Analiza rpp B. Gabriel
2013-01-10
1
Z punktu widzenia oceny kondycji finansowej
przedsiębiorstwa rachunek przepływów pieniężnych
wykorzystuje się do:
uzyskania lepszej niż w przypadku bilansu oraz
rachunku zysków i strat charakterystyki obecnej i
przyszłej zyskowności,
określenia bieżącej zdolności płatniczej poprzez
ustalenie wewnętrznego stopnia samofinansowania.
Przewaga oceny dokonanej przy wykorzystaniu rachunku
przepływów pieniężnych (cash flow) wynika z faktu, że jest on
znacznie mniej podatny na manipulacje w porównaniu do
wyniku finansowego. Uważa się również, że cash flow
znacznie lepiej spełnia rolę wskaźnika potencjału
finansowego niż bilans. Aby jednak ocena wynikająca z
analizy przepływów pieniężnych była kompletna, musi być
rozpatrywana na tle wniosków wyciągniętych z analizy
wskaźnikowej bilansu oraz rachunku zysków i strat.
Podczas analizy rachunku przepływów pieniężnych
pierwszą czynnością jest ocena przepływów gotówkowych z
poszczególnych rodzajów działalności (operacyjnej,
inwestycyjnej i finansowej). Dokonując tej oceny bierze się
pod uwagę specyfikę przedsiębiorstwa oraz branżę, w której
działa. W trakcie tej wstępnej analizy, badanie wielkości
poszczególnych pozycji jest mniej istotne. Wagę przywiązuje
się do tego czy saldo przepływów z danej działalności jest
ujemne, czy dodatnie. Występuje osiem wariantów sald z
trzech obszarów działalności:
Analiza rpp B. Gabriel
2013-01-10
2
1 2 3 4 5 6 7 8
+ + + + - - - -
+ - + - + - + -
+ - - + + + - -
Rodzaj działalności
Operacyjna
Inwestycyjna
Finansowa
Wariant
Wariant nr 1 charakteryzuje przedsiębiorstwo o bardzo
wysokiej płynności finansowej. Jest on rzadko
spotykany w praktyce. Sytuacja taka dotyczy z reguły
przedsiębiorstw przygotowujących się do podjęcia
inwestycji lub dokonania przejęcia innego podmiotu.
Wariant nr 2 występuje w przedsiębiorstwach
dojrzałych, o wysokiej rentowności, które finansują
działalność inwestycyjną oraz regulują zobowiązania z
wypracowanej przez siebie nadwyżki finansowej.
Wariant nr 3 może wynikać z dwóch powodów:
◦
Przedsiębiorstwo uzyskuje dodatnie wpływy z działalności
operacyjnej oraz inwestycyjnej,
◦
Wpływy z bieżącej działalności nie wystarczają na pokrycie
zobowiązań, przedsiębiorstwo upłynnia więc aktywa trwałe
pozyskując tym samym nowe środki.
Wariant nr 4 jest typowy dla przedsiębiorstw rozwijających
się, które nie są w stanie pokryć wydatków na rozwój z
wypracowanych zysków, dlatego też pozyskują zewnętrzne
źródła finansowania. Wariant ten uznawany jest za
najbardziej pożądany, świadczący o dobrych perspektywach
przedsiębiorstwa.
Wariant nr 5 dotyczy przedsiębiorstw przechodzących
tymczasowe kłopoty i niegenerujących dodatnich przepływów z
działalności operacyjnej. Jednostki te, chcąc utrzymać płynność
finansową, posiłkują się zewnętrznymi źródłami finansowania.
To, że mogą je pozyskać, jest dobrym symptomem,
informującym o tym, że przewidywana jest poprawa wyniku
przedsiębiorstwa.
Wariant nr 6, w którym przepływy z działalności operacyjnej i
inwestycyjnej są ujemne, a źródłem gotówki na pokrycie
niedoborów są kredyty i kapitał właścicielski, jest
charakterystyczny dla młodych, rozwijających się firm o dobrych
perspektywach, w które wierzyciele nie obawiają się inwestować.
Analiza rpp B. Gabriel
2013-01-10
3
Wariant nr 7 występuje w przedsiębiorstwach
przeżywających trudności finansowe. Utrzymują
one płynność poprzez wyprzedaż majątku
trwałego.
Wariant nr 8 może zdarzyć się w podmiotach, które
w poprzednich okresach zgromadziły duże zasoby
finansowe, z których to obecnie realizują swoje
wydatki inwestycyjne. Jest to jednak sytuacja
ryzykowna, mogąca skończyć się bankructwem
przedsiębiorstwa.
W trakcie analizy rachunku przepływów pieniężnych
należy wyjaśnić ewentualne różnice między
przepływami z działalności operacyjnej a zyskiem netto
w rachunku zysków i strat. Najczęściej przyczyną tych
różnic jest zmiana stanu aktywów obrotowych netto.
Wyjaśnienie różnic polega na analizie wpływu zmian
poszczególnych pozycji tych aktywów na kształtowanie
się salda przepływów operacyjnych.
Najkorzystniejszym wariantem jest oczywiście ten, gdy
przedsiębiorstwo generuje zysk netto, uzyskując
jednocześnie dodatnie przepływy z działalności operacyjnej.
Drugi w kolejności jest wariant z nadwyżką cash flow i stratą
księgową - lepiej jest bowiem, gdy przedsiębiorstwo
otrzymuje rzeczywistą gotówkę notując jednocześnie stratę
memoriałową, niż odwrotnie. Najmniej korzystny jest wariant,
w którym przedsiębiorstwo notuje stratę netto oraz ma
ujemne saldo przepływów z działalności operacyjnej.
W dynamicznym podejściu do oceny płynności
finansowej przedsiębiorstwa wykorzystuje się w
dużej mierze dane sprawozdania z przepływu
środków pieniężnych, które ukazuje przepływ
gotówki w ujęciu dynamicznym, sporządzane jest
za dany okres, a nie na dany moment.
Analiza rpp B. Gabriel
2013-01-10
4
Szczególną rolę w tym zakresie odgrywa kwota gotówki
netto z działalności operacyjnej. Jeśli jest ona wielkością
ujemną, oznacza to niemożność pokrycia bieżących
wydatków operacyjnych zyskiem netto i amortyzacją.
Natomiast korzystne dla firmy jest gdy gotówka
operacyjna kształtuje się na poziomie znacznych
wartości dodatnich. Jest to bowiem jednym z sygnałów
mówiących o zdolności przedsiębiorstwa do
finansowania działalności z własnych lub obcych źródeł
– świadczących o posiadaniu przez nie zdolności
kredytowej.
Gotówka netto z działalności operacyjnej jest przy tym
bardziej realnym miernikiem efektywności działania
przedsiębiorstwa niż zysk. Jest to bowiem różnica
między rzeczywistymi wpływami, a wydatkami gotówki
na działalność operacyjną, która określa rzeczywisty
potencjał gotówkowy uzyskiwany z podstawowej
aktywności firmy. Zysk natomiast jest efektem pewnej
polityki firmy w zakresie różnych elementów
kosztowych, takich jak amortyzacja, rozliczenia
międzyokresowe itp.
Przedsiębiorstwa wykazują często wzmożoną aktywność na tym polu
maksymalizując koszty z uwagi na istnienie podatku dochodowego od osób
prawnych. Powoduje to zmniejszenie opłacalności finansowania własnych
przedsięwzięć z wypracowanego przez firmę zysku, ponieważ duża jego
część musiałaby przedtem zostać odprowadzona do państwowej kasy w
postaci podatku. Potwierdza to tezę, że przedsiębiorstwo nie wykazujące
zysku lub wykazujące zysk bardzo mały nie musi być wcale w złej kondycji
finansowej.
Powyższe fakty potwierdzają wzrost znaczenia analizy finansowej opartej na
rachunku przepływów pieniężnych tym bardziej, że na jej podstawie oceniają
przedsiębiorstwo również jego konkurenci, kontrahenci i ewentualni
dostarczyciele kapitału. W ocenie płynności finansowej przydatne są
szczególnie wskaźniki wydajności i wystarczalności gotówkowej.
Wskaźniki wydajności gotówkowej są porównaniem
wielkości gotówki operacyjnej do wielkości sprzedaży
oraz nadwyżki finansowej przez tę sprzedaż
wygenerowanej. Odnoszą one również gotówkę
operacyjną do aktywów przedsiębiorstwa. Dla tej
grupy wskaźników korzystnym zjawiskiem jest ich
wzrost w kolejnych odcinkach czasowych, ponieważ
świadczy to o wzroście efektywności gotówkowej
gospodarowania.
Analiza rpp B. Gabriel
2013-01-10
5
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży jest określany miarą jakości
przychodów ze sprzedaży czyli zobrazowaniem wielkości gotówki na jedną
jednostkę sprzedaży:
gotówka netto z działalności operacyjnej / sprzedaż netto
Jeżeli jego wartość w czasie pozostaje na zbliżonym poziomie, świadczy to
o dużym stopniu współzależności w kształtowaniu się dwóch wielkości
występujących w tym wskaźniku, co jest zjawiskiem pożądanym
Drugi wskaźnik z tej grupy – wskaźnik wydajności gotówkowej zysku – jest
odzwierciedleniem stopnia rozbieżności między dwiema typowymi
wielkościami wyrażającymi efektywność przedsiębiorstwa – gotówki
operacyjnej i zysku. Ten stosunek jest nazywany także jakością zysku:
gotówka netto z działalności operacyjnej / zysk na działalności gospodarczej
Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku wyraża jaką część średniorocznej
wartości majątku stanowi kwota operacyjnych przepływów pieniężnych netto:
gotówka netto z działalności operacyjnej / średnia wartość majątku ogółem
Kwotę tę można odnosić także do poszczególnych fragmentów majątku, przy
czym w analizie płynności finansowej główny przedmiot zainteresowania
stanowi jej relacja do majątku obrotowego:
gotówka netto z działalności operacyjnej / średnia wartość majątku
obrotowego
Podobnie jak w przypadku innych wskaźników z tej grupy, zjawiskiem
pożądanym jest tutaj wzrost wartości w czasie.
Drugą grupą wskaźników korzystających z danych
zawartych w rachunku przepływów pieniężnych oraz
w bilansie są wskaźniki wystarczalności gotówki
operacyjnej netto. Sygnalizują one możliwość
wytwarzania przez firmę środków pieniężnych z
działalności operacyjnej na spłatę zobowiązań i
wydatki inwestycyjne.
Dla oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa ważna
jest relacja gotówki operacyjnej do zobowiązań. Pozwala
ona na stwierdzenie w jakim stopniu przedsiębiorstwo jest
w stanie spłacić swoje zobowiązania z wygenerowanej
gotówki. Do tego celu służy wskaźnik wystarczalności
gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem:
gotówka netto z działalności operacyjnej / zobowiązania
ogółem
Analiza rpp B. Gabriel
2013-01-10
6
Dla sprawdzenia w jakim stopniu środki pieniężne z
działalności operacyjnej zapewniają funkcjonowanie
w dłuższym horyzoncie czasowym można porównać
ich wielkość do zobowiązań długoterminowych za
pomocą wskaźnika wystarczalności gotówki
operacyjnej na spłatę długów długoterminowych:
gotówka netto z działalności operacyjnej /
zobowiązania długoterminowe
Bardzo istotnym wskaźnikiem tej grupy jest wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki
operacyjnej. Obrazuje on potencjał przedsiębiorstwa w zakresie realizacji wydatków na
spłatę rat długoterminowych kredytów, wypłacania dywidendy i nabywania składników
majątku trwałego w okresie danego roku:
gotówka netto z działalności operacyjnej / (spłata zadłużenia+ wypłata dywidend +
wydatki inwestycyjne)
Jego wartość na poziomie 1 lub ten poziom przekraczająca jest dowodem na generowanie przez firmę
wystarczającej ilości gotówki do samodzielnego finansowania powyższych wydatków. W przeciwnym
razie przedsiębiorstwo chcące się rozwijać jest zmuszone do korzystania ze środków uzyskanych z
emisji własnych akcji, obligacji bądź też zaciągnięcia kredytów długoterminowych. Należy przy tym
zwrócić uwagę, że stan taki (wartość wskaźnika poniżej 1) ma miejsce na przykład gdy
przedsiębiorstwo podejmuje szerokie przedsięwzięcia inwestycyjne w oczekiwaniu na późniejsze
zwiększenie się dzięki nim przypływu gotówki operacyjnej. Daje to efekt zwiększenia się mianownika, a
przez to spadek wartości całego wskaźnika w początkowym okresie inwestycji. Po pewnym czasie – gdy
inwestycje zaczynają przynosić spodziewany efekt – dzięki zwiększonemu wpływowi gotówki z
działalności operacyjnej licznik i wartość samego wskaźnika zwiększa się.
Przy analizowaniu wystarczalności środków pieniężnych netto z działalności
operacyjnej należy także wziąć pod uwagę wskaźnik reinwestycji gotówki
operacyjnej. Wyraża on jej relację do majątku trwałego oraz kapitału obrotowego:
gotówka netto z działalności operacyjnej / (majątek trwały + kapitał pracujący)
Zakłada się, że wartość tego wskaźnika w granicach 0,08 – 0,1 jest wystarczająca.
O tym, czy przedsiębiorstwo może korzystając z własnej nadwyżki środków
pieniężnych powiększać swój rzeczowy majątek trwały na taką skalę, na jaką
czyniło to dotychczas, informuje wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na
zakup środków trwałych:
gotówka netto z działalności operacyjnej / wydatki na aktywa trwałe
W analizie płynności finansowej celowe jest również wykorzystanie wskaźnika udziału amortyzacji w
kwocie gotówki operacyjnej netto:
amortyzacja / gotówka netto z działalności operacyjnej
Jeżeli poziom tego wskaźnika jest wysoki, świadczy to o tym, że w przedsiębiorstwie amortyzacja
posiada duży udział w całości gotówki uzyskanej z działalności operacyjnej.
Nie jest to zjawisko korzystne, ponieważ amortyzacja powinna być wykorzystywana do odtwarzania
majątku trwałego. Dlatego okres, w jakim ta część środków pieniężnych może być przeznaczana na
inne potrzeby (np. spłatę zobowiązań), winien być możliwie krótki i nie należy stosować takich działań
jako rozwiązania permanentnego. Może to bowiem spowodować na dłuższą metę problemy ze
spłacaniem zobowiązań i uniemożliwić dalszą ekspansję przedsiębiorstwa. Dodatkowym minusem jest
fakt, że wysoki udział amortyzacji w gotówce operacyjnej oznacza nie tylko ograniczoną ilość środków
pieniężnych dostępnych dla celów innych niż inwestycje w majątek trwały, ale również może oznaczać
trudności w pozyskaniu zewnętrznego wspomagania finansowego z uwagi na taką sytuację
przedsiębiorstwa