konwencjonalnego.  Szacuje  się,  że  około  2−3  lata
należy  przeznaczyć  na  wywiercenie  kilkunastu  otworów,  co  pozwoli  określić,  czy
w  ogóle  nastąpi  wydobycie.  Budowa  odpowiedniej  infrastruktury  to  z  kolei  okres
około  10  lat.  Poprawa  zwraca  również  uwagę  na  mniejszą  stopę  zysku  niż  w
przypadku  gazu  konwencjonalnego,  wobec  tego  zyski  przedsiębiorców  także  będą

Sprawdzano m.in. smak, zapach, stężenia chlorków, azotanów, azotynów, amoniaku, olejów mineralnych, chromu, baru,

ołowiu, potasu, żelaza i manganu.

Możemy odetchnąć – monitorowany odwiert gazu z łupków – bezpieczny dla środowiska, „Newsweek”, www.newsweek.pl

18.07.2011

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

mniejsze. Dodaje też, że trudno liczyć na bezpośrednie korzyści fiskalne, jednak jego
zdaniem wydobycie gazu przyniesie Polsce dużo korzyści pośrednich:
uniezależnienie od zagranicznych dostawców, duże środki zainwestowane w system
wydobycia (infrastruktura). Ekspert wyjaśnia również, co dzieje się z wodą potrzebną
do wydobycia

. Podsumowując, Poprawa stwierdza, że zagrożenia środowiskowe

są przesadzone, uznać je można za element „czarnego PR”. Jego zdaniem aktywne
jest tutaj szczególnie silne lobby Gazpromu (np. rozprzestrzenianie kłamstw na temat
zapadania się ziemi i wylewania się na jej powierzchnię kwasów). Ze stanowiskiem
Państwowego Instytutu Geologicznego zbieżna jest opinia rządu brytyjskiego, który
według informacji ,,The Examinera” zdecydował się kontynuować poszukiwania złóż
gazu łupkowego na swoim terytorium ze względu na brak wystarczających dowodów
potwierdzających szkodliwość jego eksploatacji dla środowiska.

Monika Konieczyńska i Małgorzata Woźnicka, w swojej prezentacji

wygłoszonej na konferencji Geobezpieczeństwo

, wymieniają zagrożenia dla

środowiska  związane  z  eksploatacją  gazu  łupkowego.  Do  bezpośrednich
oddziaływań  zaliczyć  można  wpływ  na  atmosferę  w  postaci:  emisji  hałasu,  emisji
gazów i pyłów z urządzeń wiertniczych, emisję gazów i pyłów z transportu kołowego,
emisję  gazów  w  strefie  przyodwiertowej.  Jeśli  chodzi  natomiast  o  wpływ  na
powierzchnię terenu, trzeba stwierdzić, że fazy wiercenia i szczelinowania wymagają
faktycznie  czasowego  wyłączenia  terenu  wiertni  z  normalnego  użytkowania.
Technologia  otworów  kierunkowych  z  jednej  lokalizacji  pozwala  obecnie  znacząco
ograniczyć  ilość  terenu  przeznaczonego  pod  wiertnie.  W  założeniu,  po
kilkumiesięcznym  wyłączeniu  z  użytkowania,  teren  wiertni  zostaje  na  nowo
zaadaptowany do pełnienia pierwotnych funkcji. Nieco trudniejsze jest  przywrócenie
stanu  początkowego  wierzchniej  warstwy  gleby  i  gruntu  wskutek  jej  silnego
obciążenia i użytkowania. Istnieje także możliwość zanieczyszczenia przez awaryjne
wycieki płynów technologicznych, paliw oraz olejów i smarów. Podejmuje się jednak
działania  w  celu  minimalizacji  szkód  przez  zdjęcie  górnej  warstwy  organicznej
i przywrócenie jej po demontażu wiertni

