Materiały informacyjne dla
pacjentów
Glomerulonephritis | Polish | Translated March 05
Page 1 of 5
© NHS Direct 2005
Kłębuszkowe zapalenie nerek
Rozdziały tego tematu:
Wprowadzenie
Objawy
Przyczyny
Rozpoznanie
Leczenie
Powikłania
Zapobieganie
Wybrane linki
Wprowadzenie
Nerki są istotną częścią organizmu. Ich głównym zadaniem jest usuwanie produktów
przemiany materii z krwi oraz ich wydalanie z organizmu w postaci moczu. W każdej nerce
znajduje się około miliona maleńkich filtrów nazywanych kłębuszkami. Stan, w którym
dochodzi do zapalenia (obrzęku) tych jednostek filtrujących określany jest jako kłębuszkowe
zapalenie nerek. Oznacza to, że nerki nie mogą prawidłowo pracować. Dochodzi do
nagromadzenia soli i wody w organizmie, co prowadzi do powikłań takich, jak podwyższenie
ciśnienia tętniczego krwi oraz niewydolność nerek.
Istnieje kilka rodzajów kłębuszkowego zapalenia nerek; niektóre postaci są cięższe i
bardziej przewlekłe niż inne. Kłębuszkowe zapalenie nerek może być krótkotrwałe (ostre) i
wymaga minimalnego leczenia. Może trwać przez wiele lat, nie powodując kłopotów lub
może przejść w stan przewlekły.
Do zapalenia kłębuszków nerkowych dochodzi często po infekcji, np. po zapaleniu gardła.
Istnieją inne choroby, które mogą powodować kłębuszkowe zapalenie nerek i obrzęk nerek,
takie jak zakażenie, nowotwór lub choroba nerek związana z długotrwałym stosowaniem
niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak aspiryna.
Kłębuszkowe zapalenie nerek częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Często
występuje u dzieci i osób młodych.
Objawy
Istnieje kilka rodzajów kłębuszkowego zapalenia nerek. Jeżeli jest ono następstwem
zakażenia, do wczesnych objawów może należeć ból gardła. Początkowo może nie być
oczywiste, że w nerkach występuje stan zapalny. Objawy uszkodzenia nerek mogą pojawić
się nagle lub w okresie do trzech tygodni po zakażeniu.
W wyniku uszkodzenia nerek objawami kłębuszkowego zapalenia nerek mogą być:
•
obrzęki kostek,
Glomerulonephritis | Polish | Translated March 05
Page 2 of 5
© NHS Direct 2005
•
nalana twarz,
•
problemy z oddychaniem,
•
bladość,
•
bóle głowy,
•
problemy ze wzrokiem,
gorączka,
Przyczyny
Kłębuszkowe zapalenie nerek jest wywoływane zazwyczaj przez zmiany w systemie
immunologicznym organizmu. Jest to skomplikowany proces obejmujący antygeny i
przeciwciała. Antygeny są to obce substancje w organizmie, takie jak białka i toksyny.
Przeciwciała krążą we krwi i ich zadaniem jest eliminacja antygenów. Jeżeli antygeny i
przeciwciała z jakiegokolwiek powodu nagromadzą się w nerkach, mogą spowodować
reakcję zapalną (obrzęk). Ta reakcja może wpłynąć na samą nerkę lub spowodować
problemy w innych częściach organizmu.
U każdej osoby, u której występuje przewlekła (długotrwała) choroba autoimmunologiczna,
taka jak toczeń układowy, istnieje ryzyko rozwoju kłębuszkowego zapalenia nerek. Choroba
autoimmunologiczna to taka, w której organizm atakuje swoje własne komórki.
Zazwyczaj ostre kłębuszkowe zapalenie nerek jest związane z zakażeniem wywołanym
przez paciorkowce (beta-hemolizujące). Określa się je jako ostre popaciorkowcowe
kłębuszkowe zapalenie nerek i może ono występować po zapaleniu gardła lub skóry.
Kłębuszkowe zapalenie nerek uznawane jest również za ciężkie powikłanie niektórych
innych zakażeń, między innymi AIDS/HIV, zaplenia wątroby typu B i typu C, gruźlicy oraz
kiły. W związku z tym szczególne ryzyko zachorowania na kłębuszkowe zapalenie nerek
występuje u narkomanów przyjmujących narkotyki dożylne.
Kłębuszkowe zapalenie nerek jest powikłaniem wielu innych chorób, między innymi:
•
raka i białaczki,
•
choroby Hodgkina,
•
cukrzycy,
•
zespołu Goodpasture (zaburzenie autoimmunologiczne, które obejmuje płuca i nerki),
•
chorób wątroby,
•
niedokrwistości sierpowatokrwinkowej.
Glomerulonephritis | Polish | Translated March 05
Page 3 of 5
© NHS Direct 2005
Jest ono również uznawane za powikłanie długotrwałego przyjmowania określonych leków.
Te leki to między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen), złoto w
iniekcjach (stosowane w leczeniu reaumatoidalnego zapalenia stawów), lit (stosowany w
leczeniu depresji) i penicylamina (stosowana w leczeniu zapalenia stawów). W razie
przyjmowania leków wpływających na nerki, lekarz powinien monitorować pracę nerek za
pomocą badań czynnościowych.
Rozpoznanie
Często nie pojawiają się żadne objawy. Czasami kłębuszkowe zapalenie nerek jest
rozpoznawane wyłącznie podczas rutynowych kontroli lekarskich lub podczas wykonywania
badań w przypadku nadciśnienia, zmęczenia lub ciąży. Jeżeli występuje choroba nerek,
lekarz może sprawdzać, czy nie ma także kłębuszkowego zapalenia nerek.
Przy kłębuszkowym zapaleniu nerek badanie ogólne moczu wykaże obecność krwi i białka.
Przeprowadzonych zostanie szereg badań, aby ocenić pracę nerek (badania czynnościowe
nerek). Jest to między innymi oznaczanie stężenia sodu, chloru, potasu i mocznika w krwi.
Badania mogą wykazać, że produkowane jest mniej moczu niż zwykle.
Jeżeli lekarz podejrzewa kłębuszkowe zapalenie nerek, może pobrać wymaz z gardła
(zeskrobanie kilku komórek z tylnej ściany gardła), aby potwierdzić rozpoznanie.
Niektóre odmiany kłębuszkowego zapalenia nerek są cięższe niż inne. Lekarz może pobrać
i zbadać niewielką próbkę nerki (biopsja), aby zobaczyć, jak ciężkie jest występujące w
danym przypadku kłębuszkowe zapalenie nerek. Wykonuje się to zazwyczaj w znieczuleniu
miejscowym, za pomocą niewielkiej igły. Podczas badania istnieje niewielkie ryzyko
krwawienia.
•
•
utrata apetytu,
•
wymioty.
Ponadto w moczu może występować niewielka ilość krwi i mocz może być mętny.
Prawidłowa ilość wydalanego moczu u dorosłego wynosi od 0,8 do 2,5 litra na dzień. Ilość ta
może być różna w zależności od wielu czynników, takich jak ilość wysiłku fizycznego oraz
temperatura ciała. W ciężkich przypadkach kłębuszkowego zapalenia nerek niektórzy ludzie
stwierdzają, że w ogóle nie oddawali moczu przez 2-3 dni. Kiedy ponownie zaczynają
oddawać mocz, w moczu może nadal występować krew i białko.
Niektóre osoby odczuwają ból nerek (w górnej części pleców, za żebrami). Ból nerki może
wynikać z zakażenia nerki lub obecności kamieni, a nie z kłębuszkowego zapalenia nerek, a
więc ważna jest konsultacja lekarska w celu postawienia odpowiedniego rozpoznania.
Glomerulonephritis | Polish | Translated March 05
Page 4 of 5
© NHS Direct 2005
Leczenie
Leczenie pierwotnego zakażenia:
Paciorkowce niszczone są zazwyczaj przez antybiotyki, takie jak penicylina. Inne zakażenia
mogą wymagać innych rodzajów antybiotyków i/lub leków przeciwwirusowych.
Leczenie kłębuszkowego zapalenia nerek:
W przypadku kłębuszkowego zapalenia nerek leczenie jest zarówno przyczynowe, jak i
objawowe. Lekarz może zalecić przyjmowanie mniejszych ilości płynów (ograniczenie
spożycia płynów) oraz unikanie pewnych napojów, takich jak alkohol i napoje zawierające
dużą ilość chlorku sodu (soli) i/lub potasu. Należy dokładnie kontrolować dietę. Lekarz lub
dietetyk powinien udzielić rad dotyczących spożycia białka oraz kontrolowania spożycia
potasu i soli. Badania biochemiczne krwi będą regularnie przeprowadzane, aby sprawdzić
stężenia potasu, sodu i chloru oraz czy odpowiednia jest ilość płynów w diecie. Leczenie
może obejmować kortykosteroidy oraz lek o nazwie cyklofosfamid. Mogą być podawane
również inne leki, w zależności od przyczyny choroby oraz reakcji organizmu na
kłębuszkowe zapalenie nerek.
Leczenie nadciśnienia tętniczego:
Wysokie ciśnienie tętnicze krwi dodatkowo uszkadza nerki i powoduje inne problemy
zdrowotne. Lekarz będzie monitorował ciśnienie tętnicze i może być konieczne
przyjmowanie leków, takich jak inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE, Angiotensin
Converting Enzyme), które powodują rozkurcz naczyń krwionośnych i zmniejszają
obciążenie serca.
Leczenie przewlekłej choroby nerek lub niewydolności nerek:
W przypadku przewlekłej choroby nerek lub niewydolności nerek konieczne jest
zastosowanie dializ nerkowych (maszyny zastępującej pracę nerek, usuwającej zbędne
produkty przemiany materii z organizmu) lub przeszczep nerki.
Powikłania
Możliwe powikłania są różne w zależności od rodzaju kłębuszkowego zapalenia nerek, ale
mogą obejmować:
Wysokie ciśnienie tętnicze krwi: To częste powikłanie kłębuszkowego zapalenia nerek,
ponieważ nerki pomagają kontrolować ciśnienie tętnicze krwi w organizmie. U wielu osób z
kłębuszkowym zapaleniem nerek przepisywane są leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi.
Ich przyjmowanie jest istotne, ponieważ chronią one nerki przed dalszym uszkodzeniem
oraz zmniejszają ryzyko choroby serca i udaru. Jeżeli wysokie ciśnienie krwi nie jest leczone,
może doprowadzić do niewydolności serca oraz nagromadzenia płynu w płucach (obrzęk
płuc).
Glomerulonephritis | Polish | Translated March 05
Page 5 of 5
© NHS Direct 2005
Wpływ choroby na inne narządy wewnętrzne: U większości pacjentów kłębuszkowe
zapalenie nerek obejmuje tylko nerki. Jednak w niektórych przypadkach układ
immunologiczny uszkadzający nerki wpływa również na inne części ciała, wywołując na
przykład plamistą wysypkę na skórze lub ból stawów. Jeżeli występują jakiekolwiek objawy,
należy zgłosić się do lekarza w celu sprawdzenia, czy mogą być one powiązane z
kłębuszkowym zapaleniem nerek. Jeżeli wystąpi plamista wysypka na skórze, należy
natychmiast zgłosić się do lekarza.
Choroba nerek lub niewydolność nerek: W rzadkich przypadkach kłębuszkowe zapalenie
nerek może spowodować tak duże uszkodzenia w nerkach, że dochodzi do ich całkowitej
niewydolności.
Zapobieganie
Zasadniczo nie można zapobiec kłębuszkowemu zapaleniu nerek. Wczesne wykrycie
choroby (zwłaszcza u osób, u których występują stany powiązane z tą chorobą),
rozpoznanie i leczenie są istotne, aby uniknąć innych powikłań.
Paciorkowcowe zapalenie gardła należy jak najwcześniej leczyć za pomocą antybiotyków
tak, aby nie dopuścić do uszkodzenia nerek.
Wybrane linki
•
Kidney Patients Guide (KPG) (Przewodnik dla pacjentów z chorobami nerek)
•
Glomerulonephritis (Kłębuszkowe zapalenie nerek) (UK National Kidney Federation –
NKF)