Analiza nakładów państwa na bezrobocie

Spis tre

ci:

Wst

p ………………………………......................................... str.

I. Rodzaje, przyczyny i skutki bezrobocia ……………………..

str.

II. Społeczno – ekonomiczne skutki bezrobocia ………………

str.

III. Bezrobocie a globalizacja …………………………………….

str.

IV. Sytuacja na rynku pracy ………………………………………

str.

V. Program operacyjny KAPITAŁ LUDZKI …………………….

str.

VI. OUTPLACEMENT ……………………………………………..

str.

VII. Analiza wydatków przypadaj

ca na jednego bezrobotnego . str.

VIII. Prognozowane przychody do bud

etu pa

stwa w sytuacji

podj

cia pracy przez osoby bezrobotne ………………….

str.

IX. Podsumowanie ………………………………………………… str.

X. Bibliografia ……………………………………………………… str.

Wst

Bezrobocie jest to zjawisko ekonomiczne, stanowi

ce widoczny dowód

niepełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego społecze

stwa. To

równie

zjawisko gospodarcze polegaj

ce na tym,

e pewna cz

ęść

ludzi

zdolnych do pracy i poszukuj

cych jej nie znajduje zatrudnienia. Jego

miar

jest stopa bezrobocia, b

ca relacj

liczby zarejestrowanych

bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludno

ci w wieku

produkcyjnym. Koszty zatrudnienia ponoszone przez pracodawc

zdecydowanie wy

sze od zarobków, jakie otrzymuje pracownik. Oprócz

wysoko

ci wynagrodzenia przedsi

biorcy musz

uwzgl

dnia

tak

e tzw.

pozapłacowe koszty pracy. Koszty pracy s

postrzegane i okre

lane

jako koszty ponoszone przez pracodawc

na rzecz pozyskania,

wykorzystania, utrzymania i doskonalenia zasobów pracy. W

ród

całkowitych

wydatków,

jakie

ponosi

pracodawca

zatrudniaj

pracownika na podstawie umowy o prac

, jedynie 60 proc. stanowi

wynagrodzenie netto. Pozostała cz

ęść

to pozapłacowe koszty pracy -

czyli podatki, składki odprowadzane na ubezpieczenia społeczne i do

bud

etu pa

stwa. W skład ich wchodz

tak

e wydatki ponoszone na

kształcenie, przekwalifikowanie i bezpiecze

stwo kadr. Pomimo,

płaca jest najwa

niejszym elementem kosztów pracy, to jednak

pozapłacowe obci

ąŜ

enia na prac

maj

bardzo du

y wpływ na ich

wysoko

ść

i struktur

. Po

rednio oddziałuj

tak

e na funkcjonowanie

rynku pracy. Wysokie opodatkowanie pracy, okre

lane mianem "klina

podatkowego", w opinii wielu ekonomistów i samych pracodawców mo

zaburza

równowag

dzy popytem na prac

a poda

Ŝą

pracy.

Obci

ąŜ

enia z tytułu zatrudnienia s

równie

jednym z głównych

czynników kształtuj

cych szar

stref

. Badania przeprowadzone w

ród

pracodawców i pracowników potwierdzaj

fakt,

e głównym powodem

nielegalnego zatrudnienia jest ch

ęć

unikni

cia kosztów zwi

zanych ze

zbyt wysokimi podatkami i ubezpieczeniami społecznymi. Najwi

cej

tpliwo

ci budzi si

w kwestii wydatków na Fundusz Pracy. S

one

sze ni

w 2008 r. i wynosz

8 mld 806 mln zł. Zasadnicza cz

ęść

- 23,3

proc., jest przeznaczona na wypłat

zasiłków dla bezrobotnych.

Według szacunków w 2009 r. b

dzie wypłaconych ok. 240 tys. zasiłków

w przeci

tnej wysoko

ci ok. 560 zł (ze składkami na ubezpieczenie

społeczne kwota ta ma wynie

ść

ok. 710 zł). Pozycje, które budz

najwi

ksze w

tpliwo

ci to wydatki na zasiłki przedemerytalne oraz

finansowanie

sta

ów

lekarskich

piel

gniarskich.

I.RODZAJE, PRZYCZYNY I SKUTKI BEZROBOCIA

emy zaobserwowa

nast

puj

ce rodzaje bezrobocia:

W zale

ci od warunków, w jakich osoby zdolne do pracy i poszukuj

ce j

byłyby

gotowe j

podj

ąć

•

bezrobocie dobrowolne, gdzie preferencje siły roboczej nie pokrywaj

rachunkiem opłacalno

ci pracodawców

•

bezrobocie przymusowe, czyli niezale

ne od zachowania bezrobotnych

W zale

ci od przyczyn wyst

powania :

•

bezrobocie strukturalne wynika z nieaktywno

ci struktury poda

y siły roboczej

i popytu na ni

na rynku pracy. Wynika

e równie

z szybkich zmian

strukturalnych zachodz

cych w gospodarce, za którymi nie nad

ąŜ

szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne wyst

puje tak

e, gdy

zasoby kapitałowe s

nie wystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy

•

bezrobocie technologiczne wynika z post

pu technicznego, automatyzacji i

mechanizacji procesów wytwórczych, które maj

charakter praco-oszcz

dny.

