Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Obowiązujące przepisy nakładają na płat-

ników składek wiele obowiązków sprawoz-

dawczych. Jednym z nich jest złożenie w ZUS 

zgłoszenia danych o pracy w szczególnych 

warunkach lub o szczególnym charakte-

rze. Chodzi o formularz ZUS ZSWA, który za 

2013 r. składamy do końca marca. 

Jednak obowiązek przekazania tego for-

mularza nie dotyczy wszystkich płatników 

składek. Z regulującej to zagadnienie usta-

wy o emeryturach pomostowych (dalej: 

ustawa pomostowa) wynika, że dotyczy 

on tylko tych pracodawców, którzy w da-

nym roku kalendarzowym mieli obowiązek 

opłacania składek na Fundusz Emerytur 

Pomostowych (FEP). Jeżeli więc płatnik 

w 2013 r. nie miał obowiązku opłacania 

składek na FEP, nie ciąży na nim obowią-

zek złożenia formularza ZUS ZSWA za ten 

rok kalendarzowy.

Jakie informacje

W omawianym formularzu płatnik przeka-

zuje do ZUS informacje o pracowniku, za któ-

rego był obowiązany opłacać składki na FEP. 

Obejmują one:

1) nazwisko i imię,

2) datę urodzenia,

3) numer PESEL, a w razie gdy pracowniko-

wi nie nadano numeru PESEL – serię i numer 

dowodu osobistego lub paszportu,

4) okres wykonywania pracy w szczególnych 

warunkach lub o szczególnym charakterze,

5) kod pracy w szczególnych warunkach 

lub o szczególnym charakterze.

Podlegający wykazaniu w formularzu ZUS 

ZSWA okres wykonywania pracy w szczegól-

nych warunkach lub o szczególnym charak-

terze, zgodnie z art. 12 ustawy pomostowej, 

nie obejmuje okresów niewykonywania pracy, 

za które pracownik otrzymał wynagrodzenie 

lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego 

w razie choroby i macierzyństwa (np. zasiłek 

chorobowy). 

W razie nieprawidłowości

W przypadku gdy w przekazanym do ZUS for-

mularzu ZUS ZSWA płatnik we własnym za-

kresie stwierdzi nieprawidłowości bądź takie 

nieprawidłowości zostaną stwierdzone przez 

ZUS lub Państwową Inspekcję Pracy, ma on 

obowiązek dokonać korekty tego formularza. 

Korygujący formularz ZUS ZSWA powinien 

być przekazany do ZUS w terminie:

a) 7 dni – w przypadku stwierdzenia nie-

prawidłowości  we  własnym  zakresie  lub 

otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu 

nieprawidłowości przez ZUS lub Państwową 

Inspekcję Pracy,

b) 7 dni od uprawomocnienia się decyzji 

– w przypadku stwierdzenia nieprawidło-

wości w drodze decyzji ZUS,

c) 30 dni od dnia otrzymania protokołu 

kontroli – w przypadku stwierdzenia nie-

prawidłowości w wyniku kontroli ZUS.

Sposób, w jaki powinien zostać skorygowa-

ny formularz ZUS ZSWA, jest uzależniony od 

charakteru stwierdzonych nieprawidłowości. 

Jeżeli zostały w nim podane nieprawidłowe 

dane identyfi kacyjne płatnika składek (np. nu-

mer NIP) lub nieprawidłowe dane identyfi ka-

cyjne pracownika (np. numer PESEL), płatnik 

składek powinien ponownie przekazać do ZUS 

formularz ZUS ZSWA z prawidłowymi danymi.

Nieprawidłowości w zakresie danych o pracy 

w szczególnych warunkach lub o szczególnym 

charakterze koryguje się w ten sposób, że:

1) w polu 01 bloku I – wpisuje się kolejny 

numer formularza ZUS ZSWA za dany rok 

kalendarzowy,

2) w bloku II – wpisuje się dane identyfi -

kacyjne płatnika składek,

3) w polu 02 bloku III.A. – wpisuje się X, 

a w dalszych polach tego bloku – dane iden-

tyfi kacyjne osoby wykonującej pracę w szcze-

gólnych warunkach lub o szczególnym cha-

rakterze,

4) w bloku III.B. – wpisuje się prawidłowe 

dane dotyczące pracy w szczególnych warun-

kach lub o szczególnym charakterze,

5) w bloku VII – wpisuje się datę wypełnie-

nia formularza ZUS ZSWA, składa się podpis 

i przystawia pieczątkę.

Jeżeli płatnik składek  przekazał formularz 

ZUS ZSWA za pracownika, za którego takiego 

formularza nie powinien był złożyć, koniecz-

ne jest wycofanie tego formularza. Wycofania 

formularza ZUS ZSWA dokonuje się poprzez 

złożenie formularza ZUS ZSWA, w którym:

1) w polu 01 w bloku I – wpisuje się kolejny 

numer formularza ZUS ZSWA za dany rok 

kalendarzowy,

2) w bloku II – wpisuje się dane identyfi -

kacyjne płatnika składek,

3) w polu 02 bloku III.A. – wpisuje się X, 

a w dalszych polach tego bloku – dane iden-

tyfi kacyjne osoby wykonującej pracę w szcze-

gólnych warunkach lub o szczególnym cha-

rakterze, którą płatnik niepotrzebnie wykazał 

w poprzednim zgłoszeniu,

4) pola bloku III.B. – pozostawia się puste.

5) w bloku VII – wpisuje się datę wypełnie-

nia formularza ZUS ZSWA, składa się podpis 

i przystawia pieczątkę. 

Sposób składania

Formularz ZUS ZSWA przekazuje się w takiej 

samej formie, jaka obowiązuje płatnika skła-

dek w odniesieniu do dokumentów ubezpie-

czeniowych. Jeżeli więc płatnik przekazuje 

dokumenty ubezpieczeniowe w formie do-

kumentu elektronicznego (np. przy pomo-

cy programu Płatnik), w takiej samej formie 

przekazuje formularz ZUS ZSWA. Jeżeli na-

tomiast płatnik składek jest uprawniony do 

przekazywania dokumentów ubezpiecze-

niowych w formie dokumentu pisemnego, 

w takiej formie przekazuje również formu-

larz ZUS ZSWA. 

Formularz ZUS ZSWA przekazuje się do ZUS 

w terminie do 31 marca danego roku kalen-

darzowego za poprzedni rok kalendarzowy. 

Należy jednak nadmienić, że w przypadkach 

wskazanych w art. 38 ust. 3–6 ustawy pomo-

stowej płatnik składek ma obowiązek prze-

kazać do ZUS formularz ZUS ZSWA w innym 

terminie (np. jeżeli pracownik, za którego 

płatnik składek opłacał składki na FEP złożył 

wniosek o emeryturę pomostową – formularz 

ZUS ZSWA należy złożyć w terminie 7 dni od 

dnia zgłoszenia przez pracownika wniosku 

o emeryturę pomostową).

Podstawa prawna

Art. 38 oraz art. 39 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emerytu-

rach pomostowych (Dz.U. nr 237, poz. 1656 z późn. zm.).

Zbliża się czas na ZUS ZSWA

Do końca marca trzeba złożyć zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach. Muszą je przekazać 

przedsiębiorcy, którzy w 2013 r. 

opłacali składki na Fundusz Emerytur Pomostowych 

prenumerata

Czwartek  6 marca 2014, nr 45 (3686) 

gazetaprawna.pl

UBEZPIECZENIA 

i ŚWIADCZENIA

Fikcyjny outsourcing znów na cenzurowanym

Rozważający transfer pracowników 

muszą uważać na fi rmy oferujące pozorne przejęcia.

 Z założenia 

nie odprowadzają one składek, za co ZUS ściga pracodawcę, który sądzi, że już dawno nim nie jest

Katarzyna Ukos
ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych

Pojawiły się fi rmy, które proponują innym 

umowy outsourcingowe. Wskazują na znacz-

ne oszczędności z tym związane. W praktyce 

jednak w wielu przypadkach nie tylko nie uda 

się zaoszczędzić, ale można także ponieść kon-

sekwencje w postaci dodatkowych kosztów. 

Stanie się tak w sytuacji, gdy nie dojdzie do 

faktycznego przejęcia pracowników.

Mechanizm działania

Działalność fi rm proponujących nieprawi-

dłowy outsourcing polega na składaniu ofert 

obniżenia kosztów pracowniczych. Podmioty 

takie deklarują, iż będą z własnych pieniędzy 

(rzekomo uzyskanych np. ze środków unij-

nych) dokładać część należności składkowych 

i podatkowych za zatrudnionych pracowni-

ków, a następnie odprowadzą je do właściwych 

organów. Najczęściej jednak sytuacja wygląda 

w ten sposób, że taka fi rma nie odprowadza 

należności, w tym ubezpieczeniowych. 

Przy tym nie następuje faktyczne przeję-

cie zatrudnionych. Nie zostają bowiem speł-

nione przesłanki określone w art. 23

1

 ustawy 

z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 

z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Zatrudnieni 

pracę wykonują nadal w tym samym miejscu 

i zakresie oraz na rzecz tego samego podmio-

tu co przed przejęciem. Podmiot zatrudnia-

jący zmienia się wyłącznie formalnie. A jego 

rola sprowadza się do przejęcia dokumenta-

cji kadrowej i podjęcia zobowiązania wobec 

podmiotu przekazującego pracowników do 

odprowadzania za zatrudnionych należności 

publicznoprawnych.

Jednak podmiot przejmujący często nie od-

prowadza składek za zatrudnionych, powodując 

powstanie znacznych zaległości, które obciążać 

będą dotychczasowego płatnika, tj. podmiot, 

na rzecz którego praca jest faktycznie wyko-

nywania. Podkreślić trzeba, że to faktyczny 

pracodawca (czyli podmiot, na rzecz którego 

wykonywana jest praca) zobowiązany jest do 

odprowadzania składek za zatrudnionych. I to 

od niego w przypadku powstania zaległości 

ZUS będzie egzekwował składki.

Przejście zakładu pracy

W omawianej kwestii stanowisko zajmował 

także Sąd Najwyższy. Stwierdził on m.in., że 

przejście zakładu pracy powinno być rozumiane 

szeroko, tj. jako wszelkie czynności i zdarzenia, 

które powodują przejście na inną osobę zakładu 

pracy w znaczeniu przedmiotowym w całości 

lub w części (uchwała SN z 7 czerwca 1994 r., 

sygn. akt I PZP 20/94, OSNAPiUS 1994/9/141).

Powierzenie przez pracodawcę wykonywania 

zadań pomocniczych podmiotowi zewnętrzne-

mu świadczącemu usługi w tym zakresie (out-

sourcing) nie może stanowić przejścia części za-

kładu pracy na innego pracodawcę na podstawie 

art. 23¹ kodeksu pracy, jeżeli nie przemawia za 

tym kompleksowa ocena takich okoliczności, jak 

rodzaj zakładów, przejęcie składników majątko-

wych i niemajątkowych, przejęcie większości 

pracowników, przejęcie klientów, a zwłaszcza 

stopień podobieństwa działalności prowadzonej 

przed i po przejęciu zadań (wyrok Sądu Najwyż-

szego z 13 kwietnia 2010 r., sygn. akt I PK 10/09).  

Konsekwencje

Pracodawcy szukając oszczędności, często 

decydują się na przekazanie usług fi rmie ze-

wnętrznej. Takie działanie jest prawidłowe, 

o ile przy zawieraniu umowy outsourcin-

gowej zostanie przejęta przez zewnętrzny 

podmiot część zakładu pracy, a zatrudnieni 

będą wykonywać pracę na rzecz przejmują-

cego. W takiej sytuacji to nowa fi rma (przej-

mująca) zobowiązana będzie do opłacania 

składek. I tym samym w przypadku powsta-

nia zadłużenia składkowego to od niej będą 

egzekwowane należności.

Inaczej jest w przypadku umów zawiera-

nych z podmiotami oferującymi nieuczci-

wy outsourcing. Wówczas to przedsiębiorca 

przekazujący pracowników zostaje zagrożony 

powstaniem zadłużenia z tytułu składek. Bę-

dzie ono dochodzone przez ZUS wraz z odset-

kami za zwłokę. W takiej sytuacji negatywne 

konsekwencje odczują także ubezpieczeni, za 

których nie są opłacane składki.

Podstawa prawna

Art. 23

1

 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. 

Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). 

Art. 4 ust. 2 pkt a ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 

z późn. zm.). 

Kody

Określając właściwy dla danego pracownika 

kod pracy w szczególnych warunkach lub 

o szczególnych charakterze, trzeba posłu-

giwać się załącznikiem nr 18 do rozporzą-

dzenia ministra pracy i polityki społecznej 

z 23 października 2009 r. w sprawie okre-

ślenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń 

społecznych i ubezpieczenia zdrowotne-

go, imiennych raportów miesięcznych 

i imiennych raportów miesięcznych kory-

gujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji roz-

liczeniowych i deklaracji rozliczeniowych 

korygujących, zgłoszeń danych o pracy 

w szczególnych warunkach lub o szczegól-

nym charakterze oraz innych dokumen-

tów (Dz.U. nr 186, poz. 1444 z późn. zm.). 

To w tym załączniku zostały określone kody 

pracy w szczególnych warunkach i kody 

pracy o szczególnym charakterze. 

Warunki

W przypadku przejęcia zakładu pracy 

w trybie art. 23

1

 kodeksu pracy nowy pra-

codawca z mocy prawa staje się stroną 

stosunków pracy dla przejmowanych pra-

cowników. Pomimo zmiany podmiotowej 

umowy o pracę nie zostają rozwiązane 

i są w dalszym ciągu kontynuowane, z tą 

jednak różnicą, że na miejsce dotychcza-

sowego pracodawcy wstępuje jako strona 

umowy nowy podmiot w charakterze pra-

codawcy. 

WAŻNE

   

 Kopie formularza ZUS ZSWA 

płatnik składek musi przechowywać przez 

okres 5 lat od dnia ich przekazania do ZUS, 

w formie dokumentu pisemnego lub elek-

tronicznego

WAŻNE

   

 Aby umowa outsourcingowa 

została uznana za prawidłową, przeję-

cie pracowników musi się odbyć w trybie 

art. 23

1

 kodeksu pracy, tj. przy spełnieniu 

przesłanek w nim określonych

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Obowiązujące przepisy nakładają na płat-

ników składek wiele obowiązków sprawoz-

dawczych. Jednym z nich jest złożenie w ZUS 

zgłoszenia danych o pracy w szczególnych 

warunkach lub o szczególnym charakte-

rze. Chodzi o formularz ZUS ZSWA, który za 

2013 r. składamy do końca marca. 

Jednak obowiązek przekazania tego for-

mularza nie dotyczy wszystkich płatników 

składek. Z regulującej to zagadnienie usta-

wy o emeryturach pomostowych (dalej: 

ustawa pomostowa) wynika, że dotyczy 

on tylko tych pracodawców, którzy w da-

nym roku kalendarzowym mieli obowiązek 

opłacania składek na Fundusz Emerytur 

Pomostowych (FEP). Jeżeli więc płatnik 

w 2013 r. nie miał obowiązku opłacania 

składek na FEP, nie ciąży na nim obowią-

zek złożenia formularza ZUS ZSWA za ten 

rok kalendarzowy.

Jakie informacje

W omawianym formularzu płatnik przeka-

zuje do ZUS informacje o pracowniku, za któ-

rego był obowiązany opłacać składki na FEP. 

Obejmują one:

1) nazwisko i imię,

2) datę urodzenia,

3) numer PESEL, a w razie gdy pracowniko-

wi nie nadano numeru PESEL – serię i numer 

dowodu osobistego lub paszportu,

4) okres wykonywania pracy w szczególnych 

warunkach lub o szczególnym charakterze,

5) kod pracy w szczególnych warunkach 

lub o szczególnym charakterze.

Podlegający wykazaniu w formularzu ZUS 

ZSWA okres wykonywania pracy w szczegól-

nych warunkach lub o szczególnym charak-

terze, zgodnie z art. 12 ustawy pomostowej, 

nie obejmuje okresów niewykonywania pracy, 

za które pracownik otrzymał wynagrodzenie 

lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego 

w razie choroby i macierzyństwa (np. zasiłek 

chorobowy). 

W razie nieprawidłowości

W przypadku gdy w przekazanym do ZUS for-

mularzu ZUS ZSWA płatnik we własnym za-

kresie stwierdzi nieprawidłowości bądź takie 

nieprawidłowości zostaną stwierdzone przez 

ZUS lub Państwową Inspekcję Pracy, ma on 

obowiązek dokonać korekty tego formularza. 

Korygujący formularz ZUS ZSWA powinien 

być przekazany do ZUS w terminie:

a) 7 dni – w przypadku stwierdzenia nie-

prawidłowości  we  własnym  zakresie  lub 

otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu 

nieprawidłowości przez ZUS lub Państwową 

Inspekcję Pracy,

b) 7 dni od uprawomocnienia się decyzji 

– w przypadku stwierdzenia nieprawidło-

wości w drodze decyzji ZUS,

c) 30 dni od dnia otrzymania protokołu 

kontroli – w przypadku stwierdzenia nie-

prawidłowości w wyniku kontroli ZUS.

Sposób, w jaki powinien zostać skorygowa-

ny formularz ZUS ZSWA, jest uzależniony od 

charakteru stwierdzonych nieprawidłowości. 

Jeżeli zostały w nim podane nieprawidłowe 

dane identyfi kacyjne płatnika składek (np. nu-

mer NIP) lub nieprawidłowe dane identyfi ka-

cyjne pracownika (np. numer PESEL), płatnik 

składek powinien ponownie przekazać do ZUS 

formularz ZUS ZSWA z prawidłowymi danymi.

Nieprawidłowości w zakresie danych o pracy 

w szczególnych warunkach lub o szczególnym 

charakterze koryguje się w ten sposób, że:

1) w polu 01 bloku I – wpisuje się kolejny 

numer formularza ZUS ZSWA za dany rok 

kalendarzowy,

2) w bloku II – wpisuje się dane identyfi -

kacyjne płatnika składek,

3) w polu 02 bloku III.A. – wpisuje się X, 

a w dalszych polach tego bloku – dane iden-

tyfi kacyjne osoby wykonującej pracę w szcze-

gólnych warunkach lub o szczególnym cha-

rakterze,

4) w bloku III.B. – wpisuje się prawidłowe 

dane dotyczące pracy w szczególnych warun-

kach lub o szczególnym charakterze,

5) w bloku VII – wpisuje się datę wypełnie-

nia formularza ZUS ZSWA, składa się podpis 

i przystawia pieczątkę.

Jeżeli płatnik składek  przekazał formularz 

ZUS ZSWA za pracownika, za którego takiego 

formularza nie powinien był złożyć, koniecz-

ne jest wycofanie tego formularza. Wycofania 

formularza ZUS ZSWA dokonuje się poprzez 

złożenie formularza ZUS ZSWA, w którym:

1) w polu 01 w bloku I – wpisuje się kolejny 

numer formularza ZUS ZSWA za dany rok 

kalendarzowy,

2) w bloku II – wpisuje się dane identyfi -

kacyjne płatnika składek,

3) w polu 02 bloku III.A. – wpisuje się X, 

a w dalszych polach tego bloku – dane iden-

tyfi kacyjne osoby wykonującej pracę w szcze-

gólnych warunkach lub o szczególnym cha-

rakterze, którą płatnik niepotrzebnie wykazał 

w poprzednim zgłoszeniu,

4) pola bloku III.B. – pozostawia się puste.

5) w bloku VII – wpisuje się datę wypełnie-

nia formularza ZUS ZSWA, składa się podpis 

i przystawia pieczątkę. 

Sposób składania

Formularz ZUS ZSWA przekazuje się w takiej 

samej formie, jaka obowiązuje płatnika skła-

dek w odniesieniu do dokumentów ubezpie-

czeniowych. Jeżeli więc płatnik przekazuje 

dokumenty ubezpieczeniowe w formie do-

kumentu elektronicznego (np. przy pomo-

cy programu Płatnik), w takiej samej formie 

przekazuje formularz ZUS ZSWA. Jeżeli na-

tomiast płatnik składek jest uprawniony do 

przekazywania dokumentów ubezpiecze-

niowych w formie dokumentu pisemnego, 

w takiej formie przekazuje również formu-

larz ZUS ZSWA. 

Formularz ZUS ZSWA przekazuje się do ZUS 

w terminie do 31 marca danego roku kalen-

darzowego za poprzedni rok kalendarzowy. 

Należy jednak nadmienić, że w przypadkach 

wskazanych w art. 38 ust. 3–6 ustawy pomo-

stowej płatnik składek ma obowiązek prze-

kazać do ZUS formularz ZUS ZSWA w innym 

terminie (np. jeżeli pracownik, za którego 

płatnik składek opłacał składki na FEP złożył 

wniosek o emeryturę pomostową – formularz 

ZUS ZSWA należy złożyć w terminie 7 dni od 

dnia zgłoszenia przez pracownika wniosku 

o emeryturę pomostową).

Podstawa prawna

Art. 38 oraz art. 39 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emerytu-

rach pomostowych (Dz.U. nr 237, poz. 1656 z późn. zm.).

Zbliża się czas na ZUS ZSWA

Do końca marca trzeba złożyć zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach. Muszą je przekazać 

przedsiębiorcy, którzy w 2013 r. 

opłacali składki na Fundusz Emerytur Pomostowych 

prenumerata

Czwartek  6 marca 2014, nr 45 (3686)

gazetaprawna.pl

Fikcyjny outsourcing znów na cenzurowanym

Rozważający transfer pracowników 

muszą uważać na fi rmy oferujące pozorne przejęcia.

 Z założenia 

nie odprowadzają one składek, za co ZUS ściga pracodawcę, który sądzi, że już dawno nim nie jest

Katarzyna Ukos
ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych

Pojawiły się fi rmy, które proponują innym 

umowy outsourcingowe. Wskazują na znacz-

ne oszczędności z tym związane. W praktyce 

jednak w wielu przypadkach nie tylko nie uda 

się zaoszczędzić, ale można także ponieść kon-

sekwencje w postaci dodatkowych kosztów. 

Stanie się tak w sytuacji, gdy nie dojdzie do 

faktycznego przejęcia pracowników.

Mechanizm działania

Działalność fi rm proponujących nieprawi-

dłowy outsourcing polega na składaniu ofert 

obniżenia kosztów pracowniczych. Podmioty 

takie deklarują, iż będą z własnych pieniędzy 

(rzekomo uzyskanych np. ze środków unij-

nych) dokładać część należności składkowych 

i podatkowych za zatrudnionych pracowni-

ków, a następnie odprowadzą je do właściwych 

organów. Najczęściej jednak sytuacja wygląda 

w ten sposób, że taka fi rma nie odprowadza 

należności, w tym ubezpieczeniowych. 

Przy tym nie następuje faktyczne przeję-

cie zatrudnionych. Nie zostają bowiem speł-

nione przesłanki określone w art. 23

1

 ustawy 

z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 

z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Zatrudnieni 

pracę wykonują nadal w tym samym miejscu 

i zakresie oraz na rzecz tego samego podmio-

tu co przed przejęciem. Podmiot zatrudnia-

jący zmienia się wyłącznie formalnie. A jego 

rola sprowadza się do przejęcia dokumenta-

cji kadrowej i podjęcia zobowiązania wobec 

podmiotu przekazującego pracowników do 

odprowadzania za zatrudnionych należności 

publicznoprawnych.

Jednak podmiot przejmujący często nie od-

prowadza składek za zatrudnionych, powodując 

powstanie znacznych zaległości, które obciążać 

będą dotychczasowego płatnika, tj. podmiot, 

na rzecz którego praca jest faktycznie wyko-

nywania. Podkreślić trzeba, że to faktyczny 

pracodawca (czyli podmiot, na rzecz którego 

wykonywana jest praca) zobowiązany jest do 

odprowadzania składek za zatrudnionych. I to 

od niego w przypadku powstania zaległości 

ZUS będzie egzekwował składki.

Przejście zakładu pracy

W omawianej kwestii stanowisko zajmował 

także Sąd Najwyższy. Stwierdził on m.in., że 

przejście zakładu pracy powinno być rozumiane 

szeroko, tj. jako wszelkie czynności i zdarzenia, 

które powodują przejście na inną osobę zakładu 

pracy w znaczeniu przedmiotowym w całości 

lub w części (uchwała SN z 7 czerwca 1994 r., 

sygn. akt I PZP 20/94, OSNAPiUS 1994/9/141).

Powierzenie przez pracodawcę wykonywania 

zadań pomocniczych podmiotowi zewnętrzne-

mu świadczącemu usługi w tym zakresie (out-

sourcing) nie może stanowić przejścia części za-

kładu pracy na innego pracodawcę na podstawie 

art. 23¹ kodeksu pracy, jeżeli nie przemawia za 

tym kompleksowa ocena takich okoliczności, jak 

rodzaj zakładów, przejęcie składników majątko-

wych i niemajątkowych, przejęcie większości 

pracowników, przejęcie klientów, a zwłaszcza 

stopień podobieństwa działalności prowadzonej 

przed i po przejęciu zadań (wyrok Sądu Najwyż-

szego z 13 kwietnia 2010 r., sygn. akt I PK 10/09).  

Konsekwencje

Pracodawcy szukając oszczędności, często 

decydują się na przekazanie usług fi rmie ze-

wnętrznej. Takie działanie jest prawidłowe, 

o ile przy zawieraniu umowy outsourcin-

gowej zostanie przejęta przez zewnętrzny 

podmiot część zakładu pracy, a zatrudnieni 

będą wykonywać pracę na rzecz przejmują-

cego. W takiej sytuacji to nowa fi rma (przej-

mująca) zobowiązana będzie do opłacania 

składek. I tym samym w przypadku powsta-

nia zadłużenia składkowego to od niej będą 

egzekwowane należności.

Inaczej jest w przypadku umów zawiera-

nych z podmiotami oferującymi nieuczci-

wy outsourcing. Wówczas to przedsiębiorca 

przekazujący pracowników zostaje zagrożony 

powstaniem zadłużenia z tytułu składek. Bę-

dzie ono dochodzone przez ZUS wraz z odset-

kami za zwłokę. W takiej sytuacji negatywne 

konsekwencje odczują także ubezpieczeni, za 

których nie są opłacane składki.

Podstawa prawna

Art. 23

1

 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. 

Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). 

Art. 4 ust. 2 pkt a ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 

z późn. zm.). 

Kody

Określając właściwy dla danego pracownika 

kod pracy w szczególnych warunkach lub 

o szczególnych charakterze, trzeba posłu-

giwać się załącznikiem nr 18 do rozporzą-

dzenia ministra pracy i polityki społecznej 

z 23 października 2009 r. w sprawie okre-

ślenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń 

społecznych i ubezpieczenia zdrowotne-

go, imiennych raportów miesięcznych 

i imiennych raportów miesięcznych kory-

gujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji roz-

liczeniowych i deklaracji rozliczeniowych 

korygujących, zgłoszeń danych o pracy 

w szczególnych warunkach lub o szczegól-

nym charakterze oraz innych dokumen-

tów (Dz.U. nr 186, poz. 1444 z późn. zm.). 

To w tym załączniku zostały określone kody 

pracy w szczególnych warunkach i kody 

pracy o szczególnym charakterze. 

Warunki

W przypadku przejęcia zakładu pracy 

w trybie art. 23

1

 kodeksu pracy nowy pra-

codawca z mocy prawa staje się stroną 

stosunków pracy dla przejmowanych pra-

cowników. Pomimo zmiany podmiotowej 

umowy o pracę nie zostają rozwiązane 

i są w dalszym ciągu kontynuowane, z tą 

jednak różnicą, że na miejsce dotychcza-

sowego pracodawcy wstępuje jako strona 

umowy nowy podmiot w charakterze pra-

codawcy. 

WAŻNE

 Kopie formularza ZUS ZSWA 

płatnik składek musi przechowywać przez 

okres 5 lat od dnia ich przekazania do ZUS, 

w formie dokumentu pisemnego lub elek-

tronicznego

WAŻNE

 Aby umowa outsourcingowa 

została uznana za prawidłową, przeję-

cie pracowników musi się odbyć w trybie 

art. 23

1

 kodeksu pracy, tj. przy spełnieniu 

przesłanek w nim określonych

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               1 / 4

 

ubezpieczenia

Dziennik  Gazeta  Prawna,    6  marca  2014  nr  45  (3686)   

   

gazetaprawna.pl

ii

Czas pozostawania bez pracy wlicza się do stażu emerytalnego

Okres po bezprawnym zwolnieniu, za który przyznano wynagrodzenie, nie jest zatrudnieniem. ZUS powinien 

jednak 

uwzględnić go, ustalając świadczenie przedemerytalne

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Okres, za jaki zasądzono i wypłacono pracow-

nikowi przywróconemu do pracy wynagro-

dzenie za czas pozostawania bez pracy, jest 

okresem wliczanym do okresu uprawnia-

jącego do świadczenia przedemerytalnego. 

Dlatego też ZUS powinien uwzględniać go 

przy ocenie uprawnień do tego świadczenia.

Dla kogo

Świadczenie przedemerytalne skierowane 

jest do osób, które nie są już zatrudnione, 

i stanowi pomost między okresem zatrudnie-

nia a uzyskaniem emerytury. Innymi słowy, 

jest elementem zabezpieczenia społecznego 

do czasu nabycia prawa do emerytury dla 

osób, które spełniają warunki ustawy o świad-

czeniach przedemerytalnych. W art. 2 w sze-

ściu punktach w sposób wyczerpujący ustawa 

o świadczeniach przedemerytalnych wylicza 

kategorie osób, którym przysługuje prawo 

do świadczenia przedemerytalnego. Część 

przesłanek powstania tego uprawnienia się 

powtarza. Są to przesłanki dotyczące wieku 

osoby uprawnionej, okresu uprawniającego 

do emerytury, okresu zatrudnienia w danym 

zakładzie pracy albo pobierania renty z tytułu 

niezdolności do pracy oraz okresu opłacania 

składek na ubezpieczenie społeczne. 

Przy tym jeśli chodzi o ustalenie okresu 

uprawniającego do emerytury, to ustawa 

o świadczeniach przedemerytalnych odsyła 

do przepisów ustawy o emeryturach i ren-

tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W przypadku przywrócenia

W praktyce powstają problemy z określe-

niem, czy okres pozostawania bez pracy, za 

który przyznano wynagrodzenie, jest okre-

sem składkowym lub nieskładkowym w ro-

zumieniu przepisów ustawy o emeryturach 

i rentach z FUS, do których odsyła art. 2 ust. 2 

ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. 

Ma to często istotne znaczenie dla nabycia 

prawa do tego świadczenia, w sytuacji gdy 

pracownik nie może wykazać innych okresów, 

a zaliczenie tego okresu umożliwiałoby mu 

uzyskanie tego świadczenia. Wynagrodze-

nie za czas pozostawania bez pracy określają 

art. 47 i 57 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Ko-

deks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 

z późn. zm). Wynika z nich, że pracownikowi, 

który podjął pracę w wyniku przywrócenia 

do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas 

pozostawania bez pracy, nie więcej jednak 

niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia 

wynosił 3 miesiące – nie więcej niż za 1 mie-

siąc. Jeżeli jednak umowę o pracę rozwiązano 

z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, 

z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu ma-

cierzyńskiego lub gdy rozwiązano umowę 

o pracę z pracownikiem – ojcem wychowu-

jącym dziecko w okresie korzystania z urlo-

pu macierzyńskiego – albo gdy rozwiązanie 

umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy 

przepisu szczególnego, wynagrodzenie przy-

sługuje za cały czas pozostawania bez pracy 

(art. 47 k.p). Podobnie jest w przypadku, gdy 

doszło do rozwiązania umowy o pracę bez 

wypowiedzenia (art. 57 k.p.).

Okres pozostawania bez pracy w rozumie-

niu art. 51 par. 1 k.p. (czyli okres nieświadcze-

nia pracy u pracodawcy, który rozwiązał sto-

sunek pracy niezgodnie z przepisami prawa 

pracy), za który przyznano pracownikowi wy-

nagrodzenie, nie jest okresem zatrudnienia 

ani okresem uznawanym za okres zatrudnie-

nia, lecz jedynie podlega zaliczeniu do okre-

su zatrudnienia pod warunkiem zgłoszenia 

przez tego pracownika gotowości świadcze-

nia pracy. 

Sąd zdecydował

Rozstrzygając wątpliwości, czy okres ten 

można  uznać  za  okres  składkowy,  Sąd 

Najwyższy w wyroku z 13 grudnia 2012 r. 

(sygn. akt III UK 15/12, OSNP 2013/21-22/259) 

stwierdził, że okres, za jaki zasądzono i wy-

płacono pracownikowi przywróconemu do 

pracy wynagrodzenie za czas pozostawania 

bez pracy po rozwiązaniu stosunku pracy, 

jest okresem składkowym w rozumieniu 

art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach 

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych, wliczanym do okresu uprawniającego 

do świadczenia przedemerytalnego. 

Sąd wyjaśnił przy tym, że na podstawie 

art. 51 par 1 k.p. okresy te wlicza się do okre-

su zatrudnienia, a wypłacone za ten czas 

wynagrodzenie stanowi podstawę wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne 

i rentowe. Dlatego też okresy te powinny 

być zaliczane do stażu uprawniającego do 

emerytury wymaganego do nabycia świad-

czenia przedemerytalnego. 

Rozstrzygnięcie to jest korzystne dla osób 

starających się o uzyskanie świadczenia 

emerytalnego, gdyż ułatwia im wykaza-

nie wymaganego okresu uprawniającego 

do jego nabycia.

Podstawa prawna

Art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach 

przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170). 

Członek rodziny nie zawsze jest 

współpracującym

Andrzej Radzisław
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Przy prowadzeniu działalności przedsiębior-

cy korzystają niekiedy z pomocy członków 

rodziny. Taka stała pomoc wykonywana bez-

umownie czy też bardziej sformalizowana 

wiąże się jednak z koniecznością opłacania 

składek na ubezpieczenia społeczne i zdro-

wotne. Powstaje wtedy obowiązek zgłosze-

nia współpracy do ZUS. Pomimo zawarcia 

umowy o pracę członek rodziny nie za-

wsze będzie jednak podlegał ubezpiecze-

niom jako pracownik. W ustawie o systemie 

ubezpieczeń społecznych wprowadzony zo-

stał bowiem odrębny tytuł do ubezpieczeń 

– współpraca. 

Przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Ko-

deks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 

z późn. zm.) nie zawierają ograniczeń do-

tyczących zawierania umowy o pracę mię-

dzy  osobami  fizycznymi  występującymi 

jako pracownik i pracodawca, pozostającymi 

w związku małżeńskim czy będącymi człon-

kami rodziny. Jednak na podstawie przepisów 

o systemie ubezpieczeń społecznych członek 

rodziny, który z osobą prowadzącą działal-

ność ma zawartą umowę o pracę i pozostaje 

z nim we wspólnym gospodarstwie domo-

wym, podlega ubezpieczeniom społecznym 

jako osoba współpracująca. 

O tym statusie decydują współpraca przy 

działalności, ścisła więź rodzinna z przedsię-

biorcą oraz prowadzenie wspólnego gospo-

darstwa domowego. A więc zamieszkiwa-

nie razem, zaspokajanie potrzeb ze środków 

będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny). 

Czyli wtedy, gdy ponoszone wydatki, np. na 

czynsz, energię, zakup artykułów spożyw-

czych itd., nie są rozliczane na poszczegól-

nych członków gospodarstwa tylko są pono-

szone przez rodzinę. 

Na podstawie zlecenia

Gdy osoba bliska pomaga przy działalności, 

ale odbywa się to w ramach umowy-zlecenia 

to podlega ubezpieczeniom jako zlecenio-

biorca. Wspólne zamieszkiwanie, jak rów-

nież prowadzenie wspólnego gospodarstwa 

domowego nie mają wówczas żadnego zna-

czenia. Podkreślić jednak trzeba, że ubezpie-

czeniom społecznym nie podlega osoba, która 

wykonuje nieodpłatnie umowę-zlecenie. Je-

żeli osoba prowadząca działalność zawarła-

by więc nieodpłatną umowę-zlecenia z wy-

mienionym wyżej członkiem rodziny, to ZUS 

mógłby uznać, że ta osoba powinna podlegać 

ubezpieczeniom jako osoba współpracująca.

Jakie składki 

Osoba współpracująca podlega obowiązkowo 

ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym 

i wypadkowemu w okresie od dnia rozpo-

częcia wykonywania współpracy do dnia jej 

zakończenia. Dobrowolne jest natomiast dla 

niej ubezpieczenie chorobowe. Składki z tego 

tytułu naliczane i opłacane są od zadekla-

rowanej kwoty nie niższej niż 60 proc. pro-

gnozowanego przeciętnego miesięcznego 

wynagrodzenia. W 2014 r. kwota ta wynosi 

2247,60 zł. Składki na ubezpieczenia społecz-

ne nie mogą być naliczane od niższej pod-

stawy wymiaru. 

Jeżeli osoba współpracująca jest zatrud-

niona na pół etatu i jej wynagrodzenie wy-

nosi 840 zł, to i tak składki na ubezpiecze-

nia społeczne muszą być za nią opłacane od 

2247,60 zł.

Podstawa wymiaru składek na ubezpiecze-

nie chorobowe nie może przekraczać mie-

sięcznie 250 proc. prognozowanego prze-

ciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Gdy 

współpraca rozpoczyna się lub kończy w trak-

cie miesiąca, podstawa składek na ubezpie-

czenia społeczne ulega proporcjonalnemu 

zmniejszeniu. Należności za współpracują-

cego są w całości finansowane przez prowa-

dzącego działalność, który w stosunku do 

tych osób jest płatnikiem składek.

Zdrowotne

Osoba współpracująca podlega obowiązkowo 

także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Skład-

ka na to ubezpieczenie jest naliczana od za-

deklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. 

przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 

w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2013 r. 

włącznie z wypłatami z zysku. W 2014 r. 

podstawa ta wynosi 3004,80 zł. Składka jest 

miesięczna i niepodzielna. Jeżeli współpraca 

trwała tylko przez część miesiąca, składka 

nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu 

i powinna być naliczona i opłacona od peł-

nej podstawy.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 11, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, 

art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 

z późn. zm.).

Przedsiębiorca zatrudni bliską osobę na etat, ale w świetle przepisów o ubezpieczeniach społecznych nie będzie ona 

pracownikiem. 

Wyjątek, gdy firma jest spółką cywilną

 albo gdy praca jest świadczona w ramach umowy-zlecenia

Z orzecznictwa

Pomocna przy ustalaniu, czy mamy do czynienia ze współpracą, może być analiza 

wyroków sądowych:

n

  SN w wyroku z 4 marca 2008 r. (sygn. akt. III UK 65/07) uznał, że odpowiedzi na pytanie, 

na czym ma polegać współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej, poszuki-

wać można w samej ustawie systemowej. Skoro wyłącza znaczenie stosunku pracy tylko 

dla celów ubezpieczeń społecznych i traktuje pracownika jako osobę współpracującą bez 

zmiany jego pozycji na gruncie prawa pracy, to współpraca przy działalności gospodar-

czej może mieć cechy takie jak realizacja czynności właściwych dla stosunku pracy; 

n

  w wyroku z 20 maja 2008 r. (sygn. akt II UK 286/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 241) z kolei 

stanął na stanowisku, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej po-

wodującą obowiązek ubezpieczeń uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsię-

biorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek 

wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki za-

pewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Takie rozumienie współpracy przy 

prowadzeniu działalności gospodarczej odpowiada celom ustawy systemowej, które wy-

rażają się przymusem ubezpieczenia, na zasadzie równości wszystkich zarobkujących 

własną pracą (niezależnie od podstawy jej świadczenia).

Definicja

Za osobę współpracującą z osobą prowa-

dzącą działalność uważa się: 

n

  małżonka, 

n

  dzieci własne, drugiego małżonka, przy-

sposobione, 

n

  rodziców, macochę, ojczyma, osoby 

przysposabiające, 

jeżeli pozostają we wspólnym gospodar-

stwie domowym z przedsiębiorcą i współ-

pracują przy prowadzeniu działalności. 

Spółka cywilna

Stopień pokrewieństwa oraz wspólne za-

mieszkiwanie nie mają jednak znacze-

nia, gdy umowa o pracę zostanie zawarta 

przez członka rodziny ze spółką cywilną 

(w której jednym ze wspólników jest 

osoba jej bliska). Wówczas tytułem do 

ubezpieczeń jest umowa o pracę. 

WAżne

   

 Osoba współpracująca to członek 

najbliższej rodziny pozostający we wspól-

nym gospodarstwie domowym z osobą 

prowadzącą działalność, przyczyniający 

się do prowadzenia działalności, zarówno 

korzystający z zysków, które przynosi ta 

działalność, jak i ponoszący skutki ewen-

tualnych błędów w jej prowadzeniu

ubezpieczenia

Dziennik  Gazeta  Prawna,    6  marca  2014  nr  45  (3686)   

   

gazetaprawna.pl

ii

Czas pozostawania bez pracy wlicza się do stażu emerytalnego

Okres po bezprawnym zwolnieniu, za który przyznano wynagrodzenie, nie jest zatrudnieniem. ZUS powinien 

jednak 

uwzględnić go, ustalając świadczenie przedemerytalne

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Okres, za jaki zasądzono i wypłacono pracow-

nikowi przywróconemu do pracy wynagro-

dzenie za czas pozostawania bez pracy, jest 

okresem wliczanym do okresu uprawnia-

jącego do świadczenia przedemerytalnego. 

Dlatego też ZUS powinien uwzględniać go 

przy ocenie uprawnień do tego świadczenia.

Dla kogo

Świadczenie przedemerytalne skierowane 

jest do osób, które nie są już zatrudnione, 

i stanowi pomost między okresem zatrudnie-

nia a uzyskaniem emerytury. Innymi słowy, 

jest elementem zabezpieczenia społecznego 

do czasu nabycia prawa do emerytury dla 

osób, które spełniają warunki ustawy o świad-

czeniach przedemerytalnych. W art. 2 w sze-

ściu punktach w sposób wyczerpujący ustawa 

o świadczeniach przedemerytalnych wylicza 

kategorie osób, którym przysługuje prawo 

do świadczenia przedemerytalnego. Część 

przesłanek powstania tego uprawnienia się 

powtarza. Są to przesłanki dotyczące wieku 

osoby uprawnionej, okresu uprawniającego 

do emerytury, okresu zatrudnienia w danym 

zakładzie pracy albo pobierania renty z tytułu 

niezdolności do pracy oraz okresu opłacania 

składek na ubezpieczenie społeczne. 

Przy tym jeśli chodzi o ustalenie okresu 

uprawniającego do emerytury, to ustawa 

o świadczeniach przedemerytalnych odsyła 

do przepisów ustawy o emeryturach i ren-

tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W przypadku przywrócenia

W praktyce powstają problemy z określe-

niem, czy okres pozostawania bez pracy, za 

który przyznano wynagrodzenie, jest okre-

sem składkowym lub nieskładkowym w ro-

zumieniu przepisów ustawy o emeryturach 

i rentach z FUS, do których odsyła art. 2 ust. 2 

ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. 

