Podstawy Kryminologii - 03. I. 2011 Ćwiczenia

STRACH PRZED PRZESTĘPCZOŚCIĄ

Postawa społeczna, zbiór myśli i odczud jednostki.
Złożony jest z trzech składników:

1.

AFEKTYWNY
Inaczej emocjonalny; wskaźnikiem jest subiektywne poczucie bezpieczeostwa lub niebezpieczeostwa doświadczane w życiu
codziennym oraz strach przed wiktymizacją.
Pytania dot. subiektywnych odczud „ Czy bezpiecznie czujesz się w swoim mieszkaniu w nocy, gdy jesteś sama”. Pytania dot.
strachy przed wiktymizacją.

2.

KOGNITYWNY

Inaczej racjonalny. Wskaźnikiem jest ocena rozwoju przestępczości oraz prawdopodobieostwo(ryzyko) wiktymizacji. Pytania
dot. poglądu na przestępczośd „Czy sądzisz, że przestępczośd rośnie, czy też maleje”
Pyt. Dot. ryzyka wiktymizacji „ Czy masz odczucie że w ciągu najbliższych 12m. możesz stad się ofiarą jednego z następujących
przestępstw”

3.

KONATYWNY
Inaczej behawioralny. Wskaźnikiem są środki ostrożności w celu zabezpieczenia się przed przestępstwem, uniknięcia
wiktymizacji – środki obronne(instalowanie dodatkowych zamków, systemów alarmowych) i uchylania się ( unikanie pewnych
miejsc, sytuacji, które ocenia się jako niebezpieczne). Pyt. „ Jakiego rodzaju środki posiadasz dla zabezpieczenia siebie”

Perspektywy wyjaśniania strachu przed przestępczością

1.

WIKTYMIZACYJNA
Płaszczyzna indywidualna. Strach przed przestępczością jest rezultatem indywidualnych doświadczeo wiktymizacyjnych.
Wiktymizowana osoba ujawnia wyższy poziom strachu przed przestępczością niż osoba bez doświadczenia wiktymizacyjnego.

2.

KONTROLA SPOŁECZNA
Płaszczyzna małych grup społecznych. Strach jako konsekwencja rozpadu poczucia wspólnoty(więzi) i utraty nieformalnej
kontroli społecznej w najbliższym otoczeniu.

3.

PROBLEM SPOŁECZNY
Płaszczyzna dużych struktur społecznych. Globalne, generalne problem społeczne. Konsekwencja działania środków masowego
przekazu. Medialny obraz przestępczości może byd traktowany instrumentalnie, w celu zdezorientowania społeczeostwa co do
rzeczywistych zagrożeo społecznych

Modele wyjaśniające zjawisko strachu

1.

POZIOM INDYWIDUALNY

2.

POZIOM OGÓLNY/SPOŁECZNY

Ad. 1.
Stosunek do określonej jednostki, zmienne charakteryzujące określoną jednostkę:



Indywidualna charakterystyka – wiek, płed, wykształcenie, dochód, pozycja w strukturze społecznej



Społeczne położenie – wielkośd społeczności, w której żyje; gęstośd zaludnienia, segregacja



Percepcja dezorganizacji społecznej – przejawy wandalizmu, alkoholizmu, narkomanii,



Kognitywna ocena – ryzyka, podatności, poziomu przestępczości, pracu policji



Bezpośrednie doświadczenie przestępczości – bycie ofiarą przestępstwa lub świadkiem popełnienia



Pośrednie doświadczenie – znajomośd z ofiarami, środki masowego przekazu, indywidualne kontakty



Środki ostrożności zabezpieczające przed wiktymizacją – stosowane środki obronne oraz unikanie

Ad. 2.
Strach przed przestępczością jest związany ze zjawiskiem przestępczości, którego waga oceniana jest w kontekście innych zjawisk i
procesów społecznych, a więc przestępczośd jest wówczas częścią rzeczywistości społecznej.

BADANIA:

a)

Cechy społeczno-demograficzne są istotne dla: odczuwanego poczucia bezpieczeostwa, strachu przed przestępczością, rozwoju
przestępczości, ryzyka wiktymizacji oraz podejmowania środków w celu zabezpieczenia się przed przestępczością



Mężczyźni, młodsi, z wyższym wykształceniem, stanu wolnego czują się bardziej bezpieczni, wzrost przestępczości
postrzegają jako mniejszy, a ryzyko wiktymizacji oceniają niżej niż pozostałe osoby



Kobiety, osoby starsze, z niższym poziomem wykształcenia, osoby zamężne czują się mniej bezpiecznie, wzrost
przestępczości postrzegają jako większy, a ryzyko wiktymizacji oceniają wyżej niż pozostałe osoby



Środki ostrożności dla zabezpieczenia się przed przestępczością częściej są podejmowane przez osoby młodsze niż
starsze, osoby z wyższym wykształceniem, o wyższym statusie społ-ekon, zamężne

b)

