1

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

Wprowadzenie

Tym razem szczegółowo ko-

mentujemy § 6 ust. 1 rozporzą-

dzenia Ministra Pracy i Polityki

Socjalnej z 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpie-

czeństwa i higieny pracy, który dotyczy

oznakowania miejsc niebezpiecznych

w zakładzie pracy, oraz integralnie wią-

żący się z nim załącznik nr 1 Szczegó-

łowe zasady stosowania znaków i sy-

gnałów bezpieczeństwa do omawianego

rozporządzenia.

Jan M. Pióro

§ 6

[Miejsca niebezpieczne w zakładzie pracy – oznakowanie]

Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników, po-

winny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa zgodnie

z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia i w Polskich

Normach.

Wymagania dla barw, sygnałów

i znaków bezpieczeństwa – źródła

Szczególne wymagania dotyczące barw,

sygnałów i znaków bezpieczeństwa są

określone w:

Załączniku nr 1

„

„

Szczegółowe zasady

stosowania znaków i sygnałów bez-

pieczeństwa do omawianego rozpo-

rządzenia;

Polskich Normach, którymi są w szcze-

„

„

gólności:

– PN-ISO 3864-1:2006 Symbole gra-

ficzne – Barwy bezpieczeństwa i znaki

bezpieczeństwa – Część 1: Zasady

projektowania znaków bezpieczeń-

stwa stosowanych w miejscach pracy

i w obszarach użyteczności publicznej

(w normie tej opisano barwy iden-

tyfikujące bezpieczeństwo i zasady

projektowania znaków bezpieczeń-

stwa przeznaczonych do stosowania

w miejscach pracy oraz obszarach

użyteczności publicznej do celów

zapobiegania wypadkom, ochrony

ppoż., informacji o zagrożeniu zdro-

wia i ewakuacji w sytuacji zagroże-

nia, ponadto norma ta ustanowiła

podstawowe zasady przy opraco-

wywaniu norm zawierających znaki

bezpieczeństwa),

– PN-ISO 7010:2006 Symbole graficz-

ne – Barwy bezpieczeństwa i zna-

ki bezpieczeństwa – Znaki bezpie-

czeństwa stosowane w miejscach

pracy i w obszarach użyteczności

publicznej (norma ta przedstawia

znaki bezpieczeństwa mające na celu

zapobieganie wypadkom, ochronę

ppoż., informowanie o zagrożeniu

zdrowia oraz ewakuacji w sytuacji

zagrożenia, ponadto norma ta nie

dotyczy oznakowań w transporcie

2

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

kolejowym, drogowym, rzecznym,

morskim i powietrznym,

– PN-E-08501:1988 Urządzenia elek-

tryczne – Tablice i znaki bezpieczeń-

stwa,

– PN-N-01256-01:1992 Znaki bez-

pieczeństwa – Ochrona przeciw-

pożarowa,

– PN-N-01256-02:1992 Znaki bezpie-

czeństwa – Ewakuacja,

– PN-N-01256-03:1993 Znaki bezpie-

czeństwa – Ochrona i higiena pracy,

– PN-N-01256-03:1993/Az1:1997 Zna-

ki bezpieczeństwa – Ochrona i higie-

na pracy (norma ta uściśla znacze-

nia i treści znaku nr 3.3.10 z normy

PN-N-01256-03:1993).

– PN-N-01256-03:1993/Az2:2001 Zna-

ki bezpieczeństwa – Ochrona i higie-

na pracy (norma ta poszerza postano-

wienia normy PN-N-01256-03:1993/

Az1:1997 o dodatkowe znaki bezpie-

czeństwa – 1 zakazu, 4 ostrzegawcze

i 2 nakazu),

– PN-N-01256-4:1997 Znaki bezpie-

czeństwa – Techniczne środki prze-

ciwpożarowe (w normie tej ustalono

znaki ochrony ppoż. przeznaczone

do oznaczania dróg ewakuacyjnych

i pożarowych, ponadto w normie tej

ustalono wzorcowy rysunek znaku

ochrony ppoż., jego znaczenie – na-

zwę oraz treść, kształt, barwę i obszar

zastosowania),

– PN-N-01256-4:1997/Az1:2003

Znaki bezpieczeństwa – Technicz-

ne środki przeciwpożarowe (norma

ta poszerza postanowienia normy

PN-N-01256-4:1997 o dodatkowy

znak – zawór hydrantowy 52),

– PN-N-01256-5:1998 Znaki bezpie-

czeństwa – Zasady umieszczania

znaków bezpieczeństwa na drogach

ewakuacyjnych i drogach pożaro-

wych (w normie tej ustalono zasady

umieszczania znaków bezpieczeń-

stwa na drogach ewakuacyjnych

i pożarowych oraz podano przykła-

dy – rysunkowe – oznakowania dróg

ewakuacyjnych),

– PN-EN ISO 7731:2006 Ergonomia –

Sygnały bezpieczeństwa dla obszarów

publicznych i obszarów pracy – Dźwię-

kowe sygnały bezpieczeństwa (podano

wymagania bezpieczeństwa z uwzględ-

nieniem zalecanego największego po-

ziomu sygnału bezpieczeństwa, w za-

łączniku informacyjnym znajdują się

przykłady sygnałów bezpieczeństwa,

zdefiniowano 11 terminów).

Konieczność stosowania barw,

sygnałów i znaków bezpieczeństwa

Stosowanie barw, sygnałów i znaków bez-

pieczeństwa jest obowiązkowe, w przy-

padku gdy nie można uniknąć lub od-

powiednio zmniejszyć występującego

niebezpieczeństwa technicznymi środkami

ochrony zbiorowej bądź środkami, me-

todami albo procedurami stosowanymi

w organizacji pracy.

Obowiązki pracodawcy w zakresie

barw, sygnałów i znaków

bezpieczeństwa

Pracodawca ma obowiązek zapewnić:

aby barwy, sygnały i znaki bezpieczeń-

„

„

stwa – z uwzględnieniem rodzaju oraz

poziomu zagrożeń – zostały zastoso-

wane w odpowiedniej liczbie i miejscu,

a także należycie spełniały funkcję in-

formacyjną oraz sygnalizacyjną,

pracownikom instrukcje dotyczące

„

„

stosowanych w zakładzie pracy barw,

sygnałów i znaków bezpieczeństwa,

obejmujące w szczególności wyjaśnie-

nie ich znaczenia oraz zasad szczegól-

3

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

nego zachowania się pracowników,

których mogą dotyczyć, jak również

konsekwencje nieprzestrzegania zasad

postępowania,

żeby znaki bezpieczeństwa i urządzenia

„

„

sygnalizacyjne były sprawdzane, czysz-

czone oraz konserwowane w regular-

nych odstępach czasu i – w zależności

od potrzeb – naprawiane, jak również

wymieniane

aby stosowane w zakładzie pracy sy-

„

„

gnały i znaki bezpieczeństwa były

odpowiednio słyszalne, czytelne oraz

widoczne – działały poprawnie i nie-

zawodnie.

Przygotowanie zastosowania barw,

sygnałów i znaków bezpieczeństwa

Zastosowanie barw, sygnałów i znaków

bezpieczeństwa w konkretnym miejscu

zakładu pracy pracodawca powinien po-

przedzić dokonaniem analizy oceny ryzyka

zawodowego oraz zastosowaniem wszyst-

kich możliwych środków eliminujących

to ryzyko.

Gdzie stosować barwy i znaki

bezpieczeństwa?

Miejsca w zakładzie pracy, w których

występują zagrożenia pracowników, po-

winny być oznakowane odpowiednimi,

widocznymi barwami i (lub) znakami

bezpieczeństwa. Liczba i umiejscowie-

nie barw oraz znaków bezpieczeństwa

powinny być uzależnione od wielkości

terenu, na którym są stosowane, i ro-

dzajów oraz poziomu występujących

zagrożeń.

Ponadto miejsca, w których istnieje ry-

zyko upadku lub kolizji z przeszkodami,

powinny być na stałe oznaczone barwą

bezpieczeństwa lub znakiem bezpieczeń-

stwa. Drogi także powinny być na stałe

oznaczone barwą bezpieczeństwa.

Znaki bezpieczeństwa powinny być

umieszczone odpowiednio do linii wzro-

ku – w miejscu lub najbliższym otoczeniu

określonego zagrożenia, a w przypadku

ogólnego zagrożenia – przy wejściu na

teren, na którym ono występuje. Ozna-

kowanie barwami i znakami bezpie-

czeństwa może mieć charakter stały lub

czasowy.

