background image

TEORIE  NOWOCZESNYCH  ORGANIZACJI 

Max Weber, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, (1994) oryg. (1905) 

 

Organizacje służą koordynacji ludzkich działań.  

 

Warunkiem rozwoju organizacji jest kontrola informacji

 

są silnie zhierarchizowane i władza jest w nich z reguły skupiona na samej górze.  

 

konflikt i współzależność – między nowoczesnymi organizacjami a demokracją.  

 
I
Cechy organizacji biurokratycznej wg Webera:  
1. Wyraźna hierarchia władzy. Biurokracja przypomina piramidę.  
2. Skodyfikowane reguły postępowania.  
3. Stałe wynagrodzenie.  
4. Praca w w organizacji jest oddzielona od jego życia poza organizacją.  
5. Korzystający ze środków materialnych organizacji nie są ich właścicielami
 
II. Nieformalne stosunki w ramach organizacji - Peter Blau 

1.  Z każdym problemem urzędnicy powinni zwracać się do swoich bezpośrednich przełożonych
2.  Jednakże większość z nich nie chciała zwracać się bezpośrednio do przełożonych. Dlatego z pogwałceniem obowiązujących reguł 

postępowania zazwyczaj nawzajem udzielali sobie pomocy – układ koleżeński. 

3.  W grupie mogły wykształcać się nieformalne procedury, zwiększające zakres inicjatywy i odpowiedzialności jednostek w stosunku 

do formalnych reguł organizacyjnych.  

 
III. Dysfunkcje biurokracji – Robert Merton 
(2002) 

1. Sztywność może przeradzać się w rytualizm biurokratyczny.  
2. Przestrzeganie biurokratycznych zasad ostatecznie weźmie górę nad realizacją właściwych celów organizacji – napięcia między 
obywatelami a biurokracją.  

 
IV. Systemy mechaniczne i organiczne - Burns i Stalker 

1.  Organizacje mechaniczne to systemy biurokratyczne z hierarchicznym łańcuchem zależności służbowych i jasno określonymi 

pionowymi kanałami przepływu informacji.  

2.  Organizacje organiczne cechuje luźniejsza struktura, w której całościowe cele organizacji mają pierwszeństwo przed wąsko 

zdefiniowanymi zakresami obowiązków.  

 
V. Teoria organizacji: kontrola czasu i przestrzeni  
1. Weber 
Praca w określonych godzinach
. Czynności pracowników muszą być konsekwentnie skoordynowane w czasie i przestrzeni. 

Taką koordynację ma zapewniać układ przestrzeni oraz precyzyjnie zaplanowany w czasie rozkład czynności. Planowanie czasu, 
„efektywnie rozmieszcza ciała” w obrębie instytucji. 

2. Foucault - architektura organizacji odzwierciedla jej skład społeczny i system sprawowania władzy.  

WIĘZIENIA JAKO INSTYTUCJE  

VI. Biurokracja a demokracja 
Weber przewidział możliwość konfliktu między zawodowymi biurokratami a politykami wybranymi w sposób demokratyczny. 

Mimo że biurokraci są faktycznie urzędnikami państwowymi, stabilna pozycja i profesjonalna wiedza dają im znaczną władzę. Ci sami 
politycy, których zadaniem w nowoczesnych systemach demokratycznych jest kontrola biurokracji, równocześnie muszą polegać na 
informacjach
 i ekspertyzie tejże biurokracji. Weber podkreślał, że warunkiem otwartości i przejrzystości procedur biurokratycznych 
jest szeroka kontrola polityczna biurokracji

ŻELAZNE PRAWO OLIGARCHII  

Roberto Michels (1967 pojęcie utraty władzy przez doły na rzecz góry hierarchii organizacji i ogólniej zdominowanego przez 

struktury organizacyjne społeczeństwa: żelazne prawo oligarchii. Oligarchia to władza małej grupy.  

 
VII. Kobiety na stanowiskach kierowniczych – Judy Wajcman Managing like a Man (1998) 
wnioski: 

 

Kobiety nie są one dopuszczane do władzy na szczeblu najwyższym 

 

W większości pracują w działach kadr i marketingu 

 

Kobietom trudno jest wejść w tradycyjny układ protekcji 

 

Wciąż królują tradycyjne, autorytarne formy zarządzania 

 

MOLESTOWANIE SEKSUALNE 

 

Częstsze jest molestowanie kobiet przez mężczyzn, gdyż mężczyźni częściej zajmują wyższe stanowiska (Reskin, Padavic 1994). 

 

W ciągu swojej pracy zawodowej siedem na dziesięć Brytyjek doświadczyło molestowania seksualnego. 

 

Większość przypadków nigdy nie zostaje zgłoszona. 

 

Wiele kobiet, które były molestowane - i przeżyty to jako traumę - nie uważa się za ofiary molestowania. 

 

Wiele kobiet woli też nie skarżyć się w obawie, że nikt im nie uwierzy, ich zarzuty nie zostaną potraktowane poważnie lub że spotkają 
się z potępieniem (Giuffre, Williams 1994). 

 
CO ZAMIAST BIUROKRACJI? 
VIII. Zmiana organizacyjna – model japoński 

  Proces decyzyjny przebiega od dołu do góry 

background image

  Mniejsza specjalizacja  
  Bezpieczeństwo pracy - płace i zakres obowiązków rosną wraz ze stażem pracy  
  Praca zespołowa 
  Połączenie pracy zawodowej z życiem prywatnym 
  Zmiany sposobów zarządzania

Dwie nowe gałęzie teorii zarządzania – zarządzanie zasobami ludzkimi i kultura organizacyjna – pokazują, że rozwiązania 

japońskie zostały przez Zachód dostrzeżone. 

 
IX. Rozwiązania techniczne 
w nowoczesnych organizacjach 

1.  Nowy porządek przestrzenno-czasowy - zakupy przez Internet, telezakupy i prowadzenie operacji finansowych przez Internet 
2.  Współczesne wielkie organizacje nie są zlokalizowane w żadnym konkretnym miejscu 
3.  Państwa starają się nadal panować nad przepływającymi przez ich granice informacjami... 

 
X. Sieci organizacji  

1. Zanik jasnego podziału między organizacją a strukturami wobec niej zewnętrznymi 
2. Dezintegracja tradycyjnej, racjonalnej biurokracji 
3. Decentralizacja: zakresy władzy i odpowiedzialność nie są już skupione wyłącznie na szczycie, rozkładają się bardziej równomiernie 
na wszystkich szczeblach organizacji. 

  sieć sklepów odzieżowych Benetton – możliwość reakcji na potrzeby rynku poprzez mobilizację luźnych sieci swoich 

partnerów 

  silna strategiczna koalicja najpotężniejszych firm – IBM; fuzja AOL i Time-Warner. 
XI. Pytanie o debiurokratyzację 
1.  Henry Mintzberg– „adhokracja” – współpraca małych zespołów różnego typu profesjonalistów 
2.  Organizacja ponowoczesna  
Stuart Clegg – wartości i style życia cechujące daną kulturę wywierają wpływ na sposób funkcjonowania organizacji i mogą 

stanowić przeszkodę w ich przekształcaniu się w wielkie struktury biurokratyczne. 

Dedyferencjacja – odchodzenie od wąskich specjalizacji na rzecz poszerzania zakresu i różnorodności funkcji: pracownicy 

organizacji ponowoczesnych uczestniczą w wielu różnych etapach realizacji jej zadań. Przykład firmy samochodowej Saturn, w której 
pracownicy fabryki uczestniczą w projektowaniu nowych modeli. 

Makdonaldyzacja” społeczeństwa – George Ritzer(2003) – „proces, w którym zasady, na jakich opiera się funkconowanie 

restauracji typu fast food, zaczynają obowiązywać również w wielu inych aspektach funkconowania społeczeństwa amerykańskiego i 
reszty świata”: wydajność, niezawodność, uniformizacja i automatyzacja kontroli – w kierunku modelu znormalizowanych i 
uregulowanych metod działania. 

KWESTIE DO PRZEMYŚLENIA  
1. Pod jakimi względami postępowanie zgodnie z zasadami biurokracji jest korzystne dla kogoś, kto korzysta z usług danej 

organizacji?  

2. Dlaczego pracownicy organizacji tak często odstępują od formalnych procedur?  
3. Co mają ze sobą wspólnego szkoły, szpitale i więzienia?  
4. Czy wielkie organizacje są "z gruntu skażone" męskimi wartościami?  
5. Jak to się dzieje, że sieci organizacji są jednoczcśnie wszędzie i nigdzie?  
6. Dlaczego relacja między biurokracją a demokracją jest taka skomplikowana?