Ma to często istotne znaczenie dla nabycia 

prawa do tego świadczenia, w sytuacji gdy 

pracownik nie może wykazać innych okresów, 

a zaliczenie tego okresu umożliwiałoby mu 

uzyskanie tego świadczenia. Wynagrodze-

nie za czas pozostawania bez pracy określają 

art. 47 i 57 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Ko-

deks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 

z późn. zm). Wynika z nich, że pracownikowi, 

który podjął pracę w wyniku przywrócenia 

do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas 

pozostawania bez pracy, nie więcej jednak 

niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia 

wynosił 3 miesiące – nie więcej niż za 1 mie-

siąc. Jeżeli jednak umowę o pracę rozwiązano 

z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, 

z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu ma-

cierzyńskiego lub gdy rozwiązano umowę 

o pracę z pracownikiem – ojcem wychowu-

jącym dziecko w okresie korzystania z urlo-

pu macierzyńskiego – albo gdy rozwiązanie 

umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy 

przepisu szczególnego, wynagrodzenie przy-

sługuje za cały czas pozostawania bez pracy 

(art. 47 k.p). Podobnie jest w przypadku, gdy 

doszło do rozwiązania umowy o pracę bez 

wypowiedzenia (art. 57 k.p.).

Okres pozostawania bez pracy w rozumie-

niu art. 51 par. 1 k.p. (czyli okres nieświadcze-

nia pracy u pracodawcy, który rozwiązał sto-

sunek pracy niezgodnie z przepisami prawa 

pracy), za który przyznano pracownikowi wy-

nagrodzenie, nie jest okresem zatrudnienia 

ani okresem uznawanym za okres zatrudnie-

nia, lecz jedynie podlega zaliczeniu do okre-

su zatrudnienia pod warunkiem zgłoszenia 

przez tego pracownika gotowości świadcze-

nia pracy. 

Sąd zdecydował

Rozstrzygając wątpliwości, czy okres ten 

można  uznać  za  okres  składkowy,  Sąd 

Najwyższy w wyroku z 13 grudnia 2012 r. 

(sygn. akt III UK 15/12, OSNP 2013/21-22/259) 

stwierdził, że okres, za jaki zasądzono i wy-

płacono pracownikowi przywróconemu do 

pracy wynagrodzenie za czas pozostawania 

bez pracy po rozwiązaniu stosunku pracy, 

jest okresem składkowym w rozumieniu 

art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach 

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych, wliczanym do okresu uprawniającego 

do świadczenia przedemerytalnego. 

Sąd wyjaśnił przy tym, że na podstawie 

art. 51 par 1 k.p. okresy te wlicza się do okre-

su zatrudnienia, a wypłacone za ten czas 

wynagrodzenie stanowi podstawę wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne 

i rentowe. Dlatego też okresy te powinny 

być zaliczane do stażu uprawniającego do 

emerytury wymaganego do nabycia świad-

czenia przedemerytalnego. 

Rozstrzygnięcie to jest korzystne dla osób 

starających się o uzyskanie świadczenia 

emerytalnego, gdyż ułatwia im wykaza-

nie wymaganego okresu uprawniającego 

do jego nabycia.

Podstawa prawna

Art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach 

przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170). 

Członek rodziny nie zawsze jest 

współpracującym

Andrzej Radzisław
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Przy prowadzeniu działalności przedsiębior-

cy korzystają niekiedy z pomocy członków 

rodziny. Taka stała pomoc wykonywana bez-

umownie czy też bardziej sformalizowana 

wiąże się jednak z koniecznością opłacania 

składek na ubezpieczenia społeczne i zdro-

wotne. Powstaje wtedy obowiązek zgłosze-

nia współpracy do ZUS. Pomimo zawarcia 

umowy o pracę członek rodziny nie za-

wsze będzie jednak podlegał ubezpiecze-

niom jako pracownik. W ustawie o systemie 

ubezpieczeń społecznych wprowadzony zo-

stał bowiem odrębny tytuł do ubezpieczeń 

– współpraca. 

Przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Ko-

deks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 

z późn. zm.) nie zawierają ograniczeń do-

tyczących zawierania umowy o pracę mię-

dzy  osobami  fizycznymi  występującymi 

jako pracownik i pracodawca, pozostającymi 

w związku małżeńskim czy będącymi człon-

kami rodziny. Jednak na podstawie przepisów 

o systemie ubezpieczeń społecznych członek 

rodziny, który z osobą prowadzącą działal-

ność ma zawartą umowę o pracę i pozostaje 

z nim we wspólnym gospodarstwie domo-

wym, podlega ubezpieczeniom społecznym 

jako osoba współpracująca. 

O tym statusie decydują współpraca przy 

działalności, ścisła więź rodzinna z przedsię-

biorcą oraz prowadzenie wspólnego gospo-

darstwa domowego. A więc zamieszkiwa-

nie razem, zaspokajanie potrzeb ze środków 

będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny). 

Czyli wtedy, gdy ponoszone wydatki, np. na 

czynsz, energię, zakup artykułów spożyw-

czych itd., nie są rozliczane na poszczegól-

nych członków gospodarstwa tylko są pono-

szone przez rodzinę. 

Na podstawie zlecenia

Gdy osoba bliska pomaga przy działalności, 

ale odbywa się to w ramach umowy-zlecenia 

to podlega ubezpieczeniom jako zlecenio-

biorca. Wspólne zamieszkiwanie, jak rów-

nież prowadzenie wspólnego gospodarstwa 

domowego nie mają wówczas żadnego zna-

czenia. Podkreślić jednak trzeba, że ubezpie-

czeniom społecznym nie podlega osoba, która 

wykonuje nieodpłatnie umowę-zlecenie. Je-

żeli osoba prowadząca działalność zawarła-

by więc nieodpłatną umowę-zlecenia z wy-

mienionym wyżej członkiem rodziny, to ZUS 

mógłby uznać, że ta osoba powinna podlegać 

ubezpieczeniom jako osoba współpracująca.

Jakie składki 

Osoba współpracująca podlega obowiązkowo 

ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym 

i wypadkowemu w okresie od dnia rozpo-

częcia wykonywania współpracy do dnia jej 

zakończenia. Dobrowolne jest natomiast dla 

niej ubezpieczenie chorobowe. Składki z tego 

tytułu naliczane i opłacane są od zadekla-

rowanej kwoty nie niższej niż 60 proc. pro-

gnozowanego przeciętnego miesięcznego 

wynagrodzenia. W 2014 r. kwota ta wynosi 

2247,60 zł. Składki na ubezpieczenia społecz-

ne nie mogą być naliczane od niższej pod-

stawy wymiaru. 

Jeżeli osoba współpracująca jest zatrud-

niona na pół etatu i jej wynagrodzenie wy-

nosi 840 zł, to i tak składki na ubezpiecze-

nia społeczne muszą być za nią opłacane od 

2247,60 zł.

Podstawa wymiaru składek na ubezpiecze-

nie chorobowe nie może przekraczać mie-

sięcznie 250 proc. prognozowanego prze-

ciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Gdy 

współpraca rozpoczyna się lub kończy w trak-

cie miesiąca, podstawa składek na ubezpie-

czenia społeczne ulega proporcjonalnemu 

zmniejszeniu. Należności za współpracują-

cego są w całości finansowane przez prowa-

dzącego działalność, który w stosunku do 

tych osób jest płatnikiem składek.

Zdrowotne

Osoba współpracująca podlega obowiązkowo 

także ubezpieczeniu zdrowotnemu. Skład-

ka na to ubezpieczenie jest naliczana od za-

deklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. 

przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 

w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2013 r. 

włącznie z wypłatami z zysku. W 2014 r. 

podstawa ta wynosi 3004,80 zł. Składka jest 

miesięczna i niepodzielna. Jeżeli współpraca 

trwała tylko przez część miesiąca, składka 

nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu 

i powinna być naliczona i opłacona od peł-

nej podstawy.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 11, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, 

art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 

z późn. zm.).

Przedsiębiorca zatrudni bliską osobę na etat, ale w świetle przepisów o ubezpieczeniach społecznych nie będzie ona 

pracownikiem. 

Wyjątek, gdy firma jest spółką cywilną

 albo gdy praca jest świadczona w ramach umowy-zlecenia

Wyjątek, gdy firma jest spółką cywilną

Wyjątek, gdy firma jest spółką cywilną

Z orzecznictwa

Pomocna przy ustalaniu, czy mamy do czynienia ze współpracą, może być analiza 

wyroków sądowych:

n

SN w wyroku z 4 marca 2008 r. (sygn. akt. III UK 65/07) uznał, że odpowiedzi na pytanie, 

na czym ma polegać współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej, poszuki-

wać można w samej ustawie systemowej. Skoro wyłącza znaczenie stosunku pracy tylko 

dla celów ubezpieczeń społecznych i traktuje pracownika jako osobę współpracującą bez 

zmiany jego pozycji na gruncie prawa pracy, to współpraca przy działalności gospodar-

czej może mieć cechy takie jak realizacja czynności właściwych dla stosunku pracy; 

n

w wyroku z 20 maja 2008 r. (sygn. akt II UK 286/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 241) z kolei 

stanął na stanowisku, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej po-

wodującą obowiązek ubezpieczeń uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsię-

biorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek 

wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki za-

pewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Takie rozumienie współpracy przy 

prowadzeniu działalności gospodarczej odpowiada celom ustawy systemowej, które wy-

rażają się przymusem ubezpieczenia, na zasadzie równości wszystkich zarobkujących 

własną pracą (niezależnie od podstawy jej świadczenia).

Definicja

Za osobę współpracującą z osobą prowa-

dzącą działalność uważa się: 

n

małżonka, 

n

dzieci własne, drugiego małżonka, przy-

sposobione, 

n

rodziców, macochę, ojczyma, osoby 

przysposabiające, 

jeżeli pozostają we wspólnym gospodar-

stwie domowym z przedsiębiorcą i współ-

pracują przy prowadzeniu działalności. 

Spółka cywilna

Stopień pokrewieństwa oraz wspólne za-

mieszkiwanie nie mają jednak znacze-

nia, gdy umowa o pracę zostanie zawarta 

przez członka rodziny ze spółką cywilną 

(w której jednym ze wspólników jest 

osoba jej bliska). Wówczas tytułem do 

ubezpieczeń jest umowa o pracę. 

WAżne

 Osoba współpracująca to członek 

najbliższej rodziny pozostający we wspól-

nym gospodarstwie domowym z osobą 

prowadzącą działalność, przyczyniający 

się do prowadzenia działalności, zarówno 

korzystający z zysków, które przynosi ta 

działalność, jak i ponoszący skutki ewen-

tualnych błędów w jej prowadzeniu

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               2 / 4

 

Dziennik  Gazeta  Prawna,    6  marca  2014  nr  45  (3686)   

   

gazetaprawna.pl

świadczenia

iii

 

 Jestem emerytem od 1 sierpnia 2009 r.  

Urodziłem się 23 lipca 1948 r. Z uwagi na 

to, że kontynuowałem zatrudnienie na 

umowę o pracę u tego samego pracodaw-

cy, od którego przeszedłem na emeryturę, 

ZUS od 1 października 2011 r. zawiesił jej 

wypłatę. W okresie zawieszenia osiąga-

łem przychód poniżej 70 proc. przeciętne-

go wynagrodzenia. Z końcem marca 2012 r. 

rozwiązałem stosunek pracy i w kwietniu 

2012 r. złożyłem wniosek o podjęcie wypłaty 

emerytury. Od kwietnia 2012 r. pobieram 

świadczenie w pełnej wysokości. Czy ZUS 

wypłaci mi emeryturę za okres, kiedy była 

zawieszona? 

Katarzyna Tomczyk
ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Tak, ale pod warunkiem, że zostanie złożo-

ny wniosek w tej sprawie i o ile w wyniku 

rozliczenia emerytury okaże się, że osiągany 

przez pana przychód daje możliwość wypła-

ty świadczenia.

Od 19 lutego 2014 r. weszła w życie usta-

wa, zgodnie z którą ZUS jest zobowiązany do 

wypłaty zawieszonej emerytury z powodu 

kontynuowania zatrudnienia u pracodaw-

cy, u którego dana osoba była zatrudniona 

przed przejściem na emeryturę. 

Wypłata przysługuje za okres od 1 paź-

dziernika 2011 r. do 21 listopada 2012 r., o ile 

zostaną spełnione następujące warunki:

 

■

emerytura  została  przyznana  przed 

1 stycznia 2011 r.,

 

■

prawo do emerytury zostało zawieszone 

od 1 października 2011 r. w związku z kon-

tynuowaniem zatrudnienia w ramach sto-

sunku pracy, który został zawarty przed 

nabyciem prawa do emerytury.

Wypłata zawieszonej emerytury za okres 

od 1 października 2011 r. do 21 listopada 

2012 r. przysługuje także tym osobom, któ-

re z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury 

wystąpiły po upływie terminu na zgłoszenie 

skargi o wznowienie postępowania w związ-

ku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjne-

go z 13 listopada 2012 r., tj. po 24 grudnia 

2013 r. W takim przypadku wypłata emery-

tury została podjęta od pierwszego dnia mie-

siąca, w którym został zgłoszony wniosek. 

We wszystkich tych przypadkach, w których 

organ rentowy podjął wypłatę emerytury 

przed 21 listopada 2012 r., wypłata zawieszo-

nej emerytury przysługuje do dnia poprze-

dzającego dzień, od którego podjęto wypłatę 

emerytury.

Podkreślenia wymaga, że w przypadku gdy 

emeryt do 31 października 2011 r. nie miał 

ukończonego powszechnego wieku eme-

rytalnego, wypłata wyrównania nastąpi po 

uprzednim złożeniu wraz z wnioskiem o wy-

płatę zawieszonej emerytury zaświadczenia 

pracodawcy potwierdzającego wysokość przy-

chodu uzyskanego w okresie zawieszenia 

świadczenia. 

W omawianym przypadku na wniosek 

o wypłatę emerytury zawieszonej od 1 paź-

dziernika 2011 r. do 31 marca 2012 r. ZUS 

ustali kwotę zawieszonej emerytury wraz 

z odsetkami liczonymi od należności za paź-

dziernik 2011 r. – do 19 lutego 2014 r.

Podstawa prawna 

Ustawa z 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emery-

tur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 

1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2014 r. 

poz. 169).

  

 Podczas obsługi maszyny wyposażonej 

w noże nasza pracownica zdjęła osłonę, 

która utrudniała jej pracę. Zrobiła to, mimo 

że wiedziała, iż ta osłona ma zabezpieczać 

jej dłonie przed zetknięciem z nożami. Przy 

przekładaniu kolejnego materiału zahaczy-

ła ręką o noże maszyny i doznała znacz-

nego uszkodzenia dłoni. Uznaliśmy, że do 

wypadku doszło wyłącznie z powodu rażą-

cego niedbalstwa i naruszenia przepisów 

bhp. Czy w takim przypadku ma ona prawo 

do świadczeń z ubezpieczenia wypadko-

wego?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Nie, osoba poszkodowana w wypadku przy pra-

cy nie uzyska świadczeń z tytułu tego wypad-

ku, jeśli doszło do niego wyłącznie wskutek 

naruszenia przez nią przepisów dotyczących 

ochrony życia i zdrowia, które nastąpiło umyśl-

nie lub z powodu jej rażącego niedbalstwa.

Wyłączenie prawa do świadczeń wyni-

ka z art. 21 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu 

społecznym z tytułu wypadków przy pra-

cy i chorób zawodowych, zgodnie z którym 

świadczenia z ubezpieczenia wypadkowe-

go nie przysługują ubezpieczonemu, gdy 

wyłączną przyczyną wypadków, o których 

mowa w art. 3, było udowodnione naruszenie 

przez ubezpieczonego przepisów dotyczą-

cych ochrony życia i zdrowia, spowodowane 

przez niego umyślnie lub wskutek rażącego 

niedbalstwa. Świadczenia, które może stra-

cić poszkodowany na skutek rażącego nie-

dbalstwa, określone w ww. ustawie, to przede 

wszystkim zasiłek chorobowy, świadczenie 

rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jed-

norazowe odszkodowanie (dla ubezpieczone-

go, który doznał stałego lub długotrwałego 

uszczerbku na zdrowiu, oraz dla członków 

rodziny zmarłego ubezpieczonego lub ren-

cisty), a także renta.

 Podkreślić trzeba, że pojęcie rażącego nie-

dbalstwa nie zostało zdefiniowane w ustawie. 

Powszechnie przyjmuje się, że rażące niedbal-

stwo stanowi najwyższą postać winy nie-

umyślnej graniczącą z winą umyślną sprawcy.  

W orzecznictwie sądowym ukształtowanym 

przez stanowisko Sądu Najwyższego zawarte 

w wyroku z 6 sierpnia 1976 r. (sygn. akt III PRN 

19/76, OSNCP 1977/3/55) uznaje się, że chodzi 

o takie sytuacje, w których poszkodowany zda-

je sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeń-

stwa, gdyż zwykle występuje ono w danych 

okolicznościach faktycznych, tak że każdy czło-

wiek o przeciętnej przezorności ocenia je jako 

ewidentne, a mimo to z naruszeniem przepi-

sów bhp naraża się na to niebezpieczeństwo, 

ignorując następstwa własnego zachowania.  

Zatem tylko takie zawinione zachowania po-

szkodowanego, które graniczą z jego umyśl-

nym działaniem przy wysokim stopniu na-

ganności jego postępowania, można uznać 

za dokonane z rażącym niedbalstwem. Poza 

tym rażące niedbalstwo określa się także jako 

szczególnie naganne zachowanie danej osoby, 

odbiegające w sposób drastyczny od mode-

lu należytego zachowania się, które powo-

duje powstanie szkody, choć sprawca szkody 

mógł i powinien postąpić prawidłowo. War-

to też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apela-

cyjnego w Katowicach z 15 stycznia 1998 r. 

(sygn. akt III Aua 418/97, OSA 1998/11/44), gdzie 

wskazano, iż rażące niedbalstwo zachodzi, 

gdy poszkodowany zachowuje się w sposób 

odbiegający jaskrawo od norm bezpieczne-

go postępowania i świadczący o całkowi-

tym zlekceważeniu przepisów dotyczących 

ochrony  życia  i  zdrowia.  Zatem  w  każ-

dym przypadku określenie, czy można po- 

zbawić osobę poszkodowaną świadczeń z ubez-

pieczenia wypadkowego, musi uwzględniać to 

czy naruszyła ona przepisy dotyczące ochrony 

życia i zdrowia, a jeśli tak, czy to naruszenie 

było wyłączną przyczyną wypadku. Następnie 

zaś należy ustalać, czy poszkodowanemu moż-

na przypisać winę mającą postać umyślności 

lub rażącego niedbalstwa. W razie pozytywne-

go ustalenia tych okoliczności można przyjąć, 

że ubezpieczony będzie pozbawiony świadczeń 

wymienionych we wskazanej ustawie. 

Podstawa prawna 

Art. 21 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpie-

czeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  

i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 

z późn. zm.).

 

 Od 2010 r. zatrudniamy pracownicę, która 

1 lutego 2013 r. nabyła uprawnienia do 

renty z tytułu częściowej niezdolności do 

pracy. Z uwagi na tę niezdolność zmieni-

liśmy zakres jej obowiązków, jednak nie 

uległy zmianie wymiar czasu pracy ani 

wynagrodzenie. We wniosku o rentę pra-

cownica wskazała, że zamierza osiągać 

przychód w wysokości powodującej zmniej-

szenie renty. Od samego początku ZUS 

wypłacał obniżoną rentę. W tym roku nie 

wystawiliśmy więc zaświadczenia o wyso-

kości zarobków za 2013 r. Czy nasze postę-

powanie było w tym zakresie prawidłowe? 

Katarzyna Tomczyk
ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Postępowanie nie było prawidłowe, praco-

dawca powinien niezwłocznie wystawić za-

świadczenie o wysokości przychodu za 2013 r. 

Na osobie uprawnionej do renty z tytułu nie-

zdolności do pracy (także do renty rodzinnej 

oraz emerytury przysługującej osobie, która 

nie ukończyła powszechnego wieku emerytal-

nego) oraz na pracodawcy (płatniku składek) 

zatrudniającym taką osobę ciążą dwa obo-

wiązki związane z osiąganiem przychodów 

z tytułu wykonywania pracy zarobkowej (np. 

na podstawie umowy o pracę, zlecenia, czy 

też innej umowy cywilnoprawnej).

Po pierwsze, zarówno świadczeniobiorca, 

jak i pracodawca (płatnik składek) mają obo-

wiązek poinformowania organu rentowego 

o podjęciu przez osobę uprawnioną do renty 

pracy zarobkowej. Możliwe są tu dwie sytu-

acje: osoba już wykonująca taką pracę nabę-

dzie prawo do renty lub też osoba uprawnio-

na już do renty podejmie pracę zarobkową. 

W pierwszym przypadku, pracownik we 

wniosku o rentę (formularz ZUS Rp-1R część 

II pkt 9) wskazuje, że jego zamiarem jest 

osiąganie zarobków w określonej wysoko-

ści (powodującej zawieszenie prawa do renty, 

zmniejszenie jej wysokości lub nieskutkują-

cej zmniejszeniem wysokości renty). W ta-

kim przypadku ZUS podejmuje wypłatę renty 

zgodnie z oświadczeniem ubezpieczonego, 

tj. wypłaca ją w pełnej lub zmniejszonej wy-

sokości albo zawiesza prawo do świadczenia.

W drugim przypadku na pracodawcy spo-

czywa obowiązek powiadomienia ZUS o za-

trudnieniu rencisty, a na renciście – o pod-

jęciu takiego zatrudnienia. Rencista musi 

poinformować także o kwocie osiąganego 

przychodu. Przy czym także i w tym przy-

padku nie wskazuje konkretnych kwot (cho-

ciaż może), a w oświadczeniu o osiąganiu 

przychodu (formularz ZUS Rw-73) zakreśla 

odpowiednie okienko dotyczące wysokości 

przychodu, jaki zamierza osiągać. 

ZUS będzie wypłacał świadczenie w wy-

sokości wynikającej z tego oświadczenia, 

z tym że jeśli prawo do renty będzie podle-

gało zawieszeniu, albo jej wysokość ulegnie 

zmniejszeniu zawieszenie lub zmniejszenie 

wysokości świadczenia nastąpi od miesiąca, 

w którym została wydana decyzja (albo od 

miesiąca następnego, jeśli nie było możli-

we wprowadzenie zmniejszenia w miesiącu 

wydania decyzji). W takiej wysokości świad-

czenie będzie wypłacane do czasu, w którym 

zainteresowany zmieni treść oświadczenia, 

tj. powiadomi organ rentowy o zamiarze 

osiągania przychodu w innej wysokości.

Natomiast ostateczne rozliczenie renty 

w związku z osiąganiem przychodu następu-

je zawsze po zakończeniu roku i niezależnie 

od tego, czy w ciągu roku pracodawca i renci-

sta informowali ZUS o wysokości przychodu. 

W terminie do ostatniego dnia lutego ren-

ciści, a także płatnicy składek zobowiąza-

ni są do powiadomienia organu rentowego 

o przychodzie uzyskanym w minionym roku. 

Podstawa prawna 

Art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach 

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych  

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.).

  

Pracownik chorował od 17 do 26 lutego 

2014 r. W okresie, z którego ustala się pod-

stawę wymiaru wynagrodzenia za czas 

choroby, w kilku miesiącach korzystał po 

kilka, kilkanaście dni z urlopu bezpłat-

nego. Czy z podstawy wymiaru należy 

wyłączyć wynagrodzenie za miesiące, 

w których pracownik był na urlopie bez-

płatnym?

Aneta Maj
ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Tak, o ile w miesiącach, w których korzy-

stał z urlopu bezpłatnego, nie przepraco-

wał co najmniej połowy obowiązującego go 

czasu pracy.

Podstawę wymiaru wynagrodzenia za 

czas choroby ustala się na zasadach okre-

ślonych dla zasiłku chorobowego. Podstawę 

wymiaru tych świadczeń stanowi przecięt-

ne miesięczne wynagrodzenie wypłacone 

pracownikowi za okres 12 miesięcy poprze-

dzających miesiąc, w którym powstała nie-

zdolność do pracy. A gdy niezdolność do 

pracy powstała przed upływem tego okre-

su – przeciętne miesięczne wynagrodzenie 

wypłacone za pełne miesiące kalendarzowe 

zatrudnienia. 

Jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie 

uwzględnia się w podstawie wymiaru wyna-

grodzenia za czas choroby/zasiłku chorobowe-

go, pracownik nie osiągnął wynagrodzenia za 

cały miesiąc z przyczyn usprawiedliwionych, 

wówczas przy ustalaniu podstawy wymiaru:

 

■

wyłącza się wynagrodzenie za te miesiące, 

w których przepracował mniej niż połowę 

obowiązującego czasu pracy,

 

■

przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagro-

dzenie za te miesiące, w których przepra-

cował co najmniej połowę obowiązującego 

czasu pracy.

Urlop bezpłatny jest przerwą w ubez-

pieczeniu chorobowym i w tym czasie nie 

są odprowadzane składki na to ubezpie-

czenie. Przy ustalaniu podstawy wymiaru 

zasiłków okres ten traktuje się jako okres 

usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 

w związku z czym w razie nieprzepracowa-

nia części miesiąca z powodu korzystania 

z urlopu bezpłatnego stosuje się określone 

wyżej zasady.

Dodać trzeba, że gdy pracownik otrzy-

muje wynagrodzenie w stałej miesięcznej 

wysokości, uzupełnienie wynagrodzenia 

polega na przyjęciu do podstawy wymiaru 

miesięcznego wynagrodzenia określonego 

w umowie o pracę lub innym akcie nawią-

zującym stosunek pracy po pomniejszeniu 

o pełną miesięczną składkę na ubezpiecze-

nia społeczne (13,71 proc.), która zostałaby 

potrącona, gdyby pracownik pracował cały 

miesiąc. Z kolei uzupełnienie wynagrodze-

nia zmiennego polega na podzieleniu wyna-

grodzenia uzyskanego przez pracownika za 

przepracowane dni robocze przez liczbę dni, 

w których zostało osiągnięte, i pomnożeniu 

przez liczbę dni roboczych, które pracownik 

miał obowiązek przepracować w tym mie-

siącu kalendarzowym.

Jeżeli zatem pracownik choruje w lutym 

2014 r., to w podstawie wymiaru wynagro-

dzenia za czas choroby należy uwzględnić 

przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypła-

cone mu za okres od lutego 2013 r. do stycznia 

2014 r. z ewentualnym wyłączeniem wyna-

grodzenia za miesiące, w których z powodu 

korzystania z urlopu bezpłatnego lub innych 

usprawiedliwionych nieobecności w pracy 

(np. choroba, opieka) przepracował mniej 

niż połowę obowiązującego czasu pracy (np. 

miał obowiązek przepracować 22 dni robocze, 

a przepracował 9).

Podstawa prawna 

Art. 36 ust. 1 i 2, art. 38 ust. 1 i 2 ustawy z 25 czerw-

ca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia 

społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. 

z 2014 r. poz. 159).

  Kiedy ZUS wypłaci 

zawieszone świadczenie

  Czy zatrudniony będzie miał prawo do jednorazowego odszkodowania w sytuacji, gdy przyczyną wypadku  

przy pracy jest 

naruszenie przepisów bhp 

  Kiedy trzeba wystawić 

zaświadczenie o przychodzie

 rencisty

  W jakiej sytuacji, ustalając 

wysokość zasiłku,

 nie bierze się pod uwagę wynagrodzenia za dany miesiąc

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Dziennik  Gazeta  Prawna,    6  marca  2014  nr  45  (3686)   

   

gazetaprawna.pl

świadczenia

iii

Jestem emerytem od 1 sierpnia 2009 r. 

Urodziłem się 23 lipca 1948 r. Z uwagi na 

to, że kontynuowałem zatrudnienie na 

umowę o pracę u tego samego pracodaw-

cy, od którego przeszedłem na emeryturę, 

ZUS od 1 października 2011 r. zawiesił jej 

wypłatę. W okresie zawieszenia osiąga-

łem przychód poniżej 70 proc. przeciętne-

go wynagrodzenia. Z końcem marca 2012 r. 

rozwiązałem stosunek pracy i w kwietniu 

2012 r. złożyłem wniosek o podjęcie wypłaty 

emerytury. Od kwietnia 2012 r. pobieram 

świadczenie w pełnej wysokości. Czy ZUS 

wypłaci mi emeryturę za okres, kiedy była 

zawieszona? 

Katarzyna Tomczyk
ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Tak, ale pod warunkiem, że zostanie złożo-

ny wniosek w tej sprawie i o ile w wyniku 

rozliczenia emerytury okaże się, że osiągany 

przez pana przychód daje możliwość wypła-

ty świadczenia.