Miejsce, w którym znajdują się znaki

bezpieczeństwa, powinno być dobrze

oświetlone, łatwo dostępne i widoczne.

W przypadku gdy znaki bezpieczeństwa

znajdują się w miejscu o niedostatecznym

poziomie oświetlenia dziennego, miejsce

to powinno być oświetlone światłem elek-

trycznym lub powinny być zastosowane

znaki wykonane z materiału mającego

zdolność emisji światła po usunięciu źró-

dła wzbudzającego bądź pokryte takim

materiałem.

Stosowanie ujednoliconych znaków bez-

pieczeństwa powinno zredukować niebez-

pieczeństwa, które mogą powstać w wyni-

ku różnic lingwistycznych i kulturowych

między pracownikami.

Barwy bezpieczeństwa

Barwą bezpieczeństwa jest barwa

o szczególnych właściwościach, której

przypisane zostało określone znaczenie

i pożądane zachowanie. Zadaniem barw

bezpieczeństwa jest informowanie pra-

cowników o występujących zagrożeniach.

Stosowanie barw bezpieczeństwa ma na

celu przekazanie informacji bezpieczeń-

stwa lub uczynienie obiektu bądź miejsca

zagrożenia widocznym.

4

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Tabela 1. Barwy bezpieczeństwa

Barwa

Barwa

kontrastowa

Barwa

symbolu

graficznego

Znaczenie lub cel

Instrukcja i informacja

Czerwona

Biała

Czarna

Znak zakazu

Niebezpieczne zachowanie

Alarm

o niebezpieczeństwie

Zatrzymanie, zamknięcie,

urządzenia wyłączające

w razie wypadku,

ewakuacja

Bezpieczeństwo

i urządzenia

przeciwpożarowe

Identyfikacja

i umiejscowienie

Żółta lub

bursztynowa

Czarna

Czarna

Znak ostrzegawczy

Uwaga, zachowanie

ostrożności,

przeprowadzenie kontroli

Niebieska

Biała

Biała

Znaki nakazu

Określone działanie lub

zachowanie, np. załóż środki

ochrony indywidualnej

Zielona

Biała

Biała

Wyjście ewakuacyjne,

znak pierwszej pomocy

Drzwi, wyjścia,

Drogi, sprzęt,

Urządzenia

Nie ma

niebezpieczeństwa

Powrót do normalnych

warunków

Sygnały bezpieczeństwa

Odesłanie w § 6 ust. 1 omawianego

rozporządzenia do regulacji zawartych

w załączniku nr 1 Szczegółowe zasady

stosowania znaków i sygnałów bezpie-

czeństwa do omawianego rozporządzenia

nie obejmuje kwestii sygnałów bezpie-

czeństwa. Jest to niewątpliwie niedoróbka

legislacyjna, która nie zwalnia – w szcze-

gólności pracodawców – z obowiązku

stosowania unormowań zawartych w tym

załączniku.

Sygnały bezpieczeństwa powinny być

stosowane, gdy wymaga tego sytuacja,

w celu zasygnalizowania niebezpieczeń-

stwa i wezwania ludzi do podjęcia okre-

ślonych działań lub ewakuacji.

Uwaga!

Zadziałanie świetlnego lub dźwiękowego

sygnału bezpieczeństwa powinno nastąpić

w czasie, kiedy jest to niezbędne z uwagi

na bezpieczeństwo pracowników. Dzia-

łanie takiego sygnału powinno trwać do

czasu ustania zagrożenia.

Łącznie mogą być stosowane sygnały:

świetlne i dźwiękowe,

„

„

świetlne i komunikaty słowne,

„

„

ręczne i komunikaty słowne.

„

„

Sygnały ręczne i (lub) komunikaty słowne

muszą być zastosowane, w przypadku gdy

wymaga tego dana sytuacja, w celu pokie-

rowania ludźmi wykonującymi ryzykowne

bądź niebezpieczne czynności.

5

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Sygnały świetlne

Świetlne sygnały bezpieczeństwa muszą

spełniać następujące minimalne wyma-

gania:

światło emitowane przez sygnał (znak)

„

„

musi wytwarzać wyraźny kontrast, któ-

ry jest odpowiedni dla jego otoczenia,

zgodnie z zamierzonymi warunkami

stosowania sygnału (znaku), ale bez

wytwarzania zbyt silnego światła lub

słabej widoczności spowodowanej nie-

dostatecznym światłem,

powierzchnia świecąca emitująca znak

„

„

może mieć tylko jedną barwę lub zawie-

rać piktogram na określonym tle,

pojedyncza barwa musi być zgodna z ta-

„

„

belą barw i ich znaczeniem (tabela 2),

Tabela 2. Barwy i ich znaczenie

Barwa światła

Znaczenie lub cel

Czerwona

Znak zakazu

Alarm o niebezpieczeństwie

Urządzenia przeciwpożarowe

Żółta lub

bursztynowa

Znak ostrzegawczy

Niebieska

Znaki nakazu

Zielona

Wyjście ewakuacyjne, znak

pierwszej pomocy

Nie ma niebezpieczeństwa

gdy znak zawiera piktogram, musi on być

„

„

zgodny ze wszystkimi ogólnymi wyma-

ganiami dla tablic informacyjnych,

w przypadku gdy urządzenie może emi-

„

„

tować zarówno ciągły, jak i przerywany

znak, znak przerywany powinien być

stosowany do wskazywania większego

poziomu niebezpieczeństwa lub pilniej-

szej potrzeby wymaganej (nakazanej)

interwencji czy akcji, niż to wskazuje

znak ciągły,

długość każdego błysku i częstotliwość

„

„

migania przerywanego znaku świetl-

nego musi być taka, aby zapewniała

właściwe pojmowanie przekazywanych

informacji i zapobiegała jakimkolwiek

pomyłkom z innymi znakami świetlny-

mi lub ciągłym znakiem świetlnym,

jeżeli błyskający znak stosowany jest

„

„

zamiast lub razem ze znakiem akustycz-

nym, muszą być zastosowane identycz-

ne kody,

w przypadku poważnego niebezpieczeń-

„

„

stwa, urządzenia do emitowania znaków

błyskających muszą znajdować się pod

specjalnym nadzorem lub być zsynchro-

nizowane z lampą pomocniczą.

Sygnały dźwiękowe

Dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa to

kody stosowane w celach ostrzegawczych,

które są uwalniane i transmitowane przez

urządzenia skonstruowane do tego celu

bez użycia ludzkiego lub sztucznego

głosu.

Sygnały dźwiękowe muszą mieć poziom

głośności znacznie wyższy niż poziom ha-

łasu otoczenia, tak aby były słyszalne, nie

będąc przesadnymi czy bolesnymi. Muszą

być także łatwo rozpoznawalne, szczegól-

nie pod względem długości pulsu i przerw

między pulsami lub ich grupami, oraz być

wyraźnie odróżniane od innych sygnałów

dźwiękowych i poziomu hałasu otoczenia.

Jeżeli dane urządzenie może emitować

sygnały dźwiękowe o zmiennej i stałej czę-

stotliwości, zmienna częstotliwość powin-

na być użyta do wskazywania większego

poziomu niebezpieczeństwa lub pilniejszej

potrzeby wymaganej (prowadzonej) in-

terwencji czy akcji w stosunku do stałej

częstotliwości.

Uwaga!

Sygnał dźwiękowy wzywający do ewaku-

acji musi być ciągły.

6

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Sygnały ręczne

Ręczne sygnały bezpieczeństwa są przeka-

zywane, gdy wymaga tego dana sytuacja

przez ruch i (lub) układ rąk oraz (bądź)

dłoni, który w zakodowanej formie kie-

ruje osobami wykonującymi czynności

ryzykowne mogące stanowić niebezpie-

czeństwo pracowników.

Sygnalista lub hakowy przekazuje sygnały

ręczne, wykonując za pomocą rąk lub dło-

ni odpowiednie gesty, przekazując w ten

sposób instrukcje dotyczące określonych

manewrów osobie odbierającej sygnał

– operatorowi. Jeżeli podczas sygnału

ręcznego konieczne jest używanie obu rąk

naraz, powinno to odbyć się symetrycznie

i dotyczyć tylko 1 sygnału.

Sygnalista kieruje manewrami w taki spo-

sób, aby ich wykonywanie zapewniało

bezpieczeństwo pracownikom znajdują-

cym się w pobliżu. Sygnalista powinien

mieć możliwość kontrolowania wszystkich

manewrów – bez ryzyka narażenia na za-

grożenia związane z ich wykonywaniem.

Jeżeli wymóg ten nie może być w pełni

spełniony przez 1 sygnalistę – pracodawca

powinien zatrudnić 1 lub kilku dodatko-

wych sygnalistów.

Ponadto jeśli operator nie może wykonać

otrzymanych od sygnalisty poleceń z za-

chowaniem wymagań bezpieczeństwa,

powinien wstrzymać wykonywanie roz-

poczętego manewru i zażądać nowych

instrukcji.

Sygnalista lub hakowy powinien być wy-

posażony w 1 lub więcej elementów rozpo-

znawczych, takich jak kurtka, kamizelka,

kask, opaska. Elementy te muszą mieć

jaskrawe, najlepiej jednakowe kolory, takie

jak pomarańczowy, żółty lub czerwony,

używane wyłącznie przez sygnalistę.

Sygnał ręczny powinien być precyzyjny,

prosty, łatwy do wykonania i zrozumienia

oraz odróżniać się od innych sygnałów.

Tabela 3. Ręczne sygnały bezpieczeństwa (wszystkie zakodowane gesty nie wyklu-

czają użycia innych dodatkowych gestów, stosowanych na podstawie przepisów

szczegółowych)

Znaczenie sygnału

Opis sygnału

Ilustracja

Sygnały ogólne

START

Uwaga!

Początek kierowania

Obie ręce wyciągnięte poziomo,

dłonie zwrócone wewnętrzną

stroną do przodu

ZATRZYMAĆ

Przerwa –

Koniec ruchu

Prawa ręka skierowana do góry,

z wewnętrzną stroną dłoni

skierowaną do przodu

7

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znaczenie sygnału

Opis sygnału

Ilustracja

KONIEC

Zatrzymanie

działania

Obie ręce połączone na

wysokości

klatki piersiowej

RUCH SZYBKI

Zakodowane gesty sterujące

ruchem, przedstawione w tabeli,

wykonywane są w szybkim

tempie

–

RUCH POWOLNY Zakodowane gesty sterujące

ruchem, przedstawione w tabeli,

wykonywane są bardzo powoli

–

Ruchy pionowe

PODNIEŚĆ DO

GÓRY

Prawa ręka skierowana do

góry z dłonią skierowaną

wewnętrzną stroną do przodu

– wykonuje wolno ruch okrężny

OPUŚCIĆ DO

DOŁU

Prawa ręka skierowana do

dołu z dłonią skierowaną

wewnętrzną stroną do przodu –

wykonuje wolno ruch okrężny

ODLEGŁOŚĆ

PIONOWA

Dłonie pokazują odpowiednią

odległość

8

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znaczenie sygnału

Opis sygnału

Ilustracja

Ruchy poziome

RUCH DO

PRZODU

Obie ręce zgięte, dłonie

skierowane wewnętrzną

stroną do góry, przedramiona

wykonują powolne ruchy

w kierunku ciała

RUCH DO TYŁU

Obie ręce zgięte, dłonie

skierowane wewnętrzną stroną

na zewnątrz, przedramiona

wykonują powolne ruchy od

siebie

RUCH W PRAWO

OD SYGNALISTY

Prawa ręka wyciągnięta

poziomo z dłonią zwróconą

wewnętrzną stroną do dołu,

wykonuje małe powolne ruchy

w prawo

RUCH W LEWO

OD SYGNALISTY

Lewa ręka wyciągnięta poziomo

z dłonią zwróconą wewnętrzną

stroną do dołu, wykonuje małe

powolne ruchy w lewo

ODLEGŁOŚĆ

POZIOMA

Dłonie pokazują odpowiednią

odległość

Niebezpieczeństwo

STOP

Zatrzymanie

w nagłym

przypadku

Obie ręce wyciągnięte do góry,

dłonie zwrócone wewnętrzną

stroną do przodu

9

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Komunikaty słowne

Komunikaty słowne wypowiadane są

głosem człowieka lub sztucznym przez

nadawcę bądź emitowanym przez odpo-

wiednie urządzenie. Komunikaty słowne

należy uznać za jeden z rodzajów sygnałów

bezpieczeństwa.

Komunikaty słowne powinny być moż-

liwie jak najkrótsze, najprostsze i naj-

bardziej przejrzyste – przystosowane do

zdolności werbalnej nadawcy i słyszenia

odbiorcy lub odbiorców.

Osoby, będące nadawcami i odbiorcami

komunikatu słownego powinny dobrze

znać język, w którym dany komunikat jest

sformułowany, aby mogły go poprawnie

wymówić oraz zrozumieć, a w efekcie

przyjąć odpowiednie zachowanie zgodne

z wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia.

Jeżeli komunikat słowny jest używany

zamiast lub razem z sygnałami ręcznymi,

a nie stosuje się specjalnych kodów, należy

użyć takich słów, jak:

start

„

„

– oznaczające rozpoczęcie kie-

rowania,

zatrzymać

„

„

– oznaczające przerwę lub

zakończenie jakiegoś ruchu,

koniec

„

„

– oznaczające zatrzymanie dzia-

łania,

szybko

„

„

– oznaczające konieczność przy-

spieszenia ruchu ze względów bezpie-

czeństwa,

wolno

„

„

– oznaczające konieczność po-

wolnego wykonywania ruchu,

do góry

„

„

– w znaczeniu „podnieść ładu-

nek do góry”,

do dołu

„

„

– w znaczeniu „opuścić ładunek

w dół”,

do przodu, do tyłu, w prawo, w lewo

„

„

– oznaczające kierunek ruchu, który

jednocześnie powinien być skoordy-

nowany z odpowiednimi sygnałami

ręcznymi,

stop

„

„

– oznaczające konieczność zatrzy-

mania w nagłym przypadku.

Znaki bezpieczeństwa

Znak bezpieczeństwa to znak przekazu-

jący ogólną informację bezpieczeństwa

odnoszącą się do określonego przedmiotu,

działalności lub sytuacji. Znak bezpie-

czeństwa jest utworzony w wyniku zło-

żenia barwy i kształtu geometrycznego.

Znak taki w wyniku dodania symbolu

graficznego lub piktogramu przekazu-

je szczególną informację lub instrukcję

bezpieczeństwa.

Symbol lub piktogram oznacza ilustrację

przedstawiającą daną sytuację lub określa-

jącą szczególne zachowanie, która umiesz-

czona jest na znaku bezpieczeństwa lub

podświetlonej powierzchni.

Znaki bezpieczeństwa informujące pra-

cowników o występujących zagrożeniach

powinny być stosowane tylko do celów

związanych z bezpieczeństwem i ochroną

zdrowia. Znak bezpieczeństwa powinien

być usunięty, gdy przestanie istnieć za-

grożenie.

Znaki ostrzegawcze

Jednym z rodzajów znaków bezpieczeń-

stwa są znaki ostrzegawcze, które ozna-

czają ostrzeżenia przed zagrożeniem lub

niebezpieczeństwem. Cechy charaktery-

styczne ostrzegawczych znaków bezpie-

czeństwa to:

trójkątny kształt,

„

„

czarny piktogram na żółtym tle z czar-

„

„

nym obramowaniem (część żółta ma

pokrywać co najmniej 50% powierzchni

znaku).

10

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Tabela 4. Ostrzegawcze znaki bezpieczeństwa

Znak bezpie-

czeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Ogólny znak

ostrzegawczy

Do wskazywania

ogólnego zagrożenia

Wykrzyknik

Ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

wybuchu

Do ostrzegania przed

zagrożeniem, którego

źródłem są materiały

wybuchowe

Stylizowana wybuchająca

bomba

Ostrzeżenie

przed materiałem

radioaktywnym lub

promieniowaniem

jonizującym

Do ostrzegania przed

zagrożeniem, którego

źródłem są materiały

radioaktywne lub

promieniowanie

jonizujące

Obraz abstrakcyjny

Ostrzeżenie przed

wiązką laserową

Do ostrzegania przed

zagrożeniem, jakie

stwarza wiązka

laserowa

Obraz abstrakcyjny

Ostrzeżenie przed

promieniowaniem

niejonizującym

Do ostrzegania

przed zagrożeniem,

którego źródłem

jest promieniowanie

niejonizujące

Obraz abstrakcyjny

Ostrzeżenie przed

silnym polem

magnetycznym

Do ostrzegania

przed zagrożeniem,

jakie stwarza pole

magnetyczne

Stylizowany magnes

z dwoma promieniującymi

łukami po zewnętrznych

stronach biegunów

Ostrzeżenie przed

niebezpieczeństwem

potknięcia się

Do ostrzegania

przed zagrożeniem,

którego źródłem są

przeszkody

Stylizowany człowiek

potykający się

o przeszkody na podłodze

Ostrzeżenie przed

spadnięciem

(upadkiem

z wysokości)

Do ostrzegania

przed zagrożeniem

powodowanym

spadnięciem

z wysokości

Stylizowany człowiek

spadający z krawędzi

powierzchni

11

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znak bezpie-

czeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Ostrzeżenie

przed skażeniem

biologicznym

Do ostrzegania

przed zagrożeniem

biologicznym

Obraz abstrakcyjny

Ostrzeżenie przed

niską temperaturą/

warunkami

zamarzania

Do ostrzegania

przed zagrożeniami

powodowanymi

niską temperaturą

lub warunkami

powodowanymi

zamarzaniem

Stylizowany obraz

opadającego płatka śniegu

Ostrzeżenie przed

śliską powierzchnią

Do ostrzegania

przed zagrożeniem

powodowanym śliską

powierzchnią

Stylizowany człowiek

upadający wskutek

poślizgnięcia się na

powierzchni

Znaki zakazu

Znaki zakazu określają zakazy zacho-

wań mogących wywołać lub spowodować

niebezpieczeństwo. Cechy charaktery-

styczne znaków bezpieczeństwa zakazu

to okrągły kształt oraz czarny piktogram

na białym tle z czerwonym obramowaniem

i ukośnym pasem (czerwona część ma

pokrywać co najmniej 35% powierzchni

znaku).

Tabela 5. Znaki bezpieczeństwa zakazu

Znak bez-

pieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Ogólny znak za-

kazu

Do wskazywania zaka-

zów

Ukośny pas koloru czerwo-

nego na białym polu

Zakaz palenia ty-

toniu

Do wskazywania miejsca/

strefy, w którym zabrania

się palenia tytoniu

Papieros z dymem przedsta-

wiony z profilu

Zakaz używania

otwartego płomie-

nia; zakaz używa-

nia otwartego ognia

i zakaz palenia

Zakaz palenia tytoniu

i używania wszelkich form

otwartego płomienia

Paląca się zapałka przedsta-

wiona z profilu

12

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znak bez-

pieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Zakaz przejścia

Zakaz przechodzenia

(w każdym kierunku)

Stylizowany człowiek spa-

cerujący (lewostronnie)

Woda niezdatna do

picia

Zakaz pobierania wody

do picia

Kran ze szklanką z wodą

przedstawioną liniami fa-

listymi

Zakaz ruchu urzą-

dzeń do transportu

poziomego

Zakaz stosowania wóz-

ków widłowych i innych

pojazdów przemysłowych

w obszarach zagrożenia

Wózek, przedstawiony

z profilu, ze stylizowanym

operatorem

Zakaz wstępu oso-

bom ze stymulato-

rem serca

Zakaz przechodzenia osób

przez urządzenia mogące

uszkodzić stymulator

serca

Stylizowany kształt serca

z kablem

Zakaz wstępu

z przedmiotami

metalowymi i ze-

garkami

Zakaz używania w wy-

znaczonych obszarach

przedmiotów metalowych

i zegarków

Stylizowana tarcza zegarka

i płaska strona klucza

Znaki nakazu

Znaki nakazu określają wymagane sposoby

szczególnego zachowania. Cechy charak-

terystyczne znaków bezpieczeństwa naka-

zu to okrągły kształt oraz biały piktogram

na niebieskim tle (część niebieska ma

pokrywać co najmniej 50% powierzchni

znaku).

