1

Część I €€ Podstawowe pojęcia prawne

Hierarchia aktów prawnych w Polsce:
a) konstytucja
b) ratyfikowane umowy międzynarodowe które zmieniają porządek w prawie Polskim (traktaty
akcesoryjne, konkordat)
c) ustawy – podstawowy akt prawny w Polsce, jest to dzieło parlamentu, parlament daje zgodę a
prezydent podpisuje, ustawy są produktem parlamentu
d) rozporządzenia – dzieło władzy wykonawczej, są wydawane na podstawie ustawy
- rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy
- rozporządzenia rady ministrów lub poszczególnych ministrów


1. Pojęcie i budowa normy prawnej
Norma prawna – zasada postępowania
Norma prawna składa się z trzech elementów:
- hipotezy – odpowiada na pytanie kto? Co? I kiedy?, mówi o tym kogo norma prawna dotyczy, kogo
zobowiązuje i w jakich okolicznościach (np. pracodawca zatrudniający osobę z bezrobocia). Nie
wszystkie normy prawne dotyczą wszystkich ludzi bo np. nie każdy człowiek jest pracodawcą.
- dyspozycji – odpowiada na pytanie jak?, co ma zrobić np. powiadomić odpowiedni urząd
- sankcji – skutek negatywny, co mu grozi jak tego nie zrobi.

2. Norma prawna a przepis prawny
Norma prawna – to zasada postępowania.
Przepis prawny – to jedynie jednostka redakcyjna tekstu (artykuł, paragraf, punkt, podpunkt), mamy na
myśli treść konkretnej jednostki redakcyjnej.
Cała norma prawna może zawierać się w jednym przepisie lub w jednym przepisie mamy dwie/ kilka
norm prawnych (mamy 2 sankcje np. jak zabijesz to kara ileś lat więzienia, a jak zabijesz ze szczególnym
okrucieństwem to…)
Norma prawna to zasada postępowania której przestrzegamy bo jest przymus → sankcja

Normy prawne można podzielić na:
- zakazowe – zakazują pewnych rzeczy
- nakazowe – nakazują określony sposób postępowania
- przyzwalające (dozwalające) – one najczęściej nie posiadają sankcji, dają możliwość wyboru
postępowania w jednym z kilku wariantów


3. Osoba fizyczna a osoba prawna
Osobą fizyczną jest człowiek. Osoba fizyczna rozpoczyna swój byt prawny w chwili urodzenia, tj.
odłączenia od ciała matki, a kończy go w chwili śmierci. Każdy żyjący człowiek jest więc podmiotem
prawa cywilnego, przy czym nie odgrywa roli jego wiek, płeć, stan zdrowia fizycznego i psychicznego i
inne cechy.
Osobami prawnymi są z kolei Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne
przyznają osobowość prawną. Osobami prawnymi są między innymi spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółki europejskie, banki, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe,
jednostki samorządu terytorialnego, fundacje, uczelnie wyższe, kościoły, stowarzyszenia, związki
zawodowe czy partie polityczne.

4. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
Zdolność prawna – to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków, ma ją każdy człowiek od
urodzenia do śmierci.
Zdolność do czynności prawnych – zdolność do samodzielnego ich dokonywania (mówi o tym kto
czynności prawnych może dokonywać).
Są trzy kategorie osób fizycznych:
1) osoby w ogóle nie posiadające zdolności do czynności prawnych (działają przez osoby
upoważnione)

2

- małoletni od urodzenia do 13 roku życia (czynności prawnych dokonują za nich przedstawiciele
ustawowi → rodzice lub ustanowiony przez sąd opiekun prawny)
- osoby pełnoletnie które zostały ubezwłasnowolnione w sposób całkowity (np. choroba psychiczna,
poważny niedorozwój użytkowy, nałogi czyli narkomania, alkoholizm i hazard). Stopień niezdolności tej
osoby ocenia sąd. Sąd ustanawia prawnego opiekuna który potwierdza lub zaprzecza dokonanych
czynności prawnych. Bez opiekuna nie mogą dokonać żadnych czynności prawnych z wyjątkiem
drobnych czynności życia codziennego np. zakupy jedzenia, jazda autobusem.
2) osoby mające częściową zdolność do czynności prawnych, dla osoby częściowo
ubezwłasnowolnionej sąd ustala kuratora i to on potwierdza zdolność do czynności prawnych
- małoletni od 13 roku życia do uzyskania pełnoletniości czyli z chwilą ukończenia 18 roku życia lub
kobiety za zgodą sądu od 16 roku życia
3) osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych
- osoby pełnoletnie w żaden sposób nieubezwłasnowolnione (dokonują czynności prawnych
samodzielnie, dobrowolnie, świadomie i ponoszą konsekwencje tych czynności).

5. Czynność prawna i forma czynności prawnej

Zdarzenia prawne – wszystko co się dzieje w naszej rzeczywistości i wywołuje skutki prawne
Zdarzenia prawne można podzielić na dwie grupy:
1) ludzkie czyny
2) inne zdarzenia np. osuwisko, burza, piorun, zdarzenia losowe np. gdy pęknie tama

Czyny ludzkie:
a) czyny faktyczne (do skutków nie jest potrzebna pełna świadomość człowieka)
* dozwolone (np. odbiorę list polecony koleżanki)
* niedozwolone
- powstałe przez nasze działanie
- powstałe przez zaniechanie działań (np. gdy nie zatrzymamy się przy wypadku do udzielenie pomocy)
b) akty prawne (jako działanie prawne człowieka), nasza wola jest ukierunkowana na dokonanie jakiegoś
pewnego prawnego zabiegu