Od 19 lutego 2014 r. weszła w życie usta-

wa, zgodnie z którą ZUS jest zobowiązany do 

wypłaty zawieszonej emerytury z powodu 

kontynuowania zatrudnienia u pracodaw-

cy, u którego dana osoba była zatrudniona 

przed przejściem na emeryturę. 

Wypłata przysługuje za okres od 1 paź-

dziernika 2011 r. do 21 listopada 2012 r., o ile 

zostaną spełnione następujące warunki:

■

emerytura  została  przyznana  przed 

1 stycznia 2011 r.,

■

prawo do emerytury zostało zawieszone 

od 1 października 2011 r. w związku z kon-

tynuowaniem zatrudnienia w ramach sto-

sunku pracy, który został zawarty przed 

nabyciem prawa do emerytury.

Wypłata zawieszonej emerytury za okres 

od 1 października 2011 r. do 21 listopada 

2012 r. przysługuje także tym osobom, któ-

re z wnioskiem o podjęcie wypłaty emerytury 

wystąpiły po upływie terminu na zgłoszenie 

skargi o wznowienie postępowania w związ-

ku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjne-

go z 13 listopada 2012 r., tj. po 24 grudnia 

2013 r. W takim przypadku wypłata emery-

tury została podjęta od pierwszego dnia mie-

siąca, w którym został zgłoszony wniosek. 

We wszystkich tych przypadkach, w których 

organ rentowy podjął wypłatę emerytury 

przed 21 listopada 2012 r., wypłata zawieszo-

nej emerytury przysługuje do dnia poprze-

dzającego dzień, od którego podjęto wypłatę 

emerytury.

Podkreślenia wymaga, że w przypadku gdy 

emeryt do 31 października 2011 r. nie miał 

ukończonego powszechnego wieku eme-

rytalnego, wypłata wyrównania nastąpi po 

uprzednim złożeniu wraz z wnioskiem o wy-

płatę zawieszonej emerytury zaświadczenia 

pracodawcy potwierdzającego wysokość przy-

chodu uzyskanego w okresie zawieszenia 

świadczenia. 

W omawianym przypadku na wniosek 

o wypłatę emerytury zawieszonej od 1 paź-

dziernika 2011 r. do 31 marca 2012 r. ZUS 

ustali kwotę zawieszonej emerytury wraz 

z odsetkami liczonymi od należności za paź-

dziernik 2011 r. – do 19 lutego 2014 r.

Podstawa prawna 

Ustawa z 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emery-

tur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 

1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2014 r. 

poz. 169).

 Podczas obsługi maszyny wyposażonej 

w noże nasza pracownica zdjęła osłonę, 

która utrudniała jej pracę. Zrobiła to, mimo 

że wiedziała, iż ta osłona ma zabezpieczać 

jej dłonie przed zetknięciem z nożami. Przy 

przekładaniu kolejnego materiału zahaczy-

ła ręką o noże maszyny i doznała znacz-

nego uszkodzenia dłoni. Uznaliśmy, że do 

wypadku doszło wyłącznie z powodu rażą-

cego niedbalstwa i naruszenia przepisów 

bhp. Czy w takim przypadku ma ona prawo 

do świadczeń z ubezpieczenia wypadko-

wego?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Nie, osoba poszkodowana w wypadku przy pra-

cy nie uzyska świadczeń z tytułu tego wypad-

ku, jeśli doszło do niego wyłącznie wskutek 

naruszenia przez nią przepisów dotyczących 

ochrony życia i zdrowia, które nastąpiło umyśl-

nie lub z powodu jej rażącego niedbalstwa.

Wyłączenie prawa do świadczeń wyni-

ka z art. 21 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu 

społecznym z tytułu wypadków przy pra-

cy i chorób zawodowych, zgodnie z którym 

świadczenia z ubezpieczenia wypadkowe-

go nie przysługują ubezpieczonemu, gdy 

wyłączną przyczyną wypadków, o których 

mowa w art. 3, było udowodnione naruszenie 

przez ubezpieczonego przepisów dotyczą-

cych ochrony życia i zdrowia, spowodowane 

przez niego umyślnie lub wskutek rażącego 

niedbalstwa. Świadczenia, które może stra-

cić poszkodowany na skutek rażącego nie-

dbalstwa, określone w ww. ustawie, to przede 

wszystkim zasiłek chorobowy, świadczenie 

rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jed-

norazowe odszkodowanie (dla ubezpieczone-

go, który doznał stałego lub długotrwałego 

uszczerbku na zdrowiu, oraz dla członków 

rodziny zmarłego ubezpieczonego lub ren-

cisty), a także renta.

 Podkreślić trzeba, że pojęcie rażącego nie-

dbalstwa nie zostało zdefiniowane w ustawie. 

Powszechnie przyjmuje się, że rażące niedbal-

stwo stanowi najwyższą postać winy nie-

umyślnej graniczącą z winą umyślną sprawcy.  

W orzecznictwie sądowym ukształtowanym 

przez stanowisko Sądu Najwyższego zawarte 

w wyroku z 6 sierpnia 1976 r. (sygn. akt III PRN 

19/76, OSNCP 1977/3/55) uznaje się, że chodzi 

o takie sytuacje, w których poszkodowany zda-

je sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeń-

stwa, gdyż zwykle występuje ono w danych 

okolicznościach faktycznych, tak że każdy czło-

wiek o przeciętnej przezorności ocenia je jako 

ewidentne, a mimo to z naruszeniem przepi-

sów bhp naraża się na to niebezpieczeństwo, 

ignorując następstwa własnego zachowania. 

Zatem tylko takie zawinione zachowania po-

szkodowanego, które graniczą z jego umyśl-

nym działaniem przy wysokim stopniu na-

ganności jego postępowania, można uznać 

za dokonane z rażącym niedbalstwem. Poza 

tym rażące niedbalstwo określa się także jako 

szczególnie naganne zachowanie danej osoby, 

odbiegające w sposób drastyczny od mode-

lu należytego zachowania się, które powo-

duje powstanie szkody, choć sprawca szkody 

mógł i powinien postąpić prawidłowo. War-

to też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apela-

cyjnego w Katowicach z 15 stycznia 1998 r. 

(sygn. akt III Aua 418/97, OSA 1998/11/44), gdzie 

wskazano, iż rażące niedbalstwo zachodzi, 

gdy poszkodowany zachowuje się w sposób 

odbiegający jaskrawo od norm bezpieczne-

go postępowania i świadczący o całkowi-

tym zlekceważeniu przepisów dotyczących 

ochrony  życia  i  zdrowia.  Zatem  w  każ-

dym przypadku określenie, czy można po-

zbawić osobę poszkodowaną świadczeń z ubez-

pieczenia wypadkowego, musi uwzględniać to 

czy naruszyła ona przepisy dotyczące ochrony 

życia i zdrowia, a jeśli tak, czy to naruszenie 

było wyłączną przyczyną wypadku. Następnie 

zaś należy ustalać, czy poszkodowanemu moż-

na przypisać winę mającą postać umyślności 

lub rażącego niedbalstwa. W razie pozytywne-

go ustalenia tych okoliczności można przyjąć, 

że ubezpieczony będzie pozbawiony świadczeń 

wymienionych we wskazanej ustawie. 

Podstawa prawna 

Art. 21 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpie-

czeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy 

i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 

z późn. zm.).

Od 2010 r. zatrudniamy pracownicę, która 

1 lutego 2013 r. nabyła uprawnienia do 

renty z tytułu częściowej niezdolności do 

pracy. Z uwagi na tę niezdolność zmieni-

liśmy zakres jej obowiązków, jednak nie 

uległy zmianie wymiar czasu pracy ani 

wynagrodzenie. We wniosku o rentę pra-

cownica wskazała, że zamierza osiągać 

przychód w wysokości powodującej zmniej-

szenie renty. Od samego początku ZUS 

wypłacał obniżoną rentę. W tym roku nie 

wystawiliśmy więc zaświadczenia o wyso-

kości zarobków za 2013 r. Czy nasze postę-

powanie było w tym zakresie prawidłowe? 

Katarzyna Tomczyk
ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Postępowanie nie było prawidłowe, praco-

dawca powinien niezwłocznie wystawić za-

świadczenie o wysokości przychodu za 2013 r. 

Na osobie uprawnionej do renty z tytułu nie-

zdolności do pracy (także do renty rodzinnej 

oraz emerytury przysługującej osobie, która 

nie ukończyła powszechnego wieku emerytal-

nego) oraz na pracodawcy (płatniku składek) 

zatrudniającym taką osobę ciążą dwa obo-

wiązki związane z osiąganiem przychodów 

z tytułu wykonywania pracy zarobkowej (np. 

na podstawie umowy o pracę, zlecenia, czy 

też innej umowy cywilnoprawnej).

Po pierwsze, zarówno świadczeniobiorca, 

jak i pracodawca (płatnik składek) mają obo-

wiązek poinformowania organu rentowego 

o podjęciu przez osobę uprawnioną do renty 

pracy zarobkowej. Możliwe są tu dwie sytu-

acje: osoba już wykonująca taką pracę nabę-

dzie prawo do renty lub też osoba uprawnio-

na już do renty podejmie pracę zarobkową. 

W pierwszym przypadku, pracownik we 

wniosku o rentę (formularz ZUS Rp-1R część 

II pkt 9) wskazuje, że jego zamiarem jest 

osiąganie zarobków w określonej wysoko-

ści (powodującej zawieszenie prawa do renty, 

zmniejszenie jej wysokości lub nieskutkują-

cej zmniejszeniem wysokości renty). W ta-

kim przypadku ZUS podejmuje wypłatę renty 

zgodnie z oświadczeniem ubezpieczonego, 

tj. wypłaca ją w pełnej lub zmniejszonej wy-

sokości albo zawiesza prawo do świadczenia.

W drugim przypadku na pracodawcy spo-

czywa obowiązek powiadomienia ZUS o za-

trudnieniu rencisty, a na renciście – o pod-

jęciu takiego zatrudnienia. Rencista musi 

poinformować także o kwocie osiąganego 

przychodu. Przy czym także i w tym przy-

padku nie wskazuje konkretnych kwot (cho-

ciaż może), a w oświadczeniu o osiąganiu 

przychodu (formularz ZUS Rw-73) zakreśla 

odpowiednie okienko dotyczące wysokości 

przychodu, jaki zamierza osiągać. 

ZUS będzie wypłacał świadczenie w wy-

sokości wynikającej z tego oświadczenia, 

z tym że jeśli prawo do renty będzie podle-

gało zawieszeniu, albo jej wysokość ulegnie 

zmniejszeniu zawieszenie lub zmniejszenie 

wysokości świadczenia nastąpi od miesiąca, 

w którym została wydana decyzja (albo od 

miesiąca następnego, jeśli nie było możli-

we wprowadzenie zmniejszenia w miesiącu 

wydania decyzji). W takiej wysokości świad-

czenie będzie wypłacane do czasu, w którym 

zainteresowany zmieni treść oświadczenia, 

tj. powiadomi organ rentowy o zamiarze 

osiągania przychodu w innej wysokości.

Natomiast ostateczne rozliczenie renty 

w związku z osiąganiem przychodu następu-

je zawsze po zakończeniu roku i niezależnie 

od tego, czy w ciągu roku pracodawca i renci-

sta informowali ZUS o wysokości przychodu. 

W terminie do ostatniego dnia lutego ren-

ciści, a także płatnicy składek zobowiąza-

ni są do powiadomienia organu rentowego 

o przychodzie uzyskanym w minionym roku. 

Podstawa prawna 

Art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach 

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.).

Pracownik chorował od 17 do 26 lutego 

2014 r. W okresie, z którego ustala się pod-

stawę wymiaru wynagrodzenia za czas 

choroby, w kilku miesiącach korzystał po 

kilka, kilkanaście dni z urlopu bezpłat-

nego. Czy z podstawy wymiaru należy 

wyłączyć wynagrodzenie za miesiące, 

w których pracownik był na urlopie bez-

płatnym?

Aneta Maj
ekspert od świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Tak, o ile w miesiącach, w których korzy-

stał z urlopu bezpłatnego, nie przepraco-

wał co najmniej połowy obowiązującego go 

czasu pracy.

Podstawę wymiaru wynagrodzenia za 

czas choroby ustala się na zasadach okre-

ślonych dla zasiłku chorobowego. Podstawę 

wymiaru tych świadczeń stanowi przecięt-

ne miesięczne wynagrodzenie wypłacone 

pracownikowi za okres 12 miesięcy poprze-

dzających miesiąc, w którym powstała nie-

zdolność do pracy. A gdy niezdolność do 

pracy powstała przed upływem tego okre-

su – przeciętne miesięczne wynagrodzenie 

wypłacone za pełne miesiące kalendarzowe 

zatrudnienia. 

Jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie 

uwzględnia się w podstawie wymiaru wyna-

grodzenia za czas choroby/zasiłku chorobowe-

go, pracownik nie osiągnął wynagrodzenia za 

cały miesiąc z przyczyn usprawiedliwionych, 

wówczas przy ustalaniu podstawy wymiaru:

■

wyłącza się wynagrodzenie za te miesiące, 

w których przepracował mniej niż połowę 

obowiązującego czasu pracy,

■

przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagro-

dzenie za te miesiące, w których przepra-

cował co najmniej połowę obowiązującego 

czasu pracy.

Urlop bezpłatny jest przerwą w ubez-

pieczeniu chorobowym i w tym czasie nie 

są odprowadzane składki na to ubezpie-

czenie. Przy ustalaniu podstawy wymiaru 

zasiłków okres ten traktuje się jako okres 

usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 

w związku z czym w razie nieprzepracowa-

nia części miesiąca z powodu korzystania 

z urlopu bezpłatnego stosuje się określone 

wyżej zasady.

Dodać trzeba, że gdy pracownik otrzy-

muje wynagrodzenie w stałej miesięcznej 

wysokości, uzupełnienie wynagrodzenia 

polega na przyjęciu do podstawy wymiaru 

miesięcznego wynagrodzenia określonego 

w umowie o pracę lub innym akcie nawią-

zującym stosunek pracy po pomniejszeniu 

o pełną miesięczną składkę na ubezpiecze-

nia społeczne (13,71 proc.), która zostałaby 

potrącona, gdyby pracownik pracował cały 

miesiąc. Z kolei uzupełnienie wynagrodze-

nia zmiennego polega na podzieleniu wyna-

grodzenia uzyskanego przez pracownika za 

przepracowane dni robocze przez liczbę dni, 

w których zostało osiągnięte, i pomnożeniu 

przez liczbę dni roboczych, które pracownik 

miał obowiązek przepracować w tym mie-

siącu kalendarzowym.

Jeżeli zatem pracownik choruje w lutym 

2014 r., to w podstawie wymiaru wynagro-

dzenia za czas choroby należy uwzględnić 

przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypła-

cone mu za okres od lutego 2013 r. do stycznia 

2014 r. z ewentualnym wyłączeniem wyna-

grodzenia za miesiące, w których z powodu 

korzystania z urlopu bezpłatnego lub innych 

usprawiedliwionych nieobecności w pracy 

(np. choroba, opieka) przepracował mniej 

niż połowę obowiązującego czasu pracy (np. 

miał obowiązek przepracować 22 dni robocze, 

a przepracował 9).

Podstawa prawna 

Art. 36 ust. 1 i 2, art. 38 ust. 1 i 2 ustawy z 25 czerw-

ca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia 

społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. 

z 2014 r. poz. 159).

Kiedy ZUS wypłaci 

zawieszone świadczenie

Czy zatrudniony będzie miał prawo do jednorazowego odszkodowania w sytuacji, gdy przyczyną wypadku 

przy pracy jest 

naruszenie przepisów bhp 

Kiedy trzeba wystawić 

zaświadczenie o przychodzie

 rencisty

W jakiej sytuacji, ustalając 

wysokość zasiłku,

 nie bierze się pod uwagę wynagrodzenia za dany miesiąc

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               3 / 4

 

Dziennik  Gazeta  Prawna,    6  marca  2014  nr  45  (3686)   

   

gazetaprawna.pl

IV

orzecznIctwo

Sąd Najwyższy 

o obowiązkach  

organu rentowego

TEZA 

Użyte w art. 10 ust. 2 ustawy z 2004 r. o swobodzie dzia-

łalności gospodarczej  (w brzmieniu nadanym mu przez art. 1 

pkt 2 ustawy z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych 

ustaw (Dz.U. nr 141, poz. 888) sformułowanie „zaistniałego 

stanu faktycznego” należy rozumieć w taki sposób, iż nie jest 

istotne, kiedy ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie 

ma natomiast to, aby ów stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, 

a skutki jego zaistnienia nadal (tj. również w dacie zgłoszenia 

wniosku o interpretację) wymagały dokonania interpretacji 

przepisów, które w ramach subsumcji mają być stosowane 

w odniesieniu do tego stanu faktycznego.

STAn fAkTycZny 

Sąd apelacyjny oddalił apelację wniesioną 

przez ZUS od wyroku sądu okręgowego, zmieniającego zaskar-

żoną decyzję organu rentowego z 2011 r. i zobowiązującego 

ZUS do wydania interpretacji przepisów na podstawie art. 10 

ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w sprawie 

obowiązku opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomo-

stowych od wynagrodzeń należnych pracownikom wniosko-

dawcy za grudzień 2009 r., a wypłaconych w styczniu 2010 r.

Pozwany organ rentowy wniósł do Sądu Najwyższego skar-

gę kasacyjną od wyroku sądu apelacyjnego, zaskarżając ten 

wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa material-

nego, to jest art. 10 ust. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobo-

dzie działalności gospodarczej, przez „błędną jego wykładnię 

w postaci uznania przez sąd apelacyjny, że ZUS  ma obowiązek 

wydać pisemną interpretację w zakresie stanu przeszłego”.

We wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania skarżący 

organ rentowy powołał się na potrzebę wykładni art. 10 ust. 2 

ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 

oraz na oczywistą zasadność skargi, wobec skutków społecz-

nych i finansowych przyjętej przez sąd drugiej instancji linii 

orzekania. W ocenie organu rentowego uznanie stanowiska 

przeciwnego do zaprezentowanego powyżej i niezaskarżenie 

powyższego orzeczenia może na przyszłość rodzić niebezpie-

czeństwo, że zakład będzie zobowiązany wydawać pisemne 

interpretacje w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalno-

ści gospodarczej w sprawach dotyczących nieraz odległych, 

przeszłych stanów faktycznych, w których również wyda-

wano prawomocne decyzje administracyjne w trybie ustawy 

o systemie ubezpieczeń społecznych, po przeprowadzeniu 

postępowania wyjaśniającego i które wywarły nieodwracal-

ne skutki prawne.

UZASAdniEniE

 

Stosownie do art. 398

9

 par. 1 ustawy z 17 li-

stopada 1974 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. 

z 2014 r. poz. 101; dalej: k.p.c.). Sąd Najwyższy przyjmuje skargę 

kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istot-

ne zagadnienie prawne (pkt 1), istnieje potrzeba wykładni 

przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub 

wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), 

zachodzi nieważność postępowania (pkt 3) lub skarga jest 

oczywiście uzasadniona (pkt 4). Wypada również dodać, iż 

zgodnie z art. 398

4

 par. 2 k.p.c. określającym wymogi formalne 

skargi kasacyjnej, skarga kasacyjna powinna zawierać wnio-

sek o jej przyjęcie do rozpoznania i jego uzasadnienie. Należy 

zatem stwierdzić, że wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do 

rozpoznania powinien wskazywać, że zachodzi przynajmniej 

jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej 

art. 398

9

 par. 1 k.p.c., a jego uzasadnienie (sporządzone odręb-

nie od uzasadnienia podstaw kasacyjnych) winno zawierać 

argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście, biorąc pod 

uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba 

rozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna 

nie jest bowiem (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysłu-

gującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji 

kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na przeważa-

jący w jej charakterze element interesu publicznego. Służy 

ona kontroli prawidłowości stosowania prawa, nie będąc 

instrumentem weryfikacji trafności ustaleń faktycznych 

stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.

Jako przyczynę uzasadniającą przyjęcie skargi kasacyjnej 

do rozpoznania organ rentowy wskazał na potrzebę wykładni 

przepisów prawnych i oczywistą zasadność skargi (art. 398

9

 

par. 1 pkt 2 i 4 k.p.c.). 

Wniosek skarżącego o przyjęcie jego skargi do rozpoznania ze 

względu na potrzebę wykładni przepisów prawa nie spełnia tak 

określonych kryteriów. Skarżący poprzestał bowiem na stwier-

dzeniu, że „w ocenie organu rentowego uznanie stanowiska 

przeciwnego do zaprezentowanego powyżej i nie zaskarżenie 

powyższego orzeczenia może na przyszłość rodzić niebezpie-

czeństwo, że zakład będzie zobowiązany wydawać pisemne 

interpretacje w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności 

gospodarczej w sprawach dotyczących nieraz odległych, prze-

szłych stanów faktycznych, w których również wydawano pra-

womocne decyzje administracyjne w trybie ustawy o systemie 

ubezpieczeń społecznych, po przeprowadzeniu postępowania 

wyjaśniającego i które wywarły nieodwracalne skutki prawne”. 

Wnioskowi nie towarzyszył jakikolwiek wywód prawniczy, 

który wskazywałby, na czym polegają poważne wątpliwości 

w stosowaniu przepisów, których wykładnia miałaby zostać 

dokonana przez Sąd Najwyższy oraz nie zawiera żadnych ar-

gumentów jurydycznych, które przemawiałyby za możliwością 

dokonywania w odniesieniu do nich różnych ocen prawnych. 

Organ rentowy nie wskazuje również na rozbieżność 

w orzecznictwie uzasadniającą potrzebę wykładni art. 10 

ust. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności go-

spodarczej. Nie można bowiem za takową uznać stanowiska 

sądu apelacyjnego  zaprezentowanego w niniejszym wyroku, 

zwłaszcza że podzielił on argumentację przedstawioną przez 

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 5 maja 2010 r., 

sygn. akt III AUa 3404/09, przeciwstawiając ją jedynie su-

biektywnej argumentacji organu rentowego. Zresztą, Sąd 

Najwyższy w obecnym składzie również w pełni podziela 

pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w po-

wołanym wyroku, uznając, że użyte w art. 10 ust. 2 ustawy 

z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (w brzmie-

niu nadanym mu przez art. 1 pkt 2 ustawy z 10 lipca 2008 r. 

ZUS musi wydać interpretację przepisów także co do stanów 

faktycznych, które powstały w przeszłości

komEnTArZ

 

EkSpErTA

dr Wojciech ostaszeWski 

asystent sędziego w izbie Pracy, Ubezpieczeń społecznych i spraw Publicznych sądu Najwyższego

P

owyższe orzeczenie, mimo iż jest postanowieniem 

o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, 

jest istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. SN na 

marginesie rozważań dotyczących braków skargi kasacyjnej 

we wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania podkreślił, iż 

podziela argumentację przedstawioną przez Sąd Apelacyjny 

w Katowicach w wyroku z 5 maja 2010 r. (sygn. akt III AUa 

3404/09) dotyczącą wykładni art. 10 ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej regulującego możliwość wystąpie-

nia przez przedsiębiorcę do właściwego organu administracji 

publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej z wnio-

skiem o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu 

i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika 

obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicz-

nej oraz składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, 

w jego indywidualnej sprawie. W sprawach interpretacji 

przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne, 

ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwaranto-

wanych Świadczeń Pracowniczych właściwym organem jest 

ZUS. W myśl ustępu drugiego powołanego przepisu wniosek 

o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu 

faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Problem sprowadza się 

do oceny interpretacji pojęcia „zaistniałego stanu faktyczne-

go”. W ocenie organu rentowego błędna jest wykładnia 

omawianego przepisu, zgodnie z którą ZUS ma obowiązek 

wydać pisemną interpretację w zakresie stanu przeszłego. 

Uznanie stanowiska przeciwnego może w jego ocenie rodzić 

niebezpieczeństwo, że zakład będzie zobowiązany wydawać 

pisemne interpretacje w trybie art. 10 ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej w sprawach dotyczących nieraz 

odległych, przeszłych stanów faktycznych, w których również 

wydawano prawomocne decyzje administracyjne w trybie 

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, po przeprowa-

dzeniu postępowania wyjaśniającego i które wywarły 

nieodwracalne skutki prawne.

Warto w tym miejscu obszerniej przytoczyć argumenta-

cję Sądu Apelacyjnego w Katowicach we wspomnianym już 

wyroku z 5 maja 2010 r.: określenie „zaistniałego stanu fak-

tycznego”, zgodnie z jego gramatyczną wykładnią, winno być 

przy tym rozumiane w ten sposób, iż wnioski muszą doty-

czyć stanu faktycznego, który już się zdarzył. Źródłem użytego 

przez ustawodawcę imiesłowu: „zaistniałego” jest bowiem bez 

wątpienia czasownik „zaistnieć” występujący w formie do-

konanej. To prowadzi do uznania, że określenie „zaistniałego 

stanu faktycznego” należy utożsamiać z takimi określeniami, 

jak: „stanu faktycznego, który pojawił się”, „stanu faktycznego, 

który powstał”, „stanu faktycznego, który zdarzył się”. Wbrew 

odmiennemu poglądowi organu rentowego, w ocenie sądu 

apelacyjnego nie jest zatem istotne, kiedy ów stan faktycz-

ny zaistniał, a w szczególności czy zaistniał po wejściu w życie 

art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w jego 

obecnym brzmieniu. Gdyby bowiem ustawodawca chciał ogra-

niczyć możliwość wnioskowania o interpretację tylko do tych 

stanów faktycznych, które powstały poczynając od 20 września 

2008 r., to z całą pewnością skorzystałby z możliwości zazna-

czenia tego w przepisach przejściowych (intertemporalnych). 

Nie ma także racji organ rentowy, podnosząc w apelacji, iż 

gdyby ustawodawca chciał nałożyć na organy administracyj-

ne obowiązek interpretowania wszystkich stanów faktycznych, 

także przeszłych, to art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie działal-

ności gospodarczej byłby przepisem zbędnym. Sąd apelacyjny 

jest bowiem zdania, że właśnie użycie w omawianym przepisie 

sformułowania: „wniosek o wydanie interpretacji może doty-

czyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych”, 

z przyczyn wcześniej przytoczonych wskazuje, iż zamiarem 

ustawodawcy było objęcie zakresem przedmiotowym tego 

przepisu wszystkich zdarzeń, tzn. zarówno tych, które miały 

miejsce w przeszłości, jak i tych, które aktualnie trwają, oraz 

nawet tych, które mogą dopiero w przyszłości się pojawić. Jak 

dalej wywiódł sąd apelacyjny, wykładnia art. 10 ust. 2 ustawy 

o swobodzie działalności gospodarczej nie może być dokony-

wana w oderwaniu od regulacji zawartej w ust. 1 tego przepisu. 

Stąd przy równoczesnym zastosowaniu wykładni celowościo-

wej i systemowej, użyte w omawianym art. 10 ust. 2 określenie 

„zaistniałego stanu faktycznego”, zdaniem sądu apelacyjnego 

powinno być rozumiane w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy 

ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast to, 

aby zaistniał on rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia nadal (tj. 

również w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację) wymagały 

dokonania interpretacji przepisów, które w ramach subsumcji 

mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego. 

Pogląd ten został w całości podzielony przez SN w omawianym 

postanowieniu. 

Zaprezentowane orzeczenie SN jest bardzo istotne dla 

przedsiębiorców z uwagi na to, iż pomimo tego, że pogląd 

ten został już zaprezentowany w orzecznictwie sądów ape-

lacyjnych, to jednak ZUS w dalszym ciągu stał na stanowi-

sku, iż nie ma obowiązku wydawać pisemnej interpretacji 

w zakresie stanu przeszłego (czego dowodem jest chociażby 

postępowanie zakończone omawianym postanowieniem). 

o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej 

oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 141, poz. 

888) sformułowanie „zaistniałego stanu faktycznego” na-

leży rozumieć w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy ów 

stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast 

to, aby zaistniał on rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia 

nadal (tj. również w dacie zgłoszenia wniosku o interpre-

tację) wymagały dokonania interpretacji przepisów, które 

w ramach subsumcji mają być stosowane w odniesieniu do 

tego stanu faktycznego.

W opinii organu rentowego skarga jest również oczywiście 

uzasadniona. Jeżeli jednak skarżący powołuje się na oczy-

wistą zasadność skargi, to powinien zawrzeć w niej wywód 

prawny, z którego ta oczywista zasadność będzie wynikała. 

Ma to być przy tym zasadność łatwo dostrzegalna już nawet 

przy pobieżnej lekturze skargi. Przedmiotowa skarga takiego 

wywodu jednak nie zawiera, a z wymienionych wyżej przy-

czyn nie może być ona uznana za oczywiście uzasadnioną. 

