Rzeczywistość, która nas otacza stwarza ró
Dwie podstawowe metody zabezpieczenia si
•
Indywidualne gromadzenie
będących następstwem zdarze
•
Przeniesienie cięŜaru finansowego zwi
wyspecjalizowaną instytucj
Zakład ubezpieczeń = ubezpieczyciel = towarzystwo ube
Ubezpieczenie- moŜe by
repartycji strat czy teŜ urządzenie gospodarcze
Osoba poszkodowana np. przez po
Ubezpieczenie jest urzą
umowy i dzięki opłacie składki ubezpieczeniowej pozwala zakładowi ubezpiecze
siebie, a ubezpieczającemu przekaza
skutków określonego zdarzenia losowego. Z drugiej
ubezpieczenie pozwala selekcjonowa
jednocześnie gromadzić składki w sposób i w skali pozwalaj
przyrzeczone świadczenia z tytułu wypadków ubezpieczeniowych oraz koszty
funkcjonowania zakładu ubezpiecze
składka
składka
składka
, która nas otacza stwarza róŜnego rodzaju zagroŜenia.
Dwie podstawowe metody zabezpieczenia się przed skutkami zdarzeń losowych:
Indywidualne gromadzenie środków finansowych na pokrycie ewentualnych strat
pstwem zdarzeń losowych
finansowego związanego z moŜliwością wystą
instytucję czyli zakład ubezpieczeń
= ubezpieczyciel = towarzystwo ubezpieczeniowe
Ŝ
e być traktowane jako produkt, usługa, transfer ryzyka, forma
ą
dzenie gospodarcze
Umowa, transfer ryzyka, składki
Osoba poszkodowana np. przez poŜar
Ubezpieczenie jest urządzeniem gospodarczym, które z jednej strony na postawie
składki ubezpieczeniowej pozwala zakładowi ubezpiecze
cemu przekazać do zakładu ryzyko negatywnych ekonomicznych
lonego zdarzenia losowego. Z drugiej strony na podstawie metod oceny ryzyka
ala selekcjonować i gromadzić ryzyka przez zakład ubezpiecze
składki w sposób i w skali pozwalającej co najmniej pokry
wiadczenia z tytułu wypadków ubezpieczeniowych oraz koszty
funkcjonowania zakładu ubezpieczeń.
fundusz
ubezpieczeniowy
składka
składka
składka
składka
1
Ŝ
enia.
losowych:
na pokrycie ewentualnych strat
wystąpienia szkody na
traktowane jako produkt, usługa, transfer ryzyka, forma
r ryzyka, składki
, które z jednej strony na postawie
składki ubezpieczeniowej pozwala zakładowi ubezpieczeń przyjąć na
do zakładu ryzyko negatywnych ekonomicznych
strony na podstawie metod oceny ryzyka
ryzyka przez zakład ubezpieczeń i
cej co najmniej pokryć
wiadczenia z tytułu wypadków ubezpieczeniowych oraz koszty
składka
2
Składka ubezpieczeniowa- to świadczenie pienięŜne realizowane przez
ubezpieczającego na rzecz zakładu ubezpieczeń w zamian za ochronę ubezpieczeniową.
Podstawową funkcją składki jest gromadzenie funduszu ubezpieczeniowego.
Ś
wiadczenie ubezpieczeniowe- to wypłata w wysokości wynikającej z umowy
ubezpieczenia, do której ubezpieczyciel jest zobowiązany w przypadku zajścia zdarzenia
losowego określonego w umowie ubezpieczenia (wypadku ubezpieczeniowego).
Zakład ubezpieczeń (ubezpieczyciel)- jest podmiotem prowadzącym działalność
ubezpieczeniową na podstawie zezwolenia, będącą działalnością gospodarczą prowadzoną dla
zysku lub bez dochodową.
Działalność ubezpieczeniowa polega na zobowiązywaniu się zakładu ubezpieczeń w
umowie ubezpieczenia do udzielenia w zamian za składkę ochrony ubezpieczeniowej
polegającej na wypłacie świadczenia w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego.
Umowę ubezpieczenia z zakładem ubezpieczeń podpisuje ubezpieczający.
Ubezpieczający zobowiązany jest do opłacenia składki ubezpieczeniowej.
Ubezpieczający moŜe być jednocześnie ubezpieczonym, ale mogą wystąpić takie
sytuacje, w których ubezpieczający i ubezpieczony to róŜne osoby fizyczne bądź prawne.
Ubezpieczony – to osoba, której Ŝycie lub mienie jest przedmiotem ubezpieczenia
(NIE: dom, samochód).
UposaŜony (uprawniony, beneficjent) – to w ubezpieczeniach na Ŝycie na wypadek
ś
mierci, osoba wskazana najczęściej przez ubezpieczonego jako uprawniona do otrzymania
ś
wiadczenia w razie śmierci ubezpieczonego.
(Ŝyciowe- uposaŜony, majątkowe – brak uposaŜenia)
W ubezpieczeniach na Ŝycie świadczenie nazywane jest najczęściej sumą
ubezpieczenia bądź świadczeniem.
W ubezpieczeniach majątkowych zamiast określenia świadczenie ubezpieczeniowe
uŜywa się terminu odszkodowania.
Przedmiot ubezpieczenia to tzw. Interes ubezpieczeniowy chroniony w ramach
stosunku ubezpieczenia.
Interes ubezpieczeniowy- to rodzaj finansowego interesu, który jednostka musi
posiadać aby mieć prawo do świadczenia. Jednostka ma interes ubezpieczeniowy jeśli zajście
wypadku ubezpieczeniowego moŜe powodować stratę finansową lub osobistą.
Wypadek ubezpieczeniowy to zdarzenie losowe, które jest określone w umowie
ubezpieczenia i jeśli się pojawi rodzi prawo do uzyskania świadczenia od zakładu
ubezpieczeń.
3
Funkcje ubezpieczeń:
1.
Ochronna (kompensacyjna)
2.
Prewencyjna
3.
Finansowa (redystrybucyjna)
4.
Kontrolna
5.
Stymulacyjna
Funkcja ochronna (podstawowa, kompensacyjna) odnosi się do ubezpieczenia w
postaci ochrony czyli gotowości przejęcia materialnych skutków zdarzeń losowych. Ma ona
jednak głównie charakter nie materialny bowiem stwarza poczucie bezpieczeństwa przed
wystąpieniem zdarzenia (wypadku ubezpieczeniowego), a w razie zajścia zdarzenia losowego
ma charakter materialny w postaci świadczenia (odszkodowania).
Realizacja funkcji ochronnej opiera się na 3 zasadach ubezpieczeniowych:
1.
Zasada realności
2.
Zasada pełności
3.
Zasada powszechności
Funkcja ochronna (kompensacyjna)
1.
Zasada realności polega na tym, Ŝe oferowanie usługi ubezpieczeniowej ma sens
tylko wtedy, gdy ubezpieczony przekonany jest o realności wystąpienia zdarzenia
losowego i o realności wywiązania się przez zakład ubezpieczeń z warunków umowy.
2.
Zasada pełności polega na tym, Ŝe ubezpieczenia powinny w jak największym
stopniu pokryć szkody będące następstwem zdarzeń losowych, warunki ubezpieczenia
muszą oferować odszkodowania na poziomie w danych warunkach istotnie
kompensującym poniesione straty.
3.
Zasada powszechności polega na ekspansji ubezpieczeń na rynku poprzez
maksymalne rozpowszechnienie usług ubezpieczeniowych i ciągłe dostosowywanie
produktów ubezpieczeniowych do potrzeb potencjalnych nabywców.
Funkcja prewencyjna
Funkcja prewencyjna polega na zapobieganiu występowania szkód losowych, ograniczaniu
ich rozmiarów, liczby i częstotliwości, przejawia się ona poprzez:
1.
Tworzenie technicznych zabezpieczeń przed wystąpieniem wypadków
ubezpieczeniowych (np. drzwi i zamki z atestem, konstrukcje ogniotrwałe,
zabezpieczenia przeciw poŜarowe)
4
2.
Nakłanianie ubezpieczonych do przeciwdziałania we własnym zakresie występowaniu
wypadków ubezpieczeniowych (np. system bonus-malus- obniŜanie taryf czyli
stosowanie zniŜek dla osób, które odznaczały się bezszkodowym wcześniejszym
okresem ubezpieczenia oraz podnoszenie składek i zmniejszanie zniŜek dla osób z
wcześniejszą szkodowością).
3.
Finansowanie przez zakłady ubezpieczeń przedsięwzięć ograniczających
występowanie szkód.
Funkcja finansowa (redystrybucyjna)
Funkcja finansowa polega na gromadzeniu środków pienięŜnych głównie w postaci składek
na pokrycie wydatków związanych z likwidacją szkody i innych świadczeń wynikających z
umowy ubezpieczenia. Zakłady ubezpieczeń realizują przepływy pienięŜne o charakterze
lokacyjnym i redystrybucyjnym (gromadzą środki z róŜnych źródeł, łączą je w fundusz
ubezpieczeniowy, wypłacają świadczenia a takŜe dokonują inwestycji finansowych,
wywierają wpływ na rynek finansowy).
Funkcja stymulacyjna
Funkcja stymulacyjna jest pochodną funkcji finansowej, polega na dostarczaniu za
pośrednictwem rynku finansowego kapitału dla innych podmiotów gospodarczych stymulując
rozwój gospodarczy.
Funkcja kontrolna
Funkcja kontrolna związana jest z kaŜdą czynnością finansową, a polega na dostarczaniu
informacji umoŜliwiających ocenę procesów gospodarowania.
Klasyfikacja ubezpieczeń
Ubezpieczenia dzielimy na:
•
Gospodarcze
•
Społeczne
Ubezpieczenia gospodarcze (komercyjne) – ich specyfiką jest charakter prywatny i tworzenie
funduszy ubezpieczeniowych przez wyspecjalizowane instytucje w drodze pobierania
składek.
Ubezpieczenia dzielimy wg następujących kryteriów:
1.
Ze względu na przedmiot wyróŜniamy:
•
Ubezpieczenia osobowe
•
Ubezpieczenia majątkowe
5
Ubezpieczenia osobowe występują gdy niebezpieczeństwo zagraŜa zdrowiu lub Ŝyciu osoby,
a zawarta umowa ubezpieczenia ma na celu wypłatę świadczenia gdy zajdzie określone w
umowie zdarzenie losowe. Przedmiotem ubezpieczeń osobowych są określone dobra osobiste
człowieka czyli interes ubezpieczeniowy związany z Ŝyciem, zdrowiem i zdolnością do
zarobkowania.
Ubezpieczenia majątkowe występują gdy niebezpieczeństwo zagraŜa rzeczy lub prawu
majątkowemu, a wypłacone odszkodowanie pokrywa szkody w ubezpieczonym majątku.
Przedmiotem ubezpieczeń majątkowych jest interes majątkowy rozumiany jako wartość
gospodarcza lub wszelkiego rodzaju dobra chronione przez prawo. WyróŜniamy zatem:
−
Ubezpieczenia rzeczowe- majątek w postaci rzeczy (dóbr materialnych np. domy,
mieszkania, samochody)
−
Ubezpieczenia dotyczące wartości majątkowych, które mogą mieć postać:
Wierzytelności (np. ubezpieczenia kredytu)
Wartości oczekiwanych w przyszłości (np. ubezpieczenie utraty zysku)
Wartości mogących pomniejszyć majątek ubezpieczonego (np. ubezpieczenie
kredytu, finansowe)
2.
Ze względu na występowanie swobody lub jej brak w nawiązywaniu stosunku
ubezpieczenia wyróŜniamy:
•
Obowiązkowe (regulowane przez przepisy prawa)
•
Dobrowolne (nie ma regulacji prawnych)
3.
Ze względu na liczbę podmiotów objętych ochroną wyróŜniamy:
•
Indywidualne
•
Zbiorowe
4.
Ze względu na formę organizacyjno-prawną oraz cel instytucji oferującej
ubezpieczenia wyróŜniamy:
•
Ubezpieczenia komercyjne- oferowane przez zakłady ubezpieczeń w formie
spółek akcyjnych
•
Ubezpieczenia wzajemne- oferowane przez ubezpieczycieli w formie TUW
(Towarzystw Ubezpieczeń Wzajemnych)
5.
Ze względu na podział ryzyka:
•
Ubezpieczenia bezpośrednie- w przypadku umów, w których jeden
ubezpieczyciel przejmuje ryzyko
6
•
Ubezpieczenia pośrednie- kiedy zakład ubezpieczeń, z którym zawarto umowę
dokonuje ponownego transferu ryzyka na innego ubezpieczyciela lub
ubezpieczycieli (reasekuracja)
Temat: Podmioty rynku ubezpieczeniowego, nadzór ubezpieczeniowy oraz instytucje
ochrony praw ubezpieczonego.
1 stycznia 2004r. weszły w Ŝycie 4 ustawy z 22 maja 2003r., które określają zasady
działalności ubezpieczeniowej w Polsce:
1.
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej Dz. U. Nr 124, poz. 1151
2.
Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych Dz. U. Nr 124,
poz. 1152
3.
Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym Dz. U. Nr 124, poz. 1153
4.
Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym Dz. U. Nr 124, poz. 1154
Działalność ubezpieczeniowa prowadzona jest przez ubezpieczyciele w dziale I i II, których
istotą jest zawieranie i wykonywanie umów ubezpieczenia. Działalność ubezpieczeniowa
moŜe być bezpośrednia lub pośrednia.
•
Działalność bezpośrednia polega na zawieraniu umów ubezpieczenia miedzy
zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym
•
Działalność pośrednia polega na zawieraniu umów między zakładem ubezpieczeń a
zakładem reasekuracyjnym.
Formy prawne ubezpieczycieli dopuszczone w Polsce to:
•
Spółki akcyjne
•
Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW)
Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych prowadzą działalność na zasadzie wzajemności a ich
głównym celem jest zapewnienie ochrony swoim członkom. Są to organizacje non-profit.
ZałoŜenia głównym celem Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych jest ponadto wspólne
pokrywanie strat a wygenerowana nadwyŜka składek pozostaje do dyspozycji członków i
moŜe być przeznaczona na obniŜenie składek w przyszłości. Towarzystwa Ubezpieczeń
Wzajemnych to forma działalności, która moŜe być szczególnie przydatna do zapewnienia
ochrony grup podmiotów związanych najczęściej wspólnotą interesów czy zawodem. Osoby
ubezpieczone w TUW są jednocześnie jego członkami. Co zobowiązuje je do tworzenia
funduszu gwarantującego bezpieczeństwo roszczeń i pokrycie kosztów.
7
System instytucji ochrony ubezpieczeniowej:
1.
NajwaŜniejszą instytucja jest Rzecznik Ubezpieczonych.
Rzecznik Ubezpieczonych- reprezentuje interesy ubezpieczonych i uprawnionych z umów
ubezpieczenia oraz członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych
programów emerytalnych.
Do zadań Rzecznika Ubezpieczonych naleŜy:
•
Reprezentowanie i ochrona interesów konsumenckich
•
Opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących rynków ubezpieczeń
•
Informowanie organu nadzoru o dostrzeŜonych nieprawidłowościach w
działalności instytucji rynku ubezpieczeniowego.
