D*
P
P
1
S*
P
E
Punkt równowagi
Nadwyżka
Rys. 1
E
Podstawy ekonomii 20.11.2011
Determinanty podaży - ciąg dalszy wykładu z 6.11.11:
- Kształt systemu podatkowego
- wysokośd obciążeo podatkowych
- stopieo skomplikowania systemu podatkowego
- stabilnośd systemu podatkowego
- Kształt infrastruktury pomocniczej dla przedsiębiorstw
Np.: infrastruktura transportu, energetyczna, telekomunikacyjna, bankowa,
ubezpieczeniowa itp.
- Jakośd kapitału ludzkiego
Np.: poziom wykształcenia, poziom zdrowotności.
FUNKCJONOWANIE RYNKU PRODUKTU KONSUMPCYJNEGO
Równowaga i nierównowaga rynku produktu.
Rynek produktu X jest w równowadze, jeżeli wielkośd popytu na produkt X (planowany zakup) jest
równa wielkości podaży produktu X (planowana sprzedaż).
Q
D
=Q
S
Mówiąc inaczej rynek jest w równowadze, jeżeli transakcje na tym rynku zawierane są po tak zwanej
cenie równowagi (P
E
).
Cena równowagi to cena, przy której wielkośd popytu jest równa wielkości podaży
Q
S
(P
1
)
Np.: 155kg
Q
D
(P
1
)
Np.: 70kg
Q
S
, Q
D
Q
D
(P
E
)
Q
S
(P
E
)
Np.: 120kg
P
E
(cena równowagi)
P
1
(nadwyżka)
Planowany zakup - Q
D
120kg
70kg
Planowana sprzedaż - Q
S
120kg
155kg
Faktyczny zakup
120kg
70kg
Faktyczna sprzedaż
120 kg
70kg
Gdy rynek jest w równowadze to:
1) Planowany zakup = planowana sprzedaż
2) Faktyczny zakup = faktyczna sprzedaż
3) Planowany zakup = faktyczny zakup
4) Planowana sprzedaż = faktyczna sprzedaż
Istotą równowagi w ekonomi jest równośd odpowiednich kategorii planowania. Kategorie katyczne
bowiem zawsze sa sobie równe.
Nadwyżka na rynku (producenci oferują więcej niż konsumenci mogą nabyd). Z nadwyżką mamy do
czynienia gdy wielkośd podaży jest więkasza od wielkości popytu
Q
S
>Q
D
Nadwyżka występuje wówczas, gdy na rynku obowiązuje cena wyższa od ceny równowagi (rys.1, P1)
Gdy na rynku jest nadwyżka to:
1) Planowany zakup <planowana sprzedaż
2) Faktyczny zakup = faktyczna sprzedaż
3) Planowany zakup = faktyczny zakup
4) Planowana sprzedaż > faktyczna sprzedaż
Nadwyżka nie musi mied postaci fizycznej
D*
P
P
1
S*
P
2
Rys. 2
P
E
Niedobór to sytuacja, w której wielkości popytu jest większa od wielkości podaży
Q
D
>Q
S
Kiedy będą obowiązywad niskie ceny konsumencji są skłonni kupowad dużo, a producencji
produkowad mało.
Rynek z nadwyżką to rynek konsumenta
Rynek z niedoborem to rynek producenta
Przykład
Sytuacja początkowa,
Rynek produktu X jest w równowadze.
Tranzakcje zawierane są po cenie równowagi P1, nabywana (sprzedawana) ilośd produktu wynosi Q1
Produkt X jest normalny
Zadanie - wzrost nominalnych dochodów konsumenta
Jak w wyniku tego zdarzenia zmienia się cena produktu X oraz nabywana (sprzedawana) ilośd
produktu.
Q
D
(P
2
)
Q
S
(P
2
)
Q
S
, Q
D
D*
P
P
1
S*
P
1
Rys. 3
P
2
D**
E.C.
E.I.
3a
3b
1
A
B
Q
2
3b
2
Niedobór
Legenda:
Q
1
-nabywana (sprzedawana) ilośd produktu X w sytuacji początkowej (przed zdarzeniem)
Q
D
(P
1
), QS(P
1
) – wielkośd popytu i wielkośd podaży po zdarzeniu, ale przed uruchomieniem się
procesów dostosowanych do rynku.
Q2 – nabywana(sprzedawana) ilośd produktu w sytuacji koocowej (po dokonaniu procesu
dostosowawczego).
Wzrost popytu wywołał 2 efekty
a) Efekt cenowy w postaci wzrostu cen (E.C.)
b) Efekt ilościowy w postaci wzrostu nabywanej (sprzedanej) ilości produktu (E.I.)
Q
D
(P
1
)
Q
1
Q
S
(P
1
)
Q
S
, Q
D
Wzrost nominalnych dochodów
konsumenta:
1) Wzrost popytu
2) Rynek wypada z równowagi ,
pojawia się niedobór
3) a) wzrost cen - P
b) spadek Q
D
i Q
S