Alkohol metylowy 

postać – płyn bezbarwny dobrze rozp. w wodzie 
gęstość wzgl. 0,79 g/mL 

 
 
DAWKI: 
dawka toksyczna    

10 mL,  

Dawka śmiertelna    60-120 mL 
 
 

Objawy zatrucia metanolem 

  

-

początkowo obj. upojenia alkoholem etylowym,  

-

później śpiączka (okres utajenia 6-30 h), 

-

zaburzenia widzenia (do ślepoty włącznie), 

-

głęboka kwasica metaboliczna,

  

- oddech Kussmaula,  

- depresja oddechu i 

ukł. krążenia,  

- zaburzenia rytmu serca,  

- drgawki,  

- zapalenie trzustki 

 

Alkohol metylowy 

 
METABOLIZM:  
   

metabolizuje w wątrobie 7x wolniej od 

etanolu do formaldehydu i mrówczanów 

 
WYDALANIE:    
   do 12% z moczem i 3-5% z powietrzem 

wydychanym w formie niezmienionej 

 

Metabolizm alkoholu metylowego 

metanol 

formaldehyd 

kwas 

mrówkowy 

CO

2 

+ H

2

O 

dehydrogenaza 

alkoholowa 

kwas foliowy 

(kofaktor) 

Alkohol metylowy 

– objawy zatrucia 

uszkodzenie wzroku 

• Objawy: zaburzenia widzenia, od zaburzeń ostrości 

(widzenia przez mgłę, widzenia konturów) do 

postrzegania jedynie światła, lub zupełnej ślepoty 
 

• Badanie przedmiotowe: brak reakcji źrenic na światło, 

obrzęk i zatarcie granic tarczy nerwu wzrokowego, 
cechy zapalenia i zaniku nerwu wzrokowego 
 

• Przyczyna: toksyczne działanie mrówczanów oraz 

miejscowy metabolizm metanolu do formaldehydu 

Glikol etylenowy 

• postać – oleisty bezbarwny słodkawy płyn, rozp. w 

wodzie 

• gęstość wzgl. 1,1 g/mL 
• obj. dystrybucji 0,83 L/kg, okres półtrwania 3-5(17) 

godz. 

• dawka toksyczna 30-50 ml, śmiert. 100 ml (1,4 ml/kg) 
• metabolizowany w wątrobie do aldehydu glikolowego, 

glikolanów. glioksalanów, szczawianów (oraz glicyny, 

mrówczanów, adypinianów, glutaranów, ditlenku węgla  

    i wody) 
• wydalany do 22% przez nerki niezmieniony 
• objawy zatrucia: początkowo objawy upojenia alk., 

później śpiączka, 

głęboka kwasica metaboliczna

, 

oddech Kussmaula,  depresja ukł. krążenia, ostra 

niewydolność nerek, hipokalcemia 

glikol  

aldehyd 

glikolowy 

kwas 

glikolowy 

kwas 

glioksalowy 

glicyna  

kwas 

mrówkowy 

kwas 

szczawiowy 



-OH-



- ketoadypinian 



-OH-



-glutaran 

CO

2 

+ H

2

O 

dehydrogenaza 

alkoholowa 

tiamina 

(kofaktor)

  

pirydoksyna 

(kofaktor)

  

Metabolizm 

glikolu 

etylenowego 

Glikol etylenowy 

ostra niezapalna niewydolność nerek 

• początek – około 3 doby zatrucia 
• przyczyna  
     - 

odkładanie kryształów szczawianu wapnia w 

       

kanalikach nerkowych (światło, komórki, podścielisko) 

     - 

bezpośrednie toksyczne działanie metabolitów  

       

glikolu na przepuszczalność błony kłębków 

       nerkowych i transport czynny i bierny w kanalikach 
       nerkowych 
     - 

zaburzenia krążenia – upośledzenie przepływu 

       nerkowego i hipoksja 
     - 

destrukcyjny wpływ kwasicy na komórki o dużej  

       

aktywności metabolicznej 

Alkohol metylowy i glikol etylenowy 

przyczyny kwasicy 

• kumulacja kwaśnych metabolitów metanolu 

(mrówczanów) i glikolu (glikolanów i szczawianów) 

• wzrost stosunku NADH/NAD w cytoplaźmie 

hepatocytów w wyniku utleniania metanolu, glikolu  

    i etanolu (podawanego jako odtrutka) 
• toksyczny wpływ metabolitów metanolu i glikolu na 

metabolizm komórkowy 

• zaburzenia krążenia i perfuzji tkankowej 
• drgawki 
• depresja ośrodka oddechowego 
• narastająca niewydolność nerek (w zatruciu glikolem) 

