Bardo stawania się

Kiedy nastaje czas czwartego bardo, ci, którzy w

yciu praktykowali i osi

rzeczywiste rezultaty, s

wyzwoleni. Przypomnijmy: istniej

trzy kategorie zdolno

ci -

najwy

sze,

rednie i ni

sze. Istoty o najwy

szych lub

rednich zdolno

ciach ju

przed

nadej

ciem bardo stawania si

osi

ły wyzwolenie lub o

wiecenie. Te, o ni

szych

zdolno

ciach, praktykuj

cy, którzy nie byli w stanie rozpozna

natury umysłu, kiedy

zostali w ni

wprowadzeni znajduj

wówczas jeszcze w bardo. B

oni mieli krótkie

wiadczenie stanu po

redniego, lecz nie b

przez nie schwytani poniewa

rozwin

nawyk praktykowania, przypomn

sobie w tym momencie o naukach, które otrzymali - o

tym co nale

y robi

i b

mieli mo

liwo

ść

osi

gni

cia wyzwolenia.

Tak, jak rzucona o

cian

piłka dotyka jej tylko przez chwil

i natychmiast powraca,

praktykuj

cy ci rzuceni b

na krótki czas w pomieszanie czwartego bardo, jednak

dzi

ki silnemu nawykowi praktykowania, natychmiast z niego wyjd

. Maj

co prawda

karm

wiadczenia tego bardo, ale nie b

musieli w nim przebywa

i do

wiadcza

jego cierpie

"Bardo stawania si

" trwa od momentu wpadni

cia w pomieszanie w chwili oddzielenia

umysłu od ciała, do chwili ponownego pocz

cia. Nawet ci ludzie, którzy troch

praktykowali, przez krótki czas do

wiadczaj

tego bardo, zanim osi

wyzwolenie.

Naprawd

ęŜ

kie jest ono jednak dla ludzi, którzy w ogóle nie praktykowali i nie

otrzymali wskazówek, co nale

y zrobi

w czasie umierania i w stanie po

rednim. Nawet

eli kto

wykonuje dla nich poła i pomaga im przeprowadzi

wiadomo

ść

przez

mier

nie jest to łatwe - ludzie ci do

wiadcz

przynajmniej cz

ęś

ci bardo stawania si

Gdy biała esencja ojca i czerwona esencja matki spotykaj

w o

rodku serca,

manifestuje si

jasne

wiatło umysłu, usłyszymy bardzo gło

ne d

ki i zobaczymy

bardzo jaskrawe

wiatło - je

eli rozpoznamy to do

wiadczenie jako natur

umysłu,

osi

gniemy wyzwolenie, je

eli za

nie, wpadniemy w panik

i stracimy

wiadomo

ść

prze

ycie b

dzie tak intensywne, i

spowoduje l

k. Nie b

dziemy wiedzieli, co si

z na

mi dzieje, nie b

dziemy potrafili sobie z tym poradzi

i zapragniemy uciec. Jest to czas, w

którym umysł opuszcza ciało przez jeden z jego naturalnych otworów o ile nie
wykonywało si

przedtem poła.

dziemy mogli do

wiadczy

wówczas równie

przyjemnych dozna

na przykład

szych obszarów egzystencji - poniewa

jednak b

dziemy pogr

ąŜ

eni w panice, nie

dziemy potrafili ich wła

ciwie postrzega

i wszystko to wyda nam si

jedynie

przera

ce. Nie b

dziemy w stanie niczemu dokładnie si

przyjrze

, b

dziemy chcieli

tylko uciec. Tak rozpoczyna si

nowa egzystencja w uwarunkowanym

wiecie. Z powodu

nawykowych tendencji w umy

le powstan

wtedy struktury egzystencji w samsarze.