Pojawia si

, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje maj

charakter modernizacyjny, prowadz

c do wzrostu i unowocze

nienia produkcji

przy spadku zatrudnienia

•

bezrobocie

koniunkturalne

wywoływane

jest

spadkiem

popytu

konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie

zdolno

ci produkcyjnych przedsi

biorstw. Poziom popytu jest poddany stałym

wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega gospodarka. W fazach

wysokiej koniunktury popyt rozszerza si

i bezrobocie spada nawet do

poziomu bezrobocia naturalnego

•

bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy;

dotyczy ludzi zmieniaj

cych zawód, prac

, przenosz

cych si

do innej

miejscowo

•

bezrobocie sezonowe jest efektem waha

aktywno

ci gospodarczej w ró

nych

porach roku, spowodowanych zmian

warunków klimatycznych

W zale

ci od formy wyst

powania:

•

bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesi

cy bez zatrudnienia

•

bezrobocie

redniookresowe - od 3 do 12 miesi

cy bez zatrudnienia

•

bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostaj

cych bez pracy od 6 do

12 miesi

cy. Mo

e przekształci

w bezrobocie długotrwałe, poniewa

dłu

sze pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne

zatrudnienie

•

bezrobocie ukryte to pewna - nieokre

lona - liczba osób, które w my

l ustawy

nie mog

zarejestrowa

jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich

praca nie jest niezb

dna z punktu widzenia zatrudniaj

cego. Wyst

puje

głównie na wsi (nadmiar r

k do pracy, dawniej - przerost administracji)

•

bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadaj

cych

okre

lone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urz

dach pracy

ród przyczyn bezrobocia wyró

niamy:

•

likwidacj

niektórych gał

zi przemysłu np. górnictwa

•

zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi

•

ograniczanie produkcji

•

brak informacji o miejscach pracy

•

brak mobilno

•

przeniesienie zakładu do innego rejonu

•

niedostosowanie do potrzeb rynku wykształcenia pracowników

•

zmiany w technologii

•

wysokie obci

ąŜ

enia fiskalne

Skutkami bezrobocia s

•

niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki

•

znaczne koszty materialne zwi

zane z utrzymaniem bezrobotnych oraz słu

zajmuj

cych si

ich problemami i obsług

•

spadek dochodów rodzin, rozszerzenie si

społecznych kr

gów ubóstwa

•

degradacja psychiczna i moralna osób pozostaj

cych bez pracy (poczucie

beznadziejno

ci, pesymizm, uczucie społecznej bezu

yteczno

ci)

•

zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania, przest

pczo

ść

itd.

•

utrata kwalifikacji

II. SPOŁECZNO -EKONOMICZNE SKUTKI BEZROBOCIA

Bezrobocie nie jest zjawiskiem negatywnym wył

cznie dla osób nim dotkni

tych; w

skali masowej (a taka wyst

puje w Polsce), jest ogromnym ci

ęŜ

arem dla całej

gospodarki kraju:

•

w skali makroekonomicznej poci

ga za sob

drena

finansów publicznych na

zasiłki i inne

wiadczenia socjalne oraz na programy przeciwdziałania

bezrobociu

•

powoduje

zmniejszenie

dochodów

bud

etowych

stwa,

poniewa

bezrobotni nie płac

podatków dochodowych, nie płac

składek na

ubezpieczenia społeczne, nie kupuj

towarów (ukryty podatek po

redni)

•

praca jest wa

nym czynnikiem produkcji. Masowe bezrobocie oznacza

niepełne wykorzystanie tego czynnika

•

niemo

ść

znalezienia pracy skłania młodych, wykształconych ludzi do

emigracji zarobkowej

Z powy

szych przykładów wynika,

e ogólnoekonomiczne i ogólnospołeczne

skutki bezrobocia dotycz

nie tylko samych bezrobotnych. W dłu

szym okresie czasu

odbijaj

one na funkcjonowaniu całego społecze

stwa i na ekonomicznych

kosztach jego utrzymania.

Jednym z najwi

kszych wyzwa

stoj

cych przed polityk

rynku pracy w

Polsce jest aktywizacja zawodowa osób długotrwale bezrobotnych. Potrzebuj

oni

starannych przygotowa

do podj

cia pracy, a zwłaszcza pomocy w uzupełnieniu

zdobywaniu nowych kwalifikacji zawodowych. Aktywizacja zawodowa

długotrwale bezrobotnych wymaga szczególnego wysiłku ze strony urz

dów pracy.

Mamy bowiem do czynienia ze strukturalnymi przyczynami wyst

powania bezrobocia

długoterminowego. Mi

dzy innymi jest ono skutkiem niskich kwalifikacji zawodowych,

niedostosowanych do aktualnych potrzeb gospodarki ludzi nim dotkni

tych, co jest

barier

trudn

do pokonania. Z drugiej strony jednak aktywizacja nie mo

ogranicza

wył

cznie do bezrobotnych tego rodzaju. Skuteczno

ść

instrumentów

aktywnej polityki rynku pracy ma du

e znaczenie równie

dla najmłodszych

bezrobotnych.

Efektywno

ść

programów aktywizacji zawodowej bezrobotnych zale

y w głównej

mierze od

cisłego i systematycznego kontaktu mi

dzy wszystkimi, którzy uczestnicz

w tym procesie. Kluczowa zatem jest tu rola swoistego lokalnego partnerstwa

pracowników urz

dów pracy, instytucji szkol

cych i pracodawców.

III.BEZROBOCIE A GLOBALIZACJA

Współczesna gospodarka promuje ludzi wykształconych, przedsi

biorczych,

kreatywnych, elastycznie reaguj

cych na zmiany rynku pracy. Takie nastawienie do

pracy zawodowej promuje równie

zagraniczny kapitał produkcyjny, który uwa

any

jest współcze

nie za jeden z czynników , który sprzyja zmniejszeniu bezrobocia.

Współczesne korporacje charakteryzuje du

a mobilno

ść

. Wybieraj

sobie one takie

miejsca na

wiecie, w których mog

osi

ąć

e zyski – niskie podatki, płace i

wiadczenia socjalne, liberalne przepisy prawa pracy, chłonne rynki zbytu. Pa

stwa

prze

cigaj

w udogodnieniach dla korporacji, chc

c przyci

ąć

jak najwi

cej

kapitału na swoje terytorium.

Konsekwencj

takiej polityki wobec problemu bezrobocia jest o

ywienie gospodarki i

wzrost liczby małych, cz

sto krótkotrwałych, tzw. lekkich firm, które maj

mało

stałych pracowników (w Polsce spo

ród 100 małych firm tylko 20% istnieje

dłu

ej ni

5 lat). Wymusza ona cz

ste zmiany pracy, a nawet zawodów, oraz zwi

zan

z tym

mobilno

ść

i elastyczno

ść

zawodow

. Pojawiło si

nawet nowe okre

lenie jumpers

(skoczkowie) w odniesieniu do ludzi, którzy cz

ęś

ciej ni

co 2 lata zmieniaj

prac

nie liczba ludzi zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, na czasowych

kontraktach oraz liczba tzw. pracowników portfelowych, którzy pracuj

na własny

rachunek lub wynajmuj

do wykonania jakiego

zadania.

Przedsi

biorstwa staj

organizacjami bez granic i stabilnej struktury

organizacyjnej. Praca niewykwalifikowana tanieje i jest coraz mniej potrzebna.

Pracownicy niewykwalifikowani s

wypychani ze swoich stanowisk przez ludzi nawet

z wy

szym wykształceniem, ze wzgl

du na rosn

ce mo

liwo

ci wyboru ze strony

pracodawców.

Dla ludzi bez kwalifikacji proponuje si

szkolenia w celu podj

cia przez nich prostych

prac w sektorze produkcyjno – usługowym lub prac społecznie u

ytecznych.

W okresie stycze

– lipiec 2009 r.:

•

Szkolenia rozpocz

ło 9.560 bezrobotnych, o 952 osoby, tj. o 11,1% wi

cej ni

analogicznym okresie poprzedniego roku,

•

Szkolenia zako

czyło 8.126 osób (w tym 414 bezrobotnych, którzy szkolenie

rozpocz

li w 2008 roku), o 574 osoby, tj. o 7,6% wi

cej ni

w analogicznym

okresie 2008 roku,

•

W okresie 3-ch miesi

cy od zako

czenia szkolenia prac

podj

ło 2.271 osób (w

tym 362 osoby, które szkolenie zako

czyły w 2008 roku), o 357 osób, tj. o 13,6%

mniej ni

w analogicznym okresie roku poprzedniego,

•

Szacunkowa efektywno

ść

programu (ujmowana procentowym udziałem liczby

bezrobotnych podejmuj

cych zatrudnienie w okresie 3-ch miesi

cy od uko

czenia

szkolenia do liczby osób ko

cych szkolenie) - wynosi 27,9%, ( w

analogicznym okresie poprzedniego roku – 34,8%).

Na skutek liberalizacji polityki handlowej i coraz wi

kszej mobilno

ci kapitału

bezrobocie stało si

problemem globalnym. Gospodarki poszczególnych pa

stw s

coraz bardziej współzale

ne i wra

liwe na wydarzenia zewn

trzne. Kryzysy

gospodarcze zwi

zane ze wzrostem bezrobocia z łatwo

przenosz

z kraju do

kraju. Pa

stwa słabiej rozwini

te, traktowane cz

sto przez bogatszych partnerów

jako rynki zbytu, importuj

c towary, importuj

jednocze

nie bezrobocie. Z drugiej

strony zró

nicowanie kosztów pracy na

wiecie powoduje wzrost bezrobocia w

krajach

wysoko

rozwini

tych,

bowiem

korporacje

przenosz

najbardziej

pracochłonn

produkcj

do pa

stw słabiej rozwini

tych, nie zwa

c na protesty

pracowników i zwi

zków zawodowych.

Tak wi

c chocia

na skutek liberalizacji gospodarczej, deregulacji prawa pracy

i ogranicze

w polityce socjalnej w wielu krajach uporano si

w du

ym stopniu z

bezrobociem, jednak w to miejsce pojawiły si

nowe problemy: rosn

zró

nicowanie płac, niepewno

ść

pracy, brak poczucia bezpiecze

stwa i stabilizacji

yciowej, obni

enie płacy realnej, dezintegracja społeczna, podporz

dkowanie

gospodarki zewn

trznym uwarunkowaniom, które w niedalekiej przyszło

ci mog

sta

nowym wyzwaniem dla pa

stwa.

IV.SYTUACJA NA RYNKU PRACY

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, powołuj

c si

na dane z urz

dów pracy

oszacowało,

e stopa bezrobocia wzrosła na koniec wrze

nia 2009 roku o 0,2 punktu

i ukształtowała si

na poziomie 10,9 procent .

ródło : GUS ; kształtowanie si

stopy bezrobocia - prognoza resortu pracy

Według projektu bud

etu na 2010 rok, stopa bezrobocia wyniesie na koniec tego

roku 12,5%, a na koniec przyszłego roku wzro

nie do 12,8%.