Alkohol metylowy i glikol etylenowy 

przyczyny uszkodzenia układu nerwowego 

• bezpośrednie działanie toksyczne 

metabolitów obu związków 

• głęboka 

kwasica 

metaboliczna 

• zaburzenia elektrolitowe 
• wzrost osmolalności osocza 
• hipoksja 

Alkohol metylowy i glikol etylenowy 

badania laboratoryjne 

• stężenie we krwi metanolu i glikolu etylenowego 
• stężenie w moczu glikolu etylenowego 
• równowaga kwasowo-zasadowa 
• stężenie elektrolitów oraz wapnia (glikol) we krwi 
• osmolalność osocza 
• stężenie glukozy we krwi 
• stężenie mocznika i kreatyniny we krwi (glikol) 
• badanie ogólne moczu – badanie kryształów 

szczawianu wapnia w moczu (glikol), w nerce 

(zwłoki) 

Glikol etylenowy 

 

kryształy szczawianu wapnia

 

Glikol etylenowy i alkohol metylowy 

postępowanie lecznicze 

• prowokowanie wymiotów lub/i płukanie  

żołądka do 1 godz. od zatrucia 

• intensywna terapia zachowawcza 

•

stałe monitorowanie i korekcja: 

   - 

równowagi kwasowo – zasadowej  

   - 

zaburzeń wodno - elektrolitowych 

• podawanie odtrutek w celu zahamowania 

metabolizmu glikolu i metanolu: 

   - etanolu 
   - 4-metylopirazolu (Fomepizol) 
 
 

Glikol etylenowy i alkohol metylowy 

postępowanie lecznicze 

• hemodializa w celu : 
- 

usunięcia glikolu  i metanolu oraz ich 

toksycznych metabolitów 

- 

wyrównania zaburzeń RKZ i wodno - 

elektrolitowych 

- 

leczenia skutków niewydolności nerek  

   ( zatrucie glikolem) 

 

Glikol etylenowy i alkohol metylowy 

postępowanie lecznicze 

• podawanie kofaktorów metabolizmu: 
    - kwasu foliowego ( zatrucie metanolem) 
    - tiaminy i pirydoksyny ( zatrucie glikolem) 
• forsowana diureza, leki moczopędne  
   

i poprawiające nerkowy przepływ krwi,  

   

w zatruciu glikolem do czasu wystąpienia cech 

ostrej niewydolności nerek 

• leczenie uszkodzeń  narządowych wg ogólnie 

przyjętych zasad 

 

Alkohol metylowy i glikol etylenowy 

postępowanie lecznicze 

• dawkowanie alkoholu etylowego: 

    

alkohol podajemy doustnie (przez sondę) lub (najczęściej) 

dożylnie w stałym wlewie 10% roztworu, aby utrzymać 

stężenie we krwi w granicach 100-150 mg/dL – zalecana 

dawka początkowo 0,6-1,0 g/kg m.c., następnie średnio  

    

110 mg/kg m.c./godz. (zwiększamy u osób uzależnionych  

     i podczas hemodializy) 

• dawkowanie 4-metylopirazolu: 

    

dożylnie w postaci wolnych  (30min.) wlewów kroplowych- 

początkowo jednorazowo 15 mg/kg m.c., następnie  po 10 
mg/kg m.c co 12 godz. (4x), ostatecznie po 15 mg/kg m.c./ 

godz. do całkowitej eliminacji alkoholi 

 
 
 
 

Alkohol izopropylowy 

• postać – płyn bezbarwny,  rozpuszczalny w wodzie 
• gęstość wzgl. 0,8 g/mL 
• obj. dystrybucji  0,5-0,7 L/kg, okres półtrw. 2,9-16,2 

godz. (aceton 7,6-26,2 godz.) 

• dawka śmiert. 100-250 ml (2-4 mL/kg m.c.) 
• metabolizowany głównie do acetonu oraz octanów, 

mrówczanów i ditlenku węgla (2-4x wolniej od etanolu) 

• wydalany do 20% przez nerki niezmieniony 
• objawy: zapach acetonu, depresja oun (śpiączka przy 

st. 150 mg/dL), możliwa hipotermia, drgawki, depresja 

oddechu, układu krążenia, zaburzenia rytmu serca, 

możliwa kwasica metaboliczna, ketonuria, hipoglikemia   

Alkohol izopropylowy 

badania laboratoryjne i postępowanie 

lecznicze 

• konieczne badania: stężenie izopropanolu we krwi, 

elektrolitów , gazometrii i glukozy we krwi, 
stężenie acetonu w moczu 

• leczenie objawowe w warunkach intensywnej 

terapii zachowawczej 

• brak odtrutek, hemodializa wskazana jedynie w 

skrajnie ciężkich stanach, przy wysokich 
stężeniach alkoholu (niektóre źródła  stężenie 
ponad 150 mg/dL uznają  za śmiertelne)