FARMAKOTERAPIA

NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

I NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Aleksandra Bołdys

Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej

Katedry Farmakologii SUM

Nadciśnienie tętnicze: podwyższone ciśnienie tętnicze

powyżej normy fizjologicznej (140/90)

Wtórne:

- zatrucie ciążowe

- choroby nerek

- guz chromochłonny

- zaburzenia hormonalne

Pierwotne:

- idiopatyczne

DEFINICJE

DEFINICJE

N i e w y d o l n o ś ć k r ą ż e n i a : z e s p ó ł o b j a w ó w

spowodowanych uszkodzeniem mięśnia sercowego

Przyczyny: choroba niedokrwienna i zawał mięśnia

sercowego, wady serca, nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatie,

zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca

Objawy: osłabienie i pogorszenie tolerancji wysiłku, duszność,

obrzęki kończyn dolnych i pleców, nykturia, suchy kaszel nocny,

chłodne kończyny, kołatanie serca, dolegliwości stenokardialne,

zawroty głowy, utrata przytomności

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

NYHA

Diuretyki

Inhibitory konwertazy angiotensyny

Betaadrenolityki

Glikozydy nasercowe

Leki dopaminergiczne i beta1-adrenergiczne

Inhibitory fosfodiesterazy

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Diuretyki

Beta-blokery

Leki blokujące układ renina angiotensyna

angiotensynogen (RAA)

- inhibitory konwertazy angiotensyny II

- antagoniści receptora angiotensynowego typu I

Blokery kanałów wapniowych

Ośrodkowe

Alfa-adrenolityki

Bezpośrednio rozszerzające naczynia krwionośne

Agoniści receptorów imidazolowych

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Diuretyki

* nasilenie wydalania sodu i płynów
* zmniejszenie obciążenia wstępnego i następczego
* zmniejszenie zastoju płynów
* poprawienie tolerancji wysiłku (furosemid)
* zmniejszenie śmiertelności (spironol)

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Diuretyki

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Diuretyki

TIAZYDY

(Hydrochlorotiazyd, Klopamid)

TIAZYDOPODOBNE

(Chlortalidon/Hygroton/, Indapamid /Tertensif)

PĘTLOWE

(Furosemid, Torasemid)

OSZCZĘDZAJĄCE POTAS

(Spironolakton, Eplerenon)

INHIBITORY ANHYDRAZY WĘGLANOWEJ

(Acetalozamid)

OSMOTYCZNE

(Glukoza, Mannitol, Izosorbit)

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Diuretyki - działania niepożądane

* zaburzenia elektrolitowe: hipokaliemia (pętlowe, tiazydy)

* objawy uczuleniowe (pokrzywka, świąd)
* zaburzenia łaknienia, nudności

* bóle głowy
* ortostatyczne spadki ciśnienia

* upośledzenie słuchu

Inhibitory konwertazy angiotensyny

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Inhibitory konwertazy angiotensyny

* zmniejszenie obciążenia wstępnego i następczego serca
* zmniejszenie stężenia angiotensyny II

* zmniejszenie stężenia aldosteronu, noradrenaliny
* zmniejszenie przerostu lewej komory

* poprawa struktury i czynności naczyń wieńcowych

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Inhibitory konwertazy angiotensyny

* Kaptopril, Enarenal, Lizynopryl

* Perindopryl, Indapamid, Trandolapryl, Cilazapryl, Chinapryl,

Benzalapryl, Ramipryl

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Inhibitory konwertazy angiotensyny - działania

niepożądane

* uporczywy kaszel
* bóle i zawroty głowy

* wysypka skórna, zaburzenia smaku
* obrzęk naczynioruchowy

* hipotensja
* hiperkaliemia

* zaburzenia czynności nerek

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

obrzęk Quincke’go

Inhibitory konwertazy angiotensyny -

przeciwwskazania

* nadwrażliwość na lek
* obustronne zwężenie tętnic nerkowych

* zwężenie zastawki mitralnej i aortalnej
* kardiomiopatia przerostowa

* choroby wątroby i nerek
* ciąża i karmienie piersią (działanie teratogenne)

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Betablokery - leki betaadrenolityczne

* w niewydolności krążenia stosowane są betablokery

kardioselektywne (metoprolol, karwedilol, bisoprolol), które

„ekonomizują” pracę serca.

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Betablokery - leki betaadrenolityczne

* blokowanie receptorów beta-adrenergicznych
* działanie hipotensyjne

* działanie antyarytmiczne
* działanie przeciwdusznicowe

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA

Betablokery - leki betaadrenolityczne

* działanie hipotensyjne (zmniejszenie minutowej objętości
wyrzutowej serca, rozszerzenie naczyń, zmniejszenie wydzielania

reniny)
* działanie antyarytmiczne (zmniejszenie częstości skurczów

sercai pobudliwości węzła zatokowego i przedsionkowo-
komorowego)

* działanie przeciwdusznicowe (zmniejszenie zapotrzebowania na
tlen)

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Betablokery - działania niepożądane

* bradykardia
* zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego

* skurcz oskrzeli
* bloki AV

* działanie przeciwdepresyne
* zaburzenia czynności przewodu pokarmowego

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Betablokery - przeciwwskazania

* niewyrównana niewydolność krążenia (NYHA IV)
* wstrząs kardiogenny

* stanu skurczowe oskrzeli
* bradykardia

* I i III trymestr ciąży
* mocznica

* kwasica metaboliczna

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

GLIKOZYDY NASERCOWE

•

typowe leki inotropowo dodatnie

•

najczęściej stosowana to digoksyna

•

zbudowane z pierścienia steroidowego i laktonowego (część

niecukrowa) oraz z geniny (część cukrowa)

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

GLIKOZYDY NASERCOWE - działanie

zwiększenie siły skurczu serca (INOTROPOWO

DODATNIO)

zwiększenie napięcia włókien mięśnia sercowego

(TONOTROPOWO DODATNIO)

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

GLIKOZYDY NASERCOWE - efekty działania

•

zwiększenie siły objętości wyrzutowej serca

•

zmniejszenie wielkości serca

•

zmniejszenie objętości późnorozkurczowej

•

zmniejszenie ciśnienia żylnego

•

poprawa przepływu krwi przez nerki

•

ustępowanie obrzęków

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

zaburzenia ze strony układu pokarmowego:

•

zmniejszenie łaknienia

•

nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha

GLIKOZYDY NASERCOWE - ZATRUCIE

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

zaburzenia neurologiczne

•

bóle głowy

•

zmęczenie, senność, ogólne rozbicie

GLIKOZYDY NASERCOWE - ZATRUCIE

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

ginekomastia

•

przymglenie widzenia, zaburzenia w percepcji kolorów

GLIKOZYDY NASERCOWE - ZATRUCIE

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

zaburzenia rytmu serca:

•

rzadkoskurcz, blok AV

•

przedwczesne skurcze przedsionkowe

•

przedwczesne skurcze komorowe (salwy)

GLIKOZYDY NASERCOWE - ZATRUCIE

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

UWAGA, GDY:

•

hipokaliemia

•

hiperkalcemia

•

hipomagnezemia

•

niedoczynność tarczycy

GLIKOZYDY NASERCOWE - ZATRUCIE

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

blok AV II lub III stopnia

•

zespół MAS

•

komorowe zaburzenia rytmu

•

przerostowa kardiomiopatia zaciskająca

GLIKOZYDY NASERCOWE - przeciwwskazania

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

ciężka niewydolność oddechowa

•

zespół chorego węzła SA

•

niewydolność nerek

•

nadciśnienie tętnicze

•

planowana kardiowersja elektryczna

GLIKOZYDY NASERCOWE - przeciwwskazania

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

działanie w zależności od dawki (receptory dopaminowe,

beta-, alfa-1)

•

ciągły wlew żylny

•

wskazania: oliguria, wstząs kardiogenny i septyczny, w

niewyrównanej przewlekłej niewydolności krążenia

•

działanie niepożądane: niepokój, drżenie, nudności, zaburzenia

rytmu serca

DOPAMINA

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

syntetyczna pochodna dopaminy

•

działanie na receptoru Beta-1 --> zwiększenie siły skurczu

serca

•

wskazania: ostra niewydolność serca, niewyrównana

niewydolność krążenia

DOBUTAMINA

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

•

zwiększenie stężenia cAMP i wapnia w komórkach mięśnia

sercowego

•

zwiększenie objętości wyrzutowej serca, zmniejszenie oporów

w krążeniu płucnym i obwodowym, zwolnienie czynności

serca, zmniejszenie zużycia tlenu przez mięsień sercowy

•

MILRYNON - w zastoinowej ostrej niewydolności krążenia

INHIBITORY FOFODIESTERAZY

FARMAKOTERAPIA NIEWYDOLNOŚCI KRAŻENIA

Antagoniści receptora AT1

* losartan (dodatkowe działanie urykozuryczne), walsartan,

kandesartan, telmisartan, irbesartan

* konkurencyjni antagoniści angiotensyny II w stosunku do
receptora AT1--> blokowanie działania angiotensyny II

* działania niepożadane: obrzęk twarzy, laszel, bóle i zawroty
głowy, bóle brzucha, objawy gastryczne, bóle i kurcze mięśni

* przeciwwskazania: ciąża, hipowolemia

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Inhibitory reniny

* blokowanie przekształcenia angiotensynogenu w angiotensynę II
* rozkurcz naczyń krwionośnych --> spadek ciśnienia krwi

* aliskiren
* działania niepożądane: biegunka, duszność, bóle głowy, pleców,

hiperkaliemia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Blokery kanałów wapniowych

* blokowanie kanałów wapniowych (hamowanie napływu wapnia
do komórek)

* działanie antyarytmiczne, przeciwdusznicowe, hipotensyjne
* rozkurczanie małych tętniczych (oporowych) - naczynia

trzewne, mięśnie szkieletowe, naczynia mózgowe
* amlodypina, felodypina, lacidypina, nitrendypina

* werapamil, diltiazem

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Blokery kanałów wapniowych

* Działania niepożądane:
- tachykardia odruchowa

- obrzęki wokół kostek
- hipotensja

- bóle głowy, osłabienie, zaczerwienienie twarzy

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Leki działające ośrodkowo

* KLONIDYNA
- agonista receptorów alfa-2-adrenergicznych --> zahamowanie
wydzielania katecholamin --> zahamowanie układu

współczulnego
- działania niepożądane: senność, bóle głowy, upośledzenie libido,

hipotermia, drgawki
- przeciwwskazania: ciąża, depresja, niewydolność nerek, wątroby

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Leki działające ośrodkowo

* METYLDOPA
- antymetabolit DOPA
- blokowanie syntezy katecholamin i serotoniny w neuronach

- blokowanie układu współczulnego
- działania niepożądane: zaburzenia psychiczne, zaparcia, biegunki,

obrzęki, uczucie „zatykania” nosa
- przeciwwskazania: niewydolność nerek, wątroby, porfiria,

pheochormocytoma, depresja, karmienie piersią.

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Leki działające ośrodkowo

* REZERPINA
- hamowanie magazynowania noradrenaliny w zakończeniach
pozazwojowych nerwów współczulnych

- działanie uspokajające i kojące (depresyjnie na OUN)
- działanie toksyczne w trakcie długotrwałej terapii

- przeciwwskazania: choroba wrzodowa, stany depresyjne, ciąża,
zaburzenia rytmu

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Alfa-adrenolityki (alfa-blokery)

- blokowanie ośrodkowych receptorów adrenergicznych -->
hamowanie aktywności ukłądu współczulnego

- rozszerzenie nacyzń krwionośnych, zmniejszenie oporu
obwodowego, obniżenie RR

- leki II rzutu, korzystne działanie u chorych z przerostem prostaty
- działania niepożądane: senność, hipotensja ortostatyczna

- przeciwwskazania: ciąża, OZW, NYHA, zaciskające zapalenie
osierdzia

PRAZOSYNA, DOKSAZOSYNA

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia

krwionośne

MINOKSYDYL - w ciężkim nadciśnieniu tętniczym, łysieniu
N I T R O P R U S Y D E K S O D U - w p r z e ł o m i e
nadciśnieniowym, ostrej niewydolności lewokomorowej w
przebiegu zawału serca, w obrzęku płuc; działanie silne i

krótkotrwałe.

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Agoniści receptorów imidazolowych

MOKSONIDYNA i RILMENIDYNA

- pobudzenie receptrów imidazolowych w rdzeniu przedłużonych

i zmniejszenie aktywności układu współczulnego

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO