PORADNIKI
WWW.KA
TALOGPP
OZ.PL
Jak
opracować
wykonalne procedury
postępowania
na wypadek
pożaru i innego
zagrożenia?
2
autor: Kamil Kwosek
oficer Państwowej Straży Pożarnej,
rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych
Niniejszy poradnik jest darmową publikacją przeznaczoną do swobodnego
kopiowania i rozpowszechniania wyłącznie w niezmienionej formie.
Ten i wiele innych poradników można bezpłatnie pobrać
z serwisu www.katalogppoz.pl.
[Każdy poradnik zawiera „Notę dla prewentysty”]
aktualizacja
2010
Zabrania się
przekształcania
niniejszego poradnika
oraz publikowania
we fragmentach
bez indywidualnej
pisemnej zgody
właściciela praw
autorskich.
Poradnik nr 1
Jak zapewnić właściwy stan techniczny
i funkcjonalny urządzeń przeciwpożarowych?
Poradnik nr 3
Jak posługiwać się Aprobatami Technicznymi?
DOTYCHCZAS PRZYGOTOWANE BEZPŁATNE PORADNIKI
SERWISU
WWW.KATALOGPPOZ.PL
[POBIERZ JE WSZYSTKIE!]
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 3
Szanowny Czytelniku!
Oddajemy w Twoje ręce
pierwsze na polskim rynku
bezpłatne poradniki
dotyczące zagadnień prewencji pożarowej.
Mamy nadzieję, że ich treść będzie dla Ciebie
wartościowa.
Zachęcamy do lektury
i zapraszamy do częstych odwiedzin
naszego portalu
www.katalogppoz.pl
Redaktor Naczelna
© Copyright by Kamil Kwosek & MAIS Małgorzata Kwosek
Gliwice, sierpień 2010r.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 5
WSTĘP
Wielokrotnie słyszymy lub czytamy o pożarach i innych zdarzeniach
brzemiennych w skutkach, które powstały nawet w obiektach dobrze
zabezpieczonych i wyposażonych w kosztowne instalacje.
Dlaczego dochodzi do tragedii?
Bo najsłabszym ogniwem ochrony przeciwpożarowej jest człowiek.
Bierne i czynne zabezpieczenia przeciwpożarowe nie obronią budynku,
jeśli zawiodą procedury uwzględniające ich obecnośd w obiekcie. By skutki
niekorzystnych zdarzeo zminimalizowad należy opracowad sposoby
postępowania adekwatne do zastosowanych zabezpieczeo i kilku innych
parametrów opisanych w niniejszym poradniku.
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej [1] zobowiązuje właścicieli,
zarządców i użytkowników wszystkich obiektów do opracowania sposobów
postępowania – taki obowiązek wynika wprost z art. 4 ust. 1 ustawy,
zgodnie z którym „Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub
terenu, zapewniając jego ochronę przeciwpożarową, obowiązany jest
w szczególności:
(…)
7) ustalid sposoby postępowania na wypadek pożaru, klęski
żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.”
Dla niektórych obiektów należy opracowad instrukcję bezpieczeostwa
pożarowego, która również powinna zawierad wymagane sposoby
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 6
postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia (§ 6 ust. 1
rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków (…) [5]).
I tyle mówią przepisy…
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej [1] wskazuje wprawdzie w art. 9,
że „kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie,
obowiązany jest niezwłocznie zawiadomid osoby znajdujące się w strefie
zagrożenia oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej bądź policję lub
wójta albo sołtysa”,
ale na tym „podpowiedzi” się kooczą…
Mam nadzieję, że ten poradnik będzie pomocny przy realizacji
obowiązków opisanych na wcześniejszej stronie, a sposoby postępowania
sporządzone zgodnie z zawartymi w nim podpowiedziami przyniosą
bezpieczeostwo ludziom i satysfakcję ich autorom.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 7
ZAKRES OPRACOWANIA
Niniejszy poradnik stanowi próbę odpowiedzi na pytanie: co należy
uwzględnid opracowując sposoby postępowania na wypadek pożaru
i innego miejscowego zagrożenia oraz jakie zadania należy w nich
postawid przed poszczególnymi stałymi użytkownikami, w tym służbami
ochrony?
Poradnik nie zawiera gotowych rozwiązao – procedur uniwersalnych,
bo takie nie istnieją, natomiast są w nim przykłady najczęstszych błędów
popełnianych przy sporządzaniu procedur, znalezione w instrukcjach
bezpieczeostwa pożarowego (o instrukcji i procesie jej tworzenia będzie
można przeczytad w jednym z kolejnych poradników z serii: „Poradniki
www.katalogppoz.pl”).
Sposoby postępowania mogą mied kluczowe znaczenie w procesie
użytkowania obiektu – w szczególności w sytuacjach zagrożenia.
Bo jeśli w obiekcie jest system sygnalizacji pożarowej monitorowany
do straży pożarnej, ale nikt nie wie, w jaki sposób można wywoład alarm
pożarowy oraz na jakiej zasadzie sygnał dociera do straży – to albo
transmitowane będą alarmy fałszywe albo alarm I stopnia będzie
wielokrotnie kasowany. Każda z opcji jest szkodliwa – głównie dla obiektu
i bezpieczeostwa przebywających w nim ludzi.
A w obiektach, które nie mają prawnego obowiązku wyposażenia
w urządzenia przeciwpożarowe – czy wystarczy napisad, że w razie pożaru
należy wszcząd alarm?
O tym dowiesz się czytając ten poradnik.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 8
PARAMETRY MAJĄCE WPŁYW NA KSZTAŁT PROCEDUR
Przed napisaniem tego poradnika zastanowiłem się – czy jestem
pewien, że znam wszystkie parametry mające wpływ na ustalanie
procedur? Wbrew pozorom zmiennych jest bardzo dużo i prawdopodobnie
nie jest to zbiór zamknięty.
Zagadnienie nie jest proste – czynników mających wpływ na kształt
sposobów jest co najmniej osiem:
Rodzaj (przeznaczenie) obiektu
Zastosowane w obiekcie instalacje i urządzenia
Podział na strefy pożarowe
Ograniczenia w dostępie do pomieszczeo lub części obiektu
Obecnośd w obiekcie służb ochrony
Usytuowanie obiektu
Pora doby
Liczba użytkowników w obiekcie i ich struktura organizacyjna
W dalszej części poradnika opisany jest każdy z wymienionych
parametrów oraz jego wpływ na sposoby postępowania. Nie przerażaj się
objętością tego opracowania; lektura ma jedynie poszerzyd Twoje
spojrzenie na temat określania sposobów – to które jego elementy
wykorzystasz, zależy wyłącznie od Ciebie. Tylko w przypadku dużych,
skomplikowanych i wielofunkcyjnych obiektów wszystkie z nich będą miały
znaczenie.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 9
RODZAJ (PRZEZNACZENIE) OBIEKTU
Obiekty możemy podzielid ze względu na powierzchnię, wysokośd
oraz przeznaczenie. W zależności od tego czy jest to obiekt użyteczności
publicznej, magazynowy czy produkcyjny – inne zagadnienia pozostaną
w obszarze zainteresowao osoby określającej sposoby.
W obiektach użyteczności publicznej mamy do czynienia
z obecnością dwóch grup ludzi: pracowników stałych i osób
przebywających czasowo. O ile pierwsza grupa doskonale zna obiekt
– druga jest tej wiedzy pozbawiona. Ta zasadnicza różnica ma bezpośredni
wpływ na ich zachowanie w obliczu zagrożenia.
W sposobach należy uwzględnid obecnośd osób przebywających
czasowo, w tym obcokrajowców (szczególnie w hotelach, na lotniskach
oraz w halach sportowych i widowiskowych, na których organizowane są
imprezy
międzynarodowe);
obecnośd
osób
niepełnosprawnych
(w zależności od rodzaju upośledzenia – ociemniali, głuchoniemi, osoby na
wózkach) oraz określid rolę pracowników stałych podczas ewakuacji.
W obiektach produkcyjnych i magazynowych ewakuacja ludzi nie
powinna stanowid większego problemu (wszyscy pracownicy znają układ
komunikacyjny) pod warunkiem przeprowadzenia dokładnej analizy
przewidywanego scenariusza rozwoju pożaru. W sposobach należy
uwzględnid zagrożenie wynikające głównie z charakteru produkcji, rodzaju
materiałów, sposobu ich składowania, występowania stref zagrożenia
wybuchem oraz materiałów reagujących z wodą (np. karbid).
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 10
Niezależnie od funkcji obiektu stopieo trudności w określeniu
sposobów zależy od jego warunków technicznych.
W sposobach należy wyznaczyd kierunki ewakuacji z poszczególnych
części obiektu mając na uwadze:
długośd i stopieo skomplikowania drogi ewakuacyjnej,
występujące na niej przeszkody,
liczbę i stan sprawności osób przebywających w obiekcie,
podział na strefy pożarowe (ta kwestia jest szczegółowo
omówiona w niniejszym poradniku),
koniecznośd otwarcia zamkniętych na klucz wyjśd ewakuacyjnych,
wyznaczone miejsca zbiórek,
oraz określid bezwzględny zakaz korzystania z wind podczas pożaru.
Szczególne
wyzwanie
stanowi
opracowanie
sposobów
postępowania dla obiektów o przeznaczeniu specjalnym (chodby Komendy
Policji), o znaczeniu strategicznym (obiekty wojskowe, rządowe) czy też
obiektów, w których organizowane są imprezy masowe. W procedurach
tych ostatnich najczęściej nie docenia się roli prowadzącego imprezę,
zwykle nie są przygotowane wstępne komunikaty (np. ewakuacyjne), które
mogłyby byd ogłoszone w razie zagrożenia właśnie przez prowadzącego
(konferansjera), a także zapomina się o wyznaczeniu zadao kierownikowi
ds. bezpieczeostwa imprezy, który powinien byd łącznikiem pomiędzy
służbami porządkowymi i strażą pożarną.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 11
Obecnie z pomocą przychodzi rozporządzenie w sprawie zakresu
instrukcji postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego
miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej [4], będące
aktem wykonawczym do ustawy o bezpieczeostwie imprez masowych,
w którym bardzo precyzyjnie określono zawartośd takiej instrukcji. Ze
względu na obszernośd przepisu – proponuję jego lekturę w oryginale.
Rozporządzenie jest na tyle szczegółowe, że warto posiłkowad się
nim przy opracowywaniu procedur postępowania również w przypadku
innych obiektów.
Z kolei w obiektach specjalnych i strategicznych należy określid
procedury
ewakuacji
mienia
(broni,
poufnych
dokumentów)
z uwzględnieniem wewnętrznych procedur związanych z bezpieczeostwem
ich przemieszczania i transportu; podobnie będzie w przypadku
opracowywania procedur ewakuacyjnych dla kancelarii tajnych w celu
ochrony informacji niejawnych. We wszystkich tych przypadkach należy
przewidzied zarówno miejsce docelowej ewakuacji, jak i osoby
odpowiedzialne za jej przeprowadzenie i zabezpieczenie.
Pamiętad też należy, że coraz częściej sercami firm są serwerownie
zawierające istotne dane dotyczące pracowników, kontrahentów
i co najważniejsze transakcji i umów, a w przypadku zakładów
produkcyjnych również procesu produkcji. Bez nich firma nie będzie mogła
wznowid działalności. Stąd wzrasta liczba serwerowni zabezpieczanych
gazowymi urządzeniami gaśniczymi, instalacjami inertyzującymi oraz liczba
przypadków ewakuacji serwerów w czasie pożarów, tak więc procedury
powinny uwzględniad ich obecnośd i ewentualnie zasady dostępu
i ewakuacji.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 12
urządzenia przeciwpożarowe
urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do
zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego
skutków, a w szczególności: stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające,
urządzenia inertyzujące, urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu
ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia sygnalizacyjno-
alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze
sygnałów uszkodzeniowych, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty
wewnętrzne i zawory hydrantowe, hydranty zewnętrzne, pompy w pompowniach
przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające,
urządzenia zabezpieczające przed powstaniem wybuchu i ograniczające jego skutki,
kurtyny dymowe oraz drzwi i bramy przeciwpożarowe i inne zamknięcia
przeciwpożarowe, jeżeli są wyposażone w systemy sterowania, przeciwpożarowe
wyłączniki prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych (§2 ust. 1 pkt 9 [2])
DEFINICJA
ZASTOSOWANE W OBIEKCIE INSTALACJE I URZĄDZENIA
Od kilku lat w naszym kraju przybywa coraz więcej obiektów
handlowych
o
powierzchniach
kilkudziesięciu
tysięcy
metrów
kwadratowych, obiektów biurowych wysokich i wysokościowych,
magazynów wysokiego składowania, coraz częściej produkuje się w oparciu
o technologie o dużym ryzyku wystąpienia pożaru czy wybuchu.
W przepisach techniczno-budowlanych oraz przeciwpożarowych określone
są wymagania w zakresie wyposażania obiektów w urządzenia
przeciwpożarowe (definicja – patrz ramka). W obiektach instalowane są
systemy wizualizacji alarmu oraz telewizja przemysłowa.
Wszystkie wymienione powyżej urządzenia i instalacje mają wpływ
na bezpieczeostwo ludzi w kontekście bezpieczeostwa pożarowego,
a prawidłowe wykonanie i obsługa urządzeo przeciwpożarowych i instalacji
użytkowych (mogących mied wpływ na rozprzestrzenianie dymu w obiekcie
– np. wentylacja) oraz integracja tych urządzeo, w tym ewentualne
podporządkowanie systemowi sygnalizacji pożarowej pozwala na
ograniczenie udziału człowieka w sterowaniu nimi podczas pożaru. Często
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 13
brak wzajemnego ich powiązania obniża, zamiast – co przecież jest celem
ich zastosowania – podwyższad poziom bezpieczeostwa pożarowego.
W sposobach należy uwzględnid tryb uruchamiania urządzeo
przeciwpożarowych oraz zasady korzystania z gaśnic.
Poniżej przedstawiam kilka wskazówek, jak modyfikowad procedury
w zależności od zastosowanych instalacji i urządzeo (nie tylko
przeciwpożarowych):
system sygnalizacji pożarowej: procedury powinny uwzględniad
koniecznośd sprawdzenia alarmu pożarowego I stopnia i zachowanie
obsługi centrali na wypadek konieczności jego skasowania
(z uwzględnieniem czasu zwłoki przesłania sygnału do PSP) lub
przewidywad wciśnięcie najbliższego ręcznego ostrzegacza pożarowego,
jeśli informacja o pożarze zostanie potwierdzona,
dźwiękowy system ostrzegawczy: procedury powinny uwzględniad
przypadki i zasady użycia systemu, w tym „mikrofonu strażaka”,
telewizja przemysłowa: procedury mogą uwzględniad weryfikację
alarmu pożarowego i ewentualnego rozwoju sytuacji pożarowej
poprzez monitoring wizyjny,
system wizualizacji alarmu: procedury powinny uwzględniad funkcję
wspomagania procesu weryfikacji alarmu pożarowego przez ten system
poprzez wskazanie drogi dojścia do obszaru, w którym pożar został
wykryty czy np. wskazanie strefy głośnikowej systemu DSO obsługującej
dany obszar, jeśli ogłoszenie ewakuacji będzie konieczne.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 14
PODZIAŁ NA STREFY POŻAROWE
W obiektach, które są podzielone na co najmniej dwie strefy
pożarowe, nie za każdym razem istnieje koniecznośd przeprowadzania
ewakuacji całkowitej. Przepisy przewidują, że może byd ona przeprowa-
dzana strefowo (zgodnie z warunkami technicznymi [6], długośd dróg
ewakuacyjnych mierzy się również do wyjścia do innej strefy pożarowej).
Tak więc w takiej sytuacji wystarczającym działaniem w obliczu
pożaru (przynajmniej w pierwszej jego fazie) będzie wyjście do strefy
pożarowej innej niż objęta pożarem. Oczywiście procedury nie mogą
przewidywad ewakuacji strefowej w przypadku zdarzeo innych niż pożar
(np. przy alarmie bombowym).
Ewakuacja strefowa ma szczególne znaczenie w obiektach,
w których przebywają osoby o ograniczonej zdolności poruszania się,
wymagający pomocy osób trzecich – szpitalach, hospicjach, domach
pomocy społecznej. Optymalną sytuacją w tych obiektach jest, gdy
ewakuacja może odbywad się do innej strefy pożarowej bez konieczności
prowadzenia ewakuacji pionowymi drogami ewakuacyjnymi, tj. do strefy
na tej samej kondygnacji (obecnie należy zapewnid taką możliwośd
w obiektach ZL II o powierzchni strefy przekraczającej 750m
2
– zgodnie
z §227 ust. 5 rozporządzenia [6]).
W mojej ocenie powinno się dążyd do takiego podziału w obiektach
ZL II niezależnie od ich powierzchni; z drugiej strony coraz częściej
tworzone są tzw. strefy bezpieczeostwa (coś podobnego do strefy
pożarowej) – głównie jako rozwiązania zamienne w ekspertyzach
technicznych. Ich obecnośd również należy uwzględnid w procedurach.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 15
OGRANICZENIA W DOSTĘPIE DO POMIESZCZEO LUB CZĘŚCI OBIEKTU
Bezpieczeostwo wewnętrzne (użytkowe) – ochrona przed
włamaniem, dostępem do pomieszczeo – zawsze stało w sprzeczności
z bezpieczeostwem pożarowym. Salomonowych rozwiązao można
upatrywad jedynie w poszukiwaniu odstępstw od zasad bezpiecznego
użytkowania na rzecz pożarowego w przypadku potwierdzonego
zagrożenia i realizowad je poprzez zabiegi organizacyjne. Coraz
powszechniejsze
stosowanie
systemów
kontroli
dostępu
(karty
magnetyczne, karty zbliżeniowe, zamki kodowe, system klucza
generalnego), a także innych zabezpieczeo: szkła zbrojonego i żaluzji
antywłamaniowych (które nie mają możliwości ich otwarcia przy braku
energii elektrycznej) stanowi poważne wyzwanie dla określających sposoby
postępowania na wypadek pożaru i nie da się tutaj opracowad
uniwersalnych zasad.
Procedury powinny uwzględniad zasady dostępu do pomieszczeo
lub części obiektu, w tym:
całkowitą lub selektywną dezaktywację stosowanych zabezpieczeo
(np. poprzez przyciski ewakuacyjne wyłączające systemy kontroli
dostępu) umożliwiającą ewakuację ze stref lub poprzez strefy
chronione,
możliwośd użycia klucza o wysokim priorytecie w systemach klucza
generalnego wraz z zasadami dostępu do niego,
zasady dostępu straży pożarnej do chronionych stref podczas działao
ratowniczo-gaśniczych,
dezaktywację automatyczną przez system sygnalizacji pożarowej.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 16
OBECNOŚD W OBIEKCIE SŁUŻB OCHRONY
Bardzo istotnym ogniwem w organizacji ochrony przeciwpożarowej
w budynku są służby ochrony, które powinny mied określone szczegółowe
zadania na wypadek pożaru. Pomijając stałych użytkowników budynków, to
ochrona stanowi grupę osób najlepiej znających obiekt. Na bazie służb
ochrony tworzone są centra dozoru – w tym również pod względem
pożarowym – dużych obiektów (np. w hipermarketach), a nawet
Zakładowe Służby Ratownicze.
W „punktach dowodzenia” służb ochrony zbiegają się wszystkie
instalacje sprzężone w systemie ogólnie pojętego bezpieczeostwa. Tutaj
ochrona nadzoruje system sygnalizacji pożaru, monitoring pożarowy,
instalację oddymiania czy stałe urządzenia gaśnicze oraz kontroluje pracę
systemu dostępu, wizualizacji alarmu oraz telewizji przemysłowej (ta
ostatnia może mied znaczenie w lokalizacji miejsca pożaru, co zostało
opisane wcześniej w tym poradniku). Ochrona posiada ponadto własną sied
łączności radiowej lub telefonii bezprzewodowej.
Wobec powyższego to właśnie ochrona obiektu jest najlepiej
przygotowana do prowadzenia ewakuacji, ograniczania rozprzestrzeniania
się pożaru i taka rola powinna byd jej przypisana. Nie należy przy tym
zapominad, że głównym powodem funkcjonowania ochrony w obiekcie jest
troska jego właściciela (zarządcy lub użytkownika) o bezpieczeostwo
związane z kradzieżami i włamaniami.
Zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia [2] niektóre obiekty mają
byd chronione przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne (SUFO).
W przepisie wykonawczym [8] do tejże ustawy Minister Spraw
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 17
Wewnętrznych określił zasady współpracy SUFO między innymi
z jednostkami ochrony przeciwpożarowej. Współpraca ma obejmowad
działania ochronne i zabezpieczające w przypadku wystąpienia pożaru,
klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, w tym wymianę
informacji o powstałych zagrożeniach, wprowadzanie na teren chronionych
obszarów i obiektów jednostek ratowniczych, współdziałanie przy
przeprowadzaniu bezpiecznej ewakuacji ludzi i mienia. Przepis ten jest
bardzo ogólny, ale poprzez analogię można wyznaczad zadania dla służb
ochrony (nie tylko SUFO) kierując się jego zapisami.
Niezbędna liczba osób formacji ochronnych obecna jednorazowo
w obiekcie powinna zostad ustalona poprzez analizę wyznaczonych zadao,
w tym również procedur po wykryciu pożaru przez system sygnalizacji
pożarowej – często jednak ten aspekt nie jest brany pod uwagę.
W sposobach należy uwzględnid:
zasady obsługi i uruchamiania urządzeo przeciwpożarowych
z pomieszczenia ochrony, w tym urządzeo wykonawczych, jeżeli nie są
sterowane automatycznie przez system sygnalizacji pożaru,
zasady podejmowania działao gaśniczych w pierwszej fazie pożaru,
zasady ewakuacji osób i mienia przez służby ochrony,
gromadzenie informacji o liczbie osób ewakuowanych do miejsc
zbiórek poprzez system łączności służby ochrony.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 18
USYTUOWANIE OBIEKTU
Najważniejszym parametrem mającym wpływ na procedury
i związanym z lokalizacją obiektu jest odległośd pomiędzy obiektem
a najbliższą jednostką ochrony przeciwpożarowej i przede wszystkim czas
dojazdu służb ratunkowych. Powyższe wpływa na czas, w którym
zaplanowane procedury powinny byd wykonane. W przypadku obiektów,
do których dojazd straży pożarnej jest bardzo krótki (np. 2 minuty)
– sposoby postępowania nie powinny byd skomplikowane, gdyż czas na ich
realizację będzie tak krótki, że zaledwie rozpocznie się ewakuacja. Lecz, gdy
czas dojazdu jest znaczny – wówczas procedury będą bardziej
„skomplikowane”.
Usytuowanie obiektu, sposób zagospodarowania terenu wokół
niego należy z kolei uwzględnid określając lokalizację miejsc zbiórek po
ewakuacji. Powinny byd tak wyznaczone, by zapewnid bezpieczną odległośd
osób ewakuowanych od obiektu, organizację bezpiecznego miejsca na
wypadek niekorzystnych warunków pogodowych (zbyt niska lub zbyt
wysoka temperatura, opady deszczu czy śniegu); a także w miarę
możliwości zapobiec kolizji dróg przemieszczania się ewakuowanych i
dojazdu służb ratunkowych.
W przypadku niektórych obiektów konieczne będzie wprowadzenie
zakazu wyjazdu pojazdami spod obiektu. Głównie dotyczyd to będzie
obiektów, w których przebywają ludzie w dużych grupach i nie są stałymi
użytkownikami obiektu – m.in. w których organizowane są imprezy
masowe i w hipermarketach. Ten pozornie błahy zakaz ma zapobiec
zablokowaniu dojeżdżających pojazdów ratowniczych.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 19
PORA DOBY
Od pory doby zależy szybkośd wykrycia pożaru. Podczas
użytkowania obiektu pożar może zostad zauważony przez przypadkową
osobę; w nocy jedynie przez służbę ochrony podczas jej obchodu lub
obserwacji przy pomocy kamer lub też wykryty przez system sygnalizacji
pożarowej/samoczynne instalacje gaśnicze
W zależności od pory doby inna jest również liczba stałych
użytkowników i jednocześnie funkcjonariuszy ochrony. Tym samym inne
cele powinny przyświecad osobie opracowującej sposoby. Jeśli w obiekcie
są ludzie – należy przede wszystkim dążyd do ich ewakuacji (ważne będą
sposoby ogłoszenia oraz przeprowadzenia sprawnej i skutecznej
ewakuacji), powiadomienia straży pożarnej i w dalszej kolejności do
ograniczenia skutków zdarzenia. Poza godzinami użytkowania główny
nacisk powinien byd położony na powiadomienie straży i ewentualną
ewakuację mienia.
Pamiętad należy, że poza godzinami użytkowania obiektu liczba
ochrony może byd zredukowana do jednej osoby, co uniemożliwia
realizację takich procedur, jakie są ustanowione na pozostały czas dnia.
Wówczas w obiektach wyposażonych w system sygnalizacji pożarowej
należy przewidzied, że ograniczona liczba osób musi zrealizowad procedurę
wymaganą przy tej instalacji – w tym sprawdzenia alarmu pożarowego
wygenerowanego przez czujki.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 20
LICZBA UŻYTKOWNIKÓW W OBIEKCIE I ICH STRUKTURA ORGANIZACYJNA
Kolejnym parametrem mającym wpływ na kształtowanie sposobów
postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia jest liczba
podmiotów użytkujących obiekt oraz ich struktura organizacyjna, a także
występujące zależności pomiędzy nimi.
W przypadku obecności więcej niż jednego podmiotu bardzo ważną
rolę odegra zarządca lub główny najemca obiektu, którego zadaniem jest
określenie
sposobów
postępowania
obowiązujących
wszystkich
użytkowników/podmiotów. Nie może byd tak, że każdy najemca posiada
własną instrukcję postępowania niekompatybilną z pozostałymi. Możliwa
natomiast jest sytuacja, w której poszczególni najemcy będą tworzyd
własne procedury szczegółowe będące rozwinięciem instrukcji „głównej”.
Procedury powinny wyraźnie wskazywad, że ogłosid alarm może
każdy – niezależnie od jego pozycji w strukturze organizacyjnej firmy.
Użytkownicy muszą mied świadomośd, iż w sytuacjach zagrożenia mogą
(a nawet muszą) samodzielnie podejmowad decyzje tego typu – zgodnie
z przytoczonym we wstępie zapisem ustawowym. W literaturze opisane
przypadki, w których brak właściwego działania spowodował opóźnienie
w ogłoszeniu alarmu pożarowego w następstwie czego wiele osób straciło
życie.
Stali użytkownicy nie powinni ignorowad alarmu wszczynanego
przez osoby trzecie – procedury powinny przewidywad natychmiastowe
sprawdzenie przyczyn alarmu.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 21
Niestety nawet w obiektach wyposażanych w dźwiękowe systemy
ostrzegawcze dochodzi do zignorowania komunikatu ewakuacyjnego
– w naszym kraju nie mamy jeszcze wypracowanego odruchu
natychmiastowego podporządkowania się „automatycznemu” poleceniu.
Nawet stali użytkownicy obiektów z DSO oczekują często dodatkowego
potwierdzenia – chod powinni niezwłocznie podjąd akcję ewakuacyjną,
mobilizując innych do opuszczenia obiektu/strefy pożarowej.
Bardzo ważne jest wzięcie pod uwagę procedur wewnętrznych
wynikających ze specyfiki obiektów (przytoczony był już przykład Komend
Policji). W obiektach firm i instytucji, dla których organem założycielskim
lub nadzorującym jest Minister Obrony Narodowej powinny byd
uwzględnione procedury resortowe.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 22
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI
Przed przystąpieniem do opracowywania sposobów postępowania
należy przeanalizowad:
możliwe zagrożenia, by procedury były adekwatne do sytuacji,
parametry opisane w tym poradniku,
wymagania przepisów (w tym innych niż przeciwpożarowe).
W przypadku zbieżności kilku przepisów nakazujących ujęcie
sposobów postępowania w kilku różnych dokumentach - najlepiej
opracowad procedury wspólne i umieścid je w dokumencie, który wymaga
dodatkowych uzgodnieo (np. z odpowiednimi organami administracji
publicznej). W pozostałych dokumentach można zamieścid odnośniki do
dokumentu „głównego” lub też te same procedury wpisad we wszystkich
wymaganych dokumentach. Pierwsze rozwiązanie ma swoje zalety
– umieszczenie procedur tylko w jednym dokumencie powoduje, że zmiana
tych procedur nie wymaga zmiany kilku dokumentów.
W przypadku obowiązywania w firmie kilku procedur – należy
sprawdzid czy ta sama osoba nie ma już wyznaczonych innych obowiązków.
Najłatwiej można to sprawdzid sporządzając wykaz osób funkcyjnych
uzupełniony o wyznaczone dla nich zadania.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 23
KTO MOŻE OPRACOWAD SPOSOBY POSTĘPOWANIA
Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej [1] czynności
z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywad osoby posiadające
odpowiednie kwalifikacje.
Dalej ustawa mówi, że osoby wykonujące czynności z zakresu
ochrony przeciwpożarowej, polegające na zapobieganiu powstawaniu
i rozprzestrzenianiu się pożaru, niezatrudnione w jednostkach ochrony
przeciwpożarowej,
(…)
powinny
posiadad
wykształcenie
wyższe
i ukooczone szkolenie specjalistów ochrony przeciwpożarowej albo mied
wykształcenie wyższe na kierunku inżynieria bezpieczeostwa pożarowego
lub tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa lub uzyskad uznanie kwalifikacji
do wykonywania zawodu inżyniera pożarnictwa w toku postępowania
o uznanie nabytych w paostwach członkowskich Unii Europejskiej,
w paostwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA) - stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym
lub w Konfederacji Szwajcarskiej kwalifikacji do wykonywania zawodu
regulowanego - inżyniera pożarnictwa. Osoby te, wykonujące czynności
wyłącznie w zakresie wynikającym z art. 4 ust. 1 ustawy, powinny posiadad
co najmniej wykształcenie średnie i ukooczone szkolenie inspektorów
ochrony przeciwpożarowej lub mied tytuł zawodowy technika pożarnictwa
lub uzyskad uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu technika
pożarnictwa w toku postępowania o uznanie nabytych w paostwach
członkowskich
Unii
Europejskiej,
w
paostwach
członkowskich
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronach umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub w Konfederacji Szwajcarskiej
kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego - technika pożarnictwa.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 24
JAK ZAPOZNAD ZE SPOSOBAMI POSTĘPOWANIA
Powyższe zagadnienie jest bardzo często (żeby nie powiedzied
zawsze) pomijane w instrukcjach. Sporadycznie autorzy wskazują sposoby
zaznajamiania z procedurami postępowania. Problemu nie ma w obiektach,
w których w doskonałej większości przebywają stali użytkownicy
– ci powinni byd zapoznawani z nimi w trakcie wymaganych szkoleo.
Sprawa się komplikuje, gdy obiekt „eksploatują” goście (w hotelach), klienci
(w marketach), petenci (w urzędach), kibice (w obiektach sportowych), fani
(na koncertach) czy widzowie (np. w kinach).
Stan prawny w Polsce jest taki, że w obiektach należy w widocznym
miejscu umieścid instrukcję postępowania na wypadek pożaru. Czy takie
rozwiązanie gwarantuje bezpieczeostwo użytkownikom? Ja twierdzę, że
nie!
Hotele w Polsce od dawna przyjmują standardy zagraniczne – taką
instrukcję (sporządzoną w kilku językach – co najmniej w polskim,
angielskim, niemieckim i francuskim) znajdziemy w pokojach hotelowych
wraz z folderem reklamowym, a na drzwiach wyjściowych z pokoju – plan
piętra z zaznaczoną lokalizacją danego pokoju oraz z sugerowanym
kierunkiem ewakuacji (często z piktogramami wskazującymi pożądane
zachowanie w przypadku zadymienia).
W pozostałych obiektach wymienionych w pierwszym akapicie tego
rozdziału pojęcie zapoznawania użytkowników z procedurami nie istnieje
– temat nie jest regulowany, gdyż jest bardzo kłopotliwy.
Swego czasu opracowałem procedurę zaznajamiania ze sposobami
postępowania w hali sportowej, w której przewidziałem procedurę
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 25
zapewniającą zapoznanie z procedurami obowiązującymi w przypadku
zagrożenia. Pomysł opierał się na odtwarzaniu przed rozpoczęciem każdych
zawodów komunikatu, w którym kibice mieli byd instruowani o zasadach
obowiązujących po ogłoszeniu ewakuacji – wysłuchanie dwuminutowego
komunikatu nikomu przecież nie zaszkodzi – prawda?
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 26
INNE PRZEPISY WYMAGAJĄCE OPRACOWANIA PROCEDUR
Obowiązek określania sposobów postępowania na wypadek pożaru
(lub innych zagrożeo) znalazł się również w przepisach innych niż
przeciwpożarowe. Poniżej prezentuję listę znanych mi aktów prawnych,
w których obowiązek taki został zapisany:
- przedsiębiorcy wykonujący działalnośd gospodarczą w zakresie
wytwarzania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów
o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym zobowiązani są do
sporządzenia planu postępowania na wypadek zagrożenia życia lub
zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego – taki
obowiązek wynika z rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia
8 listopada 2002r. w sprawie wymagao, jakim powinien odpowiadad
plan postępowania na wypadek zagrożenia życia lub zdrowia
ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego (Dz. U. z 2002r. Nr 194,
poz. 1632) [7],
- dyrektorzy muzeów zobowiązani są do sporządzenia planów ewakuacji
zbiorów – na podstawie rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego z dnia 1 grudnia 2008r. w sprawie zabezpieczenia zbiorów
w muzeach przed pożarem, kradzieżą i innym niebezpieczeostwem
grożącym zniszczeniem lub utratą zbiorów oraz sposobów
przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia
(Dz. U. z 2008r. Nr 229, poz.1528) [10],
- organizatorzy imprez masowych zobowiązani są do opracowania
instrukcji postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego
miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej – na
podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o bezpieczeostwie imprez masowych [3].
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 27
W 1998 roku Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w swoim
(nieobowiązującym już dzisiaj) Zarządzeniu [11] wydanym na podstawie
rozporządzenia
1
Ministra Spraw Wewnętrznych [9] określił dokumenty
wchodzące w skład planu ewakuacji osób w przypadku powstania pożaru,
klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Zarządzenie
dotyczyło obiektów opieki zdrowotnej i jest doskonałym materiałem
pomocniczym do opracowywania procedur w szpitalach i innych obiektach
o podobnym charakterze. W dokumentach ewakuacyjnych należało
określid między innymi:
- kierunki ewakuacji osób z poszczególnych pomieszczeo,
- rozmieszczenie ewakuowanych osób wraz z określeniem liczby
pacjentów w pomieszczeniach docelowego miejsca ewakuacji,
- katalog zadao przewidzianych do realizacji z uwzględnieniem osób
zobowiązanych do ich wykonania, czasu realizacji, sposobów
powiadamiania osób odpowiedzialnych, numerów telefonów itp.,
- dwa warianty realizacji zadao (w czasie godzin i po godzinach pracy),
- kolejnośd ewakuacji pacjentów,
- katalog stanowisk zatrudnionych osób z uwzględnieniem ilości
(na
poszczególnych
zmianach)
oraz
zadao
ewakuacyjnych
przewidzianych do realizacji dla każdego pracownika,
- szczegółowe rozliczenie pacjentów przewidzianych do ewakuowania
(liczba łóżek szpitalnych, liczba osób o ograniczonej zdolności
poruszania się),
1
rozporządzenie zostało pośrednio uchylone w związku ze skreśleniem art. 13 ust. 1 pkt. 1 ustawy o ochronie
przeciwpożarowej w roku 1998
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 28
- katalog
sprzętu
niezbędnego
do
prowadzenia
ewakuacji
z uwzględnieniem potrzeb, stanu posiadania, braków (ewentualnych
nadwyżek), źródeł uzupełnienia braków, osób odpowiedzialnych za
dostarczenie brakującego sprzętu.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 29
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Mam nadzieję, że objętośd tego poradnika nie zniechęciła Cię do jego
przeczytania. Pisząc go nie sądziłem, że będzie taki obszerny, ale chciałem
pokazad Ci (w miarę moich możliwości) wszystkie aspekty mające wpływ na
konstrukcję sposobów postępowania.
Nie należy zapominad o okresowej weryfikacji sposobów.
Odpowiedniej wiedzy mogą dostarczyd samodzielne lub wspólne z PSP
dwiczenia mające na celu praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków
ewakuacji. Obowiązek przeprowadzania próbnej ewakuacji od wielu lat
funkcjonuje w prawodawstwie paostw zachodnich. W Polsce od roku 2003
obowiązek ich przeprowadzania ciąży na właścicielu lub zarządcy obiektu
zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób, będących
jej stałymi użytkownikami
2
(obecnie po nowelizacji przepisu wyłączone z
tego obowiązku są obiekty ZL IV).
Jak wynika z przedstawionego materiału proces określania
i weryfikacji sposobów postępowania jest skomplikowany i wymaga dużej
wiedzy organizacyjnej, technicznej oraz znajomości przepisów (nie tylko
przeciwpożarowych).
Skutecznośd sposobów będzie jednak niewielka, gdy personel
(i ochrona) nie zostanie z nimi zapoznany. Jak wskazano na początku
poradnika, w instrukcji bezpieczeostwa pożarowego należy opracowad
zasady i sposób zaznajamiania użytkowników budynku z jej treścią, a co za
tym idzie również ze sposobami postępowania na wypadek pożaru.
2
obecnie obowiązek wynika z §13 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji [5]
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 30
Podkreślid należy, że proces szkoleo powinien byd ciągły. Cały
personel, łącznie z pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze
godzin, personelem sprzątającym i wykonawcami budowlanymi musi byd
zaznajomiony z działaniami, jakie należy podjąd na wypadek pożaru.
Szkolenie to powinno obejmowad między innymi przejście różnych dróg
ewakuacyjnych, zasady działania instalacji i urządzeo przeciwpożarowych
oraz zapoznanie z dźwiękiem alarmu pożarowego.
Dopiero zapoznanie personelu z zasadami postępowania na
wypadek pożaru, uwzględniającymi wszystkie czynniki, które mogą mied
wpływ na ich kształt (i przedstawionymi w niniejszym poradniku) można
uznad spełnienie wymagao przepisów przeciwpożarowych.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 31
NOTA DLA PREWENTYSTY
Sprawdzenie w trakcie czynności kontrolno-rozpoznawczych
poprawności procedur postępowania, ich znajomości i realności ich
realizacji jest bardzo trudna. Należałoby wcześniej posiąśd wiedzę, o której
pisałem w poradniku, a jak widad nie jest to krótkotrwały proces.
Owszem, można pokusid się o przepytywanie pracowników ze
znajomości procedur, ale Ci zaskoczeni pytaniem nie potrafią nawet
wskazad prawidłowego numeru alarmowego do straży pożarnej – obecnie
najczęściej podają 112, gdyż tu trudniej o pomyłkę, bo jest ogólnym
numerem ratunkowym (przy okazji warto wspomnied, że taka filozofia
przyświecała jego wprowadzaniu). Często też zaskoczenie nie pozwala na
prawidłowe wskazanie najbliższego wyjścia ewakuacyjnego. Chod z drugiej
strony czy może byd coś bardziej zaskakującego niż pożar czy alarm
bombowy? Skoro nie potrafią udzielid odpowiedzi w sytuacji bez
zagrożenia… to nie jest najlepiej z tą znajomością procedur.
Najłatwiej sprawdzid procedury i mające je zrealizowad osoby
poprzez przeprowadzenie praktycznych prób ewakuacyjnych. Analiza
instrukcji bezpieczeostwa pożarowego w tym zakresie to tylko wstęp
– można jedynie sprawdzid czy procedury nie kooczą się na standardowych
zapisach o obowiązku powiadomienia osób zagrożonych, straży pożarnej
i podejmowaniu prób gaszenia pożaru przy pomocy gaśnic lub hydrantów
wewnętrznych oraz czy uwzględniają obecnośd w obiekcie systemu
sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego.
Jak opracować
wykonalne procedury postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia?
Kamil Kwosek
WWW.KATALOGPPOZ.PL
Ochrona przeciwpożarowa w jednym miejscu!
strona 32
PRZEPISY KRAJOWE
[1]
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991r.
(tekst jednolity: Dz. U. z 2002r. Nr 147, poz. 1229 z późniejszymi zmianami)
[2]
Ustawa o ochronie osób i mienia z dnia 22 sierpnia 1997 roku
(tekst jednolity: Dz. U. z 2005r. Nr 145, poz. 1221)
[3]
Ustawa o bezpieczeostwie imprez masowych z dnia 20 marca 2009r.
(tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. nr 62, poz. 504 z późniejszymi zmianami)
[4]
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z 13 sierpnia 2009r. w sprawie zakresu instrukcji postępowania w przypadku
powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie
imprezy masowej (Dz. U. z 2009r. Nr 135, poz. 1113)
[5]
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych
obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010r. Nr 109, poz. 719)
[6]
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadad budynki i ich usytuowanie
(Dz. U. z 2002r. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami)
[7]
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 listopada 2002r. w sprawie
wymagao, jakim powinien odpowiadad plan postępowania na wypadek
zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego
(Dz. U. z 2002r. Nr 194, poz. 1632)
[8]
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
18 grudnia 1998r. w sprawie określenia szczegółowych zasad współpracy
specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami
ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi)
(Dz. U. z 1998r. Nr 161, poz. 1108)
[9]
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 maja 1992r. w sprawie
zasad nadzoru nad ochroną przeciwpożarową w gospodarce narodowej
(Dz. U. z 1992r. Nr 47, poz. 216)
Uwaga! Rozporządzenie uchylone.
[10]
Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia
1 grudnia 2008r. w sprawie zabezpieczenia zbiorów w muzeach przed pożarem,
kradzieżą i innym niebezpieczeostwem grożącym zniszczeniem lub utratą
zbiorów oraz sposobów przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania
zagrożenia (Dz. U. z 2008r. Nr 229, poz.1528)
[11]
Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 25 lutego 1998r.
w sprawie opracowania planów ewakuacji osób w przypadku powstania pożaru,
klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia w zakładach opieki
zdrowotnej, dla których Minister Zdrowia i Opieki Społecznej jest organem
tworzącym lub sprawującym nadzór (Dz. Urz. MZiOS z 1998r. Nr 2, poz. 3)
Uwaga! Zarządzenie uchylone.
