background image

Polityka – sens, pojęcia i płaszczyzny.

Pojęcie polityki możemy rozpatrywać w trzech ujęciach:
1). Ujęcie ogólne
2). Ujęcie szczegółowe
3). Filozoficzne(metapolityczne)
Polityka to działalność, która w zależności od ujęcia:

1). Ma na celu zdobywanie i utrzymanie oraz wykonywanie władzy. Polityka jest w tym
sensie wszechobecna i wszechogarniająca, ludzie od zawsze dążyli do zdobycia władzy.

Polityka w sensie ogólnym nie oddaje jednak całkowicie znaczenia pojęcia. 
Władzę   bowiem   zdobywa   się   w   różny   sposób   w  różnych   systemach   politycznych:   w
państwach   demokratycznych(poprzez   wybory),   autorytarnych(zamach   stanu),
totalitarnych(rewolucję).  
Zdobywanie   władzy   różni   się   też   od  czasów   historycznych,   np.   w   starożytnym   Egipcie
władzę   mięli   niepodzielnie   despotyczni   faraonowie,   obecnie   zaś   odbył   się   zamach   stanu.
Również  medializacja  polityki   ma   wpływ   na   zdobywanie   władzy.   Jako   pierwszy   tv   do
wygrania   wyborów   wykorzystał   Kennedy.   Wiedza   o   tym,   jak   media   mogą   pomóc   w
wygranej, zmienia się jednak bardzo szybko.
Na przykładzie Polski: 
Kwaśniewski   wygrał   z   Wałęsą   w   ‘95   r.,   wykorzystując   w   tv   ‘teorię   lalki   barbie’,   którą
przeniesiono z Ameryki(pierwszym prezydentem wykreowanym przez tę teorię był 
Jimmy Carter, a dokonał tego Zbigniew Brzeziński). W Polsce roku 2005 teoria ta nie miała
już jednak zastosowania, bo kandydaci do niej nijak nie pasowali. Wobec tego starły się dwie
koncepcje nowej Polski. Ten trend też przyszedł z USA(zderzenie konserwatystów 
z liberałami za Busha). W roku 2010 było jeszcze inaczej – mechanizm rywalizacji polegał na
zawiązaniu  sceny politycznej  wokół osoby J. Kaczyńskiego(kibicowanie,  czy przegra czy
wygra).

Podobnie jak sposób zdobywania władzy, zmienia się sposób jej utrzymania.
1).  Dostosowywanie   polityki   do   zmian   rzeczywistości(PO   w   czasie   władzy   do   2010   r.
opowiadała  bajki o Irlandii  i dobrobycie,  ale kasa zaczęła się w końcu kończyć,  więc te
koncepcje trzeba było zmienić i odpowiedzieć na realne problemy). 
2). W utrzymaniu władzy politycznej, ważne jest utrzymanie równowagi społecznej, a więc
utrzymanie ciągłości silnego państwa(I tutaj pojawia się np. problem Unii Europejskiej, która
narusza suwerenność Polski. Jeśli EU się rozpadnie, naruszy to stabilność kraju, a ci, co do
niej Polskę włączyli, odejdą w niesławie. Również  polaryzacja społeczeństwa  prowadzi do
kryzysu, który  narusza równowagę.  Błędne decyzje polityczne  również naruszają spójność
społeczną( skutkiem ich był  np. podział Czechosłowacji).  Decyzje na poziomie ogólnym
powinny normować grupy społeczne, wprowadzając kompromis
.

2). W ujęciu szczegółowym liczy się nie tylko zdobywanie i utrzymywanie władzy. Kładzie
nacisk na jej wykonywanie
. Polityka rozrosła się bowiem na różne sfery(m.in. kulturalną,
narodowościową,   socjalną).   Nie   każdy   polityk,   który   zdobył   władzę,   potrafi   zająć   się
wszystkimi sferami. Trudno jest wiedzę specjalistyczną wykorzystać w polityce w Polsce,
bowiem   negatywne   skojarzenia   z   polityką   sprawiają,   że   specjaliści   zostają   w   sferze
działalności pozapolitycznej. Ludzie uczciwi i wykształceni uciekają od polityki. 

background image

Oczekiwania polityczne  społeczności  wobec polityków w ujęciu szczegółowym: obywatele
chcą, by posłowie pochodzili ‘od nich’ i dla nich działali, w ich rejonie, w widocznej sferze
ich życia codziennego.
Polityka   w   sensie   szczegółowym   rozpatrywana   jest   nie   tylko   w   znaczeniu   państwa.
Podmiotami polityki są też ruchy społeczne, grupy nacisku, partie polityczne itd., bo one też
mają wpływ na wykonywanie władzy.

3). Metapolityka oznacza spojrzenie na politykę z dystansu, wartościująco, z tymże polityka
wywołuje skrajnie różne uczucia dla różnych stron. Ujęcie filozoficzne polityki pozwala też,
żeby inne podmioty, nie tylko politycy, zajmowali się polityką, np. politolodzy, którzy mogą
polityków   oceniać.   Metapolityka   jest  dyscypliną  oceniającą   politykę,   ale   bez   aktywnego
uczestnictwa w niej. Jest intelektualną nadbudową polityki.
Płaszczyzny:
1).  Wartościująca politykę
2).   Formułowanie   konkretnych   postulatów,   decyzje,   zasady,   jakimi   kieruje   się   przy
podejmowaniu tych decyzji
3). Wymuszanie nacisku na politykę(to sfera  społeczeństwa obywatelskiego, grupy nacisku)
4). Wyspecjalizowane instytucje(państwo buduje te org., by uchronić je od błędnych decyzji)

W Polsce instytucje zajmujące się oceną, np. media, zostały skolonizowane przez
samych polityków. Opanowano też policję, IPN, struktury CBA.

Instytucje o działalności metapolitycznej w demokracji:
1). Obywatele, tworząc społ. obywatelskie
2). Instytucje o specjalnych kompetencjach, wyposażone w odp. instrumenty, np. Sądy,
Trybunały Konstytucyjne, agencje wywiadowcze, media, ośrodki demoskopijne, fundacje,
zwłaszcza międzynarodowe, instyt. naukowe, w tym uniwersytety, ustanowione prawa,
prawa   uczestników   polityki(np.   do   istnienia   opozycji),   obowiązki   uczestników   do
pewnych zachowań, moralność społeczna i stosunek społ. do moralności.

W   Polsce   wyst.   zjawisko   schizofrenii   społecznej,   świadomość   społeczna   jest
dwutorowa.

Zakres metapolityki
Do głównych elementów metapolityki zaliczamy:
- metafizykę(teoria bytu)
- epistemologię(teoria poznania)
- aksjologię(teoria wartości)
Metapolityka   zajmuje   się   zgodnie   z   tym   ustanawianiem   reguł   gry   politycznej,
kontrolowaniem statusu rządzących, regulowaniem sporów między nimi, oceną ich rządzenia.