Nr 12_3

Nr 12 (2) Warszawa, marzec 2007 r.

Od lutego znów moŜemy się spotykać w siedzibie Muzeum Ziemi PAN w willi Pniewskiego jak
zwykle w 1 i 3 czwartek miesiąca o godz. 18-tej.

Terminy najbliŜszych spotkań to:  1 marca –Walne Zebranie Oddziału,
                                                       15  marca,
                                                       5 kwietnia – spotkanie wielkanocne,
                                                         19  kwietnia.

Sekretarz O/w PTT

• Skandal na P

ksowym Brzyzku w Zakopanem

Gdzie spoczywa Jan P

ksa, fundator zabytkowego Starego Cmentarza w

Zakopanem? Jeszcze niedawno odwiedzaj

cy cmentarz mogli zobaczy

grób

fundatora nekropolii. Skandal wybuchł, gdy okazało si

e grób Jana P

ksy został...

przekopany.

Mogiła została przekopana, a na jej miejscu pochowano inn

osob

. Potomkowie

Jana P

ksy s

wstrz

ąś

ci. Przekopan

mogił

odnalazła jedna z kuzynek Jana

ksy, kiedy przyszła posprz

na cmentarzu. Na miejscu fundatora pochowano

jego dalek

krewn

. Cmentarzem zarz

dza ksi

dz dziekan Stanisław Olszówka z

miejscowej parafii rzymsko-katolickiej. Jak tłumaczy, na miejscu Jana P

ksy

pochowano jego prawnuczk

. W parafii s

wszystkie potwierdzaj

ce to dokumenty.

ksowy Brzyzek to wyj

tkowa nekropolia. Spoczywa tam Stanisław Witkiewicz,

Kornel Makuszy

ski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Sabała. Czy wolno zatem

niszczy

taki zabytek ?

• Do Moka pojedziemy fasiongami

tego lata na trasie z Palenicy Białcza

skiej do Morskiego Oka pojawi

nowe fasiongi, do których b

musieli przesi

ąść

fiakrzy je

Ŝą

cy na tej trasie z

turystami. Te radykalne zmiany to nast

pstwo nieprzestrzegania przez wozaków

regulaminu ustalonego przez dyrekcj

Tatrza

skiego Parku Narodowego. Chodzi

głównie o przeładowanie wozów turystami i zwi

zane z tym przem

czenie koni.

Według regulaminu ustanowionego przez park, ale podpisanego przez fiakrów i
stanowi

cego integraln

ęść

umowy z nimi – na wóz mo

na zabra

maksymalnie

15 osób. Niestety, ten przepis jest permanentnie łamany. Skargi w tej sprawie płyn

do nas, do ministerstwa, do władz miasta i starostwa. Kontrole niewiele daj

, bo

ród fiakrów istnieje doskonały system wzajemnego informowania si

i zanim dotr

na miejsce, na wozie jest ju

wła

ciwa liczba osób – powiedział Stanisław Czubernat,

BIULETYN INFORMACYJNY

ODDZIAŁU

WARSZAWSKIEGO PTT

im. Mieczysława Karłowicza

zast

pca dyrektora Tatrza

skiego Parku Narodowego w Zakopanem. To nie jedyny

przykład łamania regulaminu. To tak

e brak odpowiedniego stroju, kwestia zbierania

nawozu ko

skiego (wo

nica ma obowi

zek posprz

tania drogi po swoich koniach),

czy te

zach

canie konia batem do jazdy, co tak

e, niestety, ma miejsce.

TPN nie jest w stanie wyegzekwowa

regulaminu, wi

c zdecydowano si

radykaln

zmian

– dotychczasowy pojazd zostanie zast

piony innym –

nawi

zuj

cym do tradycyjnego fasiongu. B

dzie l

ejszy i bezpieczniejszy, zamiast 15

osób

–

maksymalnie

dzie

mogło

nim

dzi

10-12

turystów.

Pojazd, którego projekt wykonał Andrzej Jankowiak – b

dzie na kołach

drewnianych szprychowych, ogumowanych. Wóz b

dzie resorowany, wyposa

ony w

dwa niezale

ne hamulce tarczowe (z mo

liwo

hamowania tylnimi i przednimi

kołami niezale

nie). Szkielet wozu b

dzie wykonany z jesionowego drewna, boki

maj

wypełnione desk

olchow

, wyko

czon

snycerk

o wzorze plecionki.

dzie przykryty kabł

kiem nawi

zuj

cym do starych fasiongów. Projektant

podkre

la jego lekko

ść

, du

Ŝą

wytrzymało

ść

i dekoracyjno

ść

. Modelowy pojazd został

przez dyrekcj

TPN zamówiony. Zostanie on wystawiony w siedzibie parku wraz

z danymi technicznymi, by fiakrzy mogli wykona

pojazd według

le okre

lonego

wzoru. Wóz b

dzie musiał mie

odbiór techniczny. Obowi

zuj

ca obecnie umowa z

fiakrami wygasa z ko

cem lutego. W połowie lutego dyrekcja TPN-u zamierza ogłosi

nowy przetarg, który w drodze rynkowej ustali opłacalno

ść

przejazdu dla 10-12 osób,

przy wkalkulowaniu kosztów takiego wozu i ustali wysoko

ść

opłat licencyjnych.