Poprzez moc osobistej karmy zaczyna si

tworzy

"mentalne ciało". Mówi

c o bardo

umierania wyja

niłem, w jaki sposób w tym czasie rozpuszczaj

poszczególne wiatry i

elementy. Kiedy obie esencje schodz

razem, zanikaj

wszystkie aktywno

ci umysłu

zwi

zane z przeszkadzaj

cymi uczuciami. W bardo stawania si

cały ów proces

przebiega w odwrotnej kolejno

ci, wszystko zaczyna si

na nowo formowa

. Poniewa

nie potrafimy rozpozna

natury naszego umysłu, powstaje najpierw "wiatr niewiedzy", a

nast

pnie wiatr

ycia, wiatr ognia, wody i ziemi. Tak jak poszczególne elementy

rozpuszczały si

, kiedy umierało nasze fizyczne ciało, podobnie teraz z powodu tych

wiatrów tworzy si

"ciało mentalne". Wraz z jego powstaniem pojawia si

ponownie

siedem aktywno

ci umysłu zwi

zanych z głupot

, wszystko rozwija si

od samego

pocz

tku, poczynaj

c od niewiedzy. Powstaje 40 aktywno

ci umysłu zwi

zanych z

Ŝą

daniem i 33 zwi

zane z gniewem. W ten sposób zaczynamy istnie

ponownie w

formie mentalnego ciała i kiedy wszystkie elementy znowu si

spotkaj

, pojawi si

sama nawykowa

wiadomo

ść

, która była obecna przedtem. Do

wiadczymy rzeczywi

cie

tego,

e mamy ciało, chocia

nie b

dzie ono fizyczne, lecz jedynie mentalne. Istoty

Strona 1 z 5

Bardo stawania się

2009-09-12

posiadaj

ce fizyczne ciała nie b

wówczas w stanie nas zauwa

W tym bardo mo

na "je

ść

" tylko zapachy. Nie b

dziemy mogli przyj

ąć

adnego

ywienia, które nie zostało nam "podarowane". Dlatego mo

na - istniej

ró

ne rytuały,

które to umo

liwiaj

- przywoła

istoty przebywaj

ce w bardo i da

im pobłogosławione

jedzenie. Mog

je przyj

ąć

i cieszy

nim. W przeciwnym razie b

wprawdzie widzie

ywno

ść

, ale nie b

mogły jej zje

ść

. Kiedy mamy owe duchowe ciało, nasz umysł

przejawia w naturalny sposób pewn

zdolno

ść

jasnowidzenia - wiemy wi

cej, ni

wtedy,

gdy zwi

zani jeste

my z fizyczn

form

. Poniewa

jest to ciało czysto mentalne,

wystarczy jedynie pomy

o jakim

miejscu, by w mgnieniu oka si

w nim znale

źć

na uda

do dowolnego miejsca we wszech

wiecie, oprócz dwóch wyj

tków -

macicy przyszłej matki i miejsca, w którym Budda osi

ł o

wiecenie, zwanym

Bodhgaja (nie chodzi tu jednak o konkretne miejsce w Indiach, lecz raczej o stan
o

wiecenia sam w sobie).

Jedynymi istotami, które mog

nas wtedy dostrzec, s

te, które znajduj

w podobnej

sytuacji. Istoty przebywaj

ce w bardo maj

w tym momencie t

sam

karm

, jednak

istoty z krwi i ko

ci nie mog

nas zobaczy

. My sami jednak widzimy je i do

wiadczamy z

tego powodu wiele cierpienia. Widzimy własne zwłoki, jednak nie rozumiemy,

umarli

my. Nie zdajemy sobie sprawy,

e jest to nasze własne martwe ciało,

e ju

nie

yjemy. Zamiast tego przez cały czas próbujemy rozmawia

ze znajomymi, chocia

oni

nas nie dostrzegaj

. Próbujemy porozumie

z partnerem, dzie

mi lub rodzin

, oni

jednak, oczywi

cie, nie reaguj

na nasze wysiłki, co nas szokuje i wprowadza w

pomieszanie. Im cz

ęś

ciej nie reaguj

, tym bardziej jeste

my wzburzeni. Czasem w

miejscach, które najcz

ęś

ciej odwiedzali

my, u

ywaj

oni rzeczy, które do nas nale

ały.

Jeste

my oburzeni, ale nikt nie zwraca na to uwagi. Zdarza si

e stajemy si

naprawd

gniewni i coraz bardziej zrozpaczeni, gdy

wszelkie próby nawi

zania kontaktu ko

niepowodzeniem.

