1
Dr Igor Postuła
Wydział Zarządzania
Uniwersytetu Warszawskiego
Odpowiedzialność prawna w
działalności gospodarczej
2
Zasady odpowiedzialności prawnej
W przypadku naruszenia norm prawnych podmiot
prawa podlega odpowiedzialności prawnej, czyli
podlega negatywnym konsekwencjom
przewidzianym przez sankcję (normy
sankcjonujące).
Zasada równości wobec prawa - podmioty
prawa powinny być traktowane tak samo w tych
samych okolicznościach.
Odpowiedzialność prawna moŜe wynikać z
własnych działań, ale takŜe z działań oraz zdarzeń
związanych z innymi osobami.
Ponoszenie odpowiedzialności prawnej przez
podmioty naruszające normy prawne jest
zabezpieczone przymusem państwowym.
Odpowiedzialność konstytucyjna
Odpowiedzialności konstytucyjnej podlegają
osoby pełniące najwaŜniejsze funkcje w państwie
za naruszenie Konstytucji lub ustaw w związku z
zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie
swojego urzędowania.
3
2
Odpowiedzialność administracyjna
Obowiązki wynikające z prawa administracyjnego mogę
mieć charakter pienięŜny (uiszczenie podatków, opłat, kar
pienięŜnych), jak i niepienięŜny (obowiązek utrzymania
budynku w naleŜytym stanie, wydanie nieruchomości
podlegającej wywłaszczeniu, usunięcie gałęzi zwisających
z nieruchomości na drogę publiczną, itp.).
Formy odpowiedzialności administracyjnej:
1.
sankcja egzekucyjna,
2.
niewaŜność decyzji administracyjnej,
3.
cofnięcie uprawnienia,
4.
kara finansowa.
Odpowiedzialność organów administracji – odszkodowanie
za niezgodne z prawem działanie administracji
4
Odpowiedzialność cywilna
Rodzaje odpowiedzialności cywilnej:
•
Kontraktowa (dług, wierzytelność)
•
Deliktowa – z tytułu czynu niedozwolonego
Zasada cięŜaru dowodu
5
Odpowiedzialność karna
Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto
dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary
określonej przez ustawę obowiązującą w czasie
jego popełnienia.
Przesłanką odpowiedzialności karnej jest wina
sprawcy czynu, która stanowi naganny stosunek
psychiczny sprawcy do popełnianego czynu.
Wina moŜe mieć postać:
•
winy umyślnej: w zamiarze bezpośrednim albo w
zamiarze ewentualnym,
•
winy nieumyślnej: niedbalstwo albo
lekkomyślność.
6
3
Odpowiedzialność karna c.d.
Kodeks karny przewiduje następujące rodzaje kar:
•
grzywna,
•
ograniczenie wolności,
•
pozbawienie wolności,
•
25 lat pozbawienia wolności,
•
doŜywotnie pozbawienie wolności.
Obok kary, a czasami nawet zamiast kary, sąd moŜe
zastosować takŜe środki karne np. zakaz prowadzenia
pojazdów, pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania
określonych stanowisk.
Prawo karne przewiduje takŜe środki zabezpieczające, których
podstawowym celem jest zapobieŜenie niebezpieczeństwom dla
porządku prawnego, które mógłby wywołać sprawca, np.
umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie
psychiatrycznym, umieszczenie sprawcy w zamkniętym
zakładzie leczenia odwykowego.
7
Odpowiedzialność
prawnofinansowa
Odpowiedzialność prawnofinansowa jest związana z
naruszeniem dyscypliny finansów publicznych przez
jednostki podlegające ustawie o finansach
publicznych albo jest wynikiem odpowiedzialności
określonej w przepisach prawa podatkowego.
W pierwszym przypadku odpowiedzialność ponoszą
jednostki państwowe i jednostki samorządu
terytorialnego zobowiązane do przestrzegania
dyscypliny finansów publicznych.
Odpowiedzialność podatkowa ma charakter osobisty,
czyli podmiot podlegający tej odpowiedzialności
musi się liczyć z tym, Ŝe za zobowiązania podatkowe
odpowiada swoim majątkiem osobistym.
8
Odpowiedzialność pracownika
Rodzaje odpowiedzialności pracownika:
•
odpowiedzialność porządkowa,
•
odpowiedzialność dyscyplinarna,
•
odpowiedzialność materialna.
9