Miesi

czne warto

ci stopy bezrobocia rejestrowanego

w poszczególnych województwach w 2009 roku (w %)

Wg województw

Miesi

III

VII

VIII

Polska

10,5 10,9 11,2 11,0 10,8 10,7 10,8 10,8

dolno

skie

11,3

12,0

12,3

12,1

11,9 11,6

11,7 11,7

kujawsko-pomorskie

14,5

15,0

15,2

14,9

14,6 14,4

14,5 14,5

lubelskie

12,2

12,6

12,8

12,4

11,9 11,6

11,7 11,7

lubuskie

14,1

14,7

15,0

14,7

14,4 14,4

14,5 14,6

łódzkie

10,0

10,6

10,9

10,7

10,6 10,4

10,6 10,6

małopolskie

8,3

8,8

9,1

9,0

8,8

8,7

8,8

8,9

mazowieckie

7,8

8,2

8,3

8,2

8,3

8,4

opolskie

11,1

11,7

11,9

11,6

11,5 11,2

11,2 11,4

podkarpackie

14,1

14,5

14,7

14,4

14,2 14,1

14,4 14,5

podlaskie

10,9

11,3

11,4

11,2

11,1 11,0

11,2 11,4

pomorskie

9,4

10,1

10,5

10,3

10,2 10,1

10,1 10,2

skie

7,7

8,2

8,5

8,4

8,3

8,4

tokrzyskie

14,8

15,1

15,0

14,4

14,1 14,0

14,1 14,1

warmi

sko-mazurskie

18,1

18,9

19,1

18,6

18,1 17,8

18,0 18,1

wielkopolskie

7,2

7,7

8,1

7,9

7,8

7,9

8,0

zachodniopomorskie

14,8

15,3

15,5

15,0

14,5 14,2

14,2 14,2

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w kolejnych miesi

cach 2009 roku w tys.

Stycze

Luty

Marzec

Kwiecie

Maj

Czerwiec

Lipiec

Sierpie

Wrzesie

1634,4 1718,8 1758,8

1719,9 1683,4

1658,7 1676,1

1689,0

1714,0

Liczba bezrobotnych w ko

cu wrze

nia 2009 roku wyniosła 1,714 miliona osób (na

podstawie meldunków nadesłanych przez wojewódzkie urz

dy pracy) i w porównaniu

sierpnia

2009

roku

wzrosła

25,1

tys.

osób

(1,5%).

Dla porównania w analogicznym okresie ubiegłego roku (wrzesie

- sierpie

)

odnotowano spadek liczby bezrobotnych o 27,8 tys. osób (o 2,0%), .We wrze

niu

zaobserwowano kolejny raz wzrost bezrobocia, pracy poszukiwało prawie 70 tys.

nowych bezrobotnych wi

cej ni

w sierpniu. Według danych GUS, bezrobocie na

koniec wrze

nia tego roku wzrosło do 10,9 proc. z 10,8 proc. w sierpniu. Liczba

bezrobotnych zarejestrowanych w urz

dach pracy wyniosła w ko

cu wrze

nia 1 mln

715,9 tys. osób i była wy

sza ni

przed miesi

cem o 26,9 tys. Do urz

dów pracy

zgłosiło si

we wrze

niu 298,9 tys. osób poszukuj

cych zatrudnienia, tj. o 69,8 tys.

cej ni

w sierpniu. Wprawdzie urz

dy pracy staraj

szuka

pracy dla osób,

które figuruj

w ich rejestrach jako bezrobotne, ale nie uzyskuj

wystarczaj

cej liczby

ofert pracy. Dotyczy to szczególnie regionów północno-wschodniej Polski, terenów, w

których masowo zwalniani s

pracownicy du

ych zakładów. Pomocne w

ograniczaniu wzrostu bezrobocia byłoby ułatwienie przedsi

biorcom wykorzystania

rodków z Funduszu Pracy, na co zezwalaj

rozwi

zania przewidziane w tzw.

pakiecie antykryzysowym. "Pieni

dze z Funduszu id

jednak na inne cele, np. na

pomoc bezrobotnym w spłacie kredytów mieszkaniowych, i to bez brania pod uwag

wysoko

ci dochodów takich kredytobiorców. Przedsi

biorcy powinni te

otrzymywa

pomoc finansow

stwa ju

wtedy, gdy ich obroty spadaj

o kilkana

cie procent, a

nie a

o 25 proc., czego wymaga pakiet antykryzysowy.

Jak podaje GUS na koniec wrze

nia 2009 r. 551 zakładów pracy zadeklarowało

zwolnienie w najbli

szym czasie 40,7 tys. pracowników, w tym z sektora

publicznego 14,8 tys. osób. Przed rokiem było to odpowiednio 236 zakładów, 15,6

tys. pracowników, w tym z sektora publicznego 1,4 tys. osób. We wrze

niu 2009 r.

pracodawcy zgłosili do urz

dów pracy 87,9 tys. ofert pracy (przed miesi

cem 78,9

tys., przed rokiem 105,3 tys.). W okresie stycze

-wrzesie

2009 wydajno

ść

pracy

w przemy

le była o 0,8 proc. ni

sza ni

w analogicznym okresie 2008 roku przy

mniejszym o 5,2 proc. zatrudnieniu i wzro

cie przeci

tnego miesi

cznego

wynagrodzenia brutto o 4,7 proc. w uj

ciu rocznym.

W ko

cu czerwca 2009 r. bez pracy dłu

ej ni

1 rok pozostawało 454,0 tys.

osób bezrobotnych. W stosunku do ogólnej liczby bezrobotnych, stanowili oni

przeci

tnie w kraju 27,4%. Najwy

szy udział tej grupy bezrobotnych zanotowano w

woj.

tokrzyskim (36,3%), a najni

szy – w woj. wielkopolskim (19,6%).