3

Działania prawne człowieka
* akty prawne – dokonywane przez sądy i organy państwowe (również samorządowe) np. gdy zwracamy
się po decyzję administracyjną o rozdzielenie gruntów (są nowi właściciele, pewien nowy porządek
prawny). O decyzję administracyjną też prosimy więc jest to nasze działanie.
* czynności prawne (podział zależy od ilości oświadczeń woli)
- jednostronne czynności prawne
- dwustronne lub wielostronne czynności prawne

Czynność prawna:
- jednostronna – jedno oświadczenie woli np. sporządzenie testamentu, w Polsce również
pełnomocnictwo (automatycznie się przyjmuje)
- dwustronna/ wielostronna – w niektórych krajach pełnomocnictwo bo można ale nie trzeba je przyjąć,
umowy i porozumienia (porozumienie to specyficzna forma umowy) np. rektor uczelni, starosta i jakiś
przedsiębiorca → 3 oświadczenia woli, umowa kupna-sprzedaży samochodu → 2 oświadczenia woli (ja
kupuje ktoś sprzedaje oczywiście za konkretną cenę), darowizna → czynność prawna dwustronna

Forma czynności prawnych (jak można zawierać umowy):
1) forma ustna (najpopularniejsza)
2) forma pisemna
- wymagana do ważności umowy (zawsze na piśmie, np. umowa kupna-sprzedaży, umowa o pracę)
- wymagana tylko do celów dowodowych (nie wymagane przepisami prawa np. drobne zakupy
długopisu)
3) formy szczególne
- forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym (podpis na wniosku paszportowym/ na dowód
osobisty, podpisujemy tylko w urzędzie i w obecności urzędnika)
- forma aktu notarialnego (sporządza ją notariusz, który jest odpowiedzialny za formę umowy i
poświadczenie kto ten akt podpisał)
PO 3 PRZYKŁADY CZYNNOŚCI

WYKŁADNIA:
- autentyczna – dokonuje sam prawodawca definiując pojęcie
- legalna – w Polsce dokonuje trybunał konstytucyjny
- sądowa – dokonuje organ stosujący prawo (najczęściej sąd)
- doktrynalna – zajmują się nią uczelnie (tłumaczenie dlaczego tak)
Autentyczna i legalna – obowiązują wszystkich (jeżeli autor stworzył ustawę i definiuje co to jest utwór
to obowiązuje to wszystkich).
Sądowa lub sądowo-administracyjna – wiąże ten podmiot dla którego zostało wydane (są wzorem
orzecznictwa).

6. Pojęcie rzeczy (ruchomości i nieruchomości)
Jeżeli w prawie mówimy o rzeczy to mamy na myśli rzecz materialną. Człowiek i zwierze to nie rzecz!
Zwierze może być przedmiotem umowy ale jest dalej zwierzęciem.

Podział rzeczy w prawie polskim:
1) rzeczy → nieruchomości – w kodeksie cywilnym to grunty, powierzchnie, w tym powierzchnie
zabudowane, to co jest trwale z gruntem związane oraz odrębna własność lokalu (np. grunt jest
własnością spółdzielni a my jesteśmy właścicielami mieszkania)
Księga wieczysta to podstawowy dowód osobisty nieruchomości. Stan prawny nieruchomości określa się
w oparciu o księgi wieczyste.
Księga wieczysta:
- I dział → opis nieruchomości (lokalizacja, z czego się składa nieruchomość)
- II dział → określenie właściciela i części na niego przypadające (dowiadujemy się od kogo kupujemy)
- III / IV dział → obciążenie nieruchomości (III – inne obciążenia, służebności gruntowe i osobiste, IV –
wpisywana jest hipoteka)

Krowa to nie rzecz ale pastwisko to nieruchomość.
2) ruchomości – wszystko co jest rzeczą a nie jest nieruchomością

4

7. Własność a posiadanie
Prawo własności – zdecydowanie szersze. Własność to prawo do posiadania, władania i dysponowania
rzeczą.
Prawo posiadania – obejmuje tylko posiadanie i władanie rzeczą, nie możemy dysponować rzeczą bo
nie jesteśmy jej właścicielami

Elementem wspólnym własności i posiadania jest możliwość posiadania / władania rzeczą która do
mnie nie należy.

9. Zakres prawa własności.
Właściciel z rzeczą może zrobić wszystko z wyjątkiem tego co jest niezgodne z przepisami prawa i
zasadami współżycia społecznego. Właściciel jest ograniczony tylko nimi. Jeżeli chodzi o rzeczy to
jeszcze cel i przeznaczenie rzeczy (młotek nie służy do rozwalania głów).
Sytuacja się komplikuje gdy do jednej rzeczy jest dwóch właścicieli → współwłasność.

8. Współwłasność (łączna i w częściach ułamkowych)
Współwłasność jest wtedy gdy właścicieli rzeczy jest co najmniej dwóch.
Dwa rodzaje współwłasności w Polsce:
1) współwłasność w częściach ułamkowych – ilość posiadanych udziałów w częściach ułamkowych.
Nie oznacza automatycznie konkretnych lokali tylko to że na 1

powierzchni mają po połowie, jeżeli

ułamek to ½. Dopiero po podziale i zniesieniu współwłasności to mają konkretną część.
2) współwłasność łączna – polega na tym że jej podstawą jest inny stosunek prawny, nie można jej
znieść dopóki nie ustanie pierwotny stosunek prawny (np. ustawowa wspólność małżeńska, gdy kupują
małżonkowie mieszkanie, gdy nie ma intercyzy i rozdzielności majątkowej).

Jeżeli chcemy kupić sobie tylko dla siebie (własność ma być tylko jednego małżonka) to:
- najlepiej zrobić akt notarialny (lepiej zrobić u notariusza w celu zabezpieczenia)
- współmałżonek kupuje z kasy odrębnej

10. Nabycie i utrata własności
Współwłasność w częściach można ułamkowych można znosić zawsze.
Współwłasność łączna dokonuje się zgodnym oświadczeniem obu małżonków.