Miejsce funkcjonowania jednostki

a)

Obecnośd policji, oświetlenie uliczne, miejsca stwarzające dogodne warunki do popełniania przestępstw

c)

Bezpośrednie doświadczenie wiktymizacyjne – osoby z doświadczeniem wiktymizacyjnym częściej ryzyko wiktymizacji oceniają
jako wyższe w porównaniu do osób bez takiego doświadczenia

d)

Pośrednie doświadczenie w. – większa ilośd informacji o przestępczości oraz o jej ofiarach może zmniejszad poczucie
bezpieczeostwa

POLSKA:
CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej) – poczucie zagrożenia przestępczością
3 wymiary: poczucie bezpieczeostwa w skali kraju, miejsca zamieszkania oraz poczucia osobistego zagrożenia.

1998 – 53% obywateli odczuwa lęk przed wiktymizacją własną lub kogoś z rodziny. Jest to trzecie, co do stopnia rozpowszechnienia
źródło obaw obywateli po lęku o stan zdrowia(66%) i lęku przed obniżeniem obecnego poziomu życia rodziny(58%).
- 68% obywateli uważa, że przestępczośd w bardzo poważnym stopniu zagraża krajowi

Środki masowego przekazu a przestępczość

Ze względu na stopieo zainteresowania środków masowego przekazu problematyką przestępczości i częstotliwośd przekazywania
informacji o samym zjawisku jak i jego kontroli, rozróżnia się dwie sytuacje:

a)

PRZEINFORMOWANIE – na temat określonego zdarzenia pojawia się nagle ogromna ilośd informacji- zalew informacji.
Przyczyną może stad się albo jakieś wstrząsające zdarzenie, intrygujące oraz moda na określone tematy.

b)

NIEINFORMOWANIE – umyślnie zaprzestaje się informowania przez środki masowego przekazu informacji na temat
przestępczości. Opinia publiczna jest zorientowana w danym czasie na inne ważne wydarzenia i problematyka kryminalna
ustępuje miejsca np. problematyce politycznej, gospodarczej lub gdy istnieje blokada na tego typu informacje.

MEDIALNY OBRAZ PRZESTĘPCZOŚCI
Jest zawsze zdeformowany i nie przystaje do rzeczywistości. Informacje o przestępczości podlegają selekcji dokonywanej tak przez organy
ścigania i wymiar sprawiedliwości, jak redakcje gazet. Prasa zorientowana jest na sygnalizowanie faktów popełnienia przestępstwa.

ROLA ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU W GENEZIE PRZESTĘPCZOŚCI
Wpływ prezentowanej przemocy na zachowania agresywne i przestępcze nieletnich i młodocianych. Koncepcje:

I.

KATHARSIS (oczyszczenia) – zakłada, iż oglądanie przemocy w telewizji pozwala na rozładowanie i redukowanie agresji,
zwłaszcza u młodych widzów. Przemoc telewizyjna stanowi dla odbiorcy przeżycie zastępcze.

II.

POWSTRZYMANIE – oglądanie przemocy w telewizji wywołuje zahamowania psychiczne u odbiorcy i zanik popędów
agresywnych. Obawa o karę, poczucie wstydu, strach.

III.

STYMULACJA – przemoc w środkach masowego przekazy prowadzi do narastania agresji. Wywołują zachowania agresywne,
umożliwiają uczenie się i naśladowanie agresji. Uczą agresji poprzez dostarczanie określonych wzorów zachowao.
Naśladownictwo. Ujawnienie stymulowanej agresji.

IV.

PRZYZWYCZAJANIE – znieczulenie na agresję, osłabienie emocji, powszednienie.

BADANIA:
1. prezentowanie przemocy w telewizji może nie byd obojętne dla pewnej części widzów, szczególnie młodych, gdyż może na krótki czas
podnieśd poziom agresywności u odbiorcy, obniżyd wrażliwośd lub podnieśd poziom tolerancji na przemoc
2. prezentowanie przemocy w telewizji nie ma bezpośredniego związku z występowaniem zachowao przestępnych u odbiorców

POSTAWY WOBEC ZJAWISKA PRZESTĘPCZOŚCI
1. Media odgrywają istotną rolę w definiowaniu problemów społecznych.
2. Informacje przekazywane przez media o osobach podejrzanych, oskarżonych czy ofiarach mogą mied różne następstwa dla tych, których
dotyczą.
3. Obraz kontrolowania przestępczości przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości jest przez środki masowego przekazu dosyd słabo
zarysowany.
POSTAWY WOBEC PRAWA
1. Postawa rygorystyczna – prezentowanie stanowiska iż prawa należy bezwzględnie przestrzegad w każdej sytuacji.

Postawa relatywistyczna – dopuszcza w wyjątkowych usprawiedliwionych sytuacjach złamanie prawa, nie negując słuszności prawnej
regulacji.