M G R N O W A K E W E L I N A
Ć W I C Z E N I A
P E D A G O G I K A , S T U D I A S T A C J O N A R N E ,
S E M . I I 2 0 1 2 / 2 0 1 3
Podstawy
pedagogiki ogólnej
M G R N O W A K E W E L I N A
Ć W I C Z E N I A
P E D A G O G I K A , S T U D I A S T A C J O N A R N E ,
S E M . I I 2 0 1 2 / 2 0 1 3
Podstawy
pedagogiki ogólnej
Geneza pedagogiki ogólnej
Pedagogika to nauka należąca do grupy nauk
społecznych, (nauka o wychowaniu). Jej nazwa
pochodzi od greckiego paidagos (…)
Pierwotnie termin obejmował opiekę, nauczanie i
wychowanie dzieci, z czasem mianem pedagogów
zaczęto nazywać osoby zajmujące się wychowaniem
zarówno praktycznym jak i teoretycznym.
Celami pedagogiki są: formułowanie teorii, celów,
treści, metod, środków i form procesu wychowania.
Nauka ta ponadto stanowi zasób wiedzy praktycznej
na ten temat.
Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej
Pedagogika narodziła się w starożytnej Grecji, prekursorami
byli
Sofiści
, którzy uważali, że dzieci da się wykształcić
przez naukę i ćwiczenia.
Zapoczątkowali ideę
NAUCZYCIELA WĘDROWNEGO
,
twórcy pierwszej myśli pedagogicznej.
Jednak pojęcie pedagogiki pojawiło się dopiero w XIX wieku
ponieważ dotychczasowo było ono traktowane jako przedmiot,
opisu i działań praktycznych dotyczyło hasło
pedagogia i edukacja
.
Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej
Pojawienie się pojęcia pedagogiki
było związane z procesem
nadawania refleksji o edukacji
statusu wiedzy naukowej z naukami uprawianymi
w paradygmacie kartezjańsko–newtonowskim,
wiązano nadzieje
usprawnienia „panowania” człowieka w
świecie społecznym
, podobnie jak to dokonało się w świecie
przyrodniczym.
Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej
Wprowadzenie pojęcia wychowanie
(zamiast pojęcia edukacji) miało sygnalizować w warstwie
językowej, że przedmiotem badań jest ten typ
działań, który daje się
zaprojektować
.
Uzyskiwanie statusu nauki wymagało spełnienia
następujących warunków:
1) wyznaczenie przedmiotu badań za pomocą wspólnego
systemu kategorialnego,
2) przyjęcia (zmodyfikowania lub wytworzenia) określonej
metodologii badań,
3) tworzenia struktur instytucjonalnych dla korzystania z
właściwego kapitału autorytetowi nauki (prowadzenia
badań , publikowania, nadawania stopni naukowych,
kształcenia ludzi ).
Powstanie i rozwój pedagogiki ogólnej
Znaczący wkład w spełnienie tych warunków wniósł
niemiecki uczony
Johann Friedrich Herbart
, który
uzyskał na uniwersytecie w Getyndzie stanowisko
pierwszego doktora habilitowanego pedagogiki (1802);
utworzył seminarium pedagogiczne dla nauczycieli szkól
średnich i wyższych.
Jego uczniowie doprowadzili do powołania Towarzystwa
popierania pedagogiki naukowej – tak narodziła się szkoła
Herbartowska, która zdominowała myślenie o edukacji
na kilka dziesięcioleci. Na przełomie wieków pojawiły
się nowe nurty pedagogiczne m.in.: pedagogika
reform, ruch nowego wychowania, pedologia, pedagogika
pragamtyzmu, pedagogika kultury – wprowadzono również
metodę eksperymentalna i badania empiryczne
Pedagogika współczesna na zachodzie
Myślenie o edukacji w II połowie XX w.
było inspirowane ideologiami liberalnymi,
promującymi indywidualistyczne koncepcje
człowieka i pluralizm światopoglądowy. Opisy,
wyjaśnienia i interpretacje problemów
edukacyjnych wpisywały się w najważniejsze
spory cywilizacyjne tego okresu.
Pedagogika współczesna na zachodzie
Rozwój pedagogiki zachodniej cechowało:
1) przezwyciężanie myślenia inspirowanego utopiami i ideologiami o
uniwersalnych roszczeniach, oczekujących nauk. Systemu kreowania
„nowego człowieka”,
2) przezwyciężenie scjentycznych zasad tworzenia wiedzy ,
3) przezwyciężenie mitu o bezzałożeniowości badań nauk.
4) uznanie odrębności paradygmatycznej wiedzy wytwarzanej przez nauki
humanistyczne
5)przezwyciężenie zjawiska antropologizmu, psychologizmu,
socjologizmu i pedagogizmu,
6) przezwyciężenie ostrych podziałów między różnymi dyscyplinami
nauki.
Pedagogika współczesna na zachodzie
W rozwoju pedagogiki zachodniej wyróżnia się 3 etapy:
1. Etap ortodoksji objął pierwsze 20 lat po II wojnie światowej
największe zasługi przypisuje się dla Międzynarodowego
Stowarzyszenia do Badania Osiągnięć Szkolnych
2. Etap heterodoksji objął lata 70 i 80 w badaniach nad
edukacją zaczęły dominować ujęcia krytyczne
trwałą wartością tego etapu jest odkrycie wielości paradygmatów
edukacyjnych (doktryn , ideologii)
3. Etap heterogeniczności przypada na lata 90 i jest związany z
przejściem od sporu o paradygmaty do etapu debatujących
społeczeństw co w odniesieniu do pedagogów oznacza porzucenie
roli prawodawców i przyjęcie funkcji tłumaczy
Pedagogika polska do 1939
Poziom badań naukowych i kształcenia nie odbiegał w
Polsce od standardów europejskich.