11. Ochrona własności -roszczenie negatoryjne i posesoryjne
Przy posiadaniu i własności można dochodzić swoich praw roszczeniami:
- roszczenia negatoryjne
- roszczenia posesoryjne

Chroniony w 1 kolejności jest ten kto posiada (bo najczęściej posiada właściciel). Jeżeli posiadacz nie jest
właścicielem to też jest chroniony na mocy ochrony posiadania (zarówno przed osobą trzecią która chce
mi to odebrać oraz właścicielem co mi ją użyczył) np. umowa dzierżawy, umowa użyczenia.
Roszczenia negatoryjne
Mamy działkę, są na niej wbite paliki graniczne, ale nie ma ogrodzenia. Roszczenie negatoryjne
przysługujące mi czyli właścicielowi daje mi to że mogę żądać od każdego kto narusza te nieruchomość
do zaniechania działań. Jest skuteczne wobec wszystkich → prawo własności. Roszczenie negatoryjne
to roszczenie o to żeby mojej własności nie naruszać.
Roszczenie posesoryjne
Np. gdy zagrodził co moje to mam prawo do odbioru własnej rzeczy.

12. Pojęcia: zobowiązanie, wierzyciel, dłużnik, świadczenie
Zobowiązanie – to stosunek prawny i tylko prawny między dwiema lub więcej osobami w którym jedna
strona zwana wierzycielem może żądać od drugiej strony zwanej dłużnikiem określonego zachowania się
czyli świadczenia.\

5

Świadczenie to niekoniecznie musi być pieniężnym bo np. wykonaniem świadczenia może być
wykopanie rowu na działce. Jak go wykona to może żądać zapłaty lub za ten rów ja mu zrobię instalacje
elektryczną.

Różnica pomiędzy umową użyczenia a pożyczki
Pożyczamy rzeczy których nie mamy określonych indywidualnie (pożyczam 100 zł i oddaje np. 2x po 50
zł).
Nie mogę pożyczyć auta bo on mi go użycza i oddaje to samo auto. Pożyczam to co jest wymienne.
Przy użyczeniu użyczam rzeczy, oddajemy te samą rzecz, która może być umniejszona o koszty
normalnej eksploatacji.
Kilo cukru, sól, pieniądze → pożyczamy bo je oddaje lub ich równowartość
Kto użycza rzecz to zobowiązany jest pokryć koszty eksploatacji. My tankujemy to auto lub w przypadku
mieszkania robie opłaty za wodę, gaz, prąd. Inaczej w przypadku najemu/ dzierżawy.
Użyczenie – to umowa nieodpłatnego udostępniania danej rzeczy.
Dzierżawa/ najem – zawsze odpłatnie.

13. Źródła powstania i wygaśnięcia zobowiązań

14. Umowy: zlecenie, dzieło
Dwie podstawowe umowy cywilno – prawne:
1) umowa zlecenie
2) umowa o dzieło
Są to umowy cywilno prawne (strony znajdują się na równym poziomie).
NIE SĄ TO UMOWY O PRACĘ!!!!
Są to umowy pomiędzy dwoma podmiotami równoważnymi.

Stosunek cywilno-prawny – podmioty są na tym samym poziomie, równość podmiotów, ten sam
poziom przy negocjacjach i wykonaniu

Stosunek administracyjno-prawny – nadrzędność organu i podrzędność osoby która przychodzi, organ
narzuca decyzję, urząd na etapie wydawania decyzji traktuje nas z góry, nie ma równości podmiotów, jest
ale dopiero w sądzie.

Umowa zlecenie charakteryzuje że jest to umowa o staranne wykonanie danego zobowiązania
(odpowiadam za staranność wykonania ale nie gwarantuje efektu).
Umowa o dzieło jest umową rezultatu (odpowiadam za efekt końcowy).
Umowa zlecenie nie gwarantuje osiągnięcia konkretnego celu, nie odpowiadamy za efekt/ rezultat.
Np. gdy chcemy rzeźbę nie odpowiadam jak to zrobię ale czy jest taka jak uzgodniona, czy jako dzieł
końcowe jest taka jak powinna być.

Wspólna rzecz obu umów → podmioty zobowiązane (zleceniobiorca lub wykonawca dzieła) są
zobowiązani do osobistego wykonania tego dzieła.

17. Definicja stosunku pracy
Stosunek pracy – równość w momencie nawiązywania stosunku pracy ale nie w jego wykonaniu (bo
pracownik podlega pracodawcy), pracownik jest niżej od pracodawcy.

15. Prawo do dziedziczenia. Dziedziczenie ustawowe a testamentowe
Dziedziczenie – wejście w pełen zakres praw i obowiązków majątkowych po osobie zmarłej która zwana
jest spadkodawcą. Osoby które dziedziczą to spadkobiercy.
1) dziedziczenie testamentowe
2) dziedziczenie na podstawie ustawy (kodeksu cywilnego)

- Spadkobierca może odrzucić spadek (traktowany jest tak jakby niedożył otwarcia spadku)
- Spadkobierca może przyjąć spadek wprost
- przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Pierwsze i trzecie są pewnymi elementami które mogą uchronić przed dziedziczeniem długów.

6

Jak odrzucamy spadek to on przechodzi na nasze dzieci (i za dzieci też trzeba odrzucić).

Na przyjęcie / odrzucenie spadku mamy 6 miesięcy od chwili gdy się dowiedzieliśmy że jesteśmy
spadkobiercami. Jak nie określimy się w tym czasie to jesteśmy traktowani tak jak byśmy go przyjęli.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Komornik spisuje rzeczy, ocenia i szacuje wartość nieruchomości i innych rzeczy.
I się okazuje że ktoś zostawił majątku na 350 tys zł a długów ma na 0,5 mln zł. Przyjęcie z
dobrodziejstwem inwentarza to bierzemy tylko kwotę którą zostawił (dobrodziejstwo).

16. Testament, zapis, polecenie
Testament – to rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci.
Testament zawsze ma pierwszeństwo w dziedziczeniu.
Testament ma zawsze datę pewną wtedy gdy napiszemy datę słownie lub np. 07.11. (nie ma możliwości
późniejszej zmiany daty)

Rodzaje testamentów:
- ustny – powinien być sporządzony w obecności co najmniej 3 świadków którzy nie biorą udziału w
dziedziczeniu, musi być oświadczenie czemu on nie mógł podpisać
- własnoręczny – sporządzony własnoręcznie od początku do końca na piśmie lub prowadzona jest
dyskusja wydruk komputerowy tylko wtedy gdy jest podpis elektroniczny

Testament sporządzamy na nośniku np. kartka papieru.
Ksero testamentu nie jest dokumentem, może na jego podstawie jedynie stwierdzić czy oryginał istnieje).

I grupa dziedziczenia → współmałżonek i dzieci
II grupa dziedziczenia → współmałżonek, rodzice, rodzeństwo
III grupa dziedziczenia → najbliżsi krewni
Jeżeli nie ma nikogo z rodziny to dziedziczy skarb państwa np. gmina.

18. Pojęcie pracownika i pracodawcy
Stosunek pracy – rozumie się taki stosunek prawny na podstawie którego pracownik zobowiązuje się do
wykonania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy od jego kierunkiem oraz w miejscu i czasie
wyznaczonym przez pracodawcę a pracodawca zatrudnia pracownika za wynagrodzenie.

Elementy stosunku pracy:
- pracodawca – każdy kto zatrudnia choć jednego pracownika nawet w niepełnym wymiarze
- pracownik – każdy zatrudniony w jakikolwiek sposób
Pracownik ma obowiązek podpisać umowę o pracę, powinien być przeszkolony na dane stanowisko,
powinien przejść szkolenie P-POŻ i BHP, powinien dostać statut lub obowiązki i prawa u danego
pracodawcy. Pracownik wykonuje prace na rzecz pracodawcy. Umowa o pracę ma mieć formę pisemną
do ważności.

Stosunek pracy zawieramy na podstawie:
- umowy o pracę
- mianowania (prokuratorzy, sędziowie)
- powołania (ministrowie)
- wyboru (wójt, burmistrz, prezydent)

Powołanie/ mianowanie – można te osoby odwołać
Stosunek pracy wygasa z chwilą śmierci pracownika (zawsze), z chwilą wypowiedzenia stosunku pracy
przez jedną stronę z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub bez okresu wypowiedzenia, lub z chwilą
śmierci pracodawcy (ale nie zawsze).
Pracodawca może zwolnić pracownika za wypowiedzeniem gdy pracownik rażąco zaniedbuje obowiązki
np. po alkoholu lub z chwilą utraty uprawnień.

7

19. Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne (zlecenie, dzieło)
Przy zleceniu mam dostać staranny efekt końcowy prac, nie reguluje jak to się robi i kiedy. Przy stosunku
pracy jest inaczej. Pracodawca udostępnia budynek, wyznacza czas i miejsce pracy.
Pracodawca odpowiada za zobowiązania. Za to co poszczególny pracownik wyprodukował odpowiada
pracodawca. Reklamacje składam do pracodawcy., który wprowadził taki produkt.
Umowy zlecenie i o dzieło to umowy cywilnoprawne.


Część II €€ Prawo autorskie i prawa pokrewne

1. Specyfika prawa człowieka do własności intelektualnej (generacje praw człowieka )
Myśl ludzka musi być uzewnętrzniona żeby ją ochronić.

2. Pojęcie prawa własności intelektualnej i praw autorskich

3. Źródła prawa własności intelektualnej w Polsce (Umowy międzynarodowe - konwencje i prawo
Unii Europejskiej oraz ustawy polskie
Cała ochrona własności intelektualnej jest zabezpieczona w polskim prawie:
a) artykuł 23 i 24 kodeksu cywilnego - mówią o ochronie osoby oraz szerokich praw które jej
przysługują np. prawo do swobody wypowiadania czy prawo do wizerunku.
Art. 23.
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub
pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa,
artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od
ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Art. 24.
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego
działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby
osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w
szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach
przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty
odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.8)
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany
może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w
szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
b) ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych
c) prawo własności przemysłowej

4. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawa Prawo własności przemysłowej.
(Zakres regulacji)
Prawo własności intelektualnej należy do kategorii praw człowieka. Prawa te przynależą konkretnej
osobie. Rzeczy w prawie cywilnym to coś materialnego.
Zdania wymienne – dochodzenie roszczeń z artykułu 23 i 24 nie utrudnia dochodzenia z ustawy (w niej
są odwołania).

5. Cywilna natura praw własności intelektualnej i zastosowanie art. 23 i 24 KC

6. Przedmiot prawa autorskiego i jego indywidualny charakter. Utwór a dzieło
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym
charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia (utwór).
Indywidualny charakter = oryginalność
Żeby jakikolwiek utwór był chroniony musi nosić cechy indywidualne (cechy oryginalności).
Utwór jest chroniony od momentu ustalenia ale w taki sposób żeby można było ten utwór chronić (ktoś
musi wiedzieć, widzieć lub słyszeć ten utwór).

8

Ustalony może być w formie pisemnej, ustnej lub innej musi być wyrażony, uzewnętrzniony i od tego
momentu jest chroniony.
Utwór musi mieć całość.
Utwór niedokończone też jest prawnie chronione. Ochrona prawna dzieła (jest to przejaw oryginalności)
obowiązuje bez względu na wartość, wkład pracy, z czego zostało wykonane i jego przeznaczenie.
Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury,
metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.
Co do zasady pomiędzy dziełem i utworem nie ma różnicy. Obydwa to wyrażenie indywidualne myśli
ludzkiej. Dzieło i utwór jest równoznaczne (muzyka, malarstwo).
Utwór jest chroniony od ustalenia (np. wypowiedzenia) choćby jeszcze nie był ukończony.

7. Pojęcie utworu i rodzaje utworów
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym
charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia (utwór).
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne,
naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).

8. Ustalenie a utrwalenie utworu
Ustalenie – to wyrażenie w jakikolwiek sposób (np. utwór publicznie wypowiedziany).
Utrwalenie – zapisanie tego na jakimś nośniku (np. kartka papieru).

9. Pojęcie nośnika (pusty i zapisany)
Nośnik czysty – chroniony kwestią pomysłowości np. dyskietka, DVD, CD, do możliwości zapisania
czegoś na nich

10. Utwory wyrażone słowami, znakami graficznymi, symbolami matematycznymi (utwory literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne, komputerowe)

11. Utwory plastyczne i fotograficzne
Musi nosić cechy indywidualne. Zwykłe zrobienie zdjęć Tatrom nie jest jeszcze tworem indywidualnym
bo każdy takie może zrobić ale artystyczne zdjęcie zachodu słońca – jest artystyczne, ma walory utworu,
wizji autora. Liczy się pomysł jak zdjęcie zrobić np. poza, żeby było tworem fotograficznym.

12. Wzornictwo przemysłowe

13. Utwory architektoniczne, architektoniczno- urbanistyczne, urbanistyczne
Są chronione na każdym etapie swojej działalności (najpierw pomysł, potem szkic na kartce, plany,
makieta, wykonanie). Każdy z tych etapów jest chroniony. Budynki jeszcze muszą spełniać określone
wymogi. Nie tylko wykonanie ale i umiejscowienie go w konkretnym miejscu. Efekt końcowy będzie
chroniony jeżeli są widoczne jego elementy charakterystyczne (budynku) bo np. fundamenty są
identyczne, dopiero jak dostawimy do góry to pokazują się elementy charakterystyczne.

14. Utwory muzyczne i słowno-muzyczne
15. Utwory sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne
16. Utwory audiowizualne
17. Ochrona sposobu wyrażania i ochrona dzieł niedokończonych fragmentów, szkiców

9

18. Tytuł utworu

19. Pojęcie utworu zależnego (mówi o tym artykuł 2)
Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem
prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Są to utwory zależne.
Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo
zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. W przypadku baz danych
spełniających cechy utworu zezwolenie twórcy jest konieczne także na sporządzenie opracowania.
Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem.
Na egzemplarzach opracowania należy wymienić twórcę i tytuł utworu pierwotnego.
Opracowanie czyjegoś utworu to utwór zależny, a utwór inspirowany innym to niezależny utwór też
prawnie chroniony, zawiera np. tylko konkretną scenę np. reklama batonu scena z balkonem Romeo i
Julia, do pierwowzoru daleko, nic nie jest odzwierciedlone ze sztuki, chwyta jakiejś małej rzeczy.

20. Prawa twórcy pierwotnego - zezwolenie twórcy pierwotnego
Twórca utworu pierwotnego może cofnąć zezwolenie, jeżeli w ciągu pięciu lat od jego udzielenia
opracowanie nie zostało rozpowszechnione. Wypłacone twórcy wynagrodzenie nie podlega zwrotowi.
Np. tłumaczenie utworu pierwotnego przykład Harry Potter który był wydany w języku angielskim.
Prawo tłumacza zależy od zezwolenia twórcy pierwotnego.

Tłumaczenie
W książce pojawiają się określone stwierdzenia (np. w harym tłumacz miał się konsultować z autorką
dzieła). Autor pierwotny wpływa na tłumacza aby oddał on jego zamysł.

Adaptacja filmowa lub film na motywach – różnią się ale główną intencję autora odzwierciedlają.

21. Zbory antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu i ich ochrona. (artykuł 3)
Zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego,
nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma
twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów. Liczy się pomysł zebrania
utworów. Ten sposób doboru jest przedmiotem twórczym.


22. Wyłączenia z zakresu przedmiotu prawa autorskiego
a) akty normatywne i ich urzędowe projekty, (są po to żeby je stosować więc trudno je chronić,
nikomu nie musze płacić gdy posługuje się prawem)
b) urzędowe dokumenty, materiały znaki i symbole, (np. orzeł –godło polski oraz bialo-czerwona
flaga, one są jasno i wyraźnie określone.
c) opublikowane opisy patentowe lub ochronne, (chronione są ustawą o ochronie własności
przemysłowej)
d) proste informacje prasowe (nie są przedmiotem prawa autorskiego, są to info o bieżących
wydarzeniach, powołujemy się na źródło informacji ale nie prosimy o zgodę, w przypadku zdjęcia
piszemy już kto jest autorem, Są to suche fakty np. na podhalu mgły, kierowcy zachować ostrożność)
Każdy je wykorzystuje, są ogólnie dostępne.

Art. 5. Mówi o tym kiedy te przepisy mają zastosowanie
Przepisy ustawy stosuje się do utworów:
- których twórca lub współtwórca jest obywatelem polskim lub których twórca jest obywatelem państwa
członkowskiego Unii Europejskiej, lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub
- które zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo równocześnie
na tym terytorium i za granicą, lub
- które zostały opublikowane po raz pierwszy w języku polskim, lub
- które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z
tych umów.

23. Definicje z art. 6 Pr Aut.

10

a) Opublikowanie utworu – zwielokrotnienie utworu za zezwoleniem twórcy oraz udostępnienie tego
egzemplarza publicznie
Zwielokrotnienie utworu – kopiowanie (opublikowanie) + udostępnienie
utwór opublikowany - jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został zwielokrotniony i którego
egzemplarze zostały udostępnione publicznie;
b) Publikacja równoczesna utworu na terytorium RP i innego kraju – gdy publikacje są w Polsce
i za granicą w okresie 30 dni od pierwszej publikacji
c) Rozpowszechnienie utworu – jakiekolwiek udostępnienie publiczne utworu za zezwoleniem
twórcy utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek
sposób udostępniony publicznie;
d) Nadanie utworu - jest jego rozpowszechnianie drogą emisji radiowej lub telewizyjnej,
prowadzonej w sposób bezprzewodowy (naziemny lub satelitarny) lub w sposób przewodowy;
e) Reemitowanie utworu - jest jego rozpowszechnianie przez inny podmiot niż pierwotnie nadający,
drogą przejmowania w całości i bez zmian programu organizacji radiowej lub telewizyjnej oraz
równoczesnego i integralnego przekazywania tego programu do powszechnego odbioru;
f) Wprowadzenie utworu do obrotu - jest publiczne udostępnienie jego oryginału albo egzemplarzy
drogą przeniesienia ich własności dokonanego przez uprawnionego lub za jego zgodą;
g) Najem egzemplarzy utworu - jest ich przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania w celu
bezpośredniego lub pośredniego uzyskania korzyści majątkowej (umowa pomiędzy tym co korzysta a
właścicielem zawsze odpłatnie)
h) Użyczenie egzemplarzy utworu - jest ich przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania,
niemające na celu bezpośredniego lub pośredniego uzyskania korzyści majątkowej (bezpłatnie)
i) Odtworzenie utworu - jest jego udostępnienie bądź przy pomocy nośników dźwięku, obrazu lub
dźwięku i obrazu, na których utwór został zapisany, bądź przy pomocy urządzeń służących do odbioru
programu radiowego lub telewizyjnego, w którym utwór jest nadawany;
j) Techniczne zabezpieczenia - są to wszelkie technologie, urządzenia lub ich elementy, których
przeznaczeniem jest zapobieganie działaniom lub ograniczenie działań umożliwiających korzystanie z
utworów lub artystycznych wykonań z naruszeniem prawa;
Skutecznymi technicznymi zabezpieczeniami są techniczne zabezpieczenia umożliwiające podmiotom
uprawnionym kontrolę nad korzystaniem z chronionego utworu lub artystycznego wykonania poprzez
zastosowanie kodu dostępu lub mechanizmu zabezpieczenia, w szczególności szyfrowania, zakłócania
lub każdej innej transformacji utworu lub artystycznego wykonania lub mechanizmu kontroli
zwielokrotniania, które spełniają cel ochronny;
k) Informacje na temat zarządzania prawami - są informacje identyfikujące utwór, twórcę, podmiot
praw autorskich lub informacje o warunkach eksploatacji utworu, o ile zostały one dołączone do
egzemplarza utworu lub są przekazywane w związku z jego rozpowszechnianiem, w tym kody
identyfikacyjne.

Podmioty prawa autorskiego

24. Pojęcie twórcy
Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.
Twórca to osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której
autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z
rozpowszechnianiem utworu.

25. Dzieło wspólne a współtwórcy
Współtwórstwo – kiedy jedno dzieło ma kilku autorów. Kiedy tworzy się daną rzecz trudno jest trudno
jest określić wkład każdego (współtwórcy).
Jeżeli w książce autorami rozdziałów są różne osoby to nie ma problemów.
Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Domniemywa się, że wielkości udziałów są
równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie
wkładów pracy twórczej.
Roszczenia z tytułów praw autorskich może dochodzić nie tylko do swojej części ale do całości utworu
ale korzyści przypadają zgodnie z wielkością udziałów.

26. Domniemania: autorstwa oraz równych udziałów

11

27. Twórcy utworów połączonych i zakres ich praw
Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z nich może
żądać od pozostałych twórców udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba
że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej.
Przykład: przed świętami do gazety płyta z kolędami różnych autorów (każdy z nich może żądać żeby to
doszło do skutku – celem jest wspólne rozpowszechnienie).

28. Utwór zborowy i prawo od tytułu oraz prawa majątkowe
Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji
periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających
samodzielne znaczenie – ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje
prawo do tytułu. W pierwszej kolejności prawa majątkowe dotyczą wydawcy np. PWN.

29. Utwór pracowniczy oraz prawa majątkowe do utworu pracowniczego
Podstawa do rozważania → istnienie stosunku pracy.
Utwór pracowniczy – to taki utwór który pracownik wykonuje w ramach stosunku pracy. Na podstawie
umowy o pracę NIE!!!!
Ktoś tworzy utwór w ramach obowiązków służbowych pracy zawodowej (np. program dla Microsoftu).
Prawa autorskie majątkowe przysługują pracodawcy od momentu przyjęcia (w granicach wynikających z
umowy o pracę). Do momentu przyjęcia prawa autorskie przysługują autorowi. Jak sobie coś robie po
godzinach na sprzęcie firmowym to prawa jak coś zrobię są dla mnie czyli autora a nie pracodawcy.
Osobiste prawo do autorstwa – jak jest w umowie zaznaczone to jest moje a jak nie to dla pracodawcy.
Pracodawca przyjmuje utwór (decyduje tu fakt przyjęcia przez pracodawcę) i jeżeli do 2 lat od przyjęcia
nie rozpowszechni rzeczy to twórca oznacza termin (prosi o wyznaczenie realnego terminu), jak się
pracodawca nie wywiąże to prawo wraca do twórcy.
Realny czas – mówimy o stosunku pracy np. żeby zbudować linię produkcyjną to trzeba około tygodnia
ale jak specjalistyczną to nawet miesiąc).
Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność
przedmiotu, na którym utwór utrwalono.
Jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego
nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu
odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny
termin.