W porównaniu do czerwca 2008 r. liczba osób bezrobotnych pozostaj

cych bez

pracy dłu

ej ni

1 rok zmniejszyła si

we wszystkich województwach. Najwi

kszy

spadek zanotowano w woj. pomorskim i

skim (po 38,7%), a najmniejszy w woj.

podkarpackim (o 19,7%) – przy

redniej dla kraju –27,2%.

Prawa do zasiłku nie posiadało 1287,7 tys. osób, tj. 77,6% ogółu

zarejestrowanych bezrobotnych (w czerwcu 2008 r. odpowiednio 1234,1 tys., tj.

84,8%). Najwi

kszy udział zarejestrowanych bezrobotnych bez prawa do zasiłku

odnotowano w woj. lubelskim (86,7%), natomiast najmniejszy w woj. lubuskim

(71,4%). W porównaniu do analogicznego okresu ub. roku. wzrost liczby tej grupy

bezrobotnych wyst

pił w 13 województwach, w tym najwi

kszy w woj. podlaskim (o

15,7%), a relatywnie najmniejszy – w woj. łódzkim (o 0,4%), wobec wzrostu

rednio

kraju

poziomie

4,3%.

woj.

tokrzyskim,

mazowieckim

zachodniopomorskim wyst

pił spadek – odpowiednio o 3,0%, 1,7% i 0,2%.

W ko

cu czerwca 2009 r. zarejestrowanych było 349,7 tys. osób bezrobotnych

dotychczas niepracuj

cych, tj. o 4,2% wi

cej ni

przed rokiem. Wzrost tej grupy

bezrobotnych wyst

pił w 13 województwach, w tym najwi

kszy w woj. podlaskim (o

15,8%),

a najmniejszy w woj. mazowieckim (o 0,1%). W woj. łódzkim,

tokrzyskim i lubelskim odnotowano spadek bezrobotnych odpowiednio o 4,0%,

2,4% i 0,6%. W

ród bezrobotnych zarejestrowanych w urz

dach pracy w czerwcu

2009 r. dotychczas niepracuj

cy stanowili 21,1%. Najwi

kszy udział tej grupy

bezrobotnych zanotowano w woj. lubelskim (32,0%).

redni udział dla kraju

przekroczyły tak

e województwa: podkarpackie (26,8%),

tokrzyskie (25,7%),

podlaskie (25,2%), mazowieckie (22,9%) i małopolskie (22,5%).

W strukturze bezrobotnych według grup wieku bezrobotni poni

ej 25 lat

stanowili 21,6% ogółu. Najwi

kszy udział omawianej grupy wiekowej w liczbie

bezrobotnych ogółem, zanotowano w woj. małopolskim (26,1%), najmniejszy w woj.

dolno

skim i łódzkim (po 18,2%). W tej grupie wiekowej wzrost bezrobocia wyniósł

29,3%, w tym najwi

kszy w woj. wielkopolskim (o 49,7%), a relatywnie najmniejszy w

woj. lubelskim (o 12,3%). W skali roku we wszystkich województwach odnotowano

wzrost udziału bezrobotnych w wieku do 25 lat od 3,7 pkt. proc. w woj. małopolskim

do 0,8 pkt. proc. w woj. lubuskim.

Wzrost zarówno liczby bezrobotnych, jak i udziału w ogóle bezrobotnych

wyst

pił tak

e w grupie wiekowej 25-34 lata. W pozostałych grupach wiekowych

odnotowano wzrost liczby bezrobotnych zarejestrowanych, jednak ich udział w liczbie

ogółem zmniejszył si

W strukturze bezrobotnych według poziomu wykształcenia najmniej

korzystn

sytuacj

w porównaniu do czerwca 2008 r., odnotowano w

ród

bezrobotnych zarejestrowanych z wykształceniem wy

szym (139,1 tys. osób). We

wszystkich województwach wyst

pił wzrost liczby bezrobotnych (

rednio w kraju o

33,0%); najwi

kszy w woj. podlaskim (o 46,5%), najmniejszy w woj. lubelskim (o

22,2%). Nadal we wszystkich województwach obserwowana jest tendencja wzrostu

udziału w liczbie ogółem bezrobotnych z wykształceniem wy

szym i kształtowała si

ona od 1,9 pkt. proc. w woj. mazowieckim do 0,5 pkt. proc. w woj. lubuskim i

opolskim.

W ko

cu czerwca 2009 r. na 1 ofert

pracy przypadało 40 osób bezrobotnych

(przed rokiem 18 osób). Najkorzystniejsza sytuacja miała miejsce w woj.

skim (20

osób na 1 ofert

pracy), dolno

skim i opolskim (po 27 osób na 1 ofert

pracy) oraz

pomorskim (29 osób na 1 ofert

pracy), natomiast najmniej sprzyjaj

ca wyst

piła w

woj. warmi

sko - mazurskim (141 osób na 1 ofert

pracy).

Pogorszenie sytuacji na rynku pracy potwierdzaj

tak

e wyniki kwartalnego

badania aktywno

ci ekonomicznej ludno

ci. W II kwartale 2009 r. liczba

bezrobotnych według BAEL wyniosła 1355 tys. osób i była wy

sza w porównaniu do

II kwartału 2008 r. o 159 tys. osób, tj. o 13,3%.

V. PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI

Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) stanowi jeden z elementów systemu

realizacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007- 2013, których

celem strategicznym jest: tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjno

gospodarki opartej na wiedzy i przedsi

biorczo

ci zapewniaj

cej wzrost zatrudnienia

oraz wzrost poziomu spójno

ci społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa si

z dziesi

ciu priorytetów realizowanych

równolegle na poziomie centralnym i regionalnym. Ok. 60%

rodków PO KL zostanie

przeznaczonych na wsparcie realizowane przez regiony, natomiast ok. 40% na

wsparcie sektorowe prowadzone na szczeblu centralnym.

Priorytety realizowane centralnie:

Zatrudnienie i integracja społeczna

II.

Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsi

biorstw oraz

poprawa stanu zdrowia osób pracuj

cych

III.

Wysoka jako

ść

systemu o

wiaty

IV.

Szkolnictwo wy

sze i nauka

Dobre rz

dzenie

Priorytety realizowane na szczeblu regionalnym:

VI.

Rynek pracy otwarty dla wszystkich

VII.

Promocja integracji społecznej

VIII.

Regionalne kadry gospodarki

IX.

Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

Pomoc techniczna

Do ko

ca I półrocza 2009 r. w ramach programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

ogłoszono 641 konkursów (otwartych i zamkni

tych), w tym :

•

36 konkursów w ramach komponentu centralnego (Priorytet I – V),

•

605 konkursów w ramach komponentu regionalnego (Priorytet VI – IX).

Najwi

cej konkursów w komponencie regionalnym zostało ogłoszonych w

województwach : dolno

skim (51), warmi

sko – mazurskim (45) oraz łódzkim (43).

Najmniej natomiast, w województwach : opolskim (30),

tokrzyskim (31) oraz

zachodniopomorskim (32).

Do ko

ca I półrocza 2009 r. podpisano w ramach programu 9 284 umowy o

dofinansowanie realizacji projektów o ł

cznej warto

ci dofinansowania ze

rodków

publicznych ponad 10,2 mld zł.

W marcu 2009 roku komitet monitoruj

cy program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO

KL) przyst

pił do formułowania działa

, które miały by

odpowiedzi

na nasilaj

cy si

kryzys oraz zwi

zane z tym redukcje zatrudnienia. Za jeden z najistotniejszych

elementów przyj

to promowanie metody OUTPLACEMENTU.

VI. OUTPLACEMENT

OUTPLACEMENT słu

y aktywizacji i reorientacji zawodowej zwalnianych

pracowników, pomaga w znalezieniu innej pracy, planowaniu przyszłej kariery

zawodowej oraz wsparcie w łagodzeniu stresu, jakim jest utrata pracy. Zwolnienie

monitorowane maj

na celu zapobieganie negatywnym skutkom zwolnie

grupowych

w restrukturyzowanych przedsi

biorstwach i instytucjach. A co równie istotne,

outplacement to równie

utrzymywanie wizerunku firmy na rynku dzi

ki inwestowaniu

w przyszło

ść

odchodz

cych pracowników i wzrost zaufania do pracodawcy w

ród

pracowników pozostaj

cych w firmie.

rodki na działania outplacementowe dost

pne

w priorytecie VIII PO KL „Regionalne Kadry Gospodarki”, poddziałaniu 8.1.2

„Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie”.

rodki te s

dystrybuowane przez regiony, w ramach otwartych konkursów.

rodki finansowe

przeznaczone na realizacj

tego zadania były niskie. W 2009 roku na finansowanie

poddziałania 8.1.2. przeznaczono 239 mln zł. Przy

rednim koszcie programu

outplacementowego na osob

wynosz

cym 5000-7000 zł, kwota taka (przy

zało

eniu,

e w 100% wykorzystana jest na działania outplacementowe) mo

zapewni

wsparcie dla ok. 40 tysi

cy osób, co wydaje si

nieproporcjonalne do skali

zjawiska. W okresie od stycznia do kwietnia 2009 roku zgodnie z danymi

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z przyczyn dotycz

cych zakładów pracy

zwolniono ok. 27 tysi

cy osób. Liczba ta dotyczy tylko du

ych zwolnie

grupowych,

które pracodawca musi zgłosi

do urz

du pracy. W tym samym czasie w urz

dach

pracy zarejestrowało si

ok. 1 miliona osób bezrobotnych. Z du

prawdopodobie

stwem mo

emy zało

e cz

ęść

tych osób straciła prac

rezultacie pogarszaj

cej si

kondycji pracodawców. W 2009 roku konkursy na

outplacement w rozszerzonej formuje zaplanowano w 11 województwach: kujawsko-

pomorskim, lubelskim, lubuskim, łódzkim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim,

pomorskim,

skim, warmi

sko-mazurskim, zachodniopomorskim. W wybranych

województwach w konkursach tych zaostrzono kryteria wyboru projektów lub/i zostały

one ograniczone jedynie do projektów outplacementowych. W 2009 roku na

wprowadzenie tych form zdecydowały si

województwa: dolno

skie, kujawsko-

pomorskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, podkarpackie,

podlaskie, pomorskie, warmi

sko-mazurskie, zachodniopomorskie.

Województwo podkarpackie – zakontraktowana kwota: 20 mln zł; minimalna warto

ść

projektu 300 tys. zł, górna granica okre

lona jest wysoko

alokacji; okres realizacji

maksymalnie 2 lata;

Województwo warmi

sko-mazurskie – planowany termin ogłoszenia naboru

wniosków – wrzesie

2009 r.

W ramach Narodowej Strategii Spójno

ci na lata 2007 – 2013 do poszczególnych

województw trafi

równie

fundusze unijne. Poni

ej alokacja w/w funduszy z

uwzgl

dnieniem komponentu PO Kapitał Ludzki.

Województwo

Narodowa
Strategia
Spójno

na lata
2007-2013

w mln euro

W tym

Regionalny
Program
Operacyjny

w mln euro

W tym

Regionalny
komponent
PO Kapitał
Ludzki

w mln euro

W tym PO

Rozwój Polski
Wschodniej

w mln euro

dolno

skie

1 625,70

1 213,14

412,56

kujawsko- pomorskie

1 291,39

951,00

340,39

lubuskie

591,18

439,17

152,01

lubelskie

2 099,73

1 156,00

435,16

508,57

łódzkie

1 434,85

1 006,38

428,47

mazowieckie

2 602,52

1 831,50

771,02

małopolskie

1 792,28

1 290,27

502,01

opolskie

575,33

427,14

148,19

podlaskie

1 244,41

636,21

221,34

386,86

podkarpackie

1 991,23

1 136,30

367,46

487,47

pomorskie

1 204,24

885,06

319,18

skie

2 340,33

1 712,98

627,35

tokrzyskie

1 370,99

725,81

269,88

375,30

warmi

sko-

mazurskie

1 749,78

1 036,54

265,87

447,37

wielkopolskie

1 787,83

1 272,79

515,04

zachodniopomorskie

1 095,98

835,44

260,54

razem

24 797,77

16 555,73

6 036,47

2 205,57

Warto

ść

przekazanej pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki na koniec II kwartału 2009 r. przedstawia si

nast

puj

co :

VII. ANALIZA WYDATKÓW PRZYPADAJ

CA NA JEDNEGO

BEZROBOTNEGO

(wydatki przyj

to za miesi

c wrzesie

)

Analizy wydatków dokonano na podstawie danych otrzymanych z urz

du pracy.

1. Zasiłek podstawowy dla bezrobotnych 100% 575,00 zł.

2. 80% zasiłku 460,00 zł.

3. 120 % zasiłku 690,00 zł.

Odprowadzane składki ZUS przy zasiłku w wysoko

ci 575,00 zł.

•

Emerytalna 112,24zł.

•

Rentowa 34,50 zł.

•

Ubezpieczenie zdrowotne 51,75 zł

Odprowadzane składki ZUS przy zasiłku w wysoko

ci 460,00 zł.

•

Emerytalna 89,79 zł.

•

Rentowa 27,60zł.

•

Ubezpieczenie zdrowotne 39,10zł.

Odprowadzane składki ZUS przy zasiłku w wysoko

ci 690,00 zł

•

Emerytalna 134,69 zł.

•

Rentowa 41,40 zł

•

Ubezpieczenie zdrowotne 62,10zł.

Odprowadzane z bud

etu pa

stwa ubezpieczenie zdrowotne od bezrobotnych bez

prawa do zasiłku 51,75 zł

198,49 zł.

156,49 zł.

238,19 zł.

Nakłady Pa

stwa na utrzymanie bezrobocia

Liczba

bezrobotnych

we wrze

niu

2009 r.

1 714 100

Liczba

bezrobotnych z

prawem do

zasiłku

389 800

100%

266 234

575 zł

198,49 zł

153 084 550 zł

52 844 787 zł

205 929 337 zł

2 471 152 040 zł

80%

90 044

460 zł

156,49 zł

41 420 240 zł

14 090 986 zł

55 511 226 zł

666 134 707 zł

120%

33 522

690 zł

238,19 zł

23 130 180 zł

7 984 605 zł

31 114 785 zł

373 377 422 zł

Bezrobotni bez

prawa do

zasiłku

1 324 300

0 zł

51,75 zł

0 zł

68 532 525 zł

822 390 300 zł

cznie

1 714 100 x

217 634 970 zł

143 452 902 zł

361 087 872 zł

4 333 054 469 zł

czna wysoko

ść

odprowadzonych

składek

czne obci

ąŜ

enie

bud

etu w m-cu IX

09r.

roczne obci

ąŜ

enie

bud

etu na podst.

danych z m-ca IX

W tym

pobieraj

cych:

wysoko

ść

zasiłku

kwota

odprowadzanyc

h składek

czna wysoko

ść

wypłaconych

zasiłków

KOSZTY UTRZYMANIA BEZROBOCIA W SKALI ROKU

WYNOSZ

OKOŁO 4 333 054 469 ZŁ

Od 1 czerwca 2009 roku wzrosła maksymalna dotacja dla bezrobotnych na

zało

enie firmy i wynosi 19.113,66 zł. Zwi

kszyła si

równie

kwota refundacji

kosztów poniesionych na wyposa

enie i doposa

enie stanowiska pracy dla

bezrobotnego. Wynika to ze wzrostu przeci

tnego wynagrodzenia, które w I

kwartale 2009 roku wyniosło 2 983,98 zł.

Dotacje dla osób bezrobotnych pragn

cych podj

ąć

prowadzenie działalno

gospodarczej udzielane s

przez Powiatowe Urz

dy Pracy ze

rodków Funduszu

Pracy. Dotacja przyznawana jest bezrobotnym jednorazowo na podj

cie działalno

gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa

zwi

zanych z podj

ciem tej działalno

ci, w kwocie nie wy

szej ni

6-krotno

ść

przeci

tnego wynagrodzenia.

VIII. PROGNOZOWANE PRZYCHODY DO BUD

ETU PA

STWA W

SYTUACJI PODJ

CIA PRACY PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE

Wyliczenia dokonano na podstawie

redniego wynagrodzenia za dziewi

ęć

miesi

2009 r. podawanego przez GUS.

•

I kwartał 2 983,98 zł.

•

II kwartał 3 081,48 zł.

•

III kwartał 3 113,86 zł.

rednie wynagrodzenie za dziewi

ęć

miesi

cy 3 059,77 zł.

b. Najni

sze wynagrodzenie 1 276,00 zł.