Rozwój pedagogiki wiąże się z tworzeniem jej ram
instytucjonalnych co dokonało się dopiero w II RP.
Szczególne zasługi mieli:
A. Danysz , W. Heinrich, B. Nawroczyński i Z. Mysłakowski.
W tym okresie powstały też jednostki organizacyjne
kształcenia na uczelni wyższej.
Duży wkład dla rozwoju pedagogiki mieli również : S. Baley,
S. Bystroń, J. Chałaśiński, L Chmaj, W. Dawid,
A. Dobrowolski , M. Falski, B. Suchodolski i wielu innych .
Pedagogika polska po 1945
Do 1949 mieliśmy do czynienia z kontynuacją tradycji
wypracowanej w II RP.
Największym sukcesem tego okresu było
*odbudowanie struktur nauk dydaktycznych w
uniwersytetach, *uruchomienie kształcenia akademickiego
w zakresie nauk pedagogicznych. Na przełomie lat 40 i
50 nauka zorganizowana została na nowych
zasadach – zaczął się proces intensywnego kształcenia
nowych kadr, uwarunkowania te sprawiły że był to okres
ścierania się dwóch paradygmatów pedagogicznych
pedagogiki tradycyjnej i i nauk pedagogiki socjalistycznej
w okresie tym dokonało się upraktycznienie pedagogiki
(odcięcie od kontekstu filozoficznego i historycznego).
Pedagogika polska po 1945
Po przełomie lat 60 i 70 nastąpiła wymiana pokoleniowa
naturalny proces tej wymiany został wsparty
działaniami zainspirowanymi wydarzeniami politycznymi
1968 r.
Kapitał związany z autorytetem nauki prawie w całości został
zawłaszczony przez tradycję socjalistyczną.
Powstały nowe instytucje naukowe i naukowo
dydaktyczne, wielokrotnie wzrosły limity miejsc na
kierunkach pedagogicznych.
Pedagogika polska po 1945
W latach 1973–77 liczba studiujących pedagogikę wzrosła 5
krotnie. Plan i program studiów miał na celu oddzielnie
kształcenia pedagogicznego od tradycji, dostosowanie
systemu kształcenia do socjalistycznego systemu oświaty,
obok tego dominującego nurtu pojawiły się osoby
podejmujące problemy i zadania niezamieszczone w
nurcie dominującym, były to: prace wychodzące poza
pradygmat pedagogiki instrumentalnej , rzetelne badania
empiryczne rzeczywistości
Pedagogika polska po 1987
Mimo zorganizowania I zjazdu pedagogicznego (1993)
dotyczącego ewolucji tożsamości pedagogiki nie został
dokonany bilans jej stanu w pedagogice postępuje proces
kształcenia pedagogicznego jest to zjawisko które utrudnia
proces pozyskiwania przez współczesną pedagogikę polską
tożsamości wykraczającej poza kategorie instrumentalne
TWÓRCY
1) Sofiści, Sokrates, a zwłaszcza Platon i Arystoteles
–
zajęli pierwszy plan ówczesnej im epoki starożytności, był to
okres niezwykłej różnorodności intelektualnej oraz ciągłej
przemiany umysłów. Wiedza wkraczała na drogę szybkiego
postępu przez co tworzył się jej zasób trudny do objęcia
przez jednego człowieka. Szkolnictwo greckie stało się
pierwowzorem dla wieków następnych, a większość
charakterystycznych cech współczesnego europejskiego
wychowania szkolnego wywodzi się właśnie z tego okresu.
TWÓRCY
2) Karol Marks
– stworzył teorie człowieka jako istoty
obiektywizującej się w społeczno-rewolucyjnej działalności,
chociaż Marks nie uogólniał żadnych bezpośrednich
doświadczeń w praktyki szkolnej.
- określa pedagogikę ogólną jako ogólne
rozważania dotyczące filozoficznych, biologicznych,
psychologicznych i społeczno-historycznych podstaw i
założeń wychowania. Odnoszą się one do sensu, celu,
środków, form procesu wychowawczego.
TWÓRCY
- uważa, że pedagogika ogólna to teoria
wychowania, która ustala ideał wychowania i normy
postępowania umożliwiające jego skuteczną realizację.
Pedagogika bada istotę wychowania, zagadnienia,
doświadczenia, cele wychowania, jego zasady i wartości na
których się opiera.
TWÓRCY
- jest autorem najbardziej
współczesnego podejścia. Wskazuje on na istnienie wąskiej
i szerokiej definicji pedagogiki ogólnej. W znaczeniu
szerokim jest to tradycyjnie pojmowana dyscyplina (tak jak
przedstawiał ją Sośnicki). W znaczeniu wąskim zalicza się
ona do subdyscyplin pedagogicznych, która ma badać
podstawowe zagadnienia metodologiczne, zagadnienia
reprezentacji instytucjonalnej i personalnej. Ma stanowić
podstawowy system pojęć i twierdzeń pedagogicznych.
definicje
Wychowanie
Kształcenie
Nauczanie
Edukacja
Pedagog
Działania wychowawcze
Osobowość, osobowość społeczna
Kultura, kultura indywidualna
Samokształcenie, samowychowanie,
samoświadomość
4.