•
Inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej w zakresie
ubezpieczeń
Władza rzecznika ubezpieczonych jest w gruncie rzeczy mocno ograniczona i sprowadza się
do czynności polegających na:
•
Interwencji
•
Edukacji
•
Opinio dawstwie
•
Organizacji sądów publicznych
•
Zgłoszenia skarg do Sądu NajwyŜszego
2.
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK)
PBUK zrzesza zakłady ubezpieczeń, które prowadzą działalność w zakresie obowiązkowego
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z
ruchem tych pojazdów poza granicami kraju. Przedmiotem działalności PBUK jest:
•
Wystawianie dokumentów ubezpieczeniowych waŜnych w innych krajach
•
Zawieranie umów z zagranicznymi biurami ubezpieczeń komunikacyjnych o
wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezpieczeniowych
•
Organizowanie likwidacji lub bezpośrednia likwidacja szkód spowodowanych na
terytorium RP przez pojazdy z rejestracją zagraniczną posiadające waŜne dokumenty
ubezpieczeniowe wystawiane przez zagraniczne biura.
3.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG)
Do jego zadań naleŜy wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowego
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz obowiązkowego ubezpieczenia
OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego:
8
•
Za szkody na osobie, gdy szkoda wyrządzona została w okolicznościach
uzasadniających odpowiedzialność cywilną, w przypadku nieustalenia toŜsamości
sprawcy
•
Za skodę na mieniu i osobie, gdy posiadacz pojazdu lub rolnik nie posiadał
obowiązkowego ubezpieczenia OC
•
W sytuacji ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, do zadań UFG naleŜy
zaspokojenie roszczeń osób uprawnionych z tytułu umów ubezpieczenia OC oraz z
tytułu umów ubezpieczenia na Ŝycie w wysokości 50% wierzytelności, nie więcej
jednak niŜ 30 tys. Euro.
Samorządowe instytucje ubezpieczeniowe:
•
Polska Izba Ubezpieczeń (PIU). PrzynaleŜność do PIU jest obowiązkowa i powstaje z
chwilą podjęcia przez zakład ubezpieczeń działalności ubezpieczeniowej
•
Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych
•
Polska Izba Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych
•
Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy
•
Stowarzyszenie Likwidatorów Szkód Ubezpieczeniowych
Nadzór ubezpieczeniowy moŜe mieć charakter materialny i normatywny.
Nadzór materialny oznacza, Ŝe urząd kontroluje wypłacalność ubezpieczycieli a takŜe
podejmuje działania, które mają na celu ograniczyć swobodę ubezpieczycieli np. oferowaniu
polis czy kalkulacji składek.
Nadzór normatywny polega na ustaleniu ogólnych ram funkcjonowania firm na rynku co
powoduje przyjęcie liberalnych zasad kontroli firm ubezpieczeniowych.
Komisja Nadzoru Finansowego sprawując nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym:
•
Sprawdza kwartalne i roczne sprawozdania finansowe ubezpieczycieli
•
W sytuacji wzmoŜonego nadzoru ma prawo do sprawdzania sprawozdań finansowych
częściej niŜ kwartalnie
•
Odbiera od zakładu ubezpieczeń informacje dotyczące nabywania udziałów i akcji,
dokonywania lokat w przedsiębiorstwach od których ubezpieczyciel jest zaleŜny.
Do działań Komisji naleŜy ponadto:
1.
Podejmowanie działań słuŜących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego
2.
Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku i jego konkurencyjności
3.
Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych
9
4.
Udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem
finansowym
5.
Stwarzanie moŜliwości polubownego rozstrzygania sporów między uczestnikami
rynku finansowego
T: Pośrednictwo ubezpieczeniowe
Istota pośrednictwa
To wykonywanie czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawarciem lub
realizacją umów ubezpieczenia albo reasekuracji.