30. Utwór naukowy i zasady jego publikacji
Utwór naukowy – utwór który pracownik wykonuje w ramach obowiązków stosunku pracy w instytucji
naukowej (w placówkach naukowo-badawczych).
Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo
opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo
opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą
umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został
opublikowany.

Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału

naukowego zawartego w utworze,

oraz udostępniać ten utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z

uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

31. Prawo do publikacji pracy dyplomowej
Prac dyplomowych czyli licencjackich, inżynierskich, magisterskich i kończących technikum dotyczy art.
15a
Promotor nie jest współwłaścicielem pracy, bo podpisujemy że sami te pracę wykonaliśmy. Promotor
daje wskazówki, pomaga w doborze materiału. Autorem pracy jest student który ją broni.
Uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu
pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od
jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią
utworu zbiorowego.

12

32. Producent i wydawca
Domniemywa się, że producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w
tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w
jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

Treść prawa autorskiego
Między autorem a utworem jest więź. Wyraża się ona w autorstwie.
Prawa autorskie można podzielić na dwie grupy:
- autorskie prawa osobiste
- autorskie prawa majątkowe

33. Autorskie prawa osobiste
Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu
więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do (są one niezbywalne w żaden sposób i niepodlegają
zrzeczeniu się):
- autorstwa utworu
- oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo
- nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
- decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności
- nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

34. Autorskie prawa majątkowe
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i
rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Pola eksploatacji – możliwość upublicznienia tego utworu w różnych warstwach:
- zapisanie i wydrukowanie
- adaptacja
Jest to lista otwarta, nie jesteśmy w stanie przewidzieć możliwości eksploatacji tego utworu. Licencje
mają mieć opisane / zdefiniowane pole eksploatacji. Umowa mówiąca o żadnym polu lub o wszystkich
jest nieważna.
Wynagrodzenie za korzystanie z utworu w pierwszej kolejności przysługuje autorowi jako twórcy.

Art. 17

1

→ bazy danych, pojęcie legalnego użytkownika

Art. 19 → prawo do wynagrodzenia

Odsprzedaż zawodowa – każda następna po pierwszej, pierwszej dokonuje autor, każda następna to
zawodowa. Warunek – w ramach prowadzenia działalności. Jeżeli kolega nie ma działalności np.
antykwariatu to nie jest to odsprzedaż zawodowa.

Art. 20 → opłaty od urządzeń i nośników, za zwielokrotnienie utworów

Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno nadawać opublikowane drobne utwory muzyczne, słowne
i słowno-muzyczne wyłącznie na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania
prawami autorskimi chyba że prawa przysługują na podstawie odrębnej umowy.
Operatorom sieci kablowych wolno reemitować w sieciach kablowych utwory nadawane w programach
organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

35. Dozwolony użytek chronionych utworów
a) użytek osobisty i jego zakres
Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie
własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu
architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych
spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem
zarobkowym.

13

Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez
krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub
stosunku towarzyskiego.
Powinowactwo – stosunek prawno rodzinny łączący jednego małżonka z krewnymi drugiego. Jest
wyłącznie więzią prawną, w odróżnieniu od pokrewieństwa.

b) rozpowszechnianie utworów za pomocą sieci kablowej oraz anteny zbiorowej
Wolno rozpowszechniać za pomocą anteny zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane przez inną
organizację radiową lub telewizyjną drogą satelitarną albo naziemną, jeżeli następuje to w ramach
równoczesnego, integralnego i nieodpłatnego rozpowszechniania programów radiowych lub
telewizyjnych i przeznaczone jest do oznaczonego grona odbiorców znajdujących się w jednym budynku
lub w domach jednorodzinnych obejmujących do 50 gospodarstw domowych.
Posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą
odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli
nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.

c) korzystanie z rozpowszechnionych utworów przez instytucje naukowe i oświatowe
Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań,
korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu
egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu.

d) korzystanie z rozpowszechnionych utworów przez biblioteki i archiwa i szkoły
Biblioteki, archiwa i szkoły mogą:
- udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów
rozpowszechnionych
- sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia,
zachowania lub ochrony własnych zbiorów
- udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu
informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek

e) prawo do cytatu
Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub
drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub
prawami gatunku twórczości.
Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub
fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach ale twórcy przysługuje prawo do
wynagrodzenia.

Pojęcie cytatu i sposoby cytowania

36. Rola cytatu
Cytat wstawiamy aby uzasadnić wypowiedź lub z nią polemizować. Rolą cytatu jest wykazanie że w
danym temacie się orientujemy.

37. Skrajności w stosowaniu cytatów i ich ocena
Nie da się oddać pracy dyplomowej która by nie miała cytatów. Brak cytatów może dać podstawę o tym
że praca została przepisana od kogoś. Natomiast nie można też dawać za dużo cytatów.
Plagiat jawny – biorę coś i mówię że jest moje
Plagiat ukryty – ustawiamy własny tekst i nie oznaczmy przypisów

38. Przypisy w pracach naukowych i dydaktycznych
Przypisy wydzielają fragmenty tekstu w publikacji, pokazują z jakiej racy czerpaliśmy myśli. Przypis jest
to opis konkretnego fragmentu teksu, który mówi o źródle wiedzy.
Są to objaśnienia i uwagi, wiążące z tekstem głównym za pomocą odsyłaczy, odnoszące się do
poszczególnych wyrazów, zwrotów i fragmentów tekstu

14

39. Rodzaje przypisów ( źródłowy, odsyłający, polemiczny, dygresyjny)
- źródłowy – przedstawia informacje niezbędne i podstawowe np. autor, rok, odsyłają do samego źródła
- odsyłający – mówi gdzie mamy tego szukać, nie wskazuje źródła ale gdzie to jest
- dygresyjny - podające uwagi nie związane bezpośrednio z tematem i nasuwające się na marginesie
zagadnienia
- polemiczny – opisuję własne zdanie na jakiś temat, wyjaśniam czemu tak a nie inaczej i porównuje z
innymi opiniami

40. System klasyczny przypisów
polega na wprowadzeniu do tekstu głównego odsyłaczy liczbowych (

1 2

, czasem używa się gwiazdek lub

liter), którym odpowiada identycznie oznaczony przypis zamieszczony u dołu strony bądź na końcu
rozdziału, zawierający informację o cytowanej publikacji.

41. System harwardzki
System podawania źródeł w nawiasach znajdujących się bezpośrednio w tekście i zawierających -
nazwisko autora, rok wydania, ewentualnie stronę - cytowanej publikacji.

42. Zbywalność praw majątkowych
Osobiste prawa autorskie nigdy nie wygasają (są nieograniczone czasowo) i nie da się ich zbyć. W
przeciwieństwie do praw majątkowych które są zbywalne i ograniczone czasowo.

43. Ograniczoność czasowa praw majątkowych
Autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:
- od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;
- w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba
że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją
tożsamość
- w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej
osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od
daty jego ustalenia
-

w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób:

głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu
audiowizualnego

44. Przejście i dziedziczenie majątkowych praw autorskich
- autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie
umowy;
- nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi
inaczej.
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej
„licencją”, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem
nieważności.

45. Pojęcie pola (pól) eksploatacji utworu
Pola eksploatacji – możliwość upublicznienia tego utworu w różnych warstwach:
- zapisanie i wydrukowanie
- adaptacja
Jest to lista otwarta, nie jesteśmy w stanie przewidzieć możliwości eksploatacji tego utworu. Licencje
mają mieć opisane / zdefiniowane pole eksploatacji. Umowa mówiąca o żadnym polu lub o wszystkich
jest nieważna.

15

Przeniesienie własności utworów
Przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do
utworu. Dostaje tylko 1 egzemplarz a nie prawa majątkowe do wszystkich egzemplarzy i na odwrót.
Przejście autorskich praw majątkowych nie po-woduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza
utworu.

46. Ochrona autorskich praw osobistych
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania
tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się
naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła
publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może
przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na
żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę
cel społeczny.

47. Ochrona autorskich praw majątkowych
Uprawniony – każdy kto na jakiejś podstawie dostał prawa majątkowe.
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która
naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy
naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia
byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści.

Prawa pokrewne
48. Prawo do artystycznych wykonań art. 85-93
49. Prawo do fonogramów i wideogramów art. 94-96
50. Prawa do nadań programów art. 97-99
51. Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych art. 99

1

-99

5

Odpowiedzialność karna
54. Plagiat -“ definicja i karalność
Plagiat to przywłaszczenie sobie autorstwa lub wprowadzenie w błąd co do autorstwa całości lub części
cudzego utworu albo artystycznego wykonania.
Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego
utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 3.
Plagiat jest ścigany z urzędu (z oskarżenia publicznego).

55. Inne naruszenia praw w celach osiągnięcia korzyści materialnych
Karze do 3 lat podlega ten, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy
utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie
zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.

57. Bezprawne rozpowszechnianie i jego karalność
Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo
w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, jeżeli wykorzystuje to w celach
majątkowych to do 3 lat.

16

58. Bezprawne utrwalanie lub zwielokrotnianie
Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom w celu rozpowszechnienia utrwala lub zwielokrotnia
cudzy utwór w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram,
wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z tego stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w
ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

59. Karalność obrotu nielegalnymi kopiami
Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedmiot będący nośnikiem utworu, artystycznego
wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo
wbrew jego warunkom nabywa lub pomaga w jego zbyciu albo przedmiot ten przyjmuje lub pomaga w
jego ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

60. Urządzenia do niedozwolonego usuwania zabezpieczeń a karalność wytwarzania, posiadania,
przechowywania i wykorzystywania
Kto wytwarza urządzenia lub ich komponenty przeznaczone do niedozwolonego usuwania lub
obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub
zwielokrotnianiem utworów lub przedmiotów praw pokrewnych albo dokonuje obrotu takimi
urządzeniami lub ich komponentami, albo reklamuje je w celu sprzedaży lub najmu, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

61. Przepadek przedmiotów z przestępstwa w świetle art. 121 Pr.Aut.
W przypadku czynów od punktu 55.


Część III Prawo własności przemysłowej
Prawo własności przemysłowej w przeciwieństwie do prawa autorskiego – podstawowa różnica
Twórca w prawie autorskim nie musi wcielić w życie żadnej procedury aby jego utwór był chroniony, jest
on zawsze chroniony od ustalenia (uzewnętrznienia). Chronione jest to co się uzewnętrzniło, nie trzeba
tego zgłaszać.
Przy patentach i wynalazkach przechodzimy przez pewne procedury patentowe.

62. Wynalazek
Wyrazek to nowe rozwiązanie techniczne, posiadające poziom wynalazczy i nadające się do
przemysłowego stosowania.
Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w
sposób oczywisty, ze stanu techniki.
Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli we-dług wynalazku może
być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek
działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.

63. Patent
Patent jest to prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas, w sposób zarobkowy
(przemysłowy, handlowy) na terytorium danego państwa lub państw, przyznane przez kompetentny organ
państwowy, regionalny lub międzynarodowy.
Patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają
poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.
Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub
zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

64. Wzory użytkowe
Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu,
budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.

17

65. Wzory przemysłowe
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego
części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub
materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

66. Znak towarowy
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli
oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego
przedsiębiorstwa. Może nim być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna,
forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.