• Maniowy zatopione w jeziorze

W lipcu tego roku minie 10 lat, odk

d zapora i elektrownia na Dunajcu zacz

ły

pracowa

, nieco wcze

niej w jeziorze pojawiła si

woda, pod któr

znalazły si

dzy innymi stare Maniowy. Fundamenty domów, miejsce po ko

ciele, szkole,

remizie, cmentarzu, droga przez wie

. Byłem tam tu

przed zalaniem wsi. To było

lato 1995, mo

e 1994 roku. W starych Maniowach mieszkało jeszcze kilka osób.

Upartych, bo nie chcieli i

ść

do nowej wsi, na górze. Pr

d został ju

odci

ty. Ze studni

poznikała woda. Wie

była martwa, cz

ęść

budynków została rozebrana do

fundamentów, cz

ęść

straszyła wygl

dem. Pami

tam pusty ko

ciół, który tu

po mojej

wizycie został wysadzony. Na ostatnich, upartych mieszka

ców czekały pokoje w

rodku pomocy społecznej – tam, na górze, w nowej wsi.

wtedy na górze wie

tniła

yciem. Ludzie cieszyli si

z wygód, dla wi

kszo

przenosiny oznaczały popraw

warunków

ycia. Niektórym tylko było ciasno, bo dom

stał przy domu, jak w mie

cie, i s

siedzi byli nowi, mo

e nie gorsi, ale trzeba si

było

do nich przyzwyczaja

O zaporze mówiło si

jeszcze przed wojn

– w 1938 roku powstał nawet jej

pierwszy projekt. Dunajec co kilka lat zalewał wsie, niszczył plony. Powód

w 1934

roku, była ogromna, jedna wielka fala szła polami, niszczyła domostwa, porywała
zwierz

ta, zabierała plony. Po wojnie mówiło si

o zaporze coraz gło

niej, ju

pod

koniec lat 50. trudno było o zezwolenie na budow

czy remont. To były czasy, kiedy

w Maniowach ju

praktycznie ustało wszelkie budownictwo.

Ten czas – gdzie

pomi

dzy 1960-1974 r. – nale

ał chyba do najgorszych lat w

powojennej historii Maniów. Nikt jeszcze nie wiedział, gdzie i kiedy powstanie zapora,
na wszelki jednak wypadek postanowiono zatrzyma

wie

w rozwoju. Maniowy stały

na całe lata zakładnikiem, by nie rzec kozłem ofiarnym przyszłej inwestycji.

Maniowian skazano na powoln

agoni

. Rodziny gnie

dziły si

w starych, ciasnych

budynków, których nie mo

na było remontowa

. Młodzi uciekali ze wsi. W ko

cu w

kwietniu 1965 roku Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podj

ł uchwał

dotycz

dzy innymi budowy zapory na Dunajcu. We wsi zacz

li pojawia

geodeci.

Podczas zebra

mieszka

cy dowiadywali si

o ró

nych pomysłach dotycz

cych ich

przyszło

ci – np. o planowanej dla nich przeprowadzce w Bieszczady albo do bloków

na os. Bór w Nowym Targu. W ko

cu powstała idea przeniesienia wsi tylko o kilka

kilometrów w gór

. Władze zacz

ły wypłaca

odszkodowania.

Ci, którzy zdecydowali si

na przeprowadzk

pierwsi, najwi

cej skorzystali.

Za odszkodowanie mogli wybudowa

dom w nowych Maniowach i jeszcze im co

zostało. Władze nie chciały zgodzi

na budow

zabudowa

gospodarczych koło

nowych domów. Chciały,

eby nowe Maniowy były wsi

turystyczn

, ale ludzie

sprzeciwiali si

, wi

c wydawano zgod

na niewielkie stajenki, które potem si

rozrastały. A pomysł z letniskow

wsi

nie sprawdził do dzisiaj.

• Kierunek: Harklowa

Niewtajemniczeni mijaj

Ŝą

nieco z boku wiosk

. Z drogi z Nowego Targu do

Kro

cienka nie wida

uroków Harklowej. Tury

ci jad

podziwia

ciółek w

pobliskim D

bnie, zamek w Niedzicy, jezioro. Ci jednak, którzy zbocz

raz,

powracaj

, a niektórym wioska przewraca

ycie do góry nogami. Ale zawsze na

lepsze. Tu nie ma turystów przypadkowych, tu przyje

ludzie, którzy wiedz

czego tu szuka

, czuj

magi

tego miejsca. Najcz

ęś

ciej s

to przyjaciele rodzin od

pokole

Wiecznie u

miechni

ta Japonka Akiko Miwa przyjechała tu w 1989 roku. Podczas

spaceru natrafiła w Gorcach na Polan

Styrek. Zimowy pejza

roztaczaj

cy si

tego miejsca tak j

zauroczył,

e postanowiła tu wybudowa

pensjonat i zosta

. Nie

przeraził j

gł

boki, le

leb, który stanowił jedyn

drog

z oddalonej 3,5 kilometra

wsi na dole. Akiko sama woziła ci

gnikiem kamienie na gór

. Sympatyczna i uparta

Japonka szybko zyskała sympati

harklowian. Ona zachwyciła si

ich góralsk

natur

, mentalno

, tutejsz

tradycj

. I pokochała pejza

Okazały budynek,

wietnie wkomponowany w otoczenie, stan

ł na pocz

tku lat 90.