Rekomendacje

Część zatłoczonej wody wraca na powierzchnię, należy ją zatem ponownie zagospodarować. Wpuszczenie jej do rzeki

może zaowocować skażeniem, potrzebna jest więc utylizacja. Na jeden zabieg szczelinowania potrzeba 1 tys. m

wody. Nie

używa się do tego wody pitnej, dlatego też wierci się specjalne studnie (woda słodka lub nisko zmineralizowana solanka, od
1 do 5 tys. m

na pojedynczy zabieg). Wśród środków chemicznych używanych przy wydobyciu znajdują się substancje

chemiczne, regulujące m.in.: lepkość, ciężar właściwy, pH, eliminujące bakterie, zapobiegające korozji; mniej niż 0,5% (przy
użyciu 5 000 m3 wody na 25 ton chemikaliów).

Monika Konieczyńska, Małgorzata Woźnicka, Środowiskowe aspekty wydobycia gazu łupkowego, www.pgi.gov.pl,

20.07.2011

Nowe perspektywy: gaz łupkowy i gaz zamknięty, Polski Instytut Geologiczny, www.pgi.gov.pl, 1.06.2011

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

1. W celu zabezpieczenia rozwoju sektora wydobycia gazu łupkowego w Polsce

można podjąć szereg działań. Kluczowe jest, aby  eksploatacja tego surowca
została  normatywnie  określona  jako  obszar  z  zakresu  bezpieczeństwa
państwa.  Zyski  z  tej  działalności  powinny  zostać  przeznaczone  na  cele
rozwojowe.  Powinno  się  je  przekazać  do  sektora  edukacji  i  badań.  Należy
uniknąć  przeznaczania  tych  funduszy  na  doraźne  cele  budżetowe,  co  może
doprowadzić  do  zniwelowania  korzyści  z  ich  posiadania,  a  w  szerszej  skali
grozić  nawet  zmianą  struktury  budżetu  na  przypominający  budżety
charakterystyczne dla petrostate − w znacznym stopniu uzależnić równowagę
budżetową  od  handlu  energią,  a  zatem  związać  ją  z  koniunkturami  cen  na
globalnym  rynku  energii.  Rząd  RP  ma  obowiązek  monitorować  działania
lobbystyczne

przeciwko

wydobyciu

łupków

arenie

krajowej

i międzynarodowej. Tryb przyznawania koncesji powinien być prosty
i transparentny oraz zgodny z interesem państwa.

2. Przeciwników wydobywania gazu łupkowego nie należy utożsamiać wyłącznie

z działaniami rosyjskich instytucji i firm. Taka diagnoza mogłaby prowadzić do
szeregu  poważnych  błędów  w  działaniu  polskich  instytucji  rządowych,  które
powinny  odpowiadać  na  działania  antyłupkowego  lobby.  Potencjalni
przeciwnicy wydobycia tego rodzaju gazu będą się rekrutowali także z kręgów
konkurencji  na  europejskim  i  światowym  rynku  energii.  A  zatem  projekty
wydobywania  gazu  łupkowego  związane  będą  nie  tylko  z  niechętnymi
działaniami  politycznymi,  ale  także  ekonomicznymi,  a  nawet  ideologicznymi
(„szczere” kręgi lobby ekologicznego).

3. W ostatnich miesiącach następuje wzmożona rozbudowa arsenału

argumentacji przeciwników wydobycia gazu łupkowego. Jest ona związana ze
zwiększaniem się realności podjęcia jego wydobycia w Europie na szerszą
skalę. Rząd polski powinien przygotować plan działań informacyjnych
w obronie możliwości wydobywania gazu łupkowego.

4. Działania informacyjne i lobbingowe wymierzone w wydobywanie gazu

łupkowego  prawdopodobnie  posłużą  niebawem  do  podejmowania  na  forum
europejskim działań legislacyjnych w tym kierunku na różnych płaszczyznach
(ochrona środowiska, polityka regionalna itd.). Polska, stojąc na straży swoich
interesów  ekonomicznych,  powinna  dążyć  do  uniemożliwienia  tego  rodzaju
legislacji, której pretekstem były regulacje w sferach  innych niż energetyka  –
w  tym  celu  konieczne  byłoby  powołanie  specjalnej  grupy  informacyjnej
działającej  na  styku  rządu  i  polskich  reprezentacji  partyjnych  w  Parlamencie
Europejskim. Jeżeli nie będzie to możliwe, Polska powinna wystąpić − jeszcze
w  trakcie  prezydencji  −  ze  swoimi  propozycjami  legislacyjnymi
uwzględniającymi polskie interesy w zakresie wydobywania gazu łupkowego.