Zgodnie z Ustawą o pośrednictwie ubezpieczeniowym z 22 maja 2003r. pośrednictwo
ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności
faktycznych lub prawnych związanych z zawieraniem i wykonywaniem umów ubezpieczenia.
Pośrednictwo ubezpieczeniowe wykonywane jest wyłącznie przez agentów
ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych.
Pośrednictwo ubezpieczeniowe w zakresie reasekuracji wykonywane jest wyłącznie przez
brokerów ubezpieczeniowych posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności
brokerskiej w zakresie reasekuracji, których nazywamy brokerami reasekuracyjnymi.
Obecny stan prawny nie stwarza zakazu pozostawania jednego podmiotu w stosunkach
agencyjnych z kilkoma zakładami ubezpieczeń- mamy wtedy do czynienia z tzw. Multi
agentami.
Agent ubezpieczeniowy działa jako reprezentant ubezpieczyciela, najczęściej jest z nim
związany umową agencyjną zawieraną z reguły na czas nieokreślony. Reprezentuje on
interesy ubezpieczyciela występując jako pełnomocnik w zakresie zawierania umów
ubezpieczenia. Wszelkie skutki czynności prawnych dokonywanych przez agenta przejmuje
na siebie zakład ubezpieczeń.
Multi agenci wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niŜ jednego zakładu
ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń sami odpowiadają za szkody
powstałe z tytułu wykonywania tych czynności.
Działalność brokerska polega na zawieraniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia w imieniu
ubezpieczających lub na pośredniczeniu przy zawieraniu umów ubezpieczenia na rzecz
ubezpieczonego.
(kurtaŜ- wynagrodzenie brokera)
T: Ubezpieczenia osobowe
Całość ubezpieczeń gospodarczych dzielona jest na ubezpieczenia osobowe i majątkowe.
10
Z punktu widzenia ustawy o działalności ubezpieczeniowej (załącznik) do ubezpieczeń
osobowych zaliczamy: wszystkie ubezpieczenia działu I (5 grup) oraz dwie pierwsze grupy
działu II.
W Kodeksie Cywilnym ubezpieczenia osobowe zdefiniowano jako: ubezpieczenia
obejmujące ryzyko zajścia przewidzianego w umowie wypadku w Ŝyciu osoby ubezpieczonej
i powodujące zapłatę zakładu ubezpieczeń umówionej sumy pienięŜnej, renty lub innego
ś
wiadczenia.
Dział I „ubezpieczenia na Ŝycie” obejmuje następujące grupy ubezpieczeń (zgodnie z
ustawą):
1.
Ubezpieczenia na Ŝycie
2.
Ubezpieczenia posagowe i zaopatrzenia dzieci
3.
Ubezpieczenia na Ŝycie powiązane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
4.
Ubezpieczenia rentowe
5.
Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń
wymienionych w grupach 1-4
W dziale II „Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe” wyróŜniamy
następujące grupy ubezpieczeń osobowych:
1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowe
2. Ubezpieczenie choroby
Charakter i ogólna koncepcja ubezpieczeń na Ŝycie
Czynniki, które wyróŜniają ubezpieczenia na Ŝycie spośród innych ubezpieczeń:
1.
Długi horyzont czasowy
2.
Ubezpieczeniem często obejmowane są zdarzenia, które muszą wystąpić, nieznany
jest tylko termin ich wystąpienia
3.
Często związane są z wystąpieniem tzw. ryzyka pozytywnego
4.
Odmienny sposób kalkulacji składki
5.
Tworzenie rezerwy matematycznej na przyszłe zobowiązania
Mechanizm uśredniania składki
UzaleŜnienie wysokości składki od poziomu ryzyka śmierci powodowałoby, Ŝe opłacenie
wysokich składek w starszym wieku byłoby niemoŜliwe.