Wła

cicielka nazwała to miejsce „Ariake” – w japo

skim j

zyku oznacza to chwil

kiedy ksi

ęŜ

wieci jeszcze czysto, ale za moment zacznie si

wschód sło

ca.

Dzi

pensjonat nad Harklow

znany jest bardziej w Japonii, ni

w Polsce. W to

niedost

pne miejsce przyje

zreszt

cie z ró

nych stron

wiata, cz

sto

osoby znane. Na dole zostawiaj

nie tylko swoje samochody, ale tak

e troski. Bo u

Akiko

yje si

innym rytmem, niezale

nie czy sp

dza si

tu weekend, wakacje, czy

całe

ycie.

To cudowne miejsce i ludzie. Tradycja pi

knie ł

czy si

z nowoczesno

. Jest

mnóstwo rodzin zasiedziałych,

cych tu od 200 lat, podtrzymuj

cych tradycje. Do

cioła podczas uroczysto

ci chodzi si

w stroju góralskim, tak pi

knych procesji,

jak tu na Bo

e Ciało, nie ma gdzie indziej na Podhalu.

Rozwój wsi przytłumiła budowa zapory. Harklowa miała by

zalana tak samo jak

Maniowy. Do 1976 roku nie mo

na si

było budowa

ani nic remontowa

, woda

miała si

ąć

po Łopuszn

. W ko

cu Harklowa ocalała, podobnie jak D

bno

i Frydman. Harklowa miała szcz

ęś

cie. I dobrze, bo to perełka Podhala. Ko

ciółek

jest o wiele ciekawszy od tego z D

bna. Jest tak samo stary, ale zdobienia wewn

trz

ma o wiele bogatsze.

Harklowa została zało

ona w 1335 roku przez sołtysa Hartlema, st

najprawdopodobniej nazwa wsi. Od połowy XVI wieku stała si

własno

szlacheckich  rodów: Rogowskich, Lubomirskich, Janickich, Cisowskich, Radeckich i
Krobickich. Ci ostatni byli spokrewnieni z Tetmajerami z pobliskiej Łopusznej. To  na
dworze  w  Harklowej  w  ostatnim  dniu  grudnia  1861  roku urodził si

Włodzimierz

Tetmajer, kuzyn Kazimierza Przerwy-Tetmajera, malarz, znany mi

dzy innymi dzi

„Weselu” Wyspia

skiego. Naprawd

warto tu wst

• Nielegalna transakcja

Były burmistrz Zakopanego Adam Bachleda Curu

nielegalnie wszedł

w posiadanie polany w Dolinie Chochołowskiej. S

d w Nowym S

czu uznał

protest Tatrza

skiego Parku Narodowego i uniewa

nił transakcj

zakupu ziemi

w Tatrach.

– To dla nas bardzo wa

na kwestia – podkre

la Paweł Skawi

ski, dyrektor TPN.

Kiedy

wywłaszczona, Polana Merkusia w Dolinie Chochołowskiej o powierzchni 1,5

ha, była własno

rodziny Grzegorza G

sienicy Sieczki. W latach 90. w jej

posiadanie wszedł biznesmen Roman Bulas.

– Panowie Bulas i Curu

chcieli obej

ść

przepisy, które mówi

o tym,

e Parkowi

Tatrza

skiemu przysługuje prawo pierwokupu działek w Tatrach – twierdzi dyrektor

TPN.

– Roman Bulas miał kupi

polan

za kredyt zaci

gni

ty u Adama Bachledy Curusia.

Poniewa

go nie spłacił, były burmistrz teoretycznie stał si

wła

cicielem terenu.

Zdaniem TPN była to transakcja nielegalna, której nie powinien zatwierdzi

aden

notariusz. Zreszt

władze parku informowały notariuszy o tym,

e zgodnie z prawem

TPN ma prawo pierwokupu wszelkich transakcji z udziałem prywatnej własno

ci w

Tatrach.

Teraz nowos

decki s

d wydał wyrok, zgodnie z którym Adam Bachleda Curu

nielegalnie stał si

wła

cicielem polany. Rozstrzygni

cie to nie jest prawomocne.

Na ten interes były burmistrz wydał 100 tys. złotych.

Z tego co wiadomo w tej sprawie , druga strona b

dzie składa

apelacj

, ale nawet

dzia po ogłoszeniu wyroku stwierdził,

e transakcja Bulasa z Curusiem była prób

omini

cia prawa o pierwokupie – stwierdził Michał Kołodziejski, prawnik w TPN.

Opracowanie, redakcja i skład: Zbigniew Muszy

ski