5. Celem wzmożonego lobbingu przeciwko eksploatacji gazu łupkowego nie jest

zapewne  zablokowanie  wydobycia  w  ogóle,  ponieważ  w  ramach  Parlamentu
Europejskiego, Komisji Europejskiej i instrumentarium poszczególnych państw
narodowych  nie  ma  odpowiednich  narzędzi  do  realizacji  tego  zamierzenia.
Jednakże  wprowadzenie  dużej  ilości  regulacji  i  obostrzeń  do  prawa
wspólnotowego może doprowadzić do obniżenia konkurencyjności wydobycia
gazu  łupkowego  w  stosunku  do  importu  tego  surowca  z  Rosji,  co  sprawi,  że

INICJATYWA CK

LOBBING PRZECIW WYDOBYCIU GAZU ŁUPKOWEGO W UE – WNIOSKI DLA POLSKI

Raport EBE/Inicjatywa CK

przygotowany przez: Wojciech Jakóbik, Paweł Kowal, Bartosz Marcinkowski, Piotr Rapkowski, Kamil Zając

w w w . p a w e l k o w a l . p l w w w . e b e . o r g . p l w w w . f a c e b o o k . c o m / p a w e l k o w a l p l

państwom  europejskim  nadal  będzie  się  opłacało  kupować  gaz  od
wschodniego  sąsiada,  pomimo  łupkowej  rewolucji  w  Polsce.  Europie  grozi
merytorycznie  nieuzasadnione  blokowanie  rozwoju  sektora  na  etapie  badań
i  przyznawania  koncesji  wydobywczych  za  pomocą  rozrastających  się
regulacji.

6. Istnieje niebezpieczeństwo rozniecania niepokojów społecznych i lokalnych

przeciw  wydobyciu  gazu  w  miejscowościach,  w  których  znajdują  się  złoża.
Rząd  powinien  zaproponować  pakiet  pozytywnych  rozwiązań  na  rzecz
rozwoju  miejscowości,  w  których  będzie  prowadzona  eksploatacja  gazu
łupkowego.

7. Rząd powinien dążyć do zacieśnienia współpracy eksperckiej z rządem USA

i instytucjami, w tym odpowiednimi think tankami, które specjalizują się
w problematyce gazu łupkowego. Temat ów poruszali m.in. specjaliści
z Council on Foreign Relations i American Enterprise Institute.

8. Należy podjąć próbę włączenia polskich instytucji badawczych do działań

rządowych,  uznania,  że  wydobycie  to  jest  potencjalnie  jedną  z  ważniejszych
kwestii  dla  rozwoju  ekonomicznego  Polski  i  jej  pozycji  w  Europie  Środkowej,
instrumentem  do  współdziałania  na  tym  polu  mogłoby  być  też  powołanie
niezależnego specjalnego zespołu ekspertów przy Prezesie Rady Ministrów.

9. Celem raportu oraz działań na rzecz zachowania możliwości wydobywania

gazu  łupkowego  nie  powinno  być  umniejszanie  czy  pomijanie  zagrożeń
związanych  z  eksploatacją  tego  surowca.  Raport  ma  również  zniwelować
fałszywe  wrażenie,  jakoby  problemy  wskazywane  przez  lobby  antyłupkowe
dotyczyły  jedynie  sektora  wydobycia.  Większość  argumentów  dotyczy
każdego rodzaju energii, jednak w celach podyktowanych interesem pewnych
grup  wpływu  przedstawiane  są  one  jako  związane  wyłącznie  z  eksploatacją
gazu łupkowego.