Poniewa

nasze mentalne ciało nie posiada białej esencji ojca i czerwonej esencji matki -

nie jest ciałem fizycznym - nie jeste

my w stanie widzie

sło

ca i ksi

ęŜ

yca. Po prostu nie

pojawiaj

one w

wiecie, w którym przebywamy. Dr

nas głód i pragnienie, ale

poniewa

nie ofiarowano nam

adnej

ywno

ci; pozostajemy głodni i spragnieni.

Jeste

my jak piórko, które wiatr niesie to tu, to tam, przy ka

dym podmuchu. Stan ten

jest bardzo bolesny; poniewa

nie mamy najmniejszej kontroli; wszystko wydarza si

spraw

karmy. Powodem tej niestabilno

ci jest fakt,

e nie posiadamy

adnego

fizycznego punktu odniesienia wszystko wydarza si

wył

cznie w umy

le.

Poniewa

nie mamy

adnego cielesnego oparcia i dlatego te

adnego kontaktu z

fizycznym

wiatem; szukamy miejsca, w którym mogliby

my pozosta

. Udajemy si

domów i jaski

, do wszystkich tych miejsc, które sprawiaj

wra

enie,

e mo

na w nich

przebywa

. Tak snujemy si

wokół i nikt nas nie dostrzega, z wyj

tkiem istot, które s

tym samym pomieszanym stanie. Spotykamy wszystkie mo

liwe istoty w ich mentalnych

ciałach, czasem z wy

szych obszarów egzystencji, czasem demony, wszystkie one bez

fizycznego ciała. Tak wi

c jeste

my coraz bardziej zrozpaczeni, przygn

bieni i przera

eni

z powodu całej tej sytuacji. Jest to jeden wielki koszmar: Nie potrafimy te

zatrzyma

tego, czego doznajemy; wszystko wydarza si

tak szybko,

e ani przez chwil

nie mamy

pewno

ci; co si

wła

ciwie dzieje.

Silne prze

ycia, których do

wiadczamy spowodowane s

równie

tym,

e ponownie

manifestuj

koleje

ywioły. Kiedy znów pojawia si

element ziemi, czujemy si

tak,

jakby, przygniatała nas góra lub dom, jakby co

ęŜ

kiego na nas le

ało. Powracaj

element wody sprawia,

e mamy wra

enie i

unosz

nas wielkie fale powodzi. Kiedy

ponownie manifestuje si

element ognia; wydaje si

nam;

e spala nas wielki płomie

Strona 2 z 5

Bardo stawania się

2009-09-12

tak jakby

my znajdowali si

wewn

trz pal

cego si

domu. Element wiatru powoduje w

naszym umy

le wra

enie, jakby

my nagle znale

li si

w centrum szalej

cego sztormu. W

taki sposób powracaj

, po kolei; wszystkie elementy - jest to oszałamiaj

wiadczenie, które budzi w nas przera

enie. Przeszkadzaj

cych uczu

- niewiedzy,

Ŝą

dania i gniewu do

wiadczamy tak, jakby

my bez

adnej kontroli spadali w

przepa

cie bieli, czerwieni i czerni. ,Prze

ywamy burze

nie

ne, gorsze ni

te znane z

naszego zwykłego

wiata, pada na nas grad z kiwi i

ółci, itd. Jest to bardzo bolesne

prócz tego mamy wizje wszelkiego rodzaju demonów, które nas goni

. Wra

enia te

budz

prawdziw

trwog

. Zwłaszcza ludzie, którzy wiele zabijali - rybacy; rze

nicy i

liwi maj

silne paranoiczne wizje. Wydaje im si

gle,

e s

cigani przez istoty,

które chc

ich zabi

Stan po

redni trwa przeci

tnie siedem tygodni, ale okres ten nie jest zawsze ,jednakowy.

Zmarły mo

e w bardo równie

osi

ąć

wyzwolenie - wtedy jego cierpienie trwa bardzo

krótko: Z drugiej strony-czas ten mo

e przekroczy

siedem tygodni niektóre istoty

dzaj

w bardo całe miesi

ce lub; nawet, lata.

eli kto

umarł, co siedem dni wykonuje si

dla niego rytuały, ofiarowuje mu jedzenie' i

próbuje pomóc. Czyni si

tak dlatego,

e co siedem dni prze

ywa on całe wydarzenie na

nowo - znowu do

wiadcza umierania i od i nowa zaczyna si

całe jego cierpienie.

Kiedy przejdziemy przez połow

bardo, w naszym umy

le zaczynaj

przejawia

karmiczne wra

enia i zaczynamy kierowa

ku kolejnym narodzinom. Do

wiadczamy

tego,

e pojawia si

"Pan

mierci", swego rodzaju s

dzia: Na jednej szali jego wagi

znajduj

nasze czarne, negatywne działania, a na drugiej białe; pozytywne. Jest to

chwila prawdy o naszym post

powaniu w

yciu. Wynikaj

ca z niego karma sprawia;

czujemy si

przyci

gani ku ró

nym

wiatłom.

eli mamy odrodzi

wiecie bogów, widzimy blade, białe

wiatło Z karm

półbogów zwi

zane jest

wiatło czerwone, ludzi - niebieskie, zwierz

t - zielone, a

głodnych duchów -

ółte. Je

li wra

enia w naszym umy

le pasuj

wiatów paranoi,

prawdopodobnie do tego czasu ju

w nich znajdujemy. Nie prze

ywamy wtedy tak

wielu do

wiadcze

bardo, lecz wpadamy, niemal natychmiast; do

wiatów piekielnych.

Z powodu karmy jeste

my w stanie wytrzyma

tylko widok słabego

wiatła.

wiatła

dro

ci s

wprawdzie przez cały czas obecne, ale z powodu karmy nie mo

emy ich

zobaczy

zbyt mocne i dlatego nie patrzymy w ich stron

. Potrafimy znie

ść

tylko inne

wiatła i wreszcie pod

ąŜ

amy za jednym z nich, odpowiednio do naszej karmy.

Rzeczywi

cie prze

ywamy w ten sposób ów "s

d ostateczny". Widzimy zjawy czarnego

demona i białego "boga". To co uczynili

my pojawia si

znowu i wra

enia, które s

najsilniejsze decyduj

o naszych dalszych losach. Je

eli nagromadzili

my wi

cej

pozytywnej karmy, pod

ąŜ

ymy dalej

cie

prowadz

do wyzwolenia. Je

eli jednak

wykonali

my wi

cej negatywnych działa

, spadniemy w ni

sze obszary egzystencji.

Oznacza to,

e szansa zebrania dobrej karmy jest bardzo niewielka, gdy

w ni

szych

formach egzystencji nie ma si

praktycznie

adnej okazji do zrobienia czego

pozytywnego i zasiania nasion wyzwolenia.- Jest tylko, coraz gorzej.

Istnieje pewna historia, która pokazuje,

e nawet najdrobniejsze działania mog

przynie

ść

rezultaty pomocne w rozwoju na drodze.

W czasach Buddy

ył pewien człowiek, który chciał zosta

mnichem. Chciał wyrzec si

wiata i poznawa

Dharm

. Poszedł wi

c do ucznia Buddy, Anandy, i poprosił, by udzielił

lubowa

mnicha. Ananda, który posiadał pewien wgl

d powiedział mu;

e nie ma on

Strona 3 z 5

Bardo stawania się

2009-09-12

karmy zastania mnichem.; Jego pozytywnakarma sprawiła,

e odrodził si

jako człowiek,

ale w tym samym momencie wyczerpała si

- dlatego mógł , ju

tylko spa

ść

ej. Tak

c Ananda wzdragał si

udzieli

mu mnisich

lubowa

. Człowiek ten udał si

c do

innych nauczycieli w owych czasach w

ród uczniów Buddy było ju

kilku

urzeczywistnionych arhatów, takich jak Ananda - ale wszyscy powiedzieli mu to samo. W
ko

cu kto

opowiedział o nim Buddzie i zapytał, co mo

na dla niego zrobi

. Budda miał

lepszy wgl

d ni

arhaci i dostrzegł,

e człowiek ten ma jeszcze jedno nasiono pozytywnej

karmy. W jednym z wcze

niejszych

ywotów był

wini

, wyleguj

nieczysto

ciach. Pewnego dnia jednak znalazł si

w pobli

u stupy i z jakiego

powodu

okr

ąŜ

ył j

. Było to jedyne pozytywne wra

enie w jego umy

le - wystarczaj

ce, by mógł

pod

ąŜ

drog

. Tak wi

c został mnichem i zacz

ł praktykowa

Historia ta pokazuje,

e wszystko co robimy ma znaczenie, nawet najbłahsze czyny si

licz

. Działanie nigdy nie jest zbyt drobne, aby je wykona

lub by go zaniecha

. Tak

wtedy, gdy nie jeste

my w stanie dokonywa

wielkich pozytywnych czynów, wa

ne jest,

my robili to, co mo

emy. Tylko poprzez nagromadzenie pozytywnych wra

umy

le mamy szans

rozwin

ąć

i ostatecznie osi

ąć

wyzwolenie i o

wiecenie. Jest

to jedyne wyj

cie.

sto zdobywamy si

na wielki wysiłek i zadajemy sobie wiele trudu, aby osi

ąć

wiatowe cele. Jednak w praktyce Dharmy nie jeste

my w stanie znie

ść

nawet

najmniejszych przeciwno

ci. Je

eli tak jest, jeste

my w bł

dzie - tym czego naprawd

potrzebujemy jest wytrwało

ść

i wysiłek w praktyce Dharmy. Musimy by

gotowi do

znoszenia przeciwno

ci na

cie

ce i nie anga

owania całej energii w plany nie zwi

zane

z Dharm

- w przeciwnym wypadku b

dziemy przypominali szale

ca, wskakuj

cego do

rzeki.

Kolejne wyja

nienia w tek

cie Tsele Natsog Rangdrola skierowane s

do mnichów,

lamów i nauczycieli. Stwierdza on, i

chocia

sto uwa

oni,

e przekazuj

prawdziwie słowa Buddy i s

zaawansowani w praktyce, w rzeczywisto

ci powinni

równie

porzuci

własne przeszkadzaj

ce uczucia. Je

eli ci

gle jeszcze nie s

od nich

wolni i udaj

e s

nauczycielami, przeszkody te stan

coraz silniejsze. Sytuacj

na porówna

do zwłok zawini

tych w jedwab -jest ona znakiem,

e nauki Buddy

chyl

ku upadkowi, podobnie jak sło

ce, które zachodzi.

Wskazówki te nie dotycz

jednak was, tylko nauczycieli takich, jak ja. Nast

pna rada

zawarta w tek

cie mówi,

e chocia

nasze

ycie płynie szybko jak woda górskiego

strumienia, my

limy zawsze,

e b

dzie trwało jeszcze 100 lat. Zachowujemy si

tak,

jakby

my mieli sp

dzi

tu cał

wieczno

ść

. Po

yteczniej .byłoby my

e w ka

dej

chwili mo

emy umrze

. Je

eli o tym zapominamy, wikłamy si

w zbyt wiele czynno

wymagaj

cych du

ej ilo

ci czasu, którego nie mamy. Najwa

niejsze jest dla nas to,

my byli lubiani i wa

ni, zdobywamy bogactwa w obawie,

e w przeciwnym wypadku w

przyszło

ci czego

nam zabraknie, gromadzimy sterty niepotrzebnych rzeczy, itd.

Dharmy uczymy si

tylko po to, by zdoby

wiedz

, któr

inni b

podziwia

, która

pozwoli nam osi

ąć

sław

, a nie dlatego,

eby pomaga

w ten sposób innym. Nie

powinni

my marnowa

czasu na wszystkie te działania. Przynosz

ca najwi

cej po

ytku

praktyka polega na rozwijaniu zrozumienia,

e to

ycie jest tylko iluzj

. Wszystko jest jak

sen, nie jest rzeczywiste. Naprawd

ne jest to, by

my rozwin

li dzi

ki temu troch

zrozumienia mahamudry. Praktyka która pomaga przej

ść

przez "bardo umierania" polega

na zrozumieniu,

mier

nie jest czym

samym w sobie, lecz tylko koncepcj

, ide

Kiedy przyjdzie, powinni

my ju

umie

traktowa

tak, jak wszystkie inne koncepcje i

idee pozwoli

by rozpu

ciła si

sama w sobie.

By zapanowa

nad "bardo przejrzystego

wiatła" powinni

my uwalnia

Strona 4 z 5

Bardo stawania się

2009-09-12

postrzegania rzeczy jako dobrych lub złych, jako czego

co chcemy mie

lub czego

czego chcemy unikn

ąć

. Bardo to jest w rzeczywisto

ci prawdziw

natur

naszego

umysłu, która nie ró

ni si

od stanu prawdy. Poziom ten wykracza poza wszelkie

kategorie. Nie ma w nim " lubi

- nie lubi

" -jest tylko jedno

ść

doskonała sama w sobie.

Rozpuszczenie lgni

cia i koncepcji jest wła

ciw

praktyk

zwi

zan

z tym bardo.

Praktyk

yteczn

w przypadku "bardo stawania si

" jest zrozumienie,

e wszystko co

wydarza w samsarze czy te

w nirwanie - rozgrywa si

w umy

le. Nie ma niczego, co

byłoby ró

ne od umysłu. Potrzebujemy rozpoznania, czym jest umysł. Wszystko posiada

natur

dro

ci, jest puste w swojej esencji i samo w sobie doskonałe - nie jest ró

ne od

trzech stanów Buddy.

Nie wiemy tego jednak, nie dostrzegany tego z powodu zasłon okrywaj

cych nasz umysł

i dlatego w

drujemy przez poszczególne bardo. Z tego powodu powinni

my nauczy

rozpoznawa

wszystko jako wyraz m

dro

ci. Oznacza to równie

, i

nie powinni

naszych do

wiadcze

ani odpycha

, ani chwyta

- najlepiej b

dzie, je

li pozostawimy je

takimi jakie s

i spróbujemy rozpozna

ich prawdziw

natur

, je

eli nie b

dziemy si

cej wikła

w iluzje. Aby uzyska

dystans do złudze

i nie da

im si

ponownie

schwyta

, potrzebujemy nauczyciela i jego wskazówek, które musimy potem zr

cznie

zastosowa

, by

my mogli rzeczywi

cie pomaga

innym.

Autor, Tsele Natsog Rangdrol stwierdza w zako

czeniu swojego tekstu,

e udzielił

wszystkich tych powy

szych wyja

nie

o bardo, chocia

sam nie posiada

adnych

szczególnych wła

ciwo

ci. Uczynił to z powodu wielokrotnych pró

b ró

nych osób.

Pisze,

e uło

ył ten tekst, chocia

jego wiedza nie jest wystarczaj

co gł

boka, nie

mówi

c ju

o medytacji. Istniej

ne ksi

ąŜ

ki wielkich uczonych i mistrzów, które dzisiaj

słu

Ŝą

jedynie ptakom za materiał do budowy gniazd. Poniewa

dzieła te istniej

napisanie kolejnej ksi

ąŜ

ki przez kogo

takiego jak on, nie przynosi wła

ciwie

adnego

ytku. Kto chciałby czyta

jego wyja

nienia? To samo dotyczy mnie, Tseczu Rinpocze

-jest tylu wspaniałych uzdolnionych nauczycieli, którzy wiedz

cej ode mnie. Jak

korzy

ść

mog

komukolwiek przynie

ść

moje wskazówki?

Chocia

wła

ciwie nie posiadam do udzielenia ich odpowiednich kwalifikacji, uczyniłem

to z dobr

motywacj

yczeniem niesienia pomocy. Oby nauka Buddy pozostała w

wiecie i rozprzestrzeniała si

, tak, by istoty mogły z niej czerpa

ytek.

Rodby, 1992 rok

"Tłumaczyła Ewa Zachara"

Strona 5 z 5

Bardo stawania się

2009-09-12