Analizowane
wynagrodzenie

Kwota podatku
odprowadzona
do US
(za miesi

od 1
bezrobotnego

Kwota podatku
odprowadzona
do US
(za rok)
od 1
bezrobotnego

Liczba
bezrobotnych
(dane przyj

za miesi

c IX)

Kwota wpływu do
bud

etu z tyt.

podatku
dochodowego

rednie

3059,77 zł.

204,00 zł.

2 448,00 zł.

1 714 000

4 195 872 000,00 zł.

Najni

sze

1276,00 zł.

47,00 zł.

564,00 zł.

1 714 000

966 696 000,00 zł.

ródło : obliczenia własne z uwzgl

dnieniem

redniego i najni

szego wynagrodzenia

przy wykorzystaniu kalkulatorów płac.

Z obserwacji przeprowadzonej symulacji wida

e kwota wpływów do bud

etu z

tytułu podatku dochodowego przy uwzgl

dnieniu

redniego wynagrodzenia jest

zbli

ona do kwoty jak

stwo przeznacza na utrzymanie bezrobotnych (wykazanej

w tabeli na stronie 19).

Wobec tego zasadne wydaje si

stworzenie dogodnych warunków dla rozwoju

przedsi

biorczo

ci, by przez to wpłyn

ąć

na zmniejszenie bezrobocia. Pracownik

otrzymuj

rednie wynagrodzenie (nawet po odprowadzeniu zaliczki na podatek i

9 179,32 zł.
3 kwartały

3 059,77 zł.

nale

nych składek ZUS) b

dzie i tak bardziej usatysfakcjonowany ni

posiadacz

zasiłku dla bezrobotnych nawet w najwy

szej obecnie obowi

zuj

cej kwocie. B

dzie

to zatem obopólna korzy

ść

; dla pracownika i dla pa

stwa.

IX. PODSUMOWANIE

Wsparcie osób trac

cych prac

w wyniku dekoniunktury jest bardzo istotnym

instrumentem łagodz

cym jej wpływ na rynek pracy. Wydaje si

e fundusze unijne

stwarzaj

liwo

ci w zakresie finansowania takiego wsparcia. Jednak

e mimo

przyj

cia programu antykryzysowego wydaje si

e mo

liwo

ci te nie s

w pełni

wykorzystywane. W szczególno

ci brakuje instrumentów skierowanych do

zwalnianych pracowników, w stosunku do których pracodawca nie podj

ł działa

osłonowych. A osoby takie stanowi

kszo

ść

na polskim rynku pracy.

W 2009 roku jedynie trzy województwa stworzyły warunki do realizacji projektów

outplacementowych, wprowadzaj

c albo rozwi

zania systemowe (projekt „szybkiego

reagowania” w dolno

skim), albo ogłaszaj

c otwarte konkursy dedykowane jedynie

projektom outplacementowym, wykorzystuj

ce wszystkie definicyjne zmiany i

liwo

ść

skróconej procedury oceny projektów (podkarpackie i warmi

sko-

mazurskie). Nale

y mie

nadziej

e do

wiadczenia wyniesione z tych województw

zach

pozostałe do podobnych inicjatyw. Teraz nale

y zadba

o to,

eby

wiadczenia te były pozytywne. A nie b

, je

li nie b

dzie zainteresowania tymi

instrumentami zarówno po stronie pracodawców jak i realizatorów programów

outplacementowych.

Dlatego

niezwykle

istotne

jest

promowanie

idei

OUTPLACEMENTU

oraz

aktywny

udział

ogłaszanych

konkursach.

c czynnymi obserwatorami wydarze

przebiegaj

cych na rynku pracy uwa

amy,

e pa

stwo powinno znacznie bardziej zaanga

owa

w dofinansowywanie

przedsi

biorstw, które w zwi

zku z globalnym kryzysem znalazły si

w trudnej

sytuacji, lub zastosowa

szczególne ulgi np. podatkowe, dzi

ki którym w/w

przedsi

biorstwa miałyby szans

przetrwa

najgorszy okres nie uciekaj

c si

zwalniania pracowników. Byłoby to bardziej korzystne, zarówno dla pa

stwa,

pracodawców

jak

wreszcie

samych

pracowników.

Po wyj

ciu z trudnej sytuacji przedsi

biorstwa zacz

łyby odnosi

zamierzone efekty,

a przez to równie

zyskałoby pa

stwo. Ludzie mieliby prac

, a wi

c nie

powi

kszaliby szeregów bezrobotnych. Wtedy nie baliby si

wydawa

zarobione

pieni

dze, co pozytywnie przeło

yłoby si

na cał

gospodark

. Sytuacja, w której

stwo wypłaca okre

lone kwoty zasiłków nie jest korzystna, poniewa

ci, którzy je

dostaj

nie inwestuj

otrzymanych pieni

dzy; z oczywistej przyczyny – gdy

niewielkie kwoty. Poza tym gro osób przyzwyczaja si

do zaistniałej sytuacji i nie

próbuje nic zmieni

, albo po prostu nie nad

ąŜ

a za zmianami, które de facto cały czas

dokonuj

Optymistycznie nastraja opracowana w 2005 r. przez MPS Strategia Rozwoju Polityki

Społecznej 2007 -2013, gdzie przygotowano prognoz

wydatków zwi

zanych z

bezrobociem. Ich struktura wskazuje,

e w kolejnych latach zwi

ksza

dzie

udział wydatków na polityki aktywne, natomiast male

dzie udział wydatków na

zasiłki i

wiadczenia przedemerytalne oraz zasiłki dla bezrobotnych.

Poni

prognoza

wydatków

przeciwdziałanie

bezrobociu

w latach 2005 -2020.

ródło: Obliczenia MPS na podstawie modelu: Bud

et Polityki Społecznej