1. WST
ĘP DO ZAGADNIEŃ OPODATKOWANIA
materiały do zaliczenia
Podatek – jest to jedna najbardziej podstawowych kategorii ekonomicznych
funkcjonujących we współczesnej gospodarce. Kształt obecnych podatków jak i
systemów podatkowych to wynik długotrwałej ewolucji. Z punktu widzenia
historycznego trudno od razu mówić o podatku z uwagi chociażby na nieokreśloność
ich form, a nawet treść. Dlatego pojęciem szerszym jest pojęcie danin publicznych.
Danina publiczna to wszelkie formy przejmowania wartości materialnych bądź usług
przez państwo od mieszkańców jego terytorium oraz różnego rodzaju organizacji,
działających bądź mających siedzibę na tym terytorium. przymiotnik publiczna
wskazuje iż beneficjentem jest podmiot sprawujący władzę.
Historycznie wykształciły się trzy podstawowe rodzaje danin publicznych:
a) osobiste, np. obowiązek służby wojskowej
b) rzeczowe np. obowiązek nieodpłatnego dostarczania państwu rozmaitych rzeczy,
zwłaszcza żywności
c) pieniężne, podatki opłaty cła, dopłaty.
Podatek definiuje się poprzez wyliczenie cech, jakie posiada ta danina, które to cechy
odróżniają ją od wszystkich bądź tylko niektórych innych danin publicznych. Są to:
2) przymusowy charakter - wyraża się w tym, że związek publicznoprawny (np.
państwo), uprawniony do pobierania podatków, może stosować środki przymusu
w celu wyegzekwowania od osoby zobowiązanej do zapłaty podatku, zatem
przymusowy charakter wynika z władczych uprawnień państwa
4) bezzwrotno
ść – wyraża się w tym , że beneficjent świadczenia podatkowego nie
ma obowiązku, a nawet prawnych możliwości zwrotu środków pieniężnych
uzyskanych z podatków, z wyjątkiem podatku pobranego nienależnie lub w
nadmiernej wysokości
6) nieodpłatno
ść – w zamian za uiszczenie podatku podatnik nie otrzymuje
świadczenia wzajemnego, poza jedynie odpłatnością ogólną
10) jednostronno
ść ustalania odnosi się do faktu, że wysokość obciążenia
podatkowego określana jest przez państwo i nie jest przedmiotem negocjacji
pomiędzy podatnikiem a państwem. Podatnicy mają wpływ na wysokość
podatków, lecz nie w indywidualnych wypadkach, ale poprzez kształtowanie –
przy wykorzystaniu mechanizmu demokracji parlamentarnej – systemu
podatkowego
11) ogólny charakter podatku, oznacza, że podatki ustalane są dla określonych
kategorii podmiotów, a nie indywidualnie. O ogólnym charakterze podatków
przesądza wprowadzenie ich w życie aktami normatywnymi mającymi z reguły
charakter ogólny
12) pieni
ężna forma
Klasyfikacja podatku
W literaturze finansów publicznych funkcjonuje wiele kryteriów podziału podatków.
Najczęściej spotykane to:
I. kryterium przedmiotowe:
•
podatki dochodowe (dochodowy od osób fizycznych PIT i prawnych CIT)
•
podatki majątkowe (od nieruchomości)
•
podatki przychodowe (obrotowe)
•
podatki konsumpcyjne (akcyza)
II. kryterium
źródła pokrycia świadczenia podatkowego:
•
podatki bezpośrednie (podatki dochodowe od osób fizycznych, prawnych)
•
podatki pośrednie (VAT)
III. kryterium podmiotu którego dochód stanowi podatek:
•
podatki państwowe
•
podatki lokalne
Najbardziej optymalny podział podatków to klasyfikacja na: podatki przychodowe,
dochodowe, majątkowe i konsumpcyjne. Większość podatków jest dość trudno
przyporządkować do ww. grup z uwagi na stosunkowo nie precyzyjnie określony
przedmiot opodatkowania.
PODATKI PRZYCHODOWE – są świadczeniami, które obciążają wszystkie
przychody osiągane przez dany podmiot, bez uwzględnienia kosztów ich uzyskania.
(Koszty uzyskania to koszty które ponosi podatnik w celu uzyskania przychodu np.
dojazd do pracy). Podstawą opodatkowania jest z reguły suma należności uzyskanych
z tytułu działalności podlegającej opodatkowaniu. Przykładem takiego podatku jest
podatek od towarów i usług lub podatek od gier.
PODATKI DOCHODOWE – przedmiotem opodatkowania jest dochód tj.
nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. W odniesieniu do określonych
rodzajów przychodów koszty uzyskania przychodu nie są w ogóle stosowane (renty,
emerytury, odsetki od pożyczek, dywidendy) i wówczas zbliżają się one do podatków
przychodowych. W obowiązującym systemie do podatków dochodowych należy
zaliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych, prawnych, wpłaty z zysku
przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.
PODATKI MAJ
ĄTKOWE – obciążają samo władanie majątkiem oraz jego
przyrost. Do podatków tych należy zaliczyć podatek od nieruchomości, rolny, leśny –
władanie majątkiem, natomiast przyrost majątku i po części jego obrót nim obciąża
podatek od spadków i darowizn oraz opłata skarbowa od czynności cywilnoprawnych.
PODATKI OD WYDATKÓW (KONSUMPCYJNE) – obciążają dochód
podmiotów, które ponoszą określone wydatki. Są one opłacane wraz z ceną za dany
towar czy usługę. Przy opodatkowaniu wydatków często się zdarza, że kto inny
ponosi jego ekonomiczny ciężar. Z reguły przy podatkach konsumpcyjnych formalnie
płaci je wytwórca i (lub) handlowiec, a w rzeczywistości ich ciężar ponosi nabywca
towaru czy usługi, gdyż podatek wkalkulowany jest w cenę. Przykładem takich
podatków w Polsce jest: podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy Podział
PODATKI BEZPO
ŚREDNIE i POŚREDNIE.
Podział taki zakłada, że źródłem podatku może być albo dochód albo majątek.
Pierwotnym źródłem podatku, w ujęciu ekonomicznym, jest zawsze i tylko dochód.
Natomiast pewne konstrukcje przedmiotu i podstawy opodatkowania mogą być różne
i pod tym względem podatki mogą obciążać majątek, przychód, dochód lub
konsumpcję, mimo że ekonomicznie zawsze muszą być ponoszone z dochodu. Jeżeli
przedmiotem podatku jest dochód lub wielkość zbliżona do dochodu, to podatek
możemy określić jako BEZPOŚREDNI, bezpośrednio trafiający w źródło. Podatki
bezpośrednie są obliczane do indywidualnego dochodu lub majątku. Jeżeli przedmiot
podatku nie jest zjawiskiem, które mogłoby świadczyć o istnieniu dochodu, podatek
jest POŚREDNI.
Innego rodzaju kryterium stosowanym przy podziale podatków na bezpośrednie i
pośrednie jest możliwość przerzucenia ich na inny podmiot. Zjawisko
PRZERZUCALNOŚCI sprowadza się do możliwości przeniesienia przez podatnika
ekonomicznego ciężaru podatku na osobę trzecią. Podatki bezpośrednie to takie,
których podatnik sam nie jest w stanie przenieść na inny podmiot. Natomiast podatki
pośrednie umożliwiają takie działanie podatnika, np. przez doliczenie podatku do
ceny towaru czy usługi. Podatki pośrednie z reguły wliczane w cenę formalnie
płacone są przez jeden podmiot
(podatnika) a jego ekonomiczny ciężar ponoszony jest przez inne podmioty
(nabywców - klientów).
Z reguły przyjmuje się, że podatki dochodowe są nieprzerzucalne, natomiast podatki
konsumpcyjne i częściowo podatki przychodowe mogą być przerzucane na osoby
trzecie. Znajomość zjawisk przerzucalności podatków pozwala też na prawidłowe
ustalenie faktycznego ciężaru opodatkowania poszczególnych podmiotów i ich grup.
A więc ma ogromne znacznie praktyczne.
PODATKI PA
ŃSTWOWE i SAMORZĄDOWE czyli do jakiego budżetu trafiają
wpływy z określonych podatków. Własne podatki posiada jedynie gmina.
Województwo i powiat nie mają ustawowo przyznanych samodzielnych dochodów
podatkowych, otrzymują jedynie udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu
państwa. Jedyne podatkowe dochody powiatu to 1% udziału we wpływach z podatku
dochodowego od osób fizycznych. Województwo natomiast otrzymuje 1,5%
wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych i 0,5% wpływów z podatku
dochodowego od osób prawnych. Są to podatki państwowe, we wpływach z których
ustawowy udział mają jednostki samorządu terytorialnego. Czasami ze względu na
specyficzną organizację poboru podatków samorządowych (część z nich pobierana
jest przez same gminy, a część przez państwowy aparat skarbowy), dzieli się je na
dwie grupy, a mianowicie realizowane przez samorządowe organy podatkowe oraz
przez urzędy skarbowe. Do tej grupy zalicza się podatek od spadków darowizn,
opłatę skarbową i podatek dochodowy opłacany w formie karty podatkowej.
Podatkowymi dochodami gminy są: podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od
działalności gospodarczej osób fizycznych opłacany w formie karty podatkowej, od
spadków i darowizn, od posiadania psów, opłaty lokalne (miejsca, administracyjna i
targowa) oraz opłata skarbowa. Podatkami państwowymi są: oba podatki dochodowe,
podatek od towarów i usług (VAT), akcyzowy, od gier, ryczałt ewidencjonowany i
pozostałe formy ryczałtów, z wyjątkiem karty podatkowej.
Polski system podatkowy tworz
ą :
1. podatek PIT
2. podatek CIT
3. podatek VAT
4. podatek akcyzowy
5. podatek od gier
6. podatek od nieruchomości
7. podatek rolny
8. podatek leśny
9. podatek od środków transportu
10. podatek od spadków i darowizn
11. podatek od czynności cywilnoprawnych
FUNKCJE PODATKÓW
Tradycyjnie wyróżnia się:
•
f. fiskalną, sprowadza się do tego że za pośrednictwem podatków państwo i
samorząd gromadzą zdecydowaną większość wszystkich dochodów
budżetowych; podstawowym zadaniem podatku jest zatem dostarczanie jak
największych wpływów do danego budżetu
•
f. redystrybucyjną, rozumiana jako możliwość dokonywania, za pomocą
podatków, podziału dochodu i majątku narodowego między podatnikami i
związkami publicznoprawnymi; pobór podatków na rzecz budżetu umożliwia
sfinansowanie określonych zadań państwa i samorządu, a przez to
rozdysponowanie wygospodarowanego w danym roku dochodu narodowego.
•
f. stymulacyjną, oznacza, ze za pomocą podatków można oddziaływać bodźcowo
na różnego rodzaju procesy i zjawiska; kształtując konstrukcję podatków można
zakładać, że wywoła to określone zachowanie się podatników: podejmą zatem
oni pewne działania bądź ich zaniechają.
W literaturze bardzo często można spotkać dodatkowe funkcje jakie pełnią podatki,
np. finansowe, gospodarcze, społeczne, informacyjne.
Konstrukcja podatku
Każdy podatek zbudowany jest z pewnych elementów, określane jako elementy
techniki podatku albo cechy zmienne podatku. Są to:
•
podmiot podatku, a więc podmiot zobowiązany do zapłaty podatku (podatnik) –
jest to podmiot bierny oraz podmiot uprawniony do otrzymania świadczenia
podatkowego (państwo lub jednostka samorządu terytorialnego, reprezentowane
przez określone organy) – podmiot czynny. Stosunek zobowiązaniowy łączący te
dwa podmioty określany jest mianem prawnopodatkowego, cecha
charakterystyczną tego stosunku jest jego administracyjny charakter wyrażający
się nierównorzędnością podmiotów. Stroną uprawnioną, wierzycielem
podatkowym jest związek publicznoprawny, dysponujący środkami przymusu
zabezpieczającymi wykonanie przez podatnika ciążącego na nim zobowiązania
podatkowego.
•
przedmiot podatku, to stan faktyczny lub prawny, z wystąpieniem którego ustawa
łączy obowiązek podatkowy. Innymi słowy, przedmiotem podatku to prawne
określenie tego, od czego ma być płacony podatek. Stanem faktycznym będącym
przedmiotem podatku jest np. posiadanie nieruchomości, uzyskanie dochodu,
przychodu, obrotu, a stanem prawnym – nabycie własności nieruchomości,
przyjęcie spadku, zawarcie umowy sprzedaży.
•
podstawa opodatkowania, jest to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot
opodatkowania. Tak więc podstawą opodatkowania osiąganych dochodów jest
dochód w określonej kwocie, władanie gruntami – powierzchnia gruntu, nabycia
własności rzeczy – czysta wartość tych rzeczy. Prawie zawsze podstawa
opodatkowania ma wymiar matematyczny, liczbowy. Wyjątek stanowi podstawa
opodatkowania od środków transportu czy psów.
Od podstawy opodatkowania należy odróżnić podstaw
ę obliczenia podatku.
Podstawa wymiaru podatku to konkretna wielkość przyjęta przez organ podatkowy w
decyzji wymierzającej podatek lub przez podatnika zobowiązanego do samodzielnego
obliczenia podatku w deklaracji, uwzględniająca wszystkie odliczenia i pomniejszenia
podstawy opodatkowania.
- stawka podatku – to współczynnik określający wysokość podatku w stosunku do
podstawy opodatkowania
•
, stosuje się różne kryteria klasyfikacji stawek podatkowych, z uwagi na ich
formę rozróżnia się stawki:
•
kwotowe, np. w podatku od nieruchomości 14, 59 zł od 1 m2 powierzchni
użytkowej, w podatku od środków transportu – 1509,79zł od autobusu, itp.)
•
procentowe, np. VAT 0%, 3%, 7%, 22%, w pod. doch. od oósb prawnych. – 19%,
itp.
•
mieszane, kwotowo-procentowe, np.. w podatku dochodowym od osób fizycznych
– 14839,02 zł + 32% nadwyżki ponad 85528 zł.
Ze względu na stosunek stawki do podstawy opodatkowania rozróżnia się stawki:
•
proporcjonalne, występują gdy w miarę zmiany podstawy opodatkowania stawka
pozostaje niezmienna, np. w podatku od spadków i darowizn. Stawki te często
określa się liniowymi.
•
progresywne, rosną wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Stawki
progresywne mogą mieć przy tym różne formy: stawki progresji globalnej lub
skokowej występują wówczas, gdy ,mamy do czynienia ze skokami podatku w
miarę zwiększania się skali podatkowej. Ze względu na niesprawiedliwe skutki
jest ona bardzo rzadko stosowana. W obowiązujących systemach podatkowych
zastosowanie mają powszechnie: stawki progresji szczeblowej, zwanej ciągłą,
gdzie nie następują gwałtowane skoki stawki po przekroczeniu danego szczebla w
skali podatkowej.
•
regresywne, są przeciwieństwem stawek progresywnych, gdyż maleją procentowo
w miarę wzrostu podstawy opodatkowania. Stosowane dość rzadko, gdyż ich
istotą jest wyższe opodatkowanie przy niższej stopie podatku
•
degresywne, maleją przy zmniejszaniu się podstawy opodatkowania i są
właściwie odmianą stawek progresywnych, ich odwrotnością.
- skala podatkowa - to zestawienie tabelaryczne w którym ujmuje się poszczególne
zakresy skal podatkowych wraz z odpowiadającymi im stawkami podatkowymi
rodzaje skal podatkowych-
skala proporcjonalna- tj. liniowa – występuje gdy należność podatkowa rośnie w
takim stopniuw jakim rośnie podstawa opodatkowania tzn każdej wysokości
podstawy opodatkowania odpowiada ta sama stawka procentowa.
Skala progresywna –należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa
opodatkowania. Jest to rodzaj skali najczęściej stosowanej , (w szczególności w
podatkach dochodowych)
•
•
•
•
ulgi , zwolnienia i zwy
żki podatkowe.
Zwolnienia i ulgi są przede wszystkim związane z sytuacją osobistą podatnika oraz
jego sytuacją ekonomiczną. Zarówno zwolnienia jak i ulgi powodują zmniejszenie
obciążeń podatkowych jednakże mechanizm ich działania jest różny.
Zwolnienia polegają na całkowitym bądź częściowym pominięciu dochodów
uzyskiwanych z niektórych źródeł przy ustalaniu podstawy opodatkowania
Ulgi podatkowe –polegają na zmniejszeniu podatku już po dokonaniu jego wymiaru.
Zwyżki podatkowe są przeciwieństwem ulg i zwolnień ich stosowanie powoduje
zwiększenie obciążeń podatkowych
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy:
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
- ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osi
ąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz.
930 ze zm.).
Podatek został wprowadzony do obowiązującego systemu podatkowego ustawą z dnia
26 lipca 1991 r. zwaną u.p.d.o.f. Przyjęto w niej przede wszystkim zasadę
powszechności podmiotowej podatku dochodowego od osób fizycznych, co przejawia
się w tym, że nie przewidziano żadnych czysto podmiotowych zwolnień. Z tym, że w
zależności od miejsca zamieszkania podatnik może podlegać nieograniczonemu lub
ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Nieograniczony obowi
ązek podatkowy polega na tym, że opodatkowaniu podlega
całość dochodów podatnika jeżeli miejscem zamieszkania jest terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej bez względu na to, gdzie położone są źródła przychodów, z
których te dochody są osiągane (art. 3.ust.1)
W myśl powyższego uregulowania obowiązkiem tym - opierając na zasadzie r e z y d
e n c j i - objęte są zarówno dochody ze źródeł krajowych jak i znajdujących się za
granicą.
Ograniczony obowi
ązek podatkowy – polega na tym, że podatnicy, nie mający na
terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają opodatkowaniu tylko od
dochodów uzyskanych ze źródeł położonych na terytorium Polski czyli dochody ze
stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty
wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej. (art. 3 ust.2a)
Istotne w powyższych definicjach jest pojęcie osoby mającej miesce zamieszkania na
terytorium RP. Od dnia 1 stycznia 2007 obowiązuje nowa. definicja osoby
posiadającej miejsce zamieszkania w Polsce.
W myśl art. 3 ust. 1a u..p.d.o.f. za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium
Polski uznaje się osobę, która:
1) posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych
(ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Oznacza to, że spełnienie jednego z powyższych warunków wystarczy, aby uznać
daną osobę jako posiadającą miejsce zamieszkania w Polsce a w konsekwencji
podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.. W pierwszym
przypadku wystarczy, aby podatnik prowadził w Polsce interesy gospodarcze i nic
poza tym nie łączy go z Polską, czyli rodzina ma miejsce zamieszkania poza Polską i
przebywa on z nim większość roku podatkowego. Podobnie drugi warunek może być
trudny do zweryfikowania, zwłaszcza na obszarze Unii Europejskiej, gdzie poprzez
swobodę przemieszczania się trudne może być udowodnienie, że dana osoba nie
przebywała na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku.
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się
w szczególności dochody (przychody) z:
1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie
stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku
pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
2) działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
3) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej,
4) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze
sprzedaży takiej nieruchomości.
Powyższe przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania
podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
M a ł ż o n k o w i e co do zasady podlegają odrębnemu opodatkowaniu od
osiąganych przez nich dochodów, jednak spełniając określone warunki 9(Art. 6 pdof)
mogą skorzystać ze wspólnego opodatkowania, (z prawa do łącznego opodatkowania
nie mogą skorzystać osoby pozostające w konkubinacie (wyr.NSA z dn. 16 maja 1997
r.),
Warunki wspólnego opodatkowania małżonków to:
1)przez cały rok podatkowy istnieje między nimi wspólność majątkowa
2)przez cały rok podatkowy pozostawali w związku małżeńskim
4) żadne w małżonków nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej
opodatkowanej w sposób zryczałtowany ( ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o
zryczałtowanym podatku dochodowym Dz. U.Nr 144, poz. 930 z
późn.zm.),bądź na zasadach ogólnych wg skali proporcjonalnej
5) żadne z małżonków nie podlega pod przepisy ustawy o podatku tonażowym
6) wspólne złożenie zeznania rocznego
Od 01.01.2009 wspólne opodatkowanie ma zastosowanie również do
1) małżonków którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w
innym niż RP państwie członkowskim UE, lub innym państwi EOG (Islandia
,Lichtenstein, Norwegia) lub Konfederacji Szwajcarskiej.
2) Małżonkowie z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi
podatkowemu w Polsce a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów
podatkowych w innym niż RP państwie należącym do UE, EOG , lub
Szwajcarii. – jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terenie RP
przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego
przychodu osiągniętego przez małżonków w roku podatkowym i
udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów
podatkowych
Na podobnych preferencyjnych zasadach ze wspólnego opodatkowania mogą
korzystać osoby, które w roku podatkowym samotnie wychowywały dzieci:
1) małoletnie,
2) dzieci- bez względu na wiek, na które pobierany był zasiłek pielęgnacyjny
3) dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w
przepisach o systemie oświaty lub w przepisach – Prawo o szkolnictwie
wyższym lub w przepisach analogicznych obowi
ązujących w państwie
innym ni
ż Polska (od 01.01.09), jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie
uzyskały dochodów – z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku
dochodowego tj. renty rodzinnej bądź dochodów w wysokości niepowodującej
obowiązku zapłaty podatku
Od 01.01.09 istnieje również możliwość rozliczenia się rodzica z dzieckiem
jęśli rodzic ten jest rezydentem podatkowym jednego z krajów UE , EOG, lub
Szwajcarii. Wymogi formalne są podobne jak przy wspólnym rozliczeniu
małżonków gdy choć jednoz nich nie jest rezydentem RP.
Przedmiot opodatkowania
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z
wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od
których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem
opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł
przychodów. Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie
stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich
uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę
przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionych w roku podatkowym, można
obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie
następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w
którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.(dotyczy to
działalności gospodarczej)
Koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy, spółdzielczego oraz pracy nakładczej
w 2009r.
Dla osoby zatrudnionej w:
m-c
Rocznie
jednym zakładzie pracy
111,25
1335
kilku zakładach jednocześnie lub w jednym
zakładzie na kilku etatach
111,25
2002,05
jednym zakładzie pracy położonym poza
miejscowością zamieszkania i nie
otrzymującej dodatku za rozłąkę
139,06
1668,72
kilku zakładach lub w jednym zakładzie na
kilku etatach położonych poza
miejscowością zamieszkania i nie
otrzymującej dodatku za rozłąkę
139,06
2502,56
Źródła przychodów
Źródłami przychodów są:
•
stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy,
członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni
zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,
•
działalność
•
wykonywana osobiście,
•
pozarolnicza działalność
•
gospodarcza,
•
działy specjalne produkcji rolnej,
•
najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym
charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych
produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele
nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej,
gospodarczą,
•
kapitały pieniężne i prawa majątkowe,
•
odpłatne zbycie (z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 10 ust. 2 ustawy):
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego
oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d) innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i
zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych
określonych w lit.a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy -
przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w
przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany,
•
inne źródła.
Przychody
•
Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku
kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość
•
otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Sposoby obliczania podatku
Ustawa przewiduje następujące sposoby obliczania podatku:
•
według obowiązującej w 2010 r. skali podatkowej*:
Podstawa obliczenia
podatku w złotych
Podatek wynosi
Ponad
do
85 528
18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
85 528
14 839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł
Kwota wolna od podatku to w 2009roku-3089zł a kwota 556,02 zawarta w skali to
18 % tej kwoty
•
19% podatek od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z
działów specjalnych produkcji rolnej (wybór tego sposobu opodatkowania
następuje poprzez pisemne oświadczenie złożone przez podatnika; dochodów
opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł) –
art. 30c ustawy,
•
ryczałty; dochodów (przychodów), od których zgodnie z przepisami art. 30 i
30a ustawy pobiera się podatek w formie ryczałtu nie łączy się z dochodami
(przychodami) z innych źródeł,
•
19% podatek od dochodów z kapitałów pieniężnych, przykładowo z
odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów
finansowych (dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z
dochodami z innych źródeł) – art. 30b ustawy,
•
19% podatek od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia nieruchomości i
praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit.a)-c) nabytych po dniu 31 grudnia
2006r. (jeżeli nabycie nieruchomości i praw majątkowych nastąpiło do dnia 31
grudnia 2006 r. opodatkowanie następuje według „starych” zasad – 10%
przychodu, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o zmianie
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych
innych ustaw Dz. U. Nr 217, poz. 1588).
Pobór podatku
. W świetle przepisów ustawy podatek dochodowy od osób fizycznych może być:
•
potrącany w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek (np.
od dochodów ze stosunku pracy) lub podatku zryczałtowanego (np. od
przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych),
•
uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w
formie zaliczek (np. od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej
podatnicy są obowiązani za okres od stycznia do listopada uiszczać
•
zaliczki w terminie do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni
poprzez dokonywanie wpłat na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg
miejsca zamieszkania podatnika. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej
za listopad, uiszcza się w terminie do dnia 20 grudnia. W terminach płatności
zaliczek podatnicy nie sąobowiązani do składania deklaracji miesięcznych.
Podatnicy mogą wybrać
•
uproszczoną formę wpłacania zaliczek, również
bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, na zasadach określonych w
art. 44 ust. 6b-6i ustawy,
•
uiszczany w formie zaliczek kwartalnych przez podatników będących małymi
podatnikami oraz przez podatników rozpoczynających prowadzenie
działalności gospodarczej, bez obowiązku składania deklaracji,
•
uiszczany przez podatnika przy rozliczeniu rocznym (np. od alimentów
Mały podatnik
Z dnia 1 stycznia 2007 pojawiła się w u.p.d.o.f. definicja małego podatnika. W myśl,
której za małego podatnika uważany jest podatnik, u którego wartość przychodu ze
sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w
poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej
równowartości 1200 000 euro. Przeliczenia kwot wyrażonych w euro należy dokonać
wg średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy
października poprzedzającego roku podatkowego z zaokrągleniu do 1000 zł.
Pozytywnym skutkiem tej instytucji jest możliwość wyboru kwartalnego opłacania
zaliczek przez małych podatników oraz możliwość skorzystania z nowej metody
amortyzacji jednorazowej środków trwałych.
Zeznania podatkowe
W terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego ,jeżeli ostatni dzień terminu
przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu
uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy) - podatnicy podatku
dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości
osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.
Podatnicy składają następujące zeznania:
PIT-36 – składają podatnicy, którzy uzyskali przychody (dochody) opodatkowane na
ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej i nie wypełniają zeznania
PIT-37, gdyż osiągnięte przez nich dochody (poniesione straty) nie mieszczą się w
zakresie tego zeznania. Formularz ten przede wszystkim składają podatnicy, którzy
prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej
opodatkowane według skali podatkowej, a także uzyskali dochody z zagranicy,
PIT-36L – składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność
gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane 19% podatkiem na
zasadach określonych w art. 30c ustawy. Formularz ten jest przeznaczony wyłącznie
dla podatników rozliczających się indywidualnie,
PIT-37 – składają podatnicy, którzy uzyskali przychody, opodatkowane na ogólnych
zasadach według skali podatkowej, wyłącznie ze źródeł położonych na terytorium RP,
za pośrednictwem płatników, i nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej
opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz
działów specjalnych produkcji rolnej. Obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy
podatników, którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik,
PIT-38 – składają podatnicy, którzy uzyskali przychody opodatkowane 19%
podatkiem na zasadach określonych w art. 30b ustawy (np. z odpłatnego zbycia
papierów wartościowych),
PIT-39 – składają podatnicy, którzy uzyskali dochody z odpłatnego zbycia
nieruchomości i praw majątkowych w roku podatkowym, nabytych od dnia 1
stycznia 2009 r., opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30e
ustawy oraz zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy.
Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są obowiązani w terminie
określonym dla złożenia zeznania podatkowego wpłacić należny podatek lub różnicę
pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą
należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez
płatników.
Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok,
chyba że właściwy organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wyda decyzję, w
której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości
osiągniętego dochodu, właściwy organ podatkowy wyda decyzję określającą
wysokość zobowiązania w podatku dochodowym.
Podatnicy, podlegający w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, jeżeli
osiągają dochody ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej bez pośrednictwa płatników lub za pośrednictwem płatników nie
obowiązanych do dokonania rocznego obliczenia podatku lub osiągnęli dochody
określone w art. 30b ustawy, jeżeli zamierzają opuścić terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przed upływem terminu przewidzianego dla złożenia zeznania podatkowego,
są obowiązani złożyć zeznanie za rok podatkowy urzędowi skarbowemu, którym
kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób
zagranicznych przed opuszczeniem terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Ryczałt
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze
zm.), zwana dalej „ustawą”, reguluje opodatkowanie niektórych przychodów
(dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne:
•
prowadzące pozarolniczą działalność
•
gospodarczą,
•
osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy,
poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie
są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,
•
będące osobami duchownymi.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody
osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy
działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w
formie spółki jawnej osób fizycznych.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2009 r. mogą opłacać podatnicy,
którzy w 2008 r. uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości
nieprzekraczającej 150.000 euro (506.625,00 zł).
Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą:
•
20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów
•
17%
przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych m.in.
pośrednictwa w handlu hurtowym, hoteli, wynajmu samochodów osobowych,
•
8,5% od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z
działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości
alkoholu powyżej 1,5%; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu,
dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze
•
5,5% od przychodów m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych,
•
3,0% od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z
działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów
o zawartości powyżej 1,5% alkoholu, z odsetek od środków na rachunkach
bankowych utrzymywanych w związku z wykonywana działalnością
gospodarczą.
Podstawę opodatkowania ryczałcie ewidencjonowanym stanowi przychód bez
pomniejszania o koszty jego uzyskania.Dla podmiotów będących jednocześnie
płatnikami VAT jest przychód netto
(bez wartości podatku należnego)
Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia
ewidencji przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy, do prowadzenia ewidencji
wyposażenia, a także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i
prawnych.
Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie
stosuje si
ę do podatników osiągających w całości lub w części przychody m.in. z
tytułu prowadzenia aptek, działalno
ści w zakresie kupna i sprzedaży wartości
dewizowych, działalno
ści w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów
mechanicznych.
W zakresie rozliczeń oraz obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są:
- w ciągu roku podatkowego co miesiąc obliczać kwotę podatku i dokonywać jej
wpłaty na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania
podatnika w terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień – w
terminie złożenia zeznania;
Podatnicy mogą - pod warunkami, o których mowa w art. 21 ust. 1b i 1c ustawy -
obliczać podatek i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do dnia 20
następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za
ostatni kwartał roku podatkowego – w terminie złożenia zeznania;
- złożyć w urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania,
zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i
należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31
stycznia następnego roku (PIT 28). Zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli
ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za
ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.
W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie
zdrowotne.
Karta podatkowa
Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony
w deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16) i ma zastosowanie do podatników,
których działalność nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej za dany rok
podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nie
później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna
działalność w trakcie roku podatkowego – przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do
dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności
gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że
prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. W przypadku prowadzenia
pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek
o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze
wspólników.
Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej s
ą zwolnieni od obowiązku
prowadzenia ksi
ąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na
podatek dochodowy.
Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu
w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług
konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok
podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego.
Ich wysokość uzależniona jest od:
- rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,
- liczby zatrudnionych pracowników,
- liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność
gospodarcza.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze
decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy.
Podatnik dokonuje wpłaty tego podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego
wg miejsca położenia zorganizowanego zakładu, a w razie braku takiego zakładu –
wg miejsca zamieszkania, co miesiąc – do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc
ubiegły, a za grudzień do 28 grudnia roku podatkowego w wysokości ustalonej w
decyzji urzędu skarbowego.
W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie
zdrowotne.
Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych
Podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych opłacają
osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat
otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim.
Stawki ryczałtu zarówno od przychodów proboszczów, jak i przychodów wikariuszy,
określone są kwotowo w załącznikach do ustawy. Ich wysokość uzależniona jest od
liczby mieszkańców parafii.
Wysokość ryczałtu ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego,
właściwego według miejsca wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim,
odrębnie na każdy rok podatkowy.
Ryczałt obniża się o kwotę opłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Osoby duchowne opłacające ryczałt są zwolnione od obowiązku składania zeznań
podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła przychodu objętego
ryczałtem.
Podatek dochodowy od osób prawnych
W teorii za kwestię wzbudzającą szczególne kontrowersje jest fakt możliwości
opodatkowania osób prawnych podatkiem dochodowym od osób prawnych. W
podatkach dochodowych, czyli podatkach osobistych wysokość opodatkowania
powinna być dostosowana do sytuacji podatnika a więc do jego stanu rodzinnego,
wysokości dochodu czy zdarzeń nadzwyczajnych. Dostosowanie to może być
osiągane m.in. przez specjalne rozwiązane przewidziane w ramach systemu
podatkowego jak np. ulgi czy zwolnienia podatkowe czy też progresywna skalę
podatkową. Natomiast u osób prawnych nie można stwierdzić osobistej zdolności,
gdyż nie mają one osobistych potrzeb, nie mają dochodu dla siebie, s ą w zasadzie
swoistymi reprezentantami osób fizycznych.
W wielu państwach powstała i rozwinęła się odrębna konstrukcja podatku od osób
prawnych, określanego jako podatek od spółek, czy też podatek od korporacji. Takie
ujęcie obciążenia nie ma charakteru osobistego jak w podatku od osób fizycznych lecz
rzeczowe. Zbliża się zatem swym charakterem do podatków przychodowych.
Podstawę opodatkowania w podatku od osób prawnych stanowi w zasadzie ich zysk
bilansowy ustalany na podstawie prowadzonej przez nie księgowości. Zysk bilansowy
jest ustalany jako różnica między osiąganymi przychodami, a kosztami uzyskania,
przy uwzględnieniu zmian zachodzących w wartości majątku osoby prawnej.
Cechą charakterystyczną w podatku dochodowym osób prawnych jest brak tzw.
minimum egzystencji oraz stosowanie proporcjonalnych stawek podatkowych. Z
zasady w konstrukcji prawnej tego podatku nie wyodrębnia się źródeł uzyskania
przychodów, co ma miejsce w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.
U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.i nr 217, poz. 1589),
Zakres podmiotowy
Zgodnie z przepisami ustawy podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych
są:
•
osoby prawne,
•
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek
niemających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe
w organizacji,
•
podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch
spółek prawa handlowego mających osobowość
•
prawną, które funkcjonują
w związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki),
•
spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym
państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są
traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od
całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.
Osoba prawną jest jednostka organizacyjna, której przepisy szczególne przyznają
osobowość prawną, a także Skarb Państwa oraz gminy. Osobami prawnymi są
także: przedsiębiorstwa państwowe, państwowe jednostki organizacyjne, fundusze,
spółki (akcyjna, z o.o.), wspólnoty samorządowe (województwa, powiatu, gminy,
stowarzyszenia gmin, związki komunalne), spółdzielnie, fundacje, Kościół
katolicki i inne kościoły, stowarzyszenia, organizacje społeczne, partie polityczne,
związki zawodowe, organizacje pracodawców, jednostki samorządu
gospodarczego i zawodowego oraz związki grup producentów rolnych.
Osobowo
ść prawna może wynikać :
bezpo
średnio z ustawy – np. o szkolnictwie wyższym , jeżeli chodzi o państwowe
szkoły wy
ższe
z rozporz
ądzenia np. ministra, lub
z faktu wpisania do specjalnych rejestrów prowadzonych przez s
ądy
powszechne, np. rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń (por. ustawa z 20
sierpnia 1997 r. o Krajowym, Rejestrze Sądowym tekst.jedn. Dz. U. z 2001r. nr 17,
poz. 209 z późnn zm.
Podmiotowość w tym podatku mogą posiadać również różne jednostki organizacyjne
niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej
czyli spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowych, komandytowo-akcyjnych.
Będą to zatem samodzielnie bilansujące się zakłady (oddziały) spółek prawa
handlowego, przedsiębiorstw, spółdzielni, a także zakłady budżetowe oraz
gospodarstwa pomocnicze państwowych lub gminnych jednostek budżetowych. Od
12 stycznia 2005r. przepisy tej ustawy mają zastosowanie do spółek niemających
osobowości prawnej mających siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z
przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jako osoby prawne i
podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu
na miejsce ich osiągania.
Podatnikami mogą być również grupy co najmniej dwóch spółek prawa handlowego
mających osobowość prawną, które pozostają w związkach kapitałowych, zwane
dalej "podatkowymi grupami kapitałowymi".
Podatkowa grupa kapitałowa jest podatnikiem, jeśli spełnione są łącznie następujące
warunki:
•
•
•
•
podatkow
ą grupę kapitałową tworzą wyłącznie: spółki z ograniczoną
odpowiedzialno
ścią lub spółki akcyjne, mające siedzibę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, je
żeli:
a) przeci
ętny kapitał zakładowy, przypadający na każdą z tych spółek, jest nie
ni
ższy niż 1.000.000 zł,
b) jedna ze spółek, zwana dalej "spółk
ą dominującą", posiada bezpośredni 95%
udział w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych
spółek, zwanych dalej „spółkami zależnymi”, która na podstawie przepisów o
komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych nie została nieodpłatnie
lub na zasadach preferencyjnych nabyta przez pracowników, rolników lub rybaków
albo która nie stanowi rezerwy mienia Skarbu Państwa na cele reprywatyzacji,
c) spółki zależne nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych
spółek tworzących tę grupę,
d) w spółkach tych nie występują zaległości we wpłatach podatków
stanowiących dochód budżetu państwa,
Art. 6 ustawy wymienia jednostki, które podlegają zwolnieniu podmiotowemu, np.
Narodowy Bank Polski, jednostki budżetowe, itd. Jednostki te nie składają zeznań
podatkowych.
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
•
przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów
specjalnych produkcji rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane
dla celów określenia dochodów wolnych od podatku dochodowego,
•
przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,
•
przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być
•
przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
•
przychodów (dochodów) armatorów opodatkowanych podatkiem tonażowym.
Zakres przedmiotowy
Przedmiotem opodatkowania jest dochód, bez względu na rodzaj przychodów, z
jakich dochód ten został osiągnięty. Niekiedy jednak przedmiotem opodatkowania
jest przychód. Dotyczy to np. niektórych rodzajów przychodów osiąganych na
terytorium RP przez podatników mających swe siedziby za granicą np. z praw
autorskich, dywidend oraz podmiotów krajowych np. w wypadku przychodów z tytułu
dywidend i innych udziałów w zyskach osób prawnych.
Ustawa nie wymienia źródeł przychodów, definiuje natomiast przychód, który
stanowić będą wszystkie otrzymane przez podatnika pieniądze, wartości pieniężne w
tym również różnice kursowe, wartości otrzymywanych nieodpłatnie świadczeń,
wartość przychodów w naturze, wartość umorzonych zobowiązań, wartość
zwróconych wierzytelności. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad
kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeśli natomiast koszty
uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, to różnica jest stratą.
O wysokość straty poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód w
najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że
wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej
straty.
W przypadku przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidend) oraz
przychodów podmiotów zagranicznych z tytułu tzw. należności licencyjnych (np. z
odsetek) - przedmiotem opodatkowania jest przychód (art. 10 oraz 21 ustawy).
Dochody pochodzące z dywidend są zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli
łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
•
wypłacającym dywidendę jest spółka będąca podatnikiem podatku
dochodowego, mająca siedzibę lub zarząd w Polsce,
odbiorcą dywidendy uzyskującym z tego tytułu dochody jest spółka (odbiorcą może
być również zagraniczny zakład tej spółki) uznawana za rezydenta państwa
członkowskiego UE, w tym Polski, lub państwa należącego do EOG, która podlega w
takim państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce
ich osiągania, z tym że aby skorzystać ze zwolnienia spółka taka musi docelowo
posiadać bezpośrednio nie mniej niż 10% (od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31
grudnia 2008 r. nie mniej niż 15%) udziałów w spółce wypłacającej dywidendę
W podatkowych grupach kapitałowych przedmiotem opodatkowania
podatkiem dochodowym, jest osiągnięty w roku podatkowym dochód stanowiący
nadwyżkę sumy dochodów wszystkich spółek tworzących grupę nad sumą ich strat.
Jeżeli za rok podatkowy suma strat przekracza sumę dochodów spółek, różnica
stanowi stratę podatkowej grupy kapitałowej.
W przypadku podatników mających ograniczony obowiązek podatkowy,
zobowiązanych do prowadzenia ewidencji rachunkowej, gdy określenie dochodu na
ich podstawie nie jest możliwe, dochód określa się w drodze oszacowania, z
zastosowaniem wskaźnika dochodu w stosunku do przychodu w wysokości:
1) 5% - z działalności w zakresie handlu hurtowego lub detalicznego,
2) 10% - z działalności budowlanej lub montażowej albo w zakresie usług
transportowych,
3) 60% - z działalności w zakresie pośrednictwa, jeżeli wynagrodzenie jest określone
w formie prowizji,
4) 80% - z działalności w zakresie usług adwokackich lub rzeczoznawstwa,
5) 20% - z pozostałych źródeł przychodów.
W ustawie zostały wymienione kategorie, które nie są kwalifikowane do przychodów
podatkowych, np. pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw
towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych
(art. 12 ust 4 ustawy).
Za koszty podatkowe uznawane są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów
lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zaliczeniu do kosztów
podatkowych podlegają więc różnego rodzaju ogólne wydatki związane z
funkcjonowaniem firmy, a szczególnie takie, które jedynie pośrednio związane są z
osiąganymi przez podatnika przychodami, np. kary umowne.
Koszty bezpośrednio związane z przychodami są rozliczane w roku, w którym zostają
osiągnięte związane z nimi przychody. Inne koszty rozliczone są w roku ich
poniesienia. Za datę poniesienia kosztu uznaje się dzień ujęcia kosztu w
prowadzonych przez podatnika księgach rachunkowych na podstawie faktury lub
innego dowodu księgowego.
Rozliczanie przez podatników ró
żnic kursowych może następować według reguł
wynikających z przepisów o rachunkowości (art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy) lub w oparciu
o uregulowania w ustawie podatkowej (art. 15a ustawy). Możliwość wyboru mają
podatnicy, których sprawozdania finansowe są objęte badaniem przez biegłych
rewidentów, pozostali podatnicy rozliczają różnice kursowe na zasadach wskazanych
w ustawie podatkowej.
Wpływ na podatek dochodowy od osób prawnych mają wyłącznie zrealizowane
różnice kursowe, np. przy kredytach w dacie spłaty kredytu (pożyczki) w walucie
obcej. Podatnicy mogą rozliczać podatkowe różnice kursowe zarówno przy konwersji
wierzytelności jak i transakcjach kantorowych, mogą przyjąć faktycznie zastosowany
kurs walut, np. bankowy lub kantorowy albo wynikający z umowy. Podatkowe
rozliczenie różnic kursowych jest dokonywane według faktycznie zastosowanego
kursu walutowego, ale jeżeli przy obliczeniu różnic kursowych nie jest możliwe
uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, wówczas w
takich przypadkach możliwe jest zastosowanie kursu średniego ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. We
wszystkich sytuacjach, w których zastosowano średni kurs NBP, kurs ten jest
przyjmowany z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania
przychodu lub poniesienia kosztu.
W zakresie amortyzacji podatkowej ( będącej finansowym ujęciem zużywania się
majątku trwałego ) zostały określone składniki majątku, np. budynki, budowle,
maszyny, środki transportu, inwestycje w obcych środkach trwałych, budynki i
budowle wybudowane na obcym gruncie, zwane środkami trwałymi, od których
dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do kosztów podatkowych. W
ustawie zostały również wymienione środki trwałe oraz wartości niematerialne i
prawne, które nie podlegają amortyzacji, m.in. grunty i prawo wieczystego
użytkowania gruntów
Generalnie podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości
początkowej środków trwałych - w równych ratach co miesiąc, co kwartał albo
jednorazowo na koniec roku podatkowego (z zastrzeżeniem metody degresywnej).
Przy amortyzacji środków trwałych podatnicy mogą stosować różnorodne metody
amortyzacji: liniową (wg stawek amortyzacyjnych z Wykazu stawek
amortyzacyjnych), w tym z możliwością podwyższania i obniżania tych stawek,
metodę opartą o stawki indywidualne (dla używanych lub ulepszonych środków
trwałych) lub metodę degresywną (zmienna podstawa, od której dokonuje się odpisów
amortyzacyjnych).
Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność, z wyjątkiem tych, którzy
zostali utworzeni w wyniku stosownych przekształceń, mają możliwość skorzystania
z amortyzacji obejmującej jednorazowym odpisem amortyzacyjnym do 100%
wartości początkowej środka trwałego w pierwszym roku podatkowym Dotyczy to
środków trwałych z grup 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych, w tym maszyn,
urządzeń i środków transportu, z wyłączeniem jednak samochodów osobowych.
Łączna kwota dokonanych według tej metody odpisów amortyzacyjnych od środków
trwałych wprowadzonych w danym roku do ewidencji, nie może przekroczyć
równowartości kwoty 50.000 euro.
Amortyzacji podlegają również nabyte prawa majątkowe, takie jak: licencje, prawa
autorskie, prawa własności przemysłowej oraz know-how, a także wartość firmy,
koszty prac rozwojowych - zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi. Przy
amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych stosuje się zasadę, że okres
dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie może być krótszy niż ustawowo
określona liczba miesięcy, np. od licencji (sublicencji) na programy komputerowe
oraz od praw autorskich - 24 miesiące.
Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania (art. 19 ustawy).
Podatnicy i płatnicy nie składają w trakcie roku podatkowego deklaracji
podatkowych, ale są obowiązani do wpłacania zaliczek. Dotyczy to także podatku
dochodowego pobieranego w sposób zryczałtowany.
W trakcie roku podatkowego podatnicy mogą również rozliczać się z zaliczek na
podatek w systemie uproszczonym. Wpłata zaliczek jest wówczas uzależniona od
podatku należnego wykazanego w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany
rok podatkowy lub w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok
podatkowy o dwa lata.
Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności
gospodarczej mają możliwość wpłacania zaliczek na podatek dochodowy w systemie
kwartalnym
Podatnicy mają obowiązek złożenia zeznania o wysokości dochodu (straty)
osiągniętego w roku podatkowym do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w
tym terminie wpłacić podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od
dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku
roku (art. 27 ustawy).
Podatek od towarów i usług
Określany jako VAT (Value Added Tax) – jest odmianą podatku obrotowego i
zajmuje w tej grupie najważniejsze miejsce. Był znany już w starożytnej Grecji oraz
Rzymie , jednak najwcześniej został wprowadzony w Hiszpanii w 1342 roku.
Obciążenie tego typu przejściowo stosowano w Stanach Zjednoczony w czasie wojny
domowej w latach 1862 – 1865. Przez następne lata był pomijany aż do momentu gdy
zaszła potrzeba odbudowy zniszczeń po pierwszej wojnie światowej . W celu
uzyskania środków na ten cel został wprowadzony podatek obrotowy w Niemczech w
1916 , we Włoszech i w Czechosłowacji w 1919, we Francji w 1920, na Węgrzech i
w Rumunii w 1921,
Podmiot i przedmiot opodatkowania
P o d a t n i k a m i VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające
osobowości prawnej oraz osoby fizyczne , które wykonują samodzielnie działalność
gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
Działalność gospodarcza obejmuje:
2 wszelką działalność producentów, handlowców lun innych usługodawców
3 podmiotów pozyskujących zasoby naturalne
4 rolników
7 działalność osób wykonujących wolne zawody, także wówczas, gdy czynność
została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar
wykonywania czynności w sposób częstotliwy
8 czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub dóbr niematerialnych
w sposób ciągły dla celów zarobkowych
W przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo r o l n e, l e ś n
e lub r y b a c k i e, za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie
rejestracyjne.
Jeżeli podatnik wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą nie posiada: (a)
siedziby, (b) stałego miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania na
terytorium kraju, wówczas ma obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego.
Przedstawicielem podatkowym może być osoba prawna lub jednostka organizacyjna
nie mająca osobowości prawnej posiadająca siedzibę na terytorium kraju lub osoba
fizyczna posiadająca stale miejsce zamieszkania na terytorium kraju. Przedstawiciel
podatkowy odpowiada solidarnie za zobowiązania podatkowe podatnika, którego
reprezentuje.
Podatnikami VAT są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające
osobowości prawnej oraz osoby fizyczne: na których ciąży obowiązek uiszczenia cła,
uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne,
odprawę czasową , przetwarzanie pod kontrolą celną dokonujące
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub będące usługobiorcami usług
świadczonych przez podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania albo
pobytu poza terytorium kraju.
Nie uznaje się za podatnika organów administracji publicznej i urzędów administracji
publicznej w zakresie realizowanych zadań, dla realizacji których zostały one
powołane poza czynnościami wykonywanymi w ramach umów cywilnoprawnych.
Z kolei organy egzekucyjne oraz komornicy sądowi , którzy wykonują czynności
egzekucyjne są uznani przez ustawę za płatnika podatku od dostawy , dokonywanej
w trybie egzekucji , towarów będących własnością dłużnika. Lub posiadanych przez
niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.
Przedmiot opodatkowania
Opodatkowaniu podlega:
1 odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
2 eksport towarów
3 import towarów
4 wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium
kraju,
5 wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
Podatek VAT jako podatek o charakterze terytorialnym obejmuje co do zasady
czynności, które mają miejsce na obszarze kraju
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest swego rodzaju importem wewnątrz
unijnym. Podatek jaki jest należny z tytułu tego obrotu, jest rozliczany przez nabywcę
towarów w państwie do którego następuje dostawa towarów.
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów to kolejna czynność opodatkowana VAT –
em. Jest to wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa
członkowskiego
Organy, które są właściwe dla podatników rozliczających podatek VAT
Generalnie właściwym dla podatnika organem jest naczelnik urzędu skarbowego
właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających
opodatkowaniu. Jeżeli to miejsce objęte jest zakresem działania dwóch lub więcej
urzędów skarbowych wtedy właściwość miejscową ustala się:
1. dla osób prawnych oraz jednostek nie mających osobowości prawnej – ze
względu na adres siedziby
2. dla osób fizycznych – ze względu na miejsce zamieszkania.
Dla podatników, którzy nie posiadają stałego miejsca zamieszkania lub siedziby na
terytorium kraju właściwym urzędem jest Drugi Urząd Skarbowy Warszawa
Śródmieście
Obowiązek podatkowy w postaci podatku od towarów i usług powstaje co do zasady z
chwilą wydania towaru lub wykonania usługi.
W sytuacji gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone
fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury nie później
jednak niż w 7 dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. W eksporcie
towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą potwierdzenia przez urząd celny
wywozu towaru poza terytorium wspólnoty. Natomiast w imporcie powstaje co do
zasady z chwilą powstania długu celnego.
PODSTAWA OPODATKOWANIA I STAWKI PODATKU
Ustawa przewiduje, że podstawą opodatkowania jest co do zasady obrót. Obrotem
jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku.
Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy . Obrót podlega
zwiększeniu o otrzymane dotacje , subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze ,
które mają bezpośredni wpływ na cenę(kwotę należną)dostarczanych towarów lub
świadczonych przez podatnika usług . Dotacje powiększają podstawę opodatkowania
jako kwota brutto , dla tego też opodatkowanie dotacji powinno być liczone
rachunkiem „w stu” . Podatku należnego nie oblicza się od wartości otrzymanej
dotacji tylko przyjmuje się że w kwocie dotacji ten podatek jest zawarty.
Podstawą opodatkowania w imporcie jest wartość celna powiększona o należne cło .
Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym na
podstawie odrębnych przepisów podstawą opodatkowania jest wartość celna
powiększona o należne cło i podatek akcyzowy.
Stawki podatku VAT Stan prawny 2010
Czynności opodatkowane podatkiem podlegają następującym stawkom:
•
22% - stawka podstawowa, stosowana w razie braku stawki preferencyjnej albo
zwolnienia (stawki zwolnionej);
•
7% - stawka preferencyjna VAT:
•
5% - stawka VAT naliczana przez nabywcę towarów od rolnika ryczałtowego
(art.115 ust.2 ustawy o VAT); nie jest to w zasadzie stawka, którą są
opodatkowane towary lub usługi, ale zryczałtowana kwota zwrotu VAT dla
rolnika ryczałtowego, który jest z VAT zwolniony;
•
3% - stawka VAT:
o
na towary i usługi związane z rolnictwem, w tym produkty rolne, głównie
wymienione w ząłączniku nr 6 do ustawy
o
stawka VAT należna od taksówkarzy rozliczających się VAT ryczałtowo;
•
0% - stawka stosowana głównie:
o
w eksporcie, wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów;
Przepisy ustawy o VAT przewidują także szczególne przypadki okre
ślania
wysoko
ści podatku należnego. Podatnicy którzy świadczą usługi w zakresie handlu i
dokonują sprzedaży opodatkowanej oraz zwolnionej od podatku lub opodatkowanej
różnymi stawkami , a nie są obowiązani do prowadzenia ewidencji, mogą w celu
obliczenia podatku należnego dokonać podziału sprzedaży towarów w danym okresie
rozliczeniowym w proporcjach wynikających z udokumentowanych zakupów z tego
okresu w którym dokonano zakupu. Do obliczenia tych proporcji przyjmuje się
wyłącznie towary przeznaczone do dalszej sprzedaży wg. Cen uwzględniających
podatek .
Z kolei w przypadku świadczeniaprzez poatnika usług w tym w zakresie handlu i
gastronomii podatek należny może być obliczany jako iloczynwartości dostawy i
stawki.;
1 18,03% - dla towarów i usług objętych stawką 22%
2 6,54% - dla towarów i usług objętych stawką 7%
3 2,91% - dla towarów i usług objętych stawką 3%
Podatek akcyzowy
1
Podatek akcyzowy
Od dnia 1 maja 2004 r. wyroby akcyzowe w Polsce zostały poddane nowemu
reżimowi
prawnemu. Zmiana system podatku akcyzowego to konsekwencja przystąpienia
Polski do
Unii Europejskiej, skutkująca koniecznością harmonizacji prawa podatkowego w
zakresie
akcyzy na wzór dyrektyw wspólnotowych.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2009 r. Nr 3,
poz. 11) regulująca opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych
oraz samochodów osobowych,
organizację obrotu tymi wyrobami, a także oznaczanie znakami akcyzy oraz
. rozporządzenia Ministra Finansów wydane na podstawie delegacji zawartych w ww.
ustawie.
Z dniem 1 marca 2009 r. powyższe akty prawne zastąpiły dotychczasowe regulacje
prawne w zakresie podatku akcyzowego i stanowią największą zmianę przepisów
akcyzowych od chwili, gdy staliśmy się państwem członkowskim
Wspólnoty.
Wspólny system podatku akcyzowego w Unii Europejskiej obejmuje regulacje
dotyczące
wyrobów akcyzowych , takich jak wyroby energetyczne, energia elektryczna, alkohol
i napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Oznacza to że dla powyższych grup
towarowych ustalono stawki minimalne akcyzy ,które mogą być podwyższane przez
poszczególne państwa UE na ich obszarze.
Zagadnienie opodatkowania akcyzą innych wyrobów, np. samochodów osobowych
leży całkowicie w gestii państw członkowskich, z zastrzeżeniem, iż podatki te nie
spowodują zwiększenia
formalności w obrocie handlowym, związanych z przekraczaniem granicy między
państwami
członkowskimi.
Podstawowym aktem prawa wspólnotowego w zakresie podatku akcyzowego w
Unii
Europejskiej jest dyrektywa Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w
sprawie
ogólnych zasad dotycz
ących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę
92/12/EWG.
Zakres przedmiotowy opodatkowania
Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają czynności, określone w art. 8 i 9
ustawy,
dotyczące wyrobów wymienionych w załączniku nr 1 do ww. ustawy, zwanych
wyrobami
akcyzowymi.
Do czynności podlegających opodatkowaniu zalicza się:
1) produkcję wyrobów akcyzowych;
2) wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego;
3) import wyrobów akcyzowych;
4) nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem nabycia
wewnątrzwspólnotowego dokonywanego do składu podatkowego;
5) wyprowadzenie ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru
akcyzy,
wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego ten skład
podatkowy, z wyłączeniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze
względu na ich przeznaczenie, przez podmiot, który uzyskał zezwolenie
wyprowadzenia.
Określenie wielu czynności rodzących obowiązek podatkowy w akcyzie, nie oznacza
jednak,
że akcyza jest podatkiem wielofazowym, pobieranym na każdym szczeblu obrotu.
Art. 8 ust.
6 ustawy określa jednofazowość akcyzy stanowiąc, że jeżeli w stosunku do wyrobu
akcyzowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonywaniem jednej z
ww.
czynności, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności, jeżeli
kwota
akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości.
Przedmiotem opodatkowania jest również:
1) użycie wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich
przeznaczenie albo określoną stawką akcyzy związaną z ich przeznaczeniem, jeżeli
ich
użycie:
a) było niezgodne z przeznaczeniem uprawniającym do zwolnienia od akcyzy albo
zastosowania tej stawki akcyzy lub
b) nastąpiło bez zachowania warunków uprawniających do zastosowania tej stawki
akcyzy;
2) dostarczenie wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na
ich
przeznaczenie, jeżeli odbyło się ono bez zachowania warunków uprawniających do
zastosowania zwolnienia od akcyzy;
3) sprzedaż wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia
poboru
akcyzy, objętych określoną stawką akcyzy związaną z ich przeznaczeniem, jeżeli ich
sprzedaż odbyła się bez zachowania warunków uprawniających do zastosowania tej
stawki akcyzy;
4) nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą
zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w
należnej wysokości a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo
postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.
Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy przedmiotem opodatkowania pozostają ubytki
wyrobów akcyzowych.
Stosownie do nowej ustawy przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również zużycie
wyrobów energetycznych, o których mowa w art. 89 ust. 2 ustawy, do produkcji
innych
wyrobów oraz zużycie napojów alkoholowych, o których mowa w art. 32 ust. 4 pkt 3
ustawy,
przez podmiot zużywający.
Przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również sprzedaż lub oferowanie na
sprzedaż
papierosów lub tytoniu do palenia poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, z
odpłatnością
powyżej maksymalnej ceny detalicznej, w tym w połączeniu z innym towarem lub
usługą lub
w połączeniu z przyznaniem nabywcy nieodpłatnej premii w postaci innych towarów i
usług.
Podatnicy
Podatnikami akcyzy są osoby fizyczne, osoby prawne oraz
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują czynności
podlegające opodatkowaniu akcyzą lub wobec których zaistniał stan faktyczny
podlegający
opodatkowaniu akcyzą, w tym podmioty:
Organy podatkowe
Organami podatkowymi w zakresie akcyzy, zgodnie z art. 14 ustawy, są naczelnicy
urzędów
celnych i dyrektorzy izb celnych. Zasadą jest, że właściwość organów podatkowych
ustala się
ze względu na miejsce wykonywania czynności lub wystąpienia stanu faktycznego,
podlegających opodatkowaniu.
Od ww. zasady ustawa przewiduje jednak szereg wyjątków, i tak jeżeli czynności
podlegające
opodatkowaniu są wykonywane na terenie właściwości miejscowej dwóch lub więcej
organów podatkowych, właściwość miejscową określa się dla:
- osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej –
ze
względu na ich siedzibę i adres,
- osób fizycznych – ze względu na ich miejsce zamieszkania.
W przypadku osób fizycznych, które dokonują nabycia wewnątrzwspólnotowego poza
prowadzoną działalnością gospodarczą lub dokonują tego nabycia, nie prowadząc
działalności
gospodarczej, organami podatkowymi są naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby
celnej
właściwi ze względu na ich miejsce zamieszkania.
Znaki akcyzy
System znaków akcyzy jest formą kontrolowania przez państwo działalności
gospodarczej
polegającej na produkcji i obrocie napojami alkoholowymi oraz wyrobami
tytoniowymi,
mającą na celu eliminowanie przemytu i nielegalnego obrotu tymi wyrobami oraz
ochronę
interesów podmiotów prowadzących legalnie działalność gospodarczą.
Obowi
ązkowi oznaczania znakami akcyzy podlegają napoje alkoholowe oraz
wyroby
tytoniowe
Ustawa zwalnia z obowiązku oznaczania znakami akcyzy wyroby, które są:
1) całkowicie niezdatne do użytku;
2) wyprowadzane ze składu podatkowego i przeznaczone do dokonania dostawy
wewnątrzwspólnotowej lub na eksport;
3) umieszczane w składzie wolnocłowym lub wolnym obszarze celnym i
przeznaczone do
sprzedaży w jednostkach handlowych tam usytuowanych;
4) przewożone przez terytorium kraju w ramach procedury tranzytu w rozumieniu
przepisów prawa celnego;
5) przewożone z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego
państwa
członkowskiego przez terytorium kraju;
6) wyprodukowane poza składem podatkowym i przeznaczone do dokonania dostawy
wewnątrzwspólnotowej lub na eksport.
Procedura zawieszenia poboru akcyzy
Procedura zawieszenia poboru akcyzy to procedura stosowana podczas produkcji,
magazynowania, przeładowywania i przemieszczania wyrobów akcyzowych, w
trakcie której,
gdy są spełnione określone w przepisach warunki, z obowiązku podatkowego nie
powstaje
zobowiązanie podatkowe.
Stawki akcyzy
W ustawie o podatku akcyzowym w art. 89, art. 93-97 oraz art. 99 oraz art. 105
określone
zostały stawki akcyzy dla wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych.
Stawki te s
ą wyrażane w:
- kwocie na jednostk
ę wyrobu,
- procencie podstawy opodatkowania,
- procencie maksymalnej ceny detalicznej,
- kwocie na jednostk
ę wyrobu i procencie maksymalnej ceny detalicznej.
Zgodnie z ustawą aktualnie obowiązujące stawki akcyzy dla niektórych wyrobów
akcyzowych wynoszą:
- dla benzyny silnikowej - 1.565,00 zł/1.000 l,
- dla oleju napędowego - 1.048,00 zł/1.000 l,
- dla gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych:
a) skroplonych - 695,00 zł/1.000kg,
b) w stanie gazowym – 100,00 zł/1.000 kg,
- dla biokomponentów stanowiących samoistne paliwa – 10,00 zł/1.000 l,
- dla olejów smarowych – 1.180,00 zł/1.000 l,
- dla energii elektrycznej – 20,00 zł/1 MWh,
- dla alkoholu etylowego - 4.960,00 zł/1 hl 100% vol,
- dla papierosów – 138,50 zł za każde 1.000 sztuk i 31,41% maksymalnej ceny
detalicznej.