W związku z tym w klasycznych ubezpieczeniach na Ŝycie stosuje się jednolitą składkę przez
cały okres ubezpieczenia. Stosowanie stałej składki umoŜliwia niwelować wady związane z
rosnącym ryzykiem śmierci. Pozwala ona na oferowanie produktów na Ŝycie na wypadek
ś
mierci osobom bez względu na wiek. Uśrednianie składki powoduje, Ŝe początkowo jest ona
11
znacznie wyŜsza od wymaganej czyli takiej, która pokrywa faktyczne koszty ryzyka. RóŜnica
ta stopniowo maleje, a w końcowym czasie trwania ubezpieczenia składka uśredniona staje
się niŜsza od wymaganej składki za ryzyko śmierci.
Z początkowej nadwyŜki tworzona jest rezerwa matematyczna przeznaczona na pokrycie
przyszłego deficytu składki na ryzyko.
składka
ryzyko
ś
mierci
deficyt składek
nadwyŜka składek
składka uśredniona
(level premuim)
10 20 30 40 50 60 70 80 90
wiek (czas)
W ubezpieczeniach na Ŝycie, w których stosowany jest mechanizm uśredniania stawki
i tworzenia rezerwy ubezpieczający i ubezpieczony nie mają dostępu do tych rezerw i
najczęściej nie znają ich wielkości. Dlatego produkty z takim rozwiązaniem uwaŜane są za
ubezpieczenia o czystej ochronie i nazywane są produktami tradycyjnymi (klasycznymi)
Klasyfikacja ubezpieczeń na Ŝycie
1.
Ze względu na charakter umowy wyróŜniamy:
•
Ubezpieczenia ochronne
•
Ubezpieczenia oszczędnościowe
2.
Ze względu na czas trwania umowy wyróŜniamy:
•
Ubezpieczenia terminowe
•
Ubezpieczenia bezterminowe (doŜywotnie, na całe Ŝycie)
3.
Ze względu na rodzaj zdarzenia objętego ochroną (zakres) wyróŜniamy:
•
Ubezpieczenia na wypadek śmierci
•
Ubezpieczenia na doŜywoci
•
Ubezpieczenia mieszane
4.
Ze względu na liczbę ubezpieczonych wyróŜniamy:
12
•
Ubezpieczenia indywidualne
•
Ubezpieczenia grupowe
5.
Ze względu na formę produktu wyróŜniamy:
•
Ubezpieczenia klasyczne
•
Ubezpieczenia uniwersalne
6.
Ze względu na załącznik do ustawy o działalności ubezpieczeniowej wyróŜniamy 5
grup ubezpieczeń (jak wyŜej w dziale I)
Ubezpieczenia ochronne- ich celem jest uzyskanie świadczenia jedynie w przypadku zajścia
wypadku ubezpieczeniowego w okresie ubezpieczenia. Wielkość sumy ubezpieczenia jest
stała przez cały okres ubezpieczenia. Wysokość składek jest relatywnie niŜsza niŜ przy
ubezpieczeniach oszczędnościowych. Wobec niskiej składki, niska jest takŜe rezerwa
matematyczna, dlatego nie przewiduje się w takich ubezpieczeniach wykupu polisy.
Ubezpieczenia oszczędnościowe -charakteryzują się tym, Ŝe oprócz ochrony w postaci
ś
wiadczenia po zajściu wypadku ubezpieczeniowego, ubezpieczający moŜe ponadto dokonać
wykupu polisy (ubezpieczenia). Wynika to z faktu, Ŝe ubezpieczyciel gromadząc środki
stanowiące pokrycie przyszłych zobowiązań, czyli rezerwę matematyczną dopuszcza
moŜliwość udziału w tych środkach przez ubezpieczającego. Wykupienie polisy całkowite
oznacza zaprzestanie ochrony i wypłacenie ubezpieczającemu wartości wykupu danego
ubezpieczenia skalkulowanego na podstawie wielkości rezerwy matematycznej
pomniejszonej o koszty manipulacyjne zakładu ubezpieczeń