1
oprac. Justyna Kowalczyk
Ontologia
Wykład 2 – 14. X. 2008 r.
Dr Adam Bastek
1.
Późniejsze stanowiska dotyczące arche z uwzględnieniem czynnika boskiego.
w oparciu o „Dzieje sześciu pojęć” Władysława Tatarkiewicza,
oraz o „Istnienie i sens” Władysława Stróżewskiego,
budowanie ( u
Platona
): bóg Demiurg buduje świat z materii na wzór
odwiecznych idei,
poruszanie ( u
Arystotelesa
): Pierwszy Poruszyciel wprawia świat w ruch,
wyłanianie ( u
Plotyna
): z boskiej Prajedni wyłaniają się kolejne szczeble bytu,
kreowanie ( u
Ś
w. Augustyna
): świat przez Boga został powołany do istnienia z
niczego (rozkazał i świat został stworzony, z niczego, nic nie było poza Bogiem
i z niego to wszystko zostało stworzone)
ex nihilo nihil fit -
łac., z gr., nic (nie wynika, nie powstaje, nie rodzi się) z niczego.
Etymologicznie . - z Lukrecjusza (O naturze wszechrzeczy, 1, 149, 205; 2, 287).
creatio ex nihilo -
stworzenie z niczego
filozoficzna teoria głosząca, ze świat nie powstał z wcześniej
istniejącego substratu lecz został powołany do istnienia w całości (a wiec wraz z
materia) przez Stwórcę. ( św. Augustyn)
w
ś
redniowieczu
pojęcie creatio było wertykalne w odniesieniu do Boga,
w
nowożytności
pojęcie creatio było również i horyzontalne
2.
Paradygmat ontologiczny
w oparciu o „Filozofia – podstawowe pytania” E. Martens, H. Schnadelbach
,
Paradygmat
ontologiczny
mentalistyczny
lingwistyczny
Dziedzina
Byt
Myśl
Język
Pytanie
Co istnieje?
Czym jest?
Co poznaję ?
Czy mogę zrozumieć?
Początek
Zdziwienie
(Platon)
Wątpienie
(Kartezjusz)
Konfuzja
(zmieszanie, zakłopotanie)
Wittgensteina
3.
Parmenides: dwie drogi poznania – spór o podmiot domyślny
W oparciu o „Poemat dydaktyczny” Parmenidesa,
należy stawiać konkretne pytania,
twierdzenia, w których wskazuje Parmenides możliwe do pomyślenia metody:
I.
ż
e jest i nie może nie być,
( e men hopos estin te kai hos auk esti me einai )
II.
ż
e nie jest i nie może być
( edthos ouk estin te kai hos chreon esti me einal)
2
zarysowanie problemu :
( w oparciu o : Ernst Tugendhat w „Bycie i Nic” w: „Bycie i prawda, Rozprawy filozoficzne”
Oficyna Naukowa, Warszawa 1999r.)
4. Problematyczny fragment:
cyt wg G.S. Kirk, J.E. Raven, M. Schofied w: “Filozofia przedsokratejska”, s 215 – 246
Chodźże więc, powiem ci a usłyszawszy tę opowiesz, weźmiesz je jako jedyne można
pomyśleć drogi badania. Pierwsza z nich że jest i nie może nie być, że nie jest to
ś
cieszka
Namowy
(towarzyszy bowiem
Prawdzie
). Druga zaś, że nie jest i jest
koniczne że nie jest, to pokazuje ci niezbadaną drogę. Ani bowiem nie znalazłbyś
tego co nie jest (to przecież niemożliwe) ani nie wskazał.
•
Do czego odnoszą się słowa pierwszej i drugiej tezy?:
I.
ż
e […] jest i nie może nie być
II.
ż
e […] nie jest i nie może być
•
Co należy wstawić w wykropkowane miejsca?
można wstawiać słowa
neutralne
•
Najbardziej rozpowszechnione tłumaczenie – uzupełnienie
w: H. Diels, W. Kranz, w: „Die Fragmente der Vorsokratier”
I.
ż
e [byt] jest i nie może nie być
II.
ż
e [byt] nie jest i nie może być
•
Na czym polega problematyczność tego rozstrzygnięcia?
interpretacja
Ernsta Tugendhata
:
Parmenidejska bogini mówi o pierwszej, że jest trafna (prawdziwa) a
o drugiej, że jest błędna,
pierwszej drogi nie uzasadnia, uzasadnia tylko drugą,
stąd wiemy że pierwsza droga jest trafna i oczywista a druga błędna i
nieoczywista,
5.
Próba konkretyzacji wg
Hermanna
Dielsa
– sprawdza
Pierwsza droga mówiąca że [byt] jest i nie może nie być
jest trafna i oczywista,
Druga droga mówiąca że [byt] nie jest i nie może być
jest błędna i nieoczywista,
miała być w swej błędności nieoczywista, ponieważ jej błędność została dodatkowo
uzasadniona. To pokazuje ta niezbadana droga. Ani bowiem nie znalazłbyś tego, co
nie jest, ponieważ to niemożliwe, ani byś tego nie wskazał.
konkretyzacja Dielsa jest jednak nie do przyjęcia, ponieważ pyta o podmiot domyślny
aktualnie,
6.
Umiejscowienie „bytu”, „bycia” czy np. „będącego” – bez uprzedniego rozróżnienia
tychże pojęć to zabieg jałowy
Martin Heidegger
:
Pytanie o bycie popadło dziś w zapomnienie, chociaż uznanie na nowo metafizyki,
epoka nasza poczytuje sobie za postęp
w oparciu o M. Heidegger „Bycie i czas” tłum. B. Baran
niepamięć bycia = brak umiejętności odróżniania tego pojęcia
niepamięć pytania o bycie = niewłaściwie postawione pytanie:
Czym jest bycie?
Stąd potrzeba:
1)
przybliżania sposobów dochodzenia do pojęcia bytu,
2)
przybliżenia możliwości i ograniczenia ujęcia bycia
w oparciu o M. Heidegger „Bycie i czas”,
3) przybliżenia możliwości i ograniczenia pojęcia bytu,
3
w oparciu o W. Stróżewski „Ontologia”,
7.
Sposoby dochodzenia do pojęcia bytu,
I.
przez
abstrakcje treściową
znajdujemy to u
Arystotelesa
,
abstrakcja treściowa polegała na ograniczaniu treści przez co zakres
stawał się większy,
3 fazy abstrakcji treściowej:
a)
abstrakcja fizyczna
polega na tym że wychodzimy z przedmiotu konkretnego
(jednostkowego) następnie konsekutywnie (następujący po
sobie, kolejny) przechodzimy do wyabstrahowania,
b)
abstrakcja matematyczna
jest to aspekt ilościowy,
c)
abstrakcja metafizyczna
polega na wyabstrahowaniu tego co wcześniej było już
wyabstrahowane ,
II.
przez
abstrakcję zakresową
polega na tym że poszerzamy zakres aby pomniejszyć treść,
Uwaga
Kazimierz Maciej Sarbiewski
, Polak, który jako pierwszy twierdził że
poeta tworzy tak jak Bóg! Był pierwszym, który określił człowieka mianem
twórcy!