Tabela 6. Znaki bezpieczeństwa nakazu

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Ogólny znak nakazu

Do wskazywania

nakazu

Wykrzyknik

Nakaz stosowania

ochrony oczu

Do wskazywania

nakazu

Obrys głowy, założone

okulary

13

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Nakaz stosowania

ochrony głowy

Do wskazywania

nakazu

Obrys głowy, założone

nakrycie głowy

Nakaz stosowania

ochrony słuchu

Do wskazywania

nakazu

Obrys głowy, założone

ochronniki słuchu

Nakaz stosowania

ochrony dróg

oddechowych

Do wskazywania

nakazu

Obrys głowy, założona

maska z pochłaniaczem

Nakaz stosowania

ochrony nóg

Do wskazywania

nakazu

Zarys trzewików

roboczych

Nakaz stosowania

ochron rąk

Do wskazywania

nakazu

Zarys rękawiczek

Nakaz stosowania

ochrony twarzy

Do wskazywania

nakazu

Obrys głowy, założona

przyłbica

Nakaz stosowania

sprzętu chroniącego

przed upadkiem z wy-

sokości

Do wskazywania

nakazu

Stylizowany człowiek

w szelkach bezpieczeń-

stwa, zabezpieczony

linką bezpieczeństwa

Znaki sprzętu ratowniczego ochrony

przeciwpożarowej

Znaki sprzętu ratowniczego ochrony

przeciwpożarowej informują o urzą-

dzeniach ratowniczych. Cechy charak-

terystyczne znaków bezpieczeństwa

sprzętu ratowniczego ochrony prze-

ciwpożarowej to prostokątny lub kwa-

14

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

dratowy kształt, oraz biały piktogram

na czerwonym tle (czerwona część ma

pokrywać co najmniej 50% powierzchni

znaku).

Tabela 7. Znaki bezpieczeństwa sprzętu ratowniczego ochrony przeciw-

pożarowej

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Gaśnica

Do wskazywania

gaśnicy

Widok gaśnicy z przo-

du, z płomieniami

wyróżniającymi

Hydrant we-

wnętrzny

Do wskazywania bęb-

na węża pożarniczego

Profil bębna węża

pożarniczego z płomie-

niami wyróżniającymi

Drabina poża-

rowa

Do wskazywania

drabiny pożarowej

Widok pionowej

drabiny od przodu,

z płomieniami wyróż-

niającymi

Zestaw sprzętu

ochrony prze-

ciwpożarowej

Do wskazywania ze-

stawu sprzętu ochrony

przeciwpożarowej

–

Alarm pożarowy Do wskazywania

punktu alarmowania

pożarowego

Dłoń z palcem wska-

zującym na przycisku

punktu alarmowania,

z płomieniami wyróż-

niającymi

Telefon alarmo-

wania pożaro-

wego

Do wskazywania

telefonu alarmowania

pożarowego

Profil słuchawki tele-

fonicznej, z płomienia-

mi wyróżniającymi

Hydrant ze-

wnętrzny

–

–

15

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Drzwi prze-

ciwpożarowe.

Zamykać!

Do wskazania kierun-

ku drogi ewakuacyjnej

w lewo

Stylizowany człowiek,

przebiegający przez

otwór, z płomieniami

wyróżniającymi

Drzwi prze-

ciwpożarowe.

Zamykać!

Do wskazania kierun-

ku drogi ewakuacyjnej

w prawo

Stylizowany człowiek,

przebiegający przez

otwór, z płomieniami

wyróżniającymi

Główny wyłącz-

nik prądu

Do wskazania umiej-

scowienia głównego

wyłącznika prądu

Stylizowana błyska-

wica

Przeciwpoża-

rowy zbiornik

wody

–

–

Klapa dymowa

–

–

Piasek gaśniczy

–

–

16

Komen

tar

ze pr

zepisó

w bhp

Komentarze przepisów bhp

Znak

bezpieczeństwa

Nazwa

Funkcja

Zawartość obrazu

Droga pożarowa

–

–

Brama pożarowa

–

–

Punkt czerpania

wody

–

–

Do punktu czer-

pania wody

–

–

Syrena poża-

rowa

–

–

Wyjście na dach

–

–

Sprzęt gaśniczy

–

–

Kierunek drogi

–

–

Nie zastawiaj

sprzętu pożaro-

wego

–

–

Znaki ewakuacyjne

Rodzajem znaków bezpieczeństwa są także

znaki ewakuacyjne. Te jednak – z przyczyn

metodologicznych – szczegółowo omówi-

my w zakresie komentarza § 9 omawiane-

go rozporządzenia.

Znaki informacyjne

Znaki bezpieczeństwa przekazujące in-

formację o stanie rzeczy w określonym

miejscu to znaki informacyjne. Z przy-

czyn metodologicznych grupy znaków

informacyjnych szczegółowo omówimy

w dalszych komentarzach do przepisów

omawianego rozporządzenia.

Jan M. Pióro

specjalista z zakresu prawa pracy,

biegły sądowy w dziedzinie bhp

przy Sądzie Okręgowym w Warszawie