WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI I LOTNICTWA
POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
Zakład Teorii Maszyn i Robotów
Laboratorium Podstaw Automatyki i Sterowania IV
Instrukcja do ćwiczenie nr 7A
Wyznaczanie transmitancji widmowej na podstawie danej
charakterystyki skokowej
2
Wstęp
Właściwości dynamiczne liniowych układów o stałych skupionych można określić
m.in. na podstawie odpowiednich charakterystyk
zarówno w dziedzinie czasu jak też
dziedzinie częstotliwości. W pierwszym przypadku często wykorzystuje się charakterystyki
impulsową i skokową natomiast w drugim, charakterystyki częstotliwościowe (np. wykresy
Nyquista lub Bodego)
. Znajomość transmitancji operatorowej układu a co za tym idzie
transmitancji widmowej pozwala na wyznaczenie obu typów charakterystyk. W
związku z
tym
zachodzą również możliwości:
•
wyznaczania transmitancji widmowej układu na podstawie charakterystyki skokowej
• wyznaczania charakterystyki skokowej na podstawie transmitancji widmowej
układu.
;
Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z metodą wyznaczania transmitancji
widmowej układu na podstawie zdjętej doświadczalnie charakterystyki skokowej
.
Podstawy teoretyczne
Jeżeli znana jest charakterystyka impulsowa g(t) układu, będąca odpowiedzią na
impuls Diraca
δ
(t), to na jej podstaw
ie można wyznaczyć transmitancję widmową układu
G(
jω)=P(ω)+jQ(ω) z zależności:
dt
e
t
g
j
G
t
j
ω
ω
−
∞
⋅
=
∫
0
)
(
)
(
(7A.1)
Związek (7A.1) wynika z faktu, że charakterystyka impulsowa układu liniowego jest
oryginałem transmitancji operatorowej tego układu.
Z uwagi n
a to, że w praktyce nie można ściśle zrealizować wymuszenia
δ
(t),
często
stosuje się odpowiedź skokową h(t) układu do oceny jego właściwości dynamicznych.
Charakterystyka skokowa jest łatwa w realizacji doświadczalnej a jej pochodna pierwszego
rzędu względem czasu jest równa charakterystyce impulsowej:
)
(
)
(
t
h
dt
d
t
g
=
dla h(0)=0
(7A.2)
W związku z tym równanie (7A.1) można zapisać w postaci:
dt
e
t
h
dt
d
j
G
t
j
ω
ω
−
∞
⋅
=
∫
0
)
(
)
(
(7A.3)
Je
śli charakterystyka h(t) nie jest podana w postaci analitycznej, lecz graficznej (np.
została zdjęta doświadczalnie), wtedy transmitancję widmową układu można wyznaczyć w
3
sposób uproszczony. W tym celu dokonuje się aproksymacji uzyskanej krzywej za pomocą
linii łamanej (Rys. 7A.1).
Rys. 7A.1. Zasada aproksymacji charakterystyki skokowej h(t)
P
rzybliżoną wartość pochodnej funkcji h(t) dla każdego przedziału aproksymacji określa
iloraz różnicowy w przód:
1
1
−
−
−
−
=
k
k
k
k
k
t
t
h
h
B
;
dla k=1,2,…,n ,
(7A.4)
(
gdzie wielkości h
k
i t
k
Zależność 7A.4 ma również zastosowanie w przypadku ćwiczenia, gdy
charakterystykę skokową rejestruje się przy użyciu przetwornika analogowo-cyfrowego
(A/C). W
ielkości h
oznaczają współrzędne k-tego punktu załamania, natomiast n jest
liczbą odcinków linii łamanej).
k
i t
k
oznaczają wtedy współrzędne k-tego punktu pomiarowego a
interwały (t
k
-t
k-1
Po uwzględnieniu (7A.4) wyrażenie na transmitancję widmową przyjmie postać:
)
są równe okresowi próbkowania przetwornika
∆
t.
)
(
)
(
1
1
1
1
−
−
−
−
=
−
=
−
=
=
∑
∫
∑
k
k
k
k
t
j
t
j
n
k
k
t
t
t
j
n
k
k
e
e
jB
dt
e
B
j
G
ω
ω
ω
ω
ω
(7A.5)
Po przekształceniach szukaną transmitancję widmową można zapisać w dogodnej formie do
wykreślenia charakterystyki amplitudowo-fazowej (A-F):
∑
=
−
−
=
n
k
k
k
k
t
t
B
P
1
1
)
sin
(sin
1
)
(
ω
ω
ω
ω
(7A.6)
∑
=
−
−
=
n
k
k
k
k
t
t
B
Q
1
1
)
cos
(cos
1
)
(
ω
ω
ω
ω
4
Przebieg ćwiczenia
Ćwiczenie laboratoryjne nr 7A stanowi uzupełnienie i kontynuację ćwiczenia nr 7
„
Badanie charakterystyk częstotliwościowych i przebiegów nieustalonych podstawowych
członów automatyki”. Zakłada się, że studenci wykonali wcześniej ćwiczenie nr 7 i znają
sposób pomiaru charakterystyk A-
F czwórników RLC przy użyciu analizatora transmitancji.
Część pomiarowa ćwiczenia obejmuje:
• Pomiary (analizatorem transmitancji) charakterystyk A-F wskazanych przez asystenta
czwórników;
• Zarejestrowanie odpowiedzi skokowych badanych elementów
przy użyciu
przetwornika A/C (karta: PCL-812 lub PCL18)
obsługiwanego przez program
SCOPE.