Sąd Najwyższy stoi ponadto na stanowisku, że wniosek 

skarżącego o przyjęcie jego skargi kasacyjnej do rozpoznania 

jest wewnętrznie sprzeczny. Jeśli bowiem zważyć, że zarówno 

wskazywana w tym wniosku oczywista zasadność skargi, jak 

i podnoszona w nim potrzeba wykładni przepisów odnoszą 

się do tych samych przepisów prawnych, to zapatrywania 

te wzajemnie wykluczają się. 

Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy 

odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

postanowienie Sn

 z 5 grudnia 2013 r., sygn. akt iii Uk 179/13

Książki dla kadrowych

www.ksiazki.gazetaprawna.pl

Biblioteka

 

Dziennika Gazety Prawnej

Biblioteka

 

Dziennika Gazety Prawnej

    AUTOPROMOCJA

Dziennik  Gazeta  Prawna,    6  marca  2014  nr  45  (3686)   

   

gazetaprawna.pl

IV

orzecznIctwo

Sąd Najwyższy 

o obowiązkach 

organu rentowego

TEZA 

Użyte w art. 10 ust. 2 ustawy z 2004 r. o swobodzie dzia-

łalności gospodarczej  (w brzmieniu nadanym mu przez art. 1 

pkt 2 ustawy z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych 

ustaw (Dz.U. nr 141, poz. 888) sformułowanie „zaistniałego 

stanu faktycznego” należy rozumieć w taki sposób, iż nie jest 

istotne, kiedy ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie 

ma natomiast to, aby ów stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, 

a skutki jego zaistnienia nadal (tj. również w dacie zgłoszenia 

wniosku o interpretację) wymagały dokonania interpretacji 

przepisów, które w ramach subsumcji mają być stosowane 

w odniesieniu do tego stanu faktycznego.

STAn fAkTycZny 

Sąd apelacyjny oddalił apelację wniesioną 

przez ZUS od wyroku sądu okręgowego, zmieniającego zaskar-

żoną decyzję organu rentowego z 2011 r. i zobowiązującego 

ZUS do wydania interpretacji przepisów na podstawie art. 10 

ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w sprawie 

obowiązku opłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomo-

stowych od wynagrodzeń należnych pracownikom wniosko-

dawcy za grudzień 2009 r., a wypłaconych w styczniu 2010 r.

Pozwany organ rentowy wniósł do Sądu Najwyższego skar-

gę kasacyjną od wyroku sądu apelacyjnego, zaskarżając ten 

wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa material-

nego, to jest art. 10 ust. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobo-

dzie działalności gospodarczej, przez „błędną jego wykładnię 

w postaci uznania przez sąd apelacyjny, że ZUS  ma obowiązek 

wydać pisemną interpretację w zakresie stanu przeszłego”.

We wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania skarżący 

organ rentowy powołał się na potrzebę wykładni art. 10 ust. 2 

ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 

oraz na oczywistą zasadność skargi, wobec skutków społecz-

nych i finansowych przyjętej przez sąd drugiej instancji linii 

orzekania. W ocenie organu rentowego uznanie stanowiska 

przeciwnego do zaprezentowanego powyżej i niezaskarżenie 

powyższego orzeczenia może na przyszłość rodzić niebezpie-

czeństwo, że zakład będzie zobowiązany wydawać pisemne 

interpretacje w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalno-

ści gospodarczej w sprawach dotyczących nieraz odległych, 

przeszłych stanów faktycznych, w których również wyda-

wano prawomocne decyzje administracyjne w trybie ustawy 

o systemie ubezpieczeń społecznych, po przeprowadzeniu 

postępowania wyjaśniającego i które wywarły nieodwracal-

ne skutki prawne.

UZASAdniEniE

Stosownie do art. 398

9

 par. 1 ustawy z 17 li-

stopada 1974 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. 

z 2014 r. poz. 101; dalej: k.p.c.). Sąd Najwyższy przyjmuje skargę 

kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istot-

ne zagadnienie prawne (pkt 1), istnieje potrzeba wykładni 

przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub 

wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), 

zachodzi nieważność postępowania (pkt 3) lub skarga jest 

oczywiście uzasadniona (pkt 4). Wypada również dodać, iż 

zgodnie z art. 398

4

 par. 2 k.p.c. określającym wymogi formalne 

skargi kasacyjnej, skarga kasacyjna powinna zawierać wnio-

sek o jej przyjęcie do rozpoznania i jego uzasadnienie. Należy 

zatem stwierdzić, że wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do 

rozpoznania powinien wskazywać, że zachodzi przynajmniej 

jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej 

art. 398

9

 par. 1 k.p.c., a jego uzasadnienie (sporządzone odręb-

nie od uzasadnienia podstaw kasacyjnych) winno zawierać 

argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście, biorąc pod 

uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba 

rozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna 

nie jest bowiem (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysłu-

gującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji 

kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na przeważa-

jący w jej charakterze element interesu publicznego. Służy 

ona kontroli prawidłowości stosowania prawa, nie będąc 

instrumentem weryfikacji trafności ustaleń faktycznych 

stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.

Jako przyczynę uzasadniającą przyjęcie skargi kasacyjnej 

do rozpoznania organ rentowy wskazał na potrzebę wykładni 

przepisów prawnych i oczywistą zasadność skargi (art. 398

9

par. 1 pkt 2 i 4 k.p.c.). 

Wniosek skarżącego o przyjęcie jego skargi do rozpoznania ze 

względu na potrzebę wykładni przepisów prawa nie spełnia tak 

określonych kryteriów. Skarżący poprzestał bowiem na stwier-

dzeniu, że „w ocenie organu rentowego uznanie stanowiska 

przeciwnego do zaprezentowanego powyżej i nie zaskarżenie 

powyższego orzeczenia może na przyszłość rodzić niebezpie-

czeństwo, że zakład będzie zobowiązany wydawać pisemne 

interpretacje w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności 

gospodarczej w sprawach dotyczących nieraz odległych, prze-

szłych stanów faktycznych, w których również wydawano pra-

womocne decyzje administracyjne w trybie ustawy o systemie 

ubezpieczeń społecznych, po przeprowadzeniu postępowania 

wyjaśniającego i które wywarły nieodwracalne skutki prawne”. 

Wnioskowi nie towarzyszył jakikolwiek wywód prawniczy, 

który wskazywałby, na czym polegają poważne wątpliwości 

w stosowaniu przepisów, których wykładnia miałaby zostać 

dokonana przez Sąd Najwyższy oraz nie zawiera żadnych ar-

gumentów jurydycznych, które przemawiałyby za możliwością 

dokonywania w odniesieniu do nich różnych ocen prawnych. 

Organ rentowy nie wskazuje również na rozbieżność 

w orzecznictwie uzasadniającą potrzebę wykładni art. 10 

ust. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności go-

spodarczej. Nie można bowiem za takową uznać stanowiska 

sądu apelacyjnego  zaprezentowanego w niniejszym wyroku, 

zwłaszcza że podzielił on argumentację przedstawioną przez 

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 5 maja 2010 r., 

sygn. akt III AUa 3404/09, przeciwstawiając ją jedynie su-

biektywnej argumentacji organu rentowego. Zresztą, Sąd 

Najwyższy w obecnym składzie również w pełni podziela 

pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w po-

wołanym wyroku, uznając, że użyte w art. 10 ust. 2 ustawy 

z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (w brzmie-

niu nadanym mu przez art. 1 pkt 2 ustawy z 10 lipca 2008 r. 

ZUS musi wydać interpretację przepisów także co do stanów 

faktycznych, które powstały w przeszłości

komEnTArZ

EkSpErTA

dr Wojciech ostaszeWski 

asystent sędziego w izbie Pracy, Ubezpieczeń społecznych i spraw Publicznych sądu Najwyższego

P

owyższe orzeczenie, mimo iż jest postanowieniem 

o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, 

jest istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. SN na 

PP

marginesie rozważań dotyczących braków skargi kasacyjnej 

we wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania podkreślił, iż 

podziela argumentację przedstawioną przez Sąd Apelacyjny 

w Katowicach w wyroku z 5 maja 2010 r. (sygn. akt III AUa 

3404/09) dotyczącą wykładni art. 10 ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej regulującego możliwość wystąpie-

nia przez przedsiębiorcę do właściwego organu administracji 

publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej z wnio-

skiem o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu 

i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika 

obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicz-

nej oraz składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, 

w jego indywidualnej sprawie. W sprawach interpretacji 

przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne, 

ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwaranto-

wanych Świadczeń Pracowniczych właściwym organem jest 

ZUS. W myśl ustępu drugiego powołanego przepisu wniosek 

o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu 

faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Problem sprowadza się 

do oceny interpretacji pojęcia „zaistniałego stanu faktyczne-

go”. W ocenie organu rentowego błędna jest wykładnia 

omawianego przepisu, zgodnie z którą ZUS ma obowiązek 

wydać pisemną interpretację w zakresie stanu przeszłego. 

Uznanie stanowiska przeciwnego może w jego ocenie rodzić 

niebezpieczeństwo, że zakład będzie zobowiązany wydawać 

pisemne interpretacje w trybie art. 10 ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej w sprawach dotyczących nieraz 

odległych, przeszłych stanów faktycznych, w których również 

wydawano prawomocne decyzje administracyjne w trybie 

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, po przeprowa-

dzeniu postępowania wyjaśniającego i które wywarły 

nieodwracalne skutki prawne.

Warto w tym miejscu obszerniej przytoczyć argumenta-

cję Sądu Apelacyjnego w Katowicach we wspomnianym już 

wyroku z 5 maja 2010 r.: określenie „zaistniałego stanu fak-

tycznego”, zgodnie z jego gramatyczną wykładnią, winno być 

przy tym rozumiane w ten sposób, iż wnioski muszą doty-

czyć stanu faktycznego, który już się zdarzył. Źródłem użytego 

przez ustawodawcę imiesłowu: „zaistniałego” jest bowiem bez 

wątpienia czasownik „zaistnieć” występujący w formie do-

konanej. To prowadzi do uznania, że określenie „zaistniałego 

stanu faktycznego” należy utożsamiać z takimi określeniami, 

jak: „stanu faktycznego, który pojawił się”, „stanu faktycznego, 

który powstał”, „stanu faktycznego, który zdarzył się”. Wbrew 

odmiennemu poglądowi organu rentowego, w ocenie sądu 

apelacyjnego nie jest zatem istotne, kiedy ów stan faktycz-

ny zaistniał, a w szczególności czy zaistniał po wejściu w życie 

art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w jego 

obecnym brzmieniu. Gdyby bowiem ustawodawca chciał ogra-

niczyć możliwość wnioskowania o interpretację tylko do tych 

stanów faktycznych, które powstały poczynając od 20 września 

2008 r., to z całą pewnością skorzystałby z możliwości zazna-

czenia tego w przepisach przejściowych (intertemporalnych). 

Nie ma także racji organ rentowy, podnosząc w apelacji, iż 

gdyby ustawodawca chciał nałożyć na organy administracyj-

ne obowiązek interpretowania wszystkich stanów faktycznych, 

także przeszłych, to art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie działal-

ności gospodarczej byłby przepisem zbędnym. Sąd apelacyjny 

jest bowiem zdania, że właśnie użycie w omawianym przepisie 

sformułowania: „wniosek o wydanie interpretacji może doty-

czyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych”, 

z przyczyn wcześniej przytoczonych wskazuje, iż zamiarem 

ustawodawcy było objęcie zakresem przedmiotowym tego 

przepisu wszystkich zdarzeń, tzn. zarówno tych, które miały 

miejsce w przeszłości, jak i tych, które aktualnie trwają, oraz 

nawet tych, które mogą dopiero w przyszłości się pojawić. Jak 

dalej wywiódł sąd apelacyjny, wykładnia art. 10 ust. 2 ustawy 

o swobodzie działalności gospodarczej nie może być dokony-

wana w oderwaniu od regulacji zawartej w ust. 1 tego przepisu. 

Stąd przy równoczesnym zastosowaniu wykładni celowościo-

wej i systemowej, użyte w omawianym art. 10 ust. 2 określenie 

„zaistniałego stanu faktycznego”, zdaniem sądu apelacyjnego 

powinno być rozumiane w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy 

ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast to, 

aby zaistniał on rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia nadal (tj. 

również w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację) wymagały 

dokonania interpretacji przepisów, które w ramach subsumcji 

mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego. 

Pogląd ten został w całości podzielony przez SN w omawianym 

postanowieniu. 

Zaprezentowane orzeczenie SN jest bardzo istotne dla 

przedsiębiorców z uwagi na to, iż pomimo tego, że pogląd 

ten został już zaprezentowany w orzecznictwie sądów ape-

lacyjnych, to jednak ZUS w dalszym ciągu stał na stanowi-

sku, iż nie ma obowiązku wydawać pisemnej interpretacji 

w zakresie stanu przeszłego (czego dowodem jest chociażby 

postępowanie zakończone omawianym postanowieniem). 

o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej 

oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 141, poz. 

888) sformułowanie „zaistniałego stanu faktycznego” na-

leży rozumieć w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy ów 

stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast 

to, aby zaistniał on rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia 

nadal (tj. również w dacie zgłoszenia wniosku o interpre-

tację) wymagały dokonania interpretacji przepisów, które 

w ramach subsumcji mają być stosowane w odniesieniu do 

tego stanu faktycznego.

W opinii organu rentowego skarga jest również oczywiście 

uzasadniona. Jeżeli jednak skarżący powołuje się na oczy-

wistą zasadność skargi, to powinien zawrzeć w niej wywód 

prawny, z którego ta oczywista zasadność będzie wynikała. 

Ma to być przy tym zasadność łatwo dostrzegalna już nawet 

przy pobieżnej lekturze skargi. Przedmiotowa skarga takiego 

wywodu jednak nie zawiera, a z wymienionych wyżej przy-

czyn nie może być ona uznana za oczywiście uzasadnioną. 

Sąd Najwyższy stoi ponadto na stanowisku, że wniosek 

skarżącego o przyjęcie jego skargi kasacyjnej do rozpoznania 

jest wewnętrznie sprzeczny. Jeśli bowiem zważyć, że zarówno 

wskazywana w tym wniosku oczywista zasadność skargi, jak 

i podnoszona w nim potrzeba wykładni przepisów odnoszą 

się do tych samych przepisów prawnych, to zapatrywania 

te wzajemnie wykluczają się. 

Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy 

odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

postanowienie Sn

 z 5 grudnia 2013 r., sygn. akt iii Uk 179/13

    AUTOPROMOCJA

    AUTOPROMOCJA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               4 / 4