Rejestracja
charakterystyk skokowych przy użyciu programu SCOPE:
1.
Uruchomić mikrokomputer PC w trybie DOS, (Boot Partition 4);
2. Ur
uchomić program SCOPE z dysku C, (C:\cd scope);
3.
Ustawić parametry przetwornika A/C wg wskazań asystenta;
4.
Zadeklarować nazwę pliku, do którego zostanie zapisana odpowiedź na sygnał
wymuszenia (opcja File
Save,
przykładowa nazwa pomiar1)
5.
Połączyć wejście badanego czwórnika z generatorem sygnału fali prostokątnej;
6.
Połączyć wyjście badanego czwórnika z wejściem przetwornika A/C;
7.
Zarejestrować przebieg odpowiedzi na sygnał wymuszenia (opcja RUN). W tym celu
należy tak dobrać amplitudę i częstotliwość sygnału fali prostokątnej oraz nastawy
programu SCOPE, aby uzyskany na monitorze wykres
zawierał fragment
odpowiadający poszukiwanej charakterystyce skokowej.
Na rysunku
7A.2 pokazano przykładowy przebieg zarejestrowanego sygnału
wyjściowego z elementu oscylacyjnego.
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
Rys. 7A.2.
Odpowiedź elementu oscylacyjnego na wymuszenie sygnałem fali prostokątnej.
Ts
5
8.
Zapisać do pliku uzyskany przebieg, wciskając klawisz funkcyjny F2. Jeżeli nie
zadeklarowano inaczej, to plik zostanie zapisany w katalogu C:\SCOPE (pod
wprowadzoną w pkt. 4. nazwą z dodanym automatyczne rozszerzeniem dat)
9.
Skonwertować zapisany plik (pomiar1.dat) do formatu ASCII real - opcja
File
Convert
ascii Real. Po udanej operacji
zostaje wyświetlona nazwa
skonwertowanego pliku z nowym rozszerzeniem (pomiar1.rel). Plik ten
należy
skopiować na dyskietkę używając komendy DOS, copy pomiary1.rel A:\
Opracowanie wyników pomiarów
Zapisana w skonwertowanym pliku
odpowiedź badanego elementu na wymuszenie
sygnałem fali prostokątnej zawiera nagłówek oraz kolumnę liczb odpowiadających
wartościom przebiegu w równoodległych odstępach czasu
∆
t.
W
przykładowym nagłówku (patrz ramka poniżej) znajdują się informacje o
parametrach
zarejestrowanego przebiegu i użytego przetwornika A/C. Wartość częstotliwości
próbkowania f
p
("SAMPLING RATE PER CHANNEL: 25KHz")
określa potrzebny do
obliczeń okres próbkowania
∆
t=1/f
p
.
W celu obliczenia poszukiwanej charakterystyki A-
F należy wcześniej wyznaczyć
znormalizowaną odpowiedź skokową, rozważając tylko fragment zapisanego przebiegu,
ograniczonego czasem
osiągnięcia wartości ustalonej T
s
(Rys. 7A.2).
Kolejność postępowania
1. O
kreślić okres próbkowania
∆
t
na podstawie nagłówka;
:
2.
Korzystając z dowolnego edytora tekstu należy usunąć z pliku nagłówek oraz liczby z
kolumny danych
niedotyczące przedziału czasu T
s
. Zapisać plik pod nową nazwą.
"======THIS DATA FILE IS CREATED BY PC-SCOPE ======"
"FILE NAME : INER1.REL "
"DATA FORMAT : ASCII FILE "
"CARD TYPE : PCL-812 "
"START CHANNEL : 0 "
"STOP CHANNEL : 0 "
"TOTAL CHANNELS : 1 "
"VOLTAGE RANGE : -10 V ---> +10 V "
"SAMPLING RATE PER CHANNEL : 25KHz "
"DATE : 20 DEC. 2005"
"TIME : 21:36:39.59"
"DATA"
"CH. 1"
"================================================"
6
3.
Unormować (przeskalować) przebieg w ten sposób, aby wartość ustalona h(t) była
równa jeden, natomiast h(0)=0
4.
Wykonać wykres unormowanej charakterystyki skokowej w celu sprawdzenia
poprawności wykonania powyższych operacji;
5.
Korzystając z zależności (7A.4) oraz (7A.6) obliczyć składowe transmitancji
widmowej P(
ω) oraz Q(ω) w zakresie pulsacji ω∈(0, 2π10
4
);
Przedstawiony powyżej schemat obliczeń wymaga zautomatyzowania. W tym celu zaleca się
zastosowanie programu Matlab lub MS Excel.
Uwaga:
Sprawozdanie
Sprawozdanie powinno zawierać:
• opis pr
zebiegu ćwiczenia;
•
wyniki pomiarów i obliczeń;
• wykresy zmierzonych charakterystyk;
• porównanie na jednym rysunku dwóch charakterystyk amplitudowo-fazowych
badanego elementu: zmierzonej miernikiem transmitancji oraz uzyskanej
z obliczeń;
•
dyskusję wpływu częstotliwości próbkowania sygnału odpowiedzi skokowej na
dokładność odtworzenia charakterystyki A